Καλειδοσκόπιο
MIA NOTA ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑΣ
OI NEOI που πραγματοποιούν σήμερα ανώτατες σπουδές στην Ελλάδα
αντιμετωπίζουν σίγουρα πολλές δυσκολίες κι έχουν στη διάθεσή τους πολύ
λιγότερα μέσα σε σχέση με τους φοιτητές των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Από
αυτή τη στήλη άλλωστε έχουμε επανειλημμένως επισημάνει τις ελλείψεις που
υπάρχουν κι έχουμε ασκήσει κριτική σε όσους είναι υπεύθυνοι γι? αυτές.
Αυτή τη φορά ωστόσο θα είμαστε λίγο πιο αισιόδοξοι και θα αναφερθούμε σε
κάποια θετικά στοιχεία, με αφορμή μια πρόσφατη επίσκεψή μας στους χώρους
του ΕΜΠ για την επίσημη αναγγελία των υποτροφιών, που θα χορηγηθούν σε
αριστούχους σπουδαστές του ιδρύματος από αντιπροσωπείες αυτοκινήτων μετά
από πρωτοβουλία των 4T. Πρέπει κατ? αρχάς να επισημάνουμε, ότι όσο κι αν
υστερούμε σε υλικά μέσα απέναντι στους άλλους Ευρωπαίους η κατάσταση σήμερα
είναι πολύ βελτιωμένη σε σχέση με το παρελθόν και μάλιστα το όχι και πολύ
μακρινό. H σύγκριση των χωρών που επισκεφθήκαμε στο ΕΜΠ ή των αντιστοίχων
του Πανεπιστημίου της Πάτρας που επισκεφθήκαμε προ καιρού με τους χώρους
στους οποίους ο υπογράφων πραγματοποίησε τις δικές του σπουδές στη δεκαετία
του ?70 είναι συντριπτική υπέρ των πρώτων. Τόσο μεγάλη πρόοδος μέσα σε μία
μόλις γενιά είναι πολύ σημαντική και σίγουρα πρέπει να επισημανθεί και να
επαινεθεί άσχετα αν οι ελλείψεις είναι ακόμα πολλές.
Εκείνο όμως που μας εντυπωσίασε ακόμα περισσότερο ήταν η διαπίστωση ότι
σήμερα υπάρχουν πολλοί καθηγητές με «ανοιχτά μυαλά» και πραγματικά
προοδευτική νοοτροπία, που ενθαρρύνουν κάθε δημιουργική πρωτοβουλία των
φοιτητών τους και διατηρούν άριστες σχέσεις μαζί τους. Δεν γνωρίζουμε αν
αυτό αποτελεί πανελλήνιο φαινόμενο, δεν βλέπουμε όμως το λόγο γιατί να μη
συμβαίνει κάτι ανάλογο και σε άλλα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα όταν
συμβαίνει στο αρχαιότερο τεχνικό Πανεπιστήμιο της χώρας, όπου ανθούσε
παλιότερα το φαινόμενο της αυταρχικής (όσο και στείρας) καθηγητικής
εξουσίας. Δεν είναι μακριά οι εποχές όπου ο καθηγητής ήταν εντελώς
απρόσιτος, χωρίς μάλιστα -στις περισσότερες περιπτώσεις- αυτό να σημαίνει
ότι είχε να επιδείξει κάποιο αξιόλογο ερευνητικό έργο που δεν του επέτρεπε
να ασχοληθεί περισσότερο με τους φοιτητές του.
H κατάσταση αυτή άρχισε να αλλάζει πριν κάμποσα χρόνια με τη δημιουργία των
νέων Πανεπιστημίων σε επαρχιακές πόλεις, όπου προσλήφθηκαν καθηγητές νέοι
σε ηλικία που συχνά προέρχονταν από ξένα Πανεπιστήμια και είχαν διαμορφώσει
διαφορετική νοοτροπία από τους πιο παραδοσιακούς συναδέλφους τους στην
Ελλάδα. Και σιγά-σιγά η νοοτροπία αυτή πέρασε και στα παλιότερα
Πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας, όπου κάποιοι πιο νέοι καθηγητές άρχισαν
να διαμορφώνουν αντίστοιχη νοοτροπία γύρω τους.
Σήμερα και το ερευνητικό έργο που γίνεται είναι πιο αξιόλογο αλλά και η
συνολική προσφορά των καθηγητών μεγαλύτερη (χωρίς να παραγνωρίζουμε φυσικά
ότι και σ? αυτόν τον τομέα υπάρχουν αρκετά στραβά κι ότι εξακολουθούν να
υπάρχουν καθηγητές με ανεπαρκή εκπαιδευτική και επιστημονική προσφορά, όπως
υπάρχουν κακοί επαγγελματίες σε όλους τους χώρους). Κι αυτό που
διαπιστώσαμε συζητώντας με κάποιους απ? αυτούς στο ΕΜΠ, είναι ότι όλα αυτά
δεν τα κάνουν από ανάγκη, για να φανούν «προοδευτικοί» σε κάποια κομματικά
και συνδικαλιστικά κατεστημένα, αλλά γιατί πράγματι έχουν ανοιχτό μυαλό και
προοδευτική νοοτροπία. Δεν είναι ίσως τυχαίο το γεγονός ότι έχουν σωστή
προσέγγιση στα γενικότερα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας ούτε ότι
σήμερα υπάρχει μεγαλύτερη σύνδεση της έρευνας που κάνουν με τις ανάγκες της
βιομηχανίας. Ας μην είμαστε λοιπόν εντελώς απαισιόδοξοι.
Πάνος Φιλιππακόπουλος
HI-TECH ΠΤΥΧΗ ΤΗΣ «ΝΟΤΡ ΝΤΑΜ»
Κόστισε περισσότερο από δυόμισι εκατ. δολάρια και δύο χρόνια για να
επισκευαστεί το εκκλησιαστικό όργανο του καθεδρικού ναού της Παναγίας των
Παρισίων, αλλά όταν ο αρχιεπίσκοπος της πόλης παρέλαβε το ολοκληρωμένο
έργο, έλαβε αντί του παραδοσιακού κλειδιού μία κάρτα που επιτρέπει την
πρόσβαση στους έξι... ηλεκτρονικούς υπολογιστές που ελέγχουν πλέον το
αρμόνιο.
Το όργανο, με ύψος τριών ορόφων, είχε υποστεί σοβαρές ζημιές από τη σκόνη
και τη ρύπανση από την τελευταία γενική επισκευή πριν 30 χρόνια. Το
ηλεκτρικό κύκλωμα που είχε τότε τοποθετηθεί είχε σοβαρές φθορές.
Χρειάστηκαν επίσης περισσότερα από 1000 δέρματα ζώων για να αντικαταστήσουν
εξ? ολοκλήρου τους ασκούς που τροφοδοτούν με αέρα τους 8.000 αυλούς του
αρμονίου, ενώ πέντε τεχνικοί εργάστηκαν με βάρδιες επί 100 ημέρες και
νύκτες για να συντονίσουν το όργανο. H εργασία τους όμως είχε να κάνει
περισσότερο με τον έλεγχο των έξι υπολογιστών και των εκατοντάδων
αισθητήρων που τους τροφοδοτούν με στοιχεία. Κάθε ένα από τα 300 πλήκτρα
του αρμονίου έχει έναν αισθητήρα που υπολογίζει ανά πάσα στιγμή τη θέση
του. Τα στοιχεία τροφοδοτούνται σ? έναν υπολογιστή που τα επεξεργάζεται και
στη συνέχεια μεταβιβάζονται σ? ένα δεύτερο υπολογιστή που ελέγχει τα
μηχανικά μέρη που παράγουν τον ήχο. Ένας τρίτος υπολογιστής επιβλέπει την
καλή λειτουργία του συστήματος, ενώ αποθηκεύει εντολές του χειριστή σε ένα
σκληρό δίσκο για μελλοντική χρήση. Υπήρξε ακόμη πρόβλεψη για αποθήκευση των
εκτελέσεων σε ηλεκτρονικό αρχείο, ώστε να είναι δυνατή η περαιτέρω
αξιολόγησή τους μέσω ενός συστήματος διεθνών ανταλλαγών.
O χειριστής διαθέτει δύο οθόνες απεικόνισης στοιχείων, ενώ για έναν από
αυτούς που είναι τυφλός, υπάρχει η δυνατότητα φωνητικής παρουσίασης των
εντολών μέσω ακουστικών και ενός συστήματος σύνθεσης φωνής. Οι
εκκλησιαζόμενοι θα παρατηρήσουν αρκετές διαφορές στην ποιότητα του ήχου στη
διάρκεια μιας κανονικής λειτουργίας, αλλά οι υπεύθυνοι για το εκκλησιαστικό
όργανο εκτιμούν ιδιαίτερα τις νέες προσθήκες. H προετοιμασία για παράδειγμα
για ένα κονσέρτο που διαρκούσε περισσότερο από τρεις ώρες απαιτεί σήμερα
λιγότερο από το μισό του χρόνου, ενώ ιδιαίτερα έχει εκτιμηθεί η δυνατότητα
του οργάνου να εκτελεί από μόνο του κομμάτια εγγεγραμμένα στη μνήμη με το
συνθέτη να κάθεται στα στασίδια και να απολαμβάνει το έργο του στη μαγεία
της ακουστικής του καθεδρικού ναού.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ «ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ» ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ
Μια ομάδα Ρώσων επιστημόνων συνέταξε και παρουσίασε πρόσφατα την πληρέστερη
μελέτη που έγινε μέχρι σήμερα σχετικά με τη μόλυνση του περιβάλλοντος της
Ρωσικής Δημοκρατίας, η οποία σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις είναι κάτι
περισσότερο από ανησυχητική. Περισσότεροι από πενήντα εκατομμύρια Ρώσοι
αναπνέουν, σύμφωνα με την έκθεση-μελέτη, αέρα δέκα φορές πιο μολυσμένο από
τα υψηλότερα όρια που προβλέπονται από τη ρωσική νομοθεσία (οι παλιότεροι
θα θυμούνται την προπαγάνδα των «προοδευτικών» δήθεν «αριστερών» για την
εκπληκτική ποιότητα του περιβάλλοντος που απολάμβαναν οι Σοβιετικοί
πολίτες._Κ.Κ.). Τουλάχιστον άλλοι τόσοι ζουν σε περιοχές όπου η μόλυνση του
αέρα ξεπερνά τα όρια πέντε ή περισσότερες φορές. Τη μελέτη της ομάδας των
επιστημόνων επιβεβαιώνει και η πρόσφατη έκθεση του ρωσικού υπουργείου
Οικολογίας και Φυσικών Πόρων. H ίδια έκθεση αναφέρει επίσης ότι η Ρωσία
ήταν υπεύθυνη για το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής ρύπανσης (περισσότερο
από 70%) στην πρώην Σοβιετική Ένωση.
Στην κορυφή της «μαύρης λίστας» των πλέον μολυσμένων περιοχών της Ρωσίας
είναι η πόλις Νόριλσκ στην ανατολική Σιβηρία, κέντρο επεξεργασίας μετάλλου
της δημοκρατίας. Τα στοιχεία για το 1988 δείχνουν ότι 2,34 εκατομμύρια
τόννοι ρύπων αφέθηκαν στην ατμόσφαιρα, ποσό που αποτελεί το 6,2% της
εναέριας μόλυνσης σε όλη τη Ρωσία. Είναι χαρακτηριστικό, ότι η Μόσχα
έρχεται στη δεύτερη θέση της πιο μολυσμένης περιοχής με 1,1 εκατομμύρια
τόννους ρύπων. Οι αποκαλύψεις όμως για εγκλήματα κατά του περιβάλλοντος από
το καθεστώς της πρώην Σοβιετικής Ένωσης δεν σταματούν εκεί. Σύμφωνα με
έκθεση ανεξάρτητης επιτροπής που έχει αναλάβει την έρευνα της μόλυνσης από
ραδιενέργεια στην πρώην Σοβιετική Ένωση, τεράστιες ποσότητες ραδιενεργών
υλικών που προέρχονται από την κατασκευή πυρηνικών όπλων τα τελευταία 45
χρόνια έχουν ρυπάνει το έδαφος και τα υπόγεια ύδατα εκτεταμένων περιοχών. H
πλέον μολυσμένη περιοχή θεωρείται η μέχρι πρόσφατα άκρως απόρρητη περιοχή
του Κίστιμ στα νότια Ουράλια, έδρα των περισσοτέρων εργοστασίων κατασκευής
πυρηνικών όπλων της ΕΣΣΔ, όπου πιστεύεται ότι σχεδόν μισό εκατομμύριο άτομα
έχουν επηρεαστεί έμμεσα ή άμεσα. Επίσης σύμφωνα με την ίδια έκθεση της
επιτροπής που χρηματοδοτείται από την EOK, η περιοχή που μολύνθηκε από
ραδιενέργεια μετά το ατύχημα του Τσέρνομπιλ ήταν πολύ μεγαλύτερη από όσο
αρχικά πιστευόταν. Περισσότεροι από 2,5 εκατομμύρια άτομα ζουν σήμερα σ?
αυτές τις περιοχές.
Στη φωτογραφία: τα περισσότερα πυρηνικά όπλα των δύο υπερδυνάμεων θα έχουν
απομακρυνθεί μέχρι την πρώτη δεκαετία του επόμενου αιώνα. H μόλυνση όμως
του περιβάλλοντος από την κατασκευή τους θα παραμείνει σε πολλές περιοχές
για πολλά χρόνια μέσα στον 21ο αιώνα.
ENA MNHMEIO ΓΙΑ TA ΕΠΟΜΕΝΑ 10.000 XPONIA
Το αμερικανικό υπουργείο Ενέργειας, που είναι υπεύθυνο για όλες τις
πυρηνικές εφαρμογές στις ΗΠΑ σκοπεύει να αποθηκεύσει σε τεράστιους
υπόγειους χώρους στην έρημο του Νέου Μεξικού τα κατάλοιπα από τη διαδικασία
καταστροφής χιλιάδων πυρηνικών όπλων που αποσύρονται βάσει διεθνών
συμφωνιών. Αφού όμως ξεπεράστηκε η διαδικασία της αποδοχής των εξαιρετικά
επικινδύνων αυτών αποβλήτων από κάποια πολιτεία, το αμερικανικό υπουργείο
αντιμετώπισε ένα απρόβλεπτο όσο και δυσεπίλυτο πρόβλημα. Να βρεθεί δηλαδή
ένας τρόπος προειδοποίησης των μελλοντικών κατοίκων των περιοχών αυτών για
τα επόμενα 10.000 χρόνια, όσο δηλαδή τα κατάλοιπα θα περιέχουν επικίνδυνη
ραδιενέργεια. Το πρόβλημα που τέθηκε σε εκατοντάδες επιστήμονες,
ανθρωπολόγους, γλωσσολόγους, αστρονόμους αλλά και καλλιτέχνες ήταν να
βρεθεί ένας τρόπος προειδοποίησης για τις επόμενες 300 γενιές, περίοδο
δηλαδή που είναι βέβαιες οι ριζικές μεταβολές στη γλώσσα ή τις συνήθειες
των κατοίκων της περιοχής.
Μια απάντηση που κερδίζει έδαφος δόθηκε από μια ομάδα επιστημόνων στο
εθνικό ινστιτούτο ερευνών «Σάντια» στις ΗΠΑ που πρότειναν την κατασκευή,
πάνω από την περιοχή αποθήκευσης, ενός «δάσους» από γιγάντιες αγκαθωτές
κατασκευές σε έκταση ενός τετραγωνικού μιλίου. Τα γιγάντια «αγκάθια» θα
κατασκευαστούν από πέτρα, πιθανότατα γρανίτη που επιλέχθηκε λόγω της
μεγάλης αντοχής του στο χρόνο, αλλά και της μικρής του αξίας που θα
αποκλείσει την περίπτωση κλοπής ή βανδαλισμών. Κάθε «αγκάθι» θα έχει βάρος
τουλάχιστον έξι τόννους και θα λαξευθεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε να μην
προσελκύει την προσοχή των συλλεκτών, αλλά επίσης να μην μπορεί να
χρησιμεύσει και για άλλες κατασκευές. Μια άλλη ομάδα προετοιμάζει προτάσεις
για πιθανές επιγραφές που θα τοποθετηθούν στην περιοχή και ίσως αυτό το
θέμα αποτελεί και την μεγαλύτερη πρόκληση για τους επιστήμονες. Μια
γλωσσική επιγραφή έχει αποκλειστεί εφ' όσον έχει υπολογιστεί ότι η μέση
διάρκεια ζωής των ανθρώπινων διαλέκτων είναι περίπου 1.500 χρόνια, ενώ οι
σημερινές συμβολικές επιγραφές κινδύνου όπως το σήμα της ραδιενέργειας ή το
κρανίο με τα σταυρωτά κόκκαλα από κάτω θα έχουν τόση σημασία για τους
μακρινούς απογόνους μας όσο σε εμάς οι επιγραφές στους τάφους των εδώ και
χιλιετηρίδες χαμένων πολιτισμών όπως οι Αζτέκοι. Κάποιος καλλιτέχνης
πρότεινε την τοποθέτηση ενός γιγάντιου στήλου από μαύρο βασάλτη, πιθανώς
επηρεασμένος από την εναρκτήρια σκηνή της γνωστής ταινίας «Οδύσσεια του
Διαστήματος», ενώ κάποιος άλλος πρότεινε τη δημιουργία μιας πυραμίδας
ανάλογης των αιγυπτιακών κατασκευασμένη από σκουπίδια με κάποιο συνδετικό
υλικό όπως το τσιμέντο. Όποια όμως πρόταση και αν υιοθετηθεί, το μνημείο θα
θυμίζει στους κατοίκους αυτού του πλανήτη μια σκοτεινή πλευρά του
πολιτισμού στον τελευταίο αιώνα της δεύτερης χιλιετίας μετά Χριστόν θαμμένο
ένα χιλιόμετρο κάτω από την έρημο του Νέου Μεξικού.
TO ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΤΡΟΦΟΔΟΤΕΙ TA ΑΣΤΡΑ
Περισσότερο από μισόν αιώνα, χιλιάδες επιστήμονες ερευνητικών κέντρων σε
όλο τον κόσμο αναζητούν το, μέχρι σήμερα καλά φυλαγμένο μυστικό της
ενέργειας που τροφοδοτεί τα άστρα, την πυρηνική σύντηξη. Το κίνητρο πίσω
από αυτήν την προσπάθεια είναι εύκολα κατανοητό εάν σκεφτεί κανείς ότι η
πυρηνική σύντηξη σε αντίθεση με την πυρηνική διάσπαση, που χρησιμοποιείται
σήμερα στους ηλεκτροπαραγωγούς πυρηνικούς αντιδραστήρες υπόσχεται
ανεξάντλητα ποσά καθαρής ενέργειας αποδεσμεύοντας τις ενεργειακές ανάγκες
της ανθρωπότητας από το πετρέλαιο ή τον άνθρακα. Σήμερα οι επιστήμονες
πιστεύουν ότι θα κάνουν ένα μεγάλο βήμα προς την επίτευξη του «ονείρου» με
την κατασκευή του Διεθνούς Πειραματικού Θερμοπυρηνικού Αντιδραστήρα ή ITER,
που πρόκειται να εγκατασταθεί από το ερχόμενο καλοκαίρι στο Πανεπιστήμιο
της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο.
Οι προσδοκίες είναι ότι ο αντιδραστήρας θα πετύχει δύο σημαντικούς σταθμούς
στην έρευνα για την πυρηνική σύντηξη. Πρώτον θα ξεπεράσει το «σημείο
ισορροπίας», δηλαδή θα καταστεί ο ίδιος αυτάρκης σε ενέργεια παράγοντας τα
ποσά που χρειάζεται για τη λειτουργία του. Το σημαντικότερο όμως επίτευγμα
θα είναι εάν ο ITER φτάσει στο «σημείο εκκίνησης» όπου η διαδικασία της
πυρηνικής σύντηξης γίνεται διαρκής. Περισσότερα από 1,2 δις δολάρια είναι
το ποσόν που έχει συγκεντρωθεί για τη χρηματοδότηση του προγράμματος από
χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Γερμανία κ.ά. Οι προδιαγραφές του ITER
ξεπερνούν κατά πολύ το προηγούμενο σχετικό πείραμα γνωστό σαν JET που
βρίσκεται στην Οξφόρδη. O ίδιος ο αντιδραστήρας έχει διάμετρο 12 μέτρων,
διπλάσια δηλαδή του JET. Αλλά η επιτυχία του ITER δεν είναι καθ? ουδένα
τρόπο εξασφαλισμένη. Υπάρχουν ακόμη αξεπέραστα προβλήματα που οι
επιστήμονες καλούνται να λύσουν. Το σημαντικότερο από αυτά είναι η εξεύρεση
κατάλληλων υλικών κατασκευής που θα αντέχουν στον έντονο βομβαρδισμό
νετρονίων που απελευθερώνονται κατά τη διάρκεια της πυρηνικής σύντηξης. Το
ατσάλι που χρησιμοποιείται σήμερα απορροφά τη ραδιενέργεια και υποφέρει από
κόπωση σε μακροχρόνια χρήση.
Για να γίνει αντιληπτή η σημασία του προγράμματος, αξίζει να σημειώσουμε
ότι σύμφωνα με δήλωση εκπροσώπου του Πανεπιστημίου που το επιβλέπει, «εάν ο
ITER αποτύχει, η πυρηνική σύντηξη θα καθυστερήσει πενήντα τουλάχιστον
χρόνια, σε τρεις ή τέσσερις δεκαετίες τα αποθέματα πετρελαίου θα έχουν
εξαντληθεί με τους παρόντες ρυθμούς κατανάλωσης.
O «ΦΟΙΝΙΞ» ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ ΑΠΟ TO NEPO
Τα αστεροειδή βρύα της οικογένειας των βρυοφύτων θα μπορούσαν να
παρομοιαστούν με το μυθικό «Φοίνικα», που στην προκειμένη περίπτωση όμως
αναγεννάται από το νερό και όχι από τη φωτιά. Μια σταγόνα αρκεί για να
επαναφέρει στη ζωή το μισοξεραμένο και μισοπεθαμένο φυτό μετά από χρόνια
ξηρασίας μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. H Αμερικανική Υπηρεσία Γεωργικών
ερευνών πιστεύει ότι τα εξαιρετικά αυτά ανθεκτικά φυτά θα μπορέσουν να
δώσουν νέες ποικιλίες γεωργικών σπόρων που θα αποδώσουν σοδιές περισσότερο
ανθεκτικές στην ξηρασία, ένα έντονο πρόβλημα σε πολλές περιοχές του
πλανήτη. Οι επιστήμονες βρήκαν ότι τα αστεροειδή βρύα συγκεντρώνουν καθώς
ξηραίνονται ποσότητες από 74 διαφορετικές πρωτεΐνες, που χρειάζονται
ελάχιστο νερό για να ενεργοποιηθούν και να επισκευάσουν το δομικό σκελετό
του φυτού σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Με μεθόδους γενετικής μηχανικής
ελπίζουν να μπορέσουν να μεταφέρουν μερικές από τις ιδιότητες αυτές σε πιο
χρήσιμα φυτά αυξάνοντας έτσι το μηχανισμό επιβίωσής τους. Στις διαδοχικές
φωτογραφίες είναι εμφανής η διαδικασία της μετάπτωσης από το θάνατο στη ζωή
κυριολεκτικά με μια σταγόνα νερό.
ΑΠΟ TON ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
ΒΙΟΛΟΓΙΑ
- Υπάρχει σχέση ανάμεσα στη χημική σύσταση των μαλλιών και τη βίαιη
συμπεριφορά των ανθρώπων. Αυτό φαίνεται να υποστηρίζει ο καθηγητής Λούις
Γκότσαλκ, ένας ερευνητής νευρο-ψυχίατρος από το Πανεπιστήμιο της
Καλιφόρνιας στο Ιρβάιν. Τα τελευταία οκτώ χρόνια διεξήγαγε μια έρευνα με
βάση την ανάλυση δειγμάτων μαλλιών που συνέλεξε από 193 άτομα που εκτίουν
ποινές σε φυλακές της αμερικανικής πολιτείας και έχουν διαπράξει βίαια
εγκλήματα όπως ένοπλες ληστείες, βιασμούς, δολοφονίες κ.ά. Για την
τεκμηρίωση των αποτελεσμάτων της έρευνάς του συνέλεξε επίσης και ανέλυσε
δείγματα μαλλιών από αποδεδειγμένα νομοταγείς πολίτες, δικαστές,
αστυνομικούς, ιερωμένους αλλά και άλλα από κουρεία σε διάφορες πόλεις της
Καλιφόρνιας. Τα δείγματα αυτά μαλλιών αναλύθηκαν ως προς τη χημική τους
σύσταση σχετικά με 23 χημικά στοιχεία και πιο συγκεκριμένα ιχνοστοιχεία
μετάλλων. Τα αποτελέσματα υπήρξαν εντυπωσιακά: τα δείγματα μαλλιών από τους
καταδικασθέντες για βίαια εγκλήματα παρουσίαζαν μεγάλη περιεκτικότητα σε
Μαγνήσιο σε βαθμό έως και πέντε φορές περισσότερο από τον μέσο όρο των
άλλων δειγμάτων. Ποιά είναι όμως η σημασία των δειγμάτων; Ακόμη και ο
Γκότσαλκ δυσκολεύεται να δώσει μια απάντηση. Θεωρεί όμως ότι η υψηλή
συγκέντρωση Μαγνησίου, ενός χημικού στοιχείου που είναι παρόν σε πολλά
ένζυμα, δεν είναι τυχαία, αλλά συμπληρώνει ότι η παρουσία του στοιχείου
είναι ένδειξη και όχι η αιτία των βιαίων εγκλημάτων.
IATPIKH
- Ένα γενετικό πρόβλημα της καρδιάς που μπορεί να προκαλέσει θάνατο από
ανακοπή κατά τη διάρκεια έντονης σωματικής δραστηριότητας μπορεί σήμερα να
ανιχνευθεί μέσω εξετάσεων αίματος. Το πρόβλημα που είναι γνωστό σαν
υπερτροφική καρδιομυοπάθεια έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του πάχους των
μυώνων της καρδιάς και είναι ο κυριότερος λόγος απότομων θανάτων σε άτομα
χωρίς προϊστορία καρδιοπάθειας, ιδιαίτερα αθλητών. H ανίχνευση γίνεται με
τον έλεγχο για την αλληλοεπίδραση δύο πρωτεϊνών που αφθονούν στους
καρδιακούς μύες. Μέσω αυτής μπορεί να εντοπιστούν τα πρώτα σημάδια
κινδύνου, ενώ στη συνέχεια με έλεγχο γενετικού υλικού επιβεβαιώνεται η
ύπαρξη του προβλήματος. H εξέταση αίματος πάντως δίνει αρκετά στοιχεία ώστε
να προειδοποιηθούν όσοι διατρέχουν κίνδυνο.
- Ποιές είναι οι πραγματικές παρενέργειες της χρήσης μαριχουάνας;
Περισσότερες από όσες ήσαν μέχρι σήμερα πιστεύαμε, όπως υποστηρίζουν
επιστήμονες της ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου του Μπάφαλο, αλλά η
ακριβής τους έκταση δεν είναι ακόμη γνωστή.
Ένα από τα δραστικά συστατικά του ναρκωτικού, γνωστό σαν THC, προσκολλάται
σε ουσίες-αποδέκτες του εγκεφάλου με πολλαπλά αποτελέσματα. Το πλέον
εμφανές από αυτά είναι η ευφορία και ευθυμία που αισθάνεται κανείς όταν
κάνει χρήση μαριχουάνας και το ότι φαίνεται πολύ διασκεδαστική η ενασχόληση
με εντελώς απλά ή και κουτά πράγματα. Βαθύτερη μελέτη αυτών των φαινομένων
οδήγησε τους επιστήμονες σε ένα ακόμη μεγαλύτερο μυστήριο. Γιατί ο
ανθρώπινος εγκέφαλος έχει αυτές τις ουσίες-αποδέκτες του THC, χωρίς να
υπάρχει άλλος προφανής λόγος. Το μυστήριο έγινε βαθύτερο όταν αποκαλύφθηκε
ότι παρόμοιους αποδέκτες του THC έχει και ένας από τους πολύ μακρινούς μας
προγόνους, ο αχινός. Το θαλάσσιο αυτό ζώο χρησιμοποιείται ευρέως σε
πειράματα δεδομένου ότι παράγει μεγάλες ποσότητες σπέρματος και αυγών, κάτι
που δεν είναι εύκολο να γίνει με τα θηλαστικά. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι
εκθέτοντας αχινούς σε THC, ο ρυθμός παραγωγής σπέρματος μειώθηκε κατά
99,8%.
Ανακαλύφθηκε έτσι ότι η προσκόλληση του THC στους αποδέκτες του σπέρματος
του αχινού εμποδίζει την αναπαραγωγή. Το ερώτημα που προκύπτει είναι ποιά
είναι η επίδραση που έχει η ίδια ουσία στα εγκεφαλικά κύτταρα του ανθρώπου.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
- Ένας θανατηφόρος μύκητας απειλεί το ιστορικό δάσος της Βουλώνης στα
προάστια της γαλλικής πρωτεύουσας. O μύκητας είχε προσβάλλει τα δένδρα του
δάσους πριν από πολύ καιρό, αλλά η δράση του ξέφυγε από κάθε έλεγχο μετά
την παρατεταμένη ξηρασία των τελευταίων χρόνων. Αν και τα νεαρά δένδρα
είναι δυνατόν να σωθούν με δραστικό κλάδεμα, περισσότερα από δύο χιλιάδες
δένδρα από τα δεκαεπτά χιλιάδες που διαθέτει το δάσος θα πρέπει να κοπούν.
- H ρύπανση του περιβάλλοντος από το διοξείδιο του άνθρακος που προέρχεται
από τους κινητήρες εσωτερικής καύσης θα συνεχίζει να αυξάνεται τα επόμενα
χρόνια παρά τις προσπάθειες της EOK να διατηρήσει τα επίπεδά της σε αυτά
του 1990 μέχρι το τέλος του αιώνα. Σύμφωνα με ανακοίνωση του συμβουλίου των
αρμοδίων υπουργών που έγινε στις Βρυξέλλες τον περασμένο μήνα, η μόλυνση
παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα θα αυξηθεί μέχρι το έτος 2000
κατά 24%. Το αποτέλεσμα αυτό οφείλεται στην αύξηση του αριθμού των
αυτοκινήτων που κυκλοφορούν στις χώρες της Κοινότητας, αλλά και στις
υπερβολικά αισιόδοξες προβλέψεις της βιομηχανίας για την παραγωγή
υπερ-αποδοτικών κινητήρων, επάνω στις οποίες είχαν στηριχθεί οι
προηγούμενες μελέτες. Είναι χαρακτηριστικό, ότι σύμφωνα με δηλώσεις του
αρμοδίου για το περιβάλλον επιτρόπου, ακόμη και αν η απόδοση των κινητήρων
των αυτοκινήτων αυξηθεί σήμερα κατά 40% τα επίπεδα παραγωγής CO2 δεν
πρόκειται να σταθεροποιηθούν πριν το έτος 2005.
H θερμοκρασία του πλανήτη σημείωσε μια θεαματική πτώση μέσα στο 1992 και
αρκετοί επιστήμονες που παρακολουθούν το φαινόμενο θεωρούν υπεύθυνο την
έκρηξη του υφαιστείου Πινατούμπο στις Φιλιππίνες το 1991. H θερμοκρασιακή
διαφορά διαπιστώθηκε με σύγκριση των μέσων θερμοκρασιών των ιδίων ημερών
πριν από 30 χρόνια. Αν και το χρονικό διάστημα θεωρείται μικρό,
διαπιστώθηκε ότι η θερμοκρασίες των πρώτων 11 μηνών του περασμένου χρόνου
ήταν κατά 0,17 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από τον μέσο όρο του αιώνα, αλλά
συγκρινόμενες με τα αντίστοιχα στοιχεία του 1991 (0,36) και 1990 (0,39)
παρουσιάζουν σημαντική πτώση.
- Διεθνείς οργανώσεις «κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου» επισημαίνοντας ότι
αν δεν ληφθούν επείγοντα μέτρα, τα δάση της Σιβηρίας θα έχουν την ίδια τύχη
με αυτά του Αμαζονίου στην νότιο Αμερική. H Σιβηρία διαθέτει το ένα πέμπτο
των δασών του πλανήτη αλλά η υπερεκμετάλλευση τα τελευταία χρόνια έχει
αρχίσει να κάνει την κατάσταση επικίνδυνη. Πρόσφατα η κυβέρνηση της Ρωσίας
πούλησε δικαιώματα υλοτόμησης σε ιαπωνικές και κορεατικές εταιρίες, ενώ το
μεγαλύτερο κρατικό κέντρο υλοτομίας στην περιοχή Ουσκ-Ιλίμσκ έχει
απογυμνώσει μέχρι σήμερα μια περιοχή δάσους στο μέγεθος της Ελβετίας.
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
- Το «βέτο» της Μεγάλης Βρετανίας στο συμβούλιο υπουργών τηλεπικοινωνιών
της EOK, τον περασμένο Νοέμβριο σήμανε και τον ουσιαστικό «θάνατο» μιας
πρότασης του αρμοδίου επιτρόπου, Ιταλού Φίλιππο Παντόλφι που θα επέτρεπε
στις χώρες της Κοινότητας μια σταδιακή μετάβαση στην τεχνολογία της
Τηλεόρασης Υψηλής Ευκρίνειας. Σύμφωνα με την πρόταση, η EOK επρόκειτο να
δαπανήσει περίπου 850 εκατ. ECU για τη δημιουργία κινήτρων σε εταιρίες
δορυφορικών μεταδόσεων ώστε να χρησιμοποιούν το τηλεοπτικό σύστημα D2-MAC
παράλληλα με το υπάρχον PAL. Το D2-MAC θεωρείται το ενδιάμεσο στάδιο προς
την ευρωπαϊκή τηλεόραση υψηλής ευκρίνειας HD-MAC. H ασυμφωνία αυτή στους
κόλπους της Κοινότητας χαρακτηρίστηκε από πολλούς σαν απώλεια μιας
μοναδικής ευκαιρίας για την Ευρώπη να συναγωνιστεί στον τομέα αυτόν τις ΗΠΑ
και την Ιαπωνία που ήδη έχουν κάνει πολύ μεγάλα βήματα στην εφαρμογή της
νέας τεχνολογίας. H M. Βρετανία μετά την προβολή του «βέτο» αντιμετώπισε
την οργισμένη κριτική των υπολοίπων 11 μελών της Κοινότητας που την
κατηγόρησαν ότι «αποτελεί τον Δούρειο 'Ιππο για την εκπόρθηση της
ευρωπαϊκής βιομηχανίας από αμερικανικά και ιαπωνικά συμφέροντα». Από την
πλευρά του ο Βρετανός υπουργός Τηλεπικοινωνιών χαρακτήρισε την πρόταση του
Ιταλού επιτρόπου σαν υπερβολική σπατάλη για λόγους γοήτρου. Οι πιέσεις
όμως, ιδιαίτερα της Γαλλίας και της Ολλανδίας, που προάσπιζαν συμφέροντα
γιγάντων της βιομηχανίας ηλεκτρονικών όπως η Φίλιπς και η Τόμπσον είχαν
τελικά μερικό αποτέλεσμα αφού η βρετανική πλευρά συμφώνησε τελικά στο
Εδιμβούργο σε συμβιβαστική πρόταση που προβλέπει τη δαπάνη 80 εκατ. ECU για
το 1993.
(Σ.Σ.: Αρκετοί αναγνώστες εξέφρασαν τη γνώμη ότι, οι σελίδες του
Καλειδοσκόπιου δεν έχουν πλέον θέση στους 4T. Επειδή για ό,τι κάνουμε σ?
αυτό το περιοδικό πρέπει να έχουμε και τη σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας
θέτουμε το ερώτημα: Καλειδοσκόπιο. Ναι ή όχι; Παρακαλούμε βοηθήστε μας ν?
αποφασίσουμε._Κ.Κ.)