Στην άγνωστη Eλλάδα
ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑH Μονεμβάσια είναι σαν το Μυστρά. Μια «καστροπολιτεία».
Μόνο που αυτή στέκει ολοζώντανη! Μόνη, περήφανη, απόμακρη. Αγναντεύοντας το
«πέρα» του Μυρτώου.
Κείμενο, Διαφάνειες: A. Τσαντούλας
TO «Γιβραλτάρ της Ελλάδας», η «Μόνη Έμβασις» (μία είσοδος), ο «Μενεξί
Καλεσί» (κήπος με τους μενεξέδες).
O θεόρατος βράχος σκυθρωπός με τάσεις απομονωτικές προσπαθεί να διαφυλάξει
τα τελευταία κειμήλιά του... Αυτή η παράξενη γεωλογική έξαρση υπήρξε η
πρώτη ναυτική βάση του κόσμου, ήταν ο ναύσταθμος-Ακρα Μινώα- του βασιλιά
Μίνωα. Μετά από ισχυρό σεισμό το 375 μ.Χ. ξεχώρισε από το Μωριά και η
γέφυρα με τις δώδεκα καμάρες οδηγεί στον ανηφορικό δρόμο για τη μοναδική
πύλη. H Μονεμβάσια είναι σαν το Μυστρά. Μια «καστροπολιτεία». Μόνο που αυτή
είναι ολοζώντανη. Τα αστραφτερά λιθόστρωτα, τα κάτασπρα σκαλιά των σπιτιών,
οι γλάστρες με τα λουλούδια και τα ποιοτικά «μαγαζάκια της κεντρικής οδού»
είναι ο πόλος έλξης εσωτερικών και εξωτερικών τουριστών. Οι δρομικές
θολωτές στοές, οι πύργοι, οι τηλεβολίθρες, το παραθαλάσσιο τείχος σε
αναγκάζει να ζήσεις πάνω της. Όπως έζησαν πάνω της οι Λάκωνες, οι Φράγκοι,
οι Βυζαντινοί, οι Καταλανοί, οι Βενετοί και οι Τούρκοι.
H πόλη πασίγνωστη και στους ήρεμους καιρούς. Φημισμένα μεταξωτά, ονομαστά
ναυπηγεία, ο μονεμβάσιος οίνος ή Malvasia κατά τους Ενετούς. Όμως ο πάνω
δρόμος οδηγεί στο κάστρο, στο «Γουλά». Πάνω στην άκρη του βράχου, η Αγία
Σοφία, το κόσμημα και η οπτική εμπειρία είναι συγκλονιστική. Σε μέρες
καθαρές αχνοφαίνεται η Κρήτη, λένε. Εδώ σε τούτο το μοτίβο πάμπολλοι έχουν
αφεθεί και έχουν ξεχασθεί. H μοναδικότητα δεν περιγράφεται. Επιβάλλεται σε
κάθε Έλληνα το προσκύνημα σε τούτο τον τόπο. Το γίγαντα του μεσαιωνικού
ελληνικού μεγαλείου και το απερίγραπτο κομμάτι της ελληνικής ομορφιάς.
ΓΕΡΑΚΙ
Ανατολικά της Σπάρτης, στις νοτιοδυτικές υπώρειες του Πάρνωνα βρίσκεται το
χωριό Γεράκι. Εδώ ήσαν οι αρχαίες Γερόνθρες. Δείγματα της δημιουργικότητας
των κατοίκων της, όπως επιγραφές, τρίγλυφα και αρχιτεκτονικά μέλη αρχαίων
ναών, εύκολα σήμερα διακρίνει ο επισκέπτης σαν εντοιχισμένο οικοδομικό
υλικό στις, ξεχωριστής ομορφιάς και αξίας, σταυρεπίστεγες, βυζαντινές με
τρούλο και βασιλικές, όπως την αρχαϊκή «Απέλον προστατέριος» και «edictum
maximum» ή διάταγμα περί τιμών του Διοκλητιανού. Σε μικρή απόσταση από το
χωριό, ψηλά στον τραπεζοειδή λόφο βρίσκεται η τέταρτη αιχμή του Φραγκικού
οχυρωματικού τετραπλεύρου Μυστρά-Μονεμβάσιας-Γερακίου-Πασσαβά. Χτίστηκε από
το βαρώνο Guy de Nivelet το 1209 μ.Χ. Σοβαρό στήριγμα του Δεσποτάτου του
Μυστρά υπήρξε το κάστρο. Έξω από τον οχυρωματικό περίβολο, η ερειπωμένη
πολιτεία με την Ζωοδόχο Πηγή και την Αγία Παρασκευή ξεχωρίζουν.
Ανηφορίζοντας το καλογραμμένο στενό μονοπάτι ο οδοιπόρος-προσκυνητής
διέρχεται την πύλη και ανάμεσα στις μισοκατεστραμμένες επάλξεις βλέπει να
σώζεται η τρίκλητη βασιλική του Αγίου Γεωργίου. H εικόνα του Αγίου στο
τρίλοβο άνοιγμα «φρουρείται» από περίτεχνους κίονες με ανθεμωτά κιονόκρανα
και τα γλυπτά οικόσημα με τα κρίνα, το οκτάχτινο αστέρι, την ημισέληνο
ανάμεσα σε πέντε άστρα, υπογραμμίζουν τη διακεκριμένη αυτή σύνθεση.
Ξεκομμένο και έρημο σήμερα το κάστρο του Γερακιού, προσφέρεται για ψυχική
αναζήτηση. Εδώ ανάμεσα στα χαμομήλια, τα φασκόμηλα και τα κυκλάμινα ο ήχος
της σιωπής γοητεύει και συνεπαίρνει...
ΜΥΣΤΡΑΣ
Σε μια ειδυλλιακή γωνιά της πατρίδας μας, εκεί στην παραλληλία του Ευρώτα
με τον Ταϋγετο, βρίσκονται δύο από τα αναρίθμητα ιστορικά διαμάντια του
τόπου μας. H Αρχαία Σπάρτη και ο Μυστράς.
Πάνω στον επιβλητικό λόφο οι εξελληνισμένοι Φράγκοι κτίζουν «το κάστρο τ?
ωριόκαστρο, που 'ναι στο κορφοβούνι» και το πολεοδομικό αυτό κύτταρο, στα
χρόνια των Κατακουζηνών και των Παλαιολόγων, πολλαπλασιάζεται,
μετασχηματίζεται και λαμπρύνει την ιστορία. Το Δεσποτάτο του Μυστρά είναι
ταυτισμένο με το «μαρμαρωμένο βασιλιά» και την ενσάρκωση της καθαρόαιμης
ελληνικής μας συνείδησης στο πρόσωπο του Πλήθωνα-Γεμιστού.
H σύνθεση είναι υποβλητική, χαρμόσυνη και απόκοσμη. Τα πανέμορφα
αγριολούλουδα σμίγουν με την πέτρα, τα πουλιά χορεύουν στο φως, τα
κυπαρίσσια στην Παντάνασσα και την Περίβλεπτο τρυπούν τον ουρανό και τέλος
η μυστηριακή μελαγχολία των Παλαιολόγων είναι παρούσα στη Μητρόπολη και στο
«Χρυσοτρίκλινον».
O Γκαίτε δεν βρήκε ιδανικότερο χρονοτοπίο για το ραντεβού της Ελένης με τον
Φάουστ, παρά μόνο τα παλάτια της νεκρής πολιτείας. H περιπλάνηση του
βλέμματος στους κοκκινωπούς τρούλους, δείγματα της άφθαστης βυζαντινής
αρχιτεκτονικής σε μαγεύει και το κάλεσμα των υποβλητικών μορφών των
τοιχογραφιών είναι επιτακτικό. Εδώ συνυπάρχει ιδανικά ο κλασικός
πολιτισμός, ο μεσαιωνικός κόσμος και ο βυζαντινός ελληνισμός.
Φεύγοντας δεν μπορείς να αντισταθείς στον πειρασμό και να ρίξεις μια
τελευταία ματιά στο χρυσοκίτρινο λάβαρο με τον δικέφαλο αετό, που κυματίζει
εκεί ψηλά στις πύλες και τα δυναμάρια, στις ελπίδες και τα όνειρά σου.
Σε αχνό φόντο, ο βράχος της Μονεμβάσιας
...Μα δεν ακούγεται τίποτα! Τίποτα! Αξαφνα κατρακυλά ένα μικρό λιθαράκι,
ένα κομμάτι κεραμίδι, και πέφτει και χτυπά απάνω στο καλντερίμι που φτάνει
ως την πόρτα του κάστρου. Τόση είναι η σιωπή που εκείνο το μικρό λιθάρι
κάνει να αντιλαλήσουνε τα ψηλά τειχιά πούχουνε περικλεισμένη την
καστρόπορτα. Ύστερα ξαναβουβαίνονται όλα.
O ήλιος γέρνει στο βασίλεμα, κι? οι ίσκιοι των βουνών γίνουνται πιο
βαρειοί. Μέσα στο κάστρο σκοτεινιάζουνε οι πόρτες. Σαν να φωλιάζουνε μέσα
τελώνια, νυκτόλαλα, νυκτομαγικά. T' αφτί πιάνει κάποια μυστηριώδη
σουσουρίσματα. O ήλιος βασιλεύει. O ίσκιος που πέφτει από το βουνό κατά την
Ανατολή μακραίνει ολοένα στιγμή με στιγμή, η άκρη του έχει φτάξει πέρα
μακριά, ως μια ώρα δρόμο. O αγέρας δρόσισε. Μα οι βράχοι βγάζουνε ακόμα μια
μυρουδιά από πυρωμένη στουρναρόπετρα, από τη λαύρα του ήλιου που τους
κοντάριζε ολημερίς με τις πυρωμένες σαϊτες του.
O ήλιος βασίλεψε. O ουρανός σκοτεινιάζει ολοένα περισσότερο. O αποσπερίτης
φανερώθηκε ψηλά σαν δροσοσταλίδα. Οι στεριές κι οι θάλασσες
θαμποφαίνουνται. Ακουστήκανε οι γρύλλοι από χαμηλά...
Φώτης Κόντογλου
ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ/ 4TPOXOI - Adventure Games
...στα φρούρια, τους πύργους και τα κάστρα της Πελοποννήσου (μέρος 2ο).
Κείμενο-Διαφάνειες: Αλέξανδρος Τσαντούλας
ΤΡΕΙΣ μήνες και κάτι μέρες πέρασαν από το διαχρονικό μας παιχνίδι
περιπέτειας στους μύθους και την ιστορία, στα γεγονότα και το θρύλο.
Σκηνικό ο χειμωνιάτικος Ακροκόρινθος, το Χλεμούτσι και στο ψιλόβροχο το
Ναυαρίνο, η Μεθώνη, η Κορώνη... H εικόνα όμως ανολοκλήρωτη, το παζλ
μισοτελειωμένο. Υπάρχει ακόμα η βυζαντινή πολιτεία του Μυστρά, το γιγάντιο
φυσικό κάστρο της Μονεμβάσιας, το άγνωστο και ξεχωριστό Γεράκι. Υπάρχει η
ελληνική άνοιξη. Αυτή η πανδαισία φωτός και ζωής. Υπάρχει ο ενθουσιασμός
και η πίεση για πραγμάτωση του δεύτερου μέρους, είναι επιτακτική.
Αμυδρό το πρώτο φως, ενισχύεται όμως από τα παιδικά πρόσωπα που λάμπουν,
που ανυπομονούν, που θέλουν να χαρούν το μεγάλωμά τους, πλημμυρισμένα από
παιχνίδια, γνώση, Ελλάδα...
O δρόμος ανοικτός, τα τοπία εναλλάσσονται και εμείς όλο και προσεγγίζουμε
το στόχο μας, όλο και βυθιζόμαστε στην πελοποννησιακή γη.
O ουρανός, ένα εκπληκτικό καλειδοσκόπιο και τα Altocumulus παιχνιδίζουν
τρελά με το άστρο της ημέρας. Πλησιάζοντας τη Σπάρτη, ο χιονισμένος
Πενταδάκτυλος, ο Ταϋγετος, μαγνητίζει τη ματιά μας. Είναι το «αρσενικό
παιδί» της Μωρεάτικης γης, σύμφωνα με τον ποιητή Νικηφόρο Βρεττάκο. Και
αυτή η πολεμική, η αυταρχική παρουσία του προστατεύει το Μυστρά και την
ειδυλλιακή κοιλάδα της Πελοποννήσου. Έκπληξη μας προκαλεί ο
χιλιοτραγουδισμένος Ευρώτας. Πλούσια και πεντακάθαρα νερά, σίγουρα
πρόσκαιρα. Εδώ ανάμεσα στις ροδοδάφνες και τα πλατάνια, μάταια αναζητάς
τους αρχαίους Σπαρτιάτες και το άρωμα της Ελένης έχει ξεθυμάνει...
Καθώς πλησιάζουμε το Μυστρά, διάχυτη είναι η βιασύνη. H σύνθεση είναι
ανεπανάληπτη. Οι εκκλησίες με τους τρούλους, τα κυπαρίσσια, οι καμάρες, οι
πασχαλιές, τα παλάτια, οι αγριομαργαρίτες, το φως. Πιο πάνω τείχη,
ρημαγμένα αρχοντικά, άπειρα αγριολούλουδα και η ζωή εκτοπίζει τη μελαγχολία
του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου του «τελευταίου αυτοκράτορα». Χαρά, συγκίνηση,
σεβασμός. Μουσικό τοπίο ή παλέτα με νότες; Τα παιδιά ξεχύνονται παντού.
Μπαίνουν στα παρεκκλήσια, σκαρφαλώνουν στις επάλξεις, γονατίζουν στις
ανεμώνες, παρατηρούν απέναντι τον Πάρνωνα από τα ανοίγματα του κάστρου,
στέκουν βουβά μπρος στις Αγιογραφίες, χαϊδεύουν τις πέτρες. Ψάχνουν για τον
Πλήθωνα -Γεμιστό, αναζητούν το όραμα, ακουμπούν στην Ελλάδα.
O Μυστράς ολόκληρος είναι μια Αγιογραφία. O πανεπιστημιακός μας δάσκαλος
και τα παιδιά δέχονται ολοκληρωτικά την αγαλλίαση που τους προσφέρει αυτή η
«Εαρινή Συμφωνία».
Σίγουρα η άνοιξη είναι η τέλεια εποχή για να διαβείς την φρουριακή πύλη του
ανακτόρου των Βυζαντινών Δεσποτών και να αποκτήσεις την αίσθηση ότι μόλις
τελείωσε η παράσταση, μόλις έφυγαν οι πρωταγωνιστές και οι θεατές αλλά τα
σκηνικά παρέμειναν στη θέση τους.
H πληρότητα σφραγίζει την επίσκεψή μας εδώ στο βυζαντινό μεγαλείο, όπου ο
χρόνος σταματά και υποκλίνεται.
H μέρα όμως για μας είναι αυστηρή. Κατηφορίζουμε για Γύθειο. Ηπειρωτικό
νησί ή θαλασσινή ενδοχώρα; H γραφικότητα στον παραλιακό δρόμο, σου θυμίζει
εικόνες από το πρόσφατο παρελθόν. Το απόγευμά μας ολοκληρώνεται από την
επίσκεψη στη βραχονησίδα Κρανάη. Εδώ βρίσκεται ο πύργος Τζανετάκη,
οπλαρχηγού του 21, όπου λειτουργεί σαν ιστορικό-εθνολογικό μουσείο της
Μάνης. Απαραίτητη η αποθεραπεία κοντά στο φάρο με τα κύματα της θάλασσας να
συγχρονίζονται με τις ριπές του αγέρα στα πρόσωπά μας. Τα γέλια και τα
πειράγματα στο πεντακάθαρο ξενοδοχείο «Ζευς» δίνουν και παίρνουν. Τα παιδιά
είναι ενθουσιασμένα, οι παρέες της νύχτας έχουν μονταρισθεί και όλα ρωτούν
για το πρόγραμμα της T.V. μια και υπάρχουν συσκευές σε κάθε δωμάτιο. H
ομαδική μας εφόρμηση στα γεμιστά μπιφτέκια και στα τηγανόψωμα υποδηλώνει
τις ανθρώπινες αδυναμίες, αλλά ο ρομαντικός νυκτερινός περίπατος στο
γραφικό Γύθειο επαναφέρει τις ισορροπίες.
H ανατολή του ήλιου και το πρωινό που παίρνουμε στα μπαλκόνια με θέα την
ήρεμη θάλασσα, το φάρο, την ψαρόβαρκα και το εκκλησάκι σε πρώτο πλάνο,
χωρίς υπερβολή θα μείνουν αξέχαστα στα παιδιά και αξίζει να υπογραμμίσουμε
εδώ ότι αρκετά για πρώτη φορά αποχωρίζονταν τους δικούς τους που
ενθουσιασμένοι με την ιδέα μας τα εμπιστεύονταν.
Γρήγορα ετοιμαζόμαστε και ο «τέλειος οδηγός» μας, ο Διονύσης, μας μεταφέρει
σε άλλες ομορφιές της πατρίδας μας.
Το καταπληκτικό κουκλίστικο πυργάκι, η απίθανη ανοιξιάτικη βλάστηση και η
θέα προς την αχανή έρημη παραλία με το ναυαγισμένο πλοίο είναι η αρχή και
το προμήνυμα για μια δεύτερη ξεχωριστή μέρα για όλους μας.
Διαδρομή ονειρική, πορτοκαλεώνες και θάλασσα, πίσω στην πλαγιά απλωμένο το
ελληνικό χωριό και στο βάθος η Πυραμίδα, η κορυφή του Μωριά. Από το
κασετόφωνο η «σφεντόνα» του Βασίλη σημαδεύει τα συναισθήματά μας και
ορμητικός ξεχύνεται ο στίχος: «...βράδι Σαββάτου, ζω στη σκιά του... άδεια
η πόλη, που πήγαν όλοι...».
Τα χιλιόμετρα αρκετά, το τοπίο ποικιλόμορφο. Ώσπου ξαφνικά... Νάτο το
ελληνικό Γιβραλτάρ. O θεόρατος βράχος, το «υπερνεφελές» φρούριο. H γλυκιά,
σαν το κρασί της, Μονεμβάσια. Το ορθάνοιχτο Μυρτώο πέλαγος.
Με σπουδή διαβαίνουμε την κεντρική πύλη του κάστρου και η σκοτεινή στοά μας
βγάζει σε μια ολοζώντανη καστροπολιτεία. Εδώ οι Μονεμβασιώτες δεν
εγκατέλειψαν ποτέ τον τόπο τους, αλλά γαντζωμένοι πεισματικά στο βράχο τους
μένουν εκεί μοιάζοντας μ? εκείνα τα αγριόχορτα που φυτρώνουνε και στέκουν
στις πιο απότομες πλαγιές. Τα σπίτια, σε αναγεννησιακό ρυθμό, βλέπουν
αμφιθεατρικά τη θάλασσα. H γραφικότητα του κεντρικού δρόμου και μακρύτερα
το καμπαναριό του ναού, του Ελκόμενου Χριστού, είναι μοναδικής αισθητικής
εικόνα.
Προχωράμε στα καλντερίμια της παλιάς πόλης και ευγενικές φυσιογνωμίες
υπερήλικων ντόπιων μας κοιτούν με συμπάθεια.
Είναι επιτακτική και αφοπλιστική η ανάγκη για την οπτική καταγραφή, του
ξεχωριστού αυτού τριημέρου και το κάδρο μέσα από το σύμπλεγμα των κλώνων
της συκιάς, με την κύρια πύλη και τα τείχη του πάνω κάστρου σε δεύτερο
πλάνο, με καλεί. Έπρεπε να παραβιάσω τη μικρή πόρτα. Μεσήλιξ γερμανίδα μου
υπενθύμισε το ιδιωτικόν του χώρου. Προχώρησα, ολοκλήρωσα την πρόθεσή μου
και μόλις πρόλαβα να μην εκστομίσω το danke. Ευχαριστώ στη χώρα μου... για
την πατρίδα μου;... Ναυαγοί στις δικές μας θάλασσες;... Εξόριστοι στα δικά
μας χώματα;...
Όμως ανυπομονείς, θέλεις να ανέβεις, να σκαρφαλώσεις, να μετρήσεις το ύψος.
Περνώντας τις διαδοχικές πύλες επιτέλους βγαίνεις στο πλάτωμα. H μορφή της
Αγίας Σοφίας σε καθηλώνει. Γεμίζεις χαρά και τρέχεις, φτάνεις κοντά της,
την ακουμπάς και ξαφνικά συνειδητοποιείς το χάος. Κάθετα βράχια, βυζαντινά
ερείπια, αλαφροϊσκιωτες παρουσίες, αέρινες
υπάρξεις, το φως τυφλώνει, πράσινο και γαλάζιο. Τι χρώμα άραγε έχει το
όνειρο; Πάνω στο βράχο της Μονεμβάσιας ο χρόνος μεταιωρίζεται ανάμεσα στο
παρελθόν και το παρόν, ο ουρανός δείχνει κοντύτερος και το άρμα του
Φαέθοντα κατέβηκε πολύ χαμηλά σήμερα. Στον απέραντο ορίζοντα, σε καθαρές
μέρες, διακρίνεται αχνογραμμένη η Κρήτη λένε...
Παραμερίζουμε τη πυκνή βλάστηση. Προχωράμε πιο πάνω, στην κορφή. Εκεί πάνω
ψηλά είσαι το μικρό θαλασσοπούλι, κοιτάς τα αδέλφια σου να χορεύουν στον
αέρα και προσμένεις το μεγάλωμα και τη δική σου πτήση.
O χρόνος αδυσώπητος για μας. Κατηφορίζουμε γοργά και η «επαναφορά» στο
ταβερνάκι, «εντός των τειχών», είναι ιδιαίτερα επιθυμητή.
Χαιρετάμε τη Μονεμβάσια του Ρίτσου και αφήνουμε το γίγαντα βράχο στο
διάλογό του με την ιστορία... O δρόμος μας, πίσω για το Γύθειο. Χαλάρωση
και ψυχική ανασυγκρότηση. Αναγκαστική η στάση στο ναυαγισμένο πλοίο.
Τρέξιμο στην αμμουδιά, φωτογραφικές απεικονίσεις, παραδοσιακά παιχνίδια.
Αγόρια και κορίτσια πιο κοντά, πιο φυσικά.
Την άλλη μέρα εγκαταλείπουμε το Γύθειο και στο μυαλό μας γυροφέρνουν τα
λόγια του φίλου μας κυρίου Λεωνίδα και των δικών του: Μπράβο σας, είστε
όλοι καταπληκτικοί!... Να χαρώ εγώ τα ξεπεταρούδια μου...
Στον ανηφορικό δρόμο για το Γεράκι, χαρακτηριστική η φιγούρα του
συμπαθέστατου μικρού βοσκού με το χαριτωμένο σκυλάκο και τα κατσίκια. Μίγμα
παιδικότητας και ιδιαίτερα εντυπωσιακής αίσθησης ευθύνης, ελευθερίας και
απομόνωσης συγχρόνως. Φτάσαμε στις Γερόνθρες ή Γεράκι, όπως λέγεται σήμερα
η τοποθεσία. Το βλέμμα μας αναζητά, πέρα προς τον Πάρνωνα, το κάστρο. Σε
λίγο θα ανηφορίζουμε για μιαν άλλη βυζαντινή πολιτεία, λιγότερο γνωστή, μα
εξίσου όμορφη. Στο πλάτωμα μπροστά στον Αγιο Γεώργιο, ο καθηγητής του
Ιονίου Πανεπιστημίου, βυζαντινολόγος κ. Δημήτριος Τσουγκαράκης, για
πολλοστή φορά μεταλαμπαδεύει την ιστορία του μεσαιωνικού και νέου
ελληνισμού στα παιδιά. Και εκείνα προσεκτικά, ακούραστα, μαγεμένα...
Τέλειοι δέκτες. Το εξαιρετικό όμως είναι η πορεία, νότια του κάστρου, μέσα
στη θαμνώδη ζούγκλα. Εδώ κυριαρχεί το πνεύμα της περιπέτειας. Το μπαλέτο
και ο ακροποδισμός στα βράχια παραξενεύουν αλλά και ενθουσιάζουν. Τα παιδιά
μαθαίνουν να ελέγχουν το σώμα τους, να δίνουν χάρη στις κινήσεις τους. Εδώ
ανάμεσα στα αγριογαρύφαλλα και τα ορχεοειδή, τον ήλιο και τον αέρα, η
άνοιξη θεριεύει. Και τέλος οι μικρές ξεχασμένες εκκλησίες. H πεμπτουσία της
παιδικής ανακάλυψης. Καθόμαστε πάνω στο πράσινο βελούδο, στο εσωτερικό του
χωρίς στέγη πρόναου. Εδώ βιώνουμε την πλήρη στιγμή μέσα στην αιωνιότητα. O
δρόμος της επιστροφής ευκολότερος. Μικρή στάση στις πηγές και ιδιαίτερη
ξενάγηση στον Αγιο Ιωάννη του Γερακίου. H πορεία μας συνεχής, οδηγούμαστε
τώρα πάνω στον ελατόφυτο Πάρνωνα.
Στο δρόμο, ανάμικτα συναισθήματα και σκέψεις μας δημιουργεί η μαυροντυμένη
ορεσίβια, η Ελληνίδα που κουβαλάει στο γεμάτο τσουβάλι, στην πλάτη της, τις
μνήμες και την ανέχεια, την παράδοση του τόπου μας μα και τη σοφία που δεν
διακρίνεις, σε αντίστοιχης ηλικίας, γυναίκες άλλων πολιτισμένων χωρών.
Κοσμάς, υψόμετρο 1.140 μ. Ξακουστό χωριό και πίσω από την όμορφη εκκλησία
οι τρεις λιονταροκεφαλές πλημμυρίζουν τον κόσμο από νερό. Εδώ στο ταβερνάκι
του «ναυάρχου» διαδραματίζεται σφοδρή ναυμαχία με υποβρυχιόσχημες πατάτες
και ναρκόμορφους κεφτέδες. Οι ξένοι μοτοσικλετιστές που περνούν από εδώ,
σίγουρα δεν απαριθμούνται τόσοι, σε οποιοδήποτε άλλο χωριό της πατρίδας
μας.
O δρόμος δύσκολος αλλά και καταπληκτικός. Το τραγούδι του Bryan Adams,
«Εverything I do, I do it for you» μας κάνει ελαφρύτερους στο κάθισμα.
Μονή Ελώνας, αετοφωλιά, κόκκινα βράχια, Τσακωνιά... Μπαίνουμε στο Λεωνίδι ή
καλύτερα σφηνώνουμε. Ωραίο, ξέχωρο, αλλά ιδιαίτερα στενό.
Θάλασσα... Σαμπατική, Τυρός, δαντελένιες ακρογιαλιές, ατελείωτη ομορφιά.
Πέρα, το παράλιο Αστρος με το δικό του κάστρο. Σε λίγο, οι πηγές του
Ανάβαλου. Πλάνη ή παραμύθι; Στα Δερβενάκια, στροφές αλλεπάλληλες και
ισόπεδες εγκληματικές διασταυρώσεις με τις γραμμές του τρένου. Σύντομη
στάση στη διώρυγα και το τραγούδι δίνει και παίρνει κάνοντας τα υπόλοιπα
χιλιόμετρα μικρότερα και ευκολότερα.
Ώρα για απολογισμό. Το τριήμερο αυτό, δεύτερο μέρος μιας ξεχωριστής και
πρωτοποριακής ιδέας, βοήθησε τα παιδιά να «μεγαλώσουν», να γευτούν, να
μαγευτούν, να ανακαλύψουν την πατρίδα τους, την ιστορία τους, την εσωτερική
τους ενέργεια... Μήπως έχω άδικο; Όχι, τα φιλιά και οι θερμές αγκαλιές, οι
ευχαριστίες και οι παροτρύνσεις για νέα παιχνίδια περιπέτειας από γονείς
και παιδιά αποδεικνύουν την ορθότητα της σκέψης μας._Α.Τ.
ΜΙΚΡΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ...
Όαση χαράς το πλησίασμα σε τούτα τα μέρη, σε τούτα τα κάστρα, μακριά από
την καθημερινότητα και τον ακροβατισμό ανάμεσα στα «διατεταγμένα» και την
πρωτοβουλία, στα «υπαγορευόμενα» και την ελεύθερη δημιουργία.
Εδώ πάνω το βυζαντινό μεγαλείο έχει περιβληθεί την εαρινή του εσθήτα και
υπερβατικά συναισθήματα σε κυριεύουν όταν ο λόγος και οι ιδέες του
Πλήθωνα-Γεμιστού βρίσκονται τόσο κοντά σου. Σε αυτούς τους τόπους και στα
χρόνια του μεσαιωνικού ελληνισμού ανυψώνεται η πλέον καθαρόαιμη ελληνική
μας συνείδηση. Το αρχαίο ελληνικό πνεύμα αναβιώνει και είναι γνωστή η
ιδιαίτερης αξίας παρατήρηση του Νίτσε: «ο Ελληνισμός αρκεί στον εαυτό του
και κανέναν Χριστιανισμό δεν χρειαζόταν γιατί είχε τον Πλάτωνα και τον
ολόφωτο πλατωνισμό του!»
Και σήμερα; H Νέα Αταξία Πραγμάτων κυριαρχεί. Ανεκμετάλλευτη τεχνογνωσία,
πακέτα Ντελόρ να θεωρούνται σαν απόλυτη «πανάκεια», μικροκομματικά οφέλη να
δυναμιτίζουν την εθνική συνεργασία, στον αστερισμό του μάρκετινγκ και του
ζάπινγκ. Ζάπινγκ στην ευκαιρία, την «καλή», την άνετη και εύκολη κατάσταση.
Και η νεολαία; Δυστυχώς χωρίς όραμα. Την ευθύνη φυσικά την έχουμε εμείς.
Εμείς που ο «εθνικός τζόγος» μας έχει αλλοτριώσει και οι γιγαντοαφίσες της
«τσιγαροπεριπέτειας» μας έχουν ολοκληρώσει...
Αντιστάθμισμα στις ξένες χρηματοδοτήσεις είναι η εκχώρηση «πολιτισμικών»
μετοχών.
Έτσι, χωρίς βέβαια διάθεση απομονωτισμού, δίνουμε το δικαίωμα στον όποιο
πολίτη της Ευρώπης να μιλάει και για τον «δικό του» Πλάτωνα, Πυθαγόρα,
Αλέξανδρο, Πλήθωνα.
Χώρες χωρίς ιστορία όπως η Ελβετία πλημμυρίζουν από σημαίες, χώρες
«ελεύθερες και προοδευτικές» όπως η Σουηδία γονατίζουν στο γαλαζοκίτρινο,
χώρες χωρίς αναγραφή θρησκεύματος στις ταυτότητες, αλλά με τον Πάπα
προπύργιο στον μοντέρνο επεκτατισμό τους. Και εμείς; Αβουλοι και δειλοί.
Περιπλανώμενοι και παραπλανημένοι, προσπαθούμε να αποτινάξουμε από πάνω μας
το μίασμα του εθνικισμού μήπως και παρεξηγηθούμε.
Αν η μετριοφροσύνη δηλώνει ανειλικρίνεια τότε η αποποίηση της εθνικής
ταυτότητας τι δηλώνει;
ΕΓΚΛΗΜΑ στο μέλλον..._Α.Τ.