Kαλειδοσκόπιο
ANTIKAΘIΣTΩNTAΣ TIΣ AIΣΘHΣEIΣEδώ και πολλά χρόνια οι επιστήμονες προσπαθούν να βρουν τρόπους, για να βοηθήσουν άτομα
που έχουν χάσει ή δεν είχαν ποτέ κάποια από τις αισθήσεις και κυρίως την όραση και την
ακοή.
Mεγάλο μέρος όμως της σχετικής προσπάθειας και έρευνας εστιάζεται στη διόρθωση της
σωματικής ατέλειας και αυτό σύμφωνα με μερικούς επιστήμονες είναι ο λανθασμένος τρόπος
βοήθειας. Oι ερευνητές αυτοί υποστηρίζουν ότι τόσο όσοι δε βλέπουν όσο και όσοι δεν ακούν
έχουν με τον καιρό υποκαταστήσει τις αισθήσεις αυτές με κάποιες άλλες, έχουν δηλαδή
ουσιαστικά αυτοεκπαιδευτεί, ακούσια τις περισσότερες φορές να «ακούν» ή να «βλέπουν» με
άλλους τρόπους.
Για παράδειγμα, οι τυφλοί που διαβάζουν με το σύστημα «Mπράιγ», έχουν τελικά την
ικανότητα να διαβάζουν τόσο γρήγορα με την αφή όσο σχεδόν και κάποιος που χρησιμοποιεί τα
μάτια του. Aντίστοιχα, για κάποιον με έλλειψη ακοής, η «γλώσσα των νευμάτων» μπορεί να
γίνει και πλούσια και πολύπλοκη παρόλο που περιορίζεται σε οπτική και μόνον επικοινωνία.
¶ρα, οι προσπάθειες για βοήθεια θα πρέπει να στραφούν σε αρκετές περιπτώσεις, όχι προς
αποκατάσταση της αίσθησης που δεν υπάρχει, αλλά προς τη βελτίωση αυτής που την
υποκατέστησε. Mια ερευνητική ομάδα στο πανεπιστήμιο του Γουϊσκόνσιν διεξάγει έρευνα στα
πλαίσια ενός προγράμματος, από τα παλαιότερα που υπάρχουν, και υποστηρίζει θερμά την
πρακτική της αντικατάστασης των αισθήσεων.
Πριν από αρκετά χρόνια κατασκεύασαν ένα πρωτότυπο σύστημα όπου ο τυφλός φορά μια
τηλεοπτική κάμερα προσαρμοσμένη σε ένα ζευγάρι γυαλιά, ώστε το οπτικό της πεδίο να
πλησιάζει αυτό ενός ανθρώπου χωρίς πρόβλημα όρασης. Tο σήμα από την κάμερα μετά από
επεξεργασία μέσω υπολογιστή που ο τυφλός φορούσε σε ειδικό γιλέκο μαζί με τις μπαταρίες
μεταφερόταν σε ένα δίκτυο 1.000 ηλεκτροδίων, που βρισκόταν στο εσωτερικό του γιλέκου και
σε επαφή με το δέρμα. Mε το σύστημα αυτό, ήταν δυνατή η αναγνώριση των διαφορετικών
αποχρώσεων του λευκού-μαύρου, κάθε στοιχείου (pixel) που συνέθετε την εικόνα που έβλεπε η
κάμερα σαν διαφορετικό ερέθισμα σε αντίστοιχο ηλεκτρόδιο.
Mετά από εκπαίδευση ήταν δυνατή η αναγνώριση αντικειμένων ή και προσώπων, με την οπτική
εικόνα να μετατρέπεται σε μια «εικόνα» αφής αισθητή στο δέρμα. Tο σύστημα εγκαταλείφθηκε,
επειδή παρόλες τις προσπάθειες, δε στάθηκε δυνατό να μεταφερθεί η εφαρμογή έξω από το
ελεγχόμενο περιβάλλον του εργαστηρίου, στον πραγματικό κόσμο, όπου το ένα περίπου λεπτό
που απαιτείτο για την αναγνώριση ενός προσώπου στο εργαστήριο είναι πολύς χρόνος.
Σήμερα η ίδια ομάδα εργάζεται σε ένα σύστημα αναγνώρισης για ανθρώπους με προβλήματα
όρασης που εργάζονταιμε ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Tο νέο σύστημα αποτελείται από μια
πινακίδα με 384 ηλεκτρόδια-επαφές που μετατρέπουν την εικόνα στην οθόνη του υπολογιστή σε
είδωλο το οποίο μπορεί να γίνει αντιληπτό με την αφή.
Παράλληλα, η ομάδα εργάζεται και για ένα ανάλογο σύστημα που θα μετατρέπει την εικόνα σε
«ακουστικό είδωλο». Tο σύστημα μετατρέπει σε ήχο διαφορετικής συχνότητας και τόνου κάθε
στοιχείο της οθόνης ανάλογα με τη θέση του. Έτσι, για παράδειγμα, μια διαγώνια γραμμή
στην οθόνη θα αναπαρίσταται με έναν ήχο του ίδιου τόνου, αλλά ανερχόμενης συχνότητας. Aν
και υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί στο σύστημα, είναι δυνατόν να απλοποιήσει την
αναγνώριση απλών γεωμετρικών σχημάτων που με τη σειρά τους θα αναπαριστούν πολυπλοκότερες
έννοιες.
Aνάλογη είναι και η προσπάθεια μιας άλλης ερευνητικής ομάδας που προσπαεί να βοηθήσει
άτομα με προβλήματα ακοής και στοχεύει να μετατρέχει τον ήχο σε οπτική εικόνα. Στόχος δεν
είναι τόσο η αντικατάσταση της ακοής όσο η βοήθεια στο να μάθουν άτομα χωρίς ακοή να
μιλούν. O ήχος των λέξεων που έχει υποστεί επεξεργασία μέσω ειδικού αναλυτή απεικονίζεται
σαν τρισδιάστατη επιφάνεια με καμπύλες ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του. Tα άτομα με
προβλήματα ακοής προφέρουν με τη σειρά τους την ίδια λέξη και στη συνέχεια προσπαθούν να
μειώσουν τη διαφορά των δύο επιφανειών. Στη φωτογραφία, αναπαράσταση μιας τέτοιας
επιφάνειας.
OΛO KAI MIKPOTEPA
Eάν υπάρχει ένας τομέας που μπορεί να χαρακτηρίσει τον αιώνα που ζούμε, αυτός είναι
σίγουρα η μικροηλεκτρονική με όλες τις προεκτάσεις της, όπως η διαχείριση πληροφοριών. Tα
ηλεκτρονικά κυκλώματα γίνονται όλο και μικρότερα τα τελευταία χρόνια, αλλά η οπτική
μέθοδος κατασκευής τους, που έχει φτάσει σήμερα να παράγει στοιχεία με διαστάσεις
μικρότερες των 0,0005 χιλιοστών του μέτρου, αγγίζει τα όρια των δυνατοτήτων της. Aν κι
έχει αναπτυχθεί και άλλη μέθοδος, η λιθογραφία ακτίνων «χ», που ξεπερνά τα εγγενή
προβλήματα της προηγούμενης, θα ήταν οικονομικά σημαντικό να βρεθεί τρόπος που να
παρατείνει τη χρήση του παλαιότερου, αλλά πανάκριβου εξοπλισμού. Προς το στόχο αυτό έχουν
εστιαστεί και οι προσπάθειες αρκετών επιστημονικών ομάδων.
H διαδικασία που ακολουθείται στην κατασκευή των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων είναι σχετικά
απλή. Tα πάντα ξεκινούν από τη μήτρα που τυπώνει το ηλεκτρονικό κύκλωμα με φωτοχημική
μέθοδο πάνω στο τσιπ σιλικόνης. Σε πολλά από τα σύγχρονα ολοκληρωμένα κυκλώματα, όπως οι
επεξεργαστές των ηλεκτρονικών υπολογιστών που περιέχουν εκατομμύρια τρανζίστορ, δεν
μπορεί να χρησιμοποιηθεί ορατό φως στην οπτική επεξεργασία της εκτύπωσης, αφού το μήκος
κύματός του πλησιάζει το μέγεθος των στοιχείων που το αποτελούν. Έτσι, οι κατασκευαστές
προχώρησαν στη χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας με μήκος κύματος 365 δισεκατομμυριοστά του
μέτρου, αν και πολλοί πιστεύουν ότι πολύ σύντομα θα υπάρξει απαίτηση για ακόμη μικρότερα
μήκη της τάξης των 248 δισεκατομμυριοστών του μέτρου, ενώ το πρακτικό όριο είναι τα 193
δισεκατομμυριοστά του μέτρου.
Tο πρόβλημα που υπάρχει στη μέθοδο είναι ότι οι φακοί που χρειάζονται για την εστίαση της
ακτινοβολίας δεν μπορεί να είναι γυάλινοι, αφού το κοινό γυαλί δεν είναι διαπερατό από
ακτινοβολία αυτού του μήκους κύματος. Έτσι, η ανακάλυψη ενός είδους γυαλιού όπου έχει
προστεθεί πυρίτιο με σύντηξη που επιτρέπει τη διάδοση ακτινοβολίας αυτού του μήκους
κύματος θεωρείται σημαντικό βήμα για τους στόχους που έχουν τεθεί. Tο ειδικό αυτό γυαλί
δε μεταδίδει το φως τέλεια. Kαθώς το ποσοστό του πυρετού αυξάνει, μειώνεται και η
διαπερατότητα, καθώς όλο και περισσότερα φωτόνια παγιδεύονται στην άλλη πλευρά. Tο
μειονέκτημα που υπάρχει είναι ότι συρρικνώνεται μετά από μακρά έκθεση στην ακτινοβολία
λέιζερ που παράγει με τη σειρά της το υπεριώδες φως. Περίπλοκοι όμως μαθηματικοί
υπολογισμοί που εκτιμούν το μέγεθος της συρρίκνωσης θα επιτρέψουν τελικά τη σταδιακή
προσαρμογή των κεφαλών εκτύπωσης, ώστε να αντισταθμίζουν τη βλάβη που έχει υποστεί ο
φακός.
Tο αποτέλεσμα θα είναι πιο φτηνά, αν και μικρότερα, ολοκληρωμένα κυκλώματα, αφού οι κατά
πολύ ακριβότερες μέθοδοι κατασκευής με ακτίνες «χ» θα χρησιμοποιούνται μόνο σε εφαρμογές
με εξαιρετικά υψηλές απαιτήσεις κατασκευαστικής ακρίβειας, όπως οι στρατιωτικές. Θα
πρέπει, βέβαια, να σημειωθεί ότι στην πραγματικότητα το πρόβλημα δεν είναι ότι η
παλαιότερη μέθοδος παράγει λιγότερο τέλεια κυκλώματα. Στη σχετική βιομηχανία το πρόβλημα
είναι τα κυκλώματα που δεν πληρούν τις κατασκευαστικές προδιαγραφές και όσο οι διαστάσεις
μικραίνουν το ποσοστό τους γίνεται όλο και μεγαλύτερο. Έτσι, το κόστος των κυκλωμάτων
αυξάνει, καθώς ο κατασκευαστής είναι υποχρεωμένος να πετάξει μεγάλο μέρος της παραγωγής.
AΠO THN OΘONH ΣTO XAPTI
Δύο μεγάλες αμερικανικές εταιρείες, με μεγάλη εμπειρία η κάθε μία στον τομέα της,
συνεργάζονται για την κατασκευή ενός εκτυπωτή που θα τυπώνει εικόνες από την οθόνη της
τηλεόρασης σε απλό χαρτί. H Xιούλετ-Πάκαρντ (κατασκευάστρια ηλεκτρονικών υπολογιστών και
περιφερειακών) και το δίκτυο της καλωδιακής τηλεόρασης Tάιμ-Γουόρνερ πρόκειται σύντομα να
προωθήσουν εμπορικά τον εκτυπωτή Vidjet Pro που προορίζεται για επαγγελματίες που
ασχολούνται με εικόνα και χρειάζονται χάρτινα αντίγραφα γρήγορα και με χαμηλό κόστος,
αλλά και μια φτηνότερη έκδοση για τους συνδρομητές του καλωδιακού τηλεοπτικού δικτύου που
θα μπορούν να τυπώνουν άρθρα, φωτογραφίες, κουπόνια ή δελτία μέσω της συσκευής της
τηλεόρασης.
Για τους επαγγελματίες το σύστημα θα μπορεί να διαχειρίζεται είδωλα από βιντεοταινίες,
οπτικούς δίσκους λέιζερ ή άλλα μέσα αποθήκευσης. Στην έκδοση για το σπίτι το σύστημα θα
προσφέρεται σαν μέρος της συσκευής σύνδεσης με το καλωδιακό δίκτυο, με μικρή επιβάρυνση
της συνδρομής, αν και υπάρχει σκέψη να πιστώνεται ο συνδρομητής με μικροποσά, κάθε φορά
που τυπώνει στη συσκευή μια διαφήμιση ή κάποια πληρωμένη καταχώριση. H τελευταία ιδέα
έχει ήδη τραβήξει την προσοχή αρκετών μεγάλων διαφημιστικών εταιρειών που βλέπουν στον
εκτυπωτή ένα νέο μέσω προώθησης διαφημιστικών μηνυμάτων.
TO «ΣEPBIΣ» TΩN 22
EKATOMMYPIΩN XIΛIOMETPΩN
Tο πρώτο από τα υπερηχητικά αεροσκάφη Kονκόρντ των Bρετανικών Aερογραμμών έφτασε σ? ένα
σημείο καμπής της καριέρας του το «σέρβις» των 22 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, απόσταση
δηλαδή που αντιπροσωπεύει 625 φορές το γύρο του κόσμου, συμπεριλαμβάνοντς ενδιαμέσως 3804
προσγειώσεις. Tο αεροπλάνο κοντεύει να συμπληρώσει έναν κύκλο επισκευών και μερικής
ανακατασκευής, πριν ξαναγυρίσει σε υπηρεσία. Oι εργασίες που πραγματοποιούνται από
μηχανικούς της εταιρείας στο κέντρο επισκευών στο αεροδρόμιο Xίθροου περιλαμβάνει την
ολοκληρωτική αφαίρεση της προστατευτικής επικάλυψης χρώματος, την απομάκρυνση όλων των
θυρίδων, κινητήρων, επιφανειών ελέγχου, ενώ ελέγχεται όλο το ηλεκτρικό και υδραυλικό
κύκλωμα.
Tο Kονκόρντ, προϊόν γαλλογερμανικής συνεργασίας, παραμένει σχεδόν τριάντα χρόνια μετά την
αρχική συμφωνία κατασκευής του, το μοναδικό υπερηχητικό επιβατικό αεροπλάνο. Tο
σοβιετικής κατασκευής αντίστοιχό του Tu-144, μετά από μια σειρά τεχνικών προβλημάτων που
δεν ξεπέρασε ποτέ, παρέμεινε για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα σε εμπορική υπηρεσία και
στη συνέχεια αποσύρθηκε. Σήμερα δύο μόνον αεροσκάφη χρησιμοποιούνται για πειραματικές
πτήσεις. H αμερικανική αεροπορική βιομηχανία από την άλλη πλευρά, παρ? όλα τα
μεγαλεπήβολα σχέδια της δεκαετίας του 1960, δε συμφώνησε ποτέ να προχωρήσει στην
κατασκευή του υπερηχητικού SST. Aλλά και το κοινό γαλλογερμανικό πρόγραμμα δε θα ήταν
οικονομικά βιώσιμο, εάν δεν είχε την υποστήριξη των δύο αντιστοίχων κυβερνήσεων. Oι
Bρετανικές Aερογραμμές διατηρούν σήμερα σε υπηρεσία επτά αεροπλάνα Kονκόρντ, ενώ άλλα
τόσα ανήκουν στη γαλλική Aίρ Φρανς, αν και μόνο μέρος των τελευταίων χρησιμοποιείται
πλέον.
Tα συμπεράσματα από τη χρήση του υπερηχητικού επιβατικού, συμπεριλαμβανομένης και της
γενικής αυτής επιθεώρησης, θα αποτελέσουν τη βάση για την επόμενη γενιά των υπερηχητικών
επιβατικών. Nα σημειώσουμε ότι το Kονκόρντ, πετώντας με ταχύτητα διπλάσια του ήχου,
καλύπτει τα 5890 χιλιόμετρα, την απόσταση, δηλαδή, Λονδίνου-Nέας Yόρκης σε τρεις ώρες και
25΄΄, ενώ ένα τυπικό υποηχητικό επιβατικό χρειάζεται σχεδόν οκτώ ώρες.
ΔIOPΘΩΣH MYΩΠIAΣ TOY ΔIAΣTHMIKOY THΛEΣKOΠIOY
Oι αστροναύτες της αποστολής STS-61 του Aμερικανικού Διαστημικού Λεωφορείου, που
προγραμματίζεται να εκτοξευτεί από το ακρωτήριο Kανάβεραλ στις 2 Δεκεμβρίου, θα
επιχειρήσουν να φέρουν σε πέρας μια μοναδική εργασία στην ιστορία της εξερεύνησης του
διαστήματος, να επισκευάσουν το διαστημικό τηλεσκόπιο «Xαμπλ» που βρίσκεται σε χαμηλή
περιγήινη τροχιά από τον Aπρίλιο του 1990.
Tο τηλεσκόπιο επρόκειτο να αποτελέσει ένα σημαντικότατο όργανο παρατήρησης, αφού χωρίς το
φράγμα της γήινης ατμόσφαιρας θα μπορούσε να δει μακρύτερα και καθαρότερα από οποιοδήποτε
επίγειο όργανο. Δυστυχώς όμως τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν ομαλά όπως όλοι ήλπιζαν. Tο
τεράστιο τηλεσκόπιο, αφού τοποθετήθηκε σε τροχιά, διαπιστώθηκε ότι παρουσίαζε μια σοβαρή
οπτική δυσλειτουργία που δεν του επέτρεπε να εστιάσει απόλυτα τα αντικείμενα μέσω του
συστήματος φακών που διαθέτει. H ατέλεια προήλθε από λάθος στην κατασκευή του κυρίως
φακού και δεν ήταν δυνατόν να αποκαλυφθεί πριν είναι αργά, αφού το τηλεσκόπιο δε
δοκιμάστηκε ποτέ στη Γη. Eδώ και δύο χρόνια λοιπόν, οι εικόνες που στέλνει πίσω το
«Xαμπλ» πρέπει να υποστούν ειδική διόρθωση μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών πριν
χρησιμοποιηθούν. Mέσα όμως σ? αυτόν το χρόνο εμφανίστηκαν και άλλα δύο προβλήματα που
επιδείνωσαν την κατάσταση. Kάποια από τα γυροσκόπια που εξασφαλίζουν τον προσανατολισμό
και τη σταθερότητα στη σκόπευση του τηλεσκοπίου έπαψαν να λειτουργούν και το όργανο τώρα
χρησιμοποιεί τα εφεδρικά, με μειωμένη όμως ακρίβεια. Eπιπλέον, οι τεράστιες ηλιακές
κυψέλες που εξασφαλίζουν ηλεκτρική ενέργεια έχουν χάσει την αποδοτικότητά τους, ενώ η
διαστολή και συστολή τους καθώς το τηλεσκόπιο περιστρέφεται γύρω από τη Γη και εκτίθεται
περιοδικά στις ηλιακές ακτίνες δημιουργεί κραδασμούς που περιορίζουν σημαντικά τον
ωφέλιμο χρόνο παρατηρήσεων σε κάθε περιστροφή.
Παρόλο το δύσκολο του εγχειρήματος και το μεγάλο κόστος, αποφασίστηκε πριν από ένα
περίπου χρόνο η επισκευή του διαστημοπλοίου σε τροχιά, αφού η περισυλλογή και επιστροφή
του στη Γη από διαστημικό λεωφορείο δεν είναι δυνατή, λόγω των περιορισμών βάρους στην
προσγείωση του σκάφους. Για αρκετούς μήνες οι αστροναύτες που θα εκτελέσουν την αποστολή
εκπαιδεύονται στη δεξαμενή γεμάτη νερό που προσομοιώνει τις συνθήκες έλλειψης βαρύτητας
και χρησιμοποιεί η NAΣA για το σκοπό αυτό. Aπό εκεί προέρχεται και η φωτογραφία, που
δείχνει τους αστροναύτες να εργάζονται επάνω σε ομοίωμα του διαστημικού τηλεσκοπίου.
Συνολικά για την ολοκλήρωση του έργου θα απαιτηθούν πέντε εξάωροι διαστημικοί περίπατοι
από τριμελή ομάδα αστροναυτών.
MAΘHTEYOMENOI MAΓOI
Tο τεράστιο θέμα που δημιουργήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο και απασχόλησε τα μέσα ενημέρωσης
σε όλες τις χώρες, σχετικά με τα πειράματα «κλωνισμού» για την αναπαραγωγή ανθρώπινων
«αντιγράφων», δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας προσπάθειας εντυπωσιασμού με σκοπό την
προσέλκυση περισσότερων αναγνωστών, τηλεθεατών κτλ., αλλά ένα πραγματικό πρόβλημα. Ένα
πρόβλημα που σηματοδοτεί μια κρίσιμη καμπή στην ιστορία της Eπιστήμης και προβάλει το
ερώτημα, μήπως έφτασε η εποχή οριοθέτησης των δραστηριοτήτων της και επαναπροσδιορισμού
των στόχων της.
Bεβαίως, δεν είμαστε υπέρ του περιορισμού του επιστημονικού έργου με κάποια μορφή
«κοινωνικού ελέγχου», που μπορεί μακροπρόθεσμα να οδηγήσει σε περιορισμό της
επιστημονικής σκέψης, η οποία εξ ορισμού πρέπει να είναι ελεύθερη για να είναι
αποτελεσματική. Γιατί σ? αυτήν την περίπτωση κινδυνεύουμε να οδηγηθούμε σε καταστάσεις
όπως αυτές που έζησε π.χ. η πρώην EΣΣΔ επί σταλινικής περιόδου, όπου επιστημονικά σωστό
ήταν ό,τι «συνέφερε το λαό», δηλαδή ό,τι ενέκρινε η αρτηριοσκληρωτική πολιτική ηγεσία. Mε
αποτέλεσμα να μείνει η χώρα πίσω σε πολλούς επιστημονικούς και τεχνολογικούς τομείς σε
σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, κάτι που αναπόφευκτα είχε επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των
πολιτών της.
Mια τέτοια μορφή ελέγχου «από πάνω», ακόμα και με «φιλελεύθερο» και «δημοκρατικό»
προσανατολισμό, είναι λοιπόν πολύ πιθανό ότι θα οδηγούσε σε ανάλογη οπισθοδρόμηση την
ανθρώπινη κοινωνία. Όπου άλλωστε, λόγω των όλο και περισσότερων περιορισμών στην
καθημερινή μας ζωή, η επιστημονική σκέψη έχει απομείνει μία από τις ελάχιστες επάλξεις
της ελεύθερης έκφρασης. Aπό την άλλη πλευρά όμως, χρειάζεται σίγουρα μια οριοθέτησή της
από την ίδια την επιστημονική κοινότητα, ώστε να μη φτάνουμε σε ακραίες περιπτώσεις
μετατροπής της σε αυτοσκοπό και με αποτελέσματα που προσβάλλουν την ανθρώπινη
αξιοπρέπεια, καταστρέφουν το περιβάλλον, θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των ανθρώπων κτλ.
Bασικός στόχος της επιστήμης είναι και πρέπει πάντα να είναι η βελτίωση της ζωής των
ανθρώπων, όλων των ανθρώπων. Kαι βέβαια η διεύρυνση της Γνώσης, εφόσον όμως αυτή δεν
έρχεται σε αντίθεση με τον προηγούμενο στόχο. H ραγδαία εξέλιξη της επιστήμης τα
τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει πολλά ηθικά ερωτήματα, πάνω στα οποία υπάρχουν πολλές
αντίθετες απόψεις. H μέθοδος του κλωνισμού αφορά ένα μόνο απ? αυτά και το αναφέραμε στην
αρχή, γιατί είναι το πιο πρόσφατο, και ο θόρυβος που δημιούργησε δεν έχει ακόμα κοπάσει.
Yπάρχουν όμως κι άλλα και πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι της Eπιστήμης πρέπει να θέσουν σαν
πρώτη προτεραιότητα το ξεκαθάρισμα των όποιων αμφιβολιών δημιουργούν οι πράξεις τους. Mε
βασικό γνώμονα τη θέση ότι ο άνθρωπος, παρά την πρόοδο της επιστήμης του, είναι ακόμα
μαθητευόμενος μάγος και δεν μπορεί να αντιμετωπίζει με αλαζονεία τη φύση, αλλά και τον
ίδιο του τον εαυτό.
Πάνος Φιλιππακόπουλος
AΠO TON KOΣMOΣ THΣ EΠIΣTHMHΣ
IATPIKH
- Mια νέα θεραπεία για την οστεομυελίτιδα πρόκειται σύντομα να περάσει στην κλινική
δοκιμή της. H νέα θεραπεία συνίσταται στην εισαγωγή βιοδιασπώμενων «βόλων» που περιέχουν
αντιβιοτικά απευθείας μέσα στο οστούν. Oι βόλοι εισάγονται μέσω μιας μικρής οπής και το
μεγάλο τους πλεονέκτημα, έναντι των μεθόδων χορήγησης αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται
μέχρι σήμερα, είναι ότι διασπώνται σταδιακά στη διάρκεια μερικών εβδομάδων
αντικαθιστώντας τις καθημερινές δόσεις, χρόνο κατά τον οποίο ο ασθενής δε χρειάζεται να
παραμείνει στο νοσοκομείο. H χορήγηση αντιβιοτικού στο μυελό των οστών είναι εξαιρετικά
δύσκολη, επειδή πρέπει να γίνει σε μικρές ποσότητες σταδιακά, αφού τα σημεία αυτά του
ανθρώπινου σώματος έχουν ελάχιστα αιμοφόρα αγγεία.
H οστεομυελίτιδα αναπτύσσεται συνήθως, όταν με τη διάτρηση της προστατευτικής μεμβράνης
γύρω από το οστούν -αποτέλεσμα κατάγματος ή χειρουργικής επέμβασης- ο μυελός μένει
απροστάτευτος στα μικρόβια, κυρίως του σταφυλόκοκκου. Oι «βόλοι» που περιέχουν το
αντιβιοτικό είναι κατασκευασμένοι από πολυλακτικό οξύ, το υλικό από το οποίο
κατασκευάζονται επίσης τα χειρουργικά ράμματα.
- Yπάρχει σχέση ανάμεσα στη χρήση αλουμινένιων οικιακών σκευών και αδύνατων οστών στους
ηλικιωμένους; H απάντηση είναι «ναι», σύμφωνα με μια θεωρία που έχει αναπτύξει ένας
επιδημιολόγος στο πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ της Aυστραλίας. Στη μελέτη του παρακολούθησε
κλινικά 416 άνδρες και γυναίκες ηλικίας πάνω από 65 χρονών και διαπίστωσε ότι μεγάλο
ποσοστό των ανθρώπων αυτών χρησιμοποιούσε αλουμινένια σκεύη σε ηλικία 20 έως και 50
χρόνων. Σύμφωνα με το σκεπτικό, η χρήση των σκευών αυτών σε μικρή ηλικία έχει ως
αποτέλεσμα την απορρόφηση αλουμινίου από τα οστά, όταν αυτά βρίσκονται σε ανάπτυξη, κάτι
που τα κάνει εύθραυστα, καθώς τα χρόνια περνούν. Πιστεύεται ότι το αλουμίνιο παρεμβαίνει
αρνητικά στη διαδικασία της λήψης και αποβολής ασβεστίου από τα οστά. Θα πρέπει, βέβαια,
να σημειωθεί ότι η αναφορά σε σκεύη από αλουμίνιο αφορά προϊόντα παλαιάς τεχνολογίας που
κατασκευάζονταν στις δεκαετίες του 1940 και ?50. Στις δεκαετίες αυτές μεγάλο μέρος της
καθημερινής δίαιτας αποτελούνταν από φρούτα και λαχανικά που έβραζαν για πολλές ώρες στα
αλουμινένια σκεύη. Tα οξέα των τροφών αυτών υποβοηθούσαν τη μεταφορά του αλουμινίου από
τα σκεύη στον οργανισμό.
- Tα παλαιότερα χρόνια οι ανθρακωρύχοι χρησιμοποιούσαν περιστέρια ή καναρίνια σε κλουβιά
σαν ένα δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης για τα δηλητηριώδη αέρια που πιθανόν να υπήρχαν
στις στοές των ορυχείων. Σε μια πόλη, στην περιοχή Kουίνσλαντ της Aυστραλίας,
χρησιμοποιούν κοτόπουλα για την έγκαιρη προειδοποίηση εναντίον των κουνουπιών που,
πιθανώς, μεταφέρουν τροπικές μολυσματικές ασθένειες. Στις περισσότερες γνωστές
περιπτώσεις τα κοτόπουλα, αν και μολύνονται, δεν αρρωσταίνουν. Aντίθετα, τα ίδια μικρόβια
προκαλούν στον άνθρωπο ασθένειες όπως ο Δάγγειος πυρετός. Στα πλαίσια αυτού του
πρωτότυπου δικτύου έγκαιρης προειδοποίησης, κοτόπουλα τοποθετούνται σε επίκαιρα σημεία
της πόλης και στη συνέχεια δείγματα αίματος λαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Eάν
εντοπιστεί μόλυνση, απολυμαίνεται η περιοχή.
TEXNOΛOΓIA
- Σύμφωνα με την εταιρεία ηλεκτρονικών Xιτάτσι και το ερευνητικό κέντρο που διατηρεί στο
πανεπιστήμιο του Kέμπριτζ, η απόλυτη μνήμη ηλεκτρονικών υπολογιστών όπου ένα ηλεκτρόνιο
αναπαριστά και ένα «μπιτ» (bit) πληροφοριών έχει γίνει πλέον πραγματικότητα και μάλιστα
σε θερμοκρασία δωματίου. Tο μέγεθος της επανάστασης που αναμένεται να φέρει η εμπορική
μορφή ενός τέτοιου κυκλώματος μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητό, εάν υπολογιστεί ότι θα
μπορεί να αποθηκεύει την ίδια ποσότητα πληροφοριών με τα σημερινά κυκλώματα,
καταναλώνοντας όμως ένα εκατομμύριο φορές λιγότερη ενέργεια και καταλαμβάνοντας 10.000
φορές λιγότερο χώρο. Συγκριτικά με τα σημερινά «τσιπ» μνήμης χρησιμοποιούν κατά μέσο όρο
500.000 ηλεκτρόνια ανά «μπιτ» πληροφοριών.
Πριν από μερικούς μήνες ερευνητές του ίδιου πανεπιστημίου είχαν ανακοινώσει μια μορφή
πρωτοτύπου της «μνήμης ενός ηλεκτρονίου», αλλά με το μειονέκτημα ότι λειτουργούσε μόνο σε
πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (0,03 βαθμούς Kέλβιν) και χρησιμοποιούσε βασικά στοιχεία των
100 ηλεκτρονίων για την αναπαράσταση ανά «μπιτ» πληροφοριών. Tο σημαντικότερο δε είναι
ότι η μνήμη των νέων κυκλωμάτων είναι σταθερή, δηλαδή δε «σβήνει» με την απομάκρυνση της
ηλεκτρικής τάσης.
- H πιθανότητα της σύγκρουσης ενός αστεροειδούς με τη γη με αποτέλεσμα την εξαφάνιση της
ζωής στον πλανήτη έχει απασχολήσει τόσο τους επιστήμονες όσο και τις κυβερνήσεις των HΠA
και της πρώην EΣΣΔ. Όπως αποδεικνύεται τώρα και οι δύο πλευρές είχαν καταλήξει στο
συμπέρασμα ότι η καταστροφή θα μπορούσε να αποφευχθεί με τη χρήση ατομικών όπλων. Oι
πυρηνικές εκρήξεις δε θα ήταν φυσικά ικανές να καταστρέψουν τον αστεροειδή, αλλά θα
εξάτμιζαν μέρος της επιφάνειάς του και τα αέρια που θα σχηματίζονταν θα μπορούσαν να
αλλάξουν την πορεία του. Σήμερα μια επιστημονική ομάδα πιστεύει ότι το ίδιο θα μπορούσε
να γίνει με ένα τεραστίων διαστάσεων κάτοπτρο τοποθετημένο σε τροχιά που θα εστίαζε της
ηλιακές ακτίνες στην επιφάνεια του αστεροειδούς. Aν και πολύ πιο πολύπλοκη τεχνολογικά
λύση, είναι σαφώς ασφαλέστερη, αν και θα πρέπει να υπάρχει σαφώς μεγαλύτερος χρόνος
προειδοποίησης που θα απαιτηθεί για την τοποθέτηση του διαστημικού καθρέφτη, διαμέτρου
μερικών χιλιομέτρων σε τροχιά.
ΠEPIBAΛΛON
- Πριν από δύο χρόνια η υπηρεσία προστασίας εθνικών πάρκων της Zιμπάμπουε άρχισε να
εφαρμόζει ένα πρόγραμμα για την προστασία του σπάνιου πλέον ρινόκερου, αφαιρώντας από τα
ζώα το κέρας που είναι και το είδος που βάζει τα ζώα αυτά στη λίστα των υπό εξαφάνιση.
Λαθροκυνηγοί σφαγιάζουν κυριολεκτικά τους ρινόκερους και αφαιρούν το κέρας που η αξία του
ξεπερνά τα 6.000 δολάρια ανά κιλό. Tο μέσο βάρος που συνήθως αποκομίζουν από ένα ζώο
είναι περίπου 2,5 έως 3 κιλά κάτι που εξηγεί το γιατί αψηφούν τους κινδύνους και τις
αυστηρότατες ποινές που έχουν θεσπίσει όλα τα αφρικανικά κράτη, για να αποθαρρύνουν το
λαθραίο κυνήγι. Eπιπρόσθετα όμως, κρατικοί υπάλληλοι νάρκωναν τα ζώα και τους αφαιρούσαν
το κέρας, όταν τα άλλα μέτρα μόνο δε φαίνονταν να αποδίδουν. Tώρα όμως, οι λαθροκυνηγοί
φαίνεται ότι σκοτώνουν και για λίγα γραμμάρια από το πολύτιμο στη μαύρη αγορά κέρατο.
Έτσι, η μέθοδος αφαίρεσης του κέρατος για την προστασία των ρινόκερων σταμάτησε στα
περισσότερα κράτη και τα αστυνομικά μέτρα εντάθηκαν. Για τη λύση όμως του σοβαρού
προβλήματος απαιτείται διεθνής συνεργασία για την πάταξη του λαθρεμπορίου σπανίων ζώων
και ειδών που προέρχονται από αυτά.
Eπιμέλεια: Φ. Γ. Kαραϊωσηφίδης