Καλειδοσκόπιο
O ΚΑΤΗΦΟΡΟΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙAN ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΕ έκπληκτοι, απορημένοι και προβληματισμένοι
τα όσα συμβαίνουν τελευταία με τη γνωστή αντιπαράθεση μεταξύ
αποφοίτων T.E.I. και μηχανικών που έχει καταλήξει σε έντονες
κινητοποιήσεις και διαξιφισμούς, χωρίς να μπορείτε να
καταλάβετε γιατί προέκυψε τέτοιο θέμα, μάλλον δεν έχετε
συνειδητοποιήσει σε τι επίπεδο παρακμής έχει φτάσει αυτή η
χώρα όπου ζείτε. Και μάλλον δεν παίρνατε στα σοβαρά τα κατά
καιρούς γραφόμενα, σ_ αυτήν αλλά και σ_ άλλες στήλες αυτού του
περιοδικού, για την κοινωνία της πλήρους ισοπέδωσης των αξιών
στην οποία οδηγούμαστε με βήμα ταχύ.
Ακόμα και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε αυτό το θέμα
από τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης που ασχολήθηκαν με το
αποτέλεσμα -τις αντεγκλήσεις, τις _κινητοποιήσεις_ και τις
_διεκδικήσεις_- και όχι με την ουσία -την κρίση αξιών και την
ισοπέδωση της αξιοκρατίας που κρύβει αυτή η αντιπαράθεση-
δείχνει σε ποια επίπεδα έχει φτάσει η παρακμή. Δεν είναι
άλλωστε το μοναδικό φαινόμενο που το πιστοποιεί. Υπάρχουν και
πολλά άλλα τα οποία θεωρούνται φυσιολογικά και αποδεκτά από
μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης.
Γιατί να φαίνεται περίεργη λοιπόν η αντιπαράθεση μηχανικών και
αποφοίτων T.E.I.; Μήπως δεν είναι το ίδιο το κράτος που
ισοπέδωσε την ιεραρχία και την αξιοκρατία μέσα στις ίδιες τις
υπηρεσίες του, δίνοντας στους απόφοιτους λυκείου (που
εξελίσσονται σήμερα μέχρι το βαθμό του διευθυντή) τα ίδια
ουσιαστικά δικαιώματα με τους πτυχιούχους των πανεπιστημίων,
αλλάζοντας κάθε τόσο τους προϊσταμένους ανάλογα με την
πολιτική τους ένταξη (ή μη ένταξη) και τοποθετώντας τους υπό
τις διαταγές των χθεσινών υφισταμένων τους; Μήπως δεν είναι το
ίδιο το κράτος που τοποθετεί άσχετους ανθρώπους σε άσχετες
θέσεις, δικηγόρους σε θέσεις που θέλουν τεχνικές γνώσεις,
μηχανικούς σε θέσεις νομικών, ανθρώπους που δεν γνωρίζουν
ξένες γλώσσες σε θέσεις που αφορούν τις σχέσεις μας με ξένες
χώρες και οργανισμούς; Μήπως δεν είναι το ίδιο το κράτος που
καθορίζει επαγγελματικά δικαιώματα όχι με βάση το επίπεδο των
γνώσεων, αλλά με βάση τις δυνατότητες πίεσης των διαφόρων
επαγγελματικών ομάδων ή και ξεπερασμένα κριτήρια που
προέρχονται από άλλες εποχές (δίνοντας π.χ. δικαίωμα
σχεδιασμού μεγάλων ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων σε
μηχανολόγους που δεν έχουν πάρει ούτε ένα ηλεκτρολογικό μάθημα
κατά τη διάρκεια των σπουδών τους). Μήπως δεν είναι, από την
άλλη πλευρά, το ίδιο το κράτος που δημιούργησε σχολές για να
δώσει διέξοδο στα όνειρα χιλιάδων παιδιών, χωρίς όμως να
φροντίσει και για την κατοχύρωση των επαγγελματικών τους
δικαιωμάτων, δημιουργώντας πτυχιούχους χωρίς αντικείμενο
απασχόλησης;
E, λογικά λοιπόν, το επόμενο βήμα ήταν να ζητήσουν οι
απόφοιτοι των T.E.I. να εξισωθούν με τους μηχανικούς. Και
προσέξτε_ Είναι με αυτούς μόνο που οι απόφοιτοι των T.E.I.
επιζητούν την εξίσωση και όχι με άλλες ειδικότητες (Αυτό είναι
χαρακτηριστικό μιας χώρας που χαρακτηρίζεται από υστερική
τεχνοφοβία και υποτιμάει συστηματικά τη δουλειά των
μηχανικών).
Κανείς δεν τόλμησε π.χ. να ζητήσει εξίσωση με τους γιατρούς
(υπάρχουν και απόφοιτοι των T.E.I. με σχετικό αντικείμενο
σπουδών) γιατί εκεί μόνο γέλια θα προκαλούσαν. Φαντάζεστε να
σας εξετάσει (ή να σας χειρουργήσει) αντί ένας γιατρός ένας
απόφοιτος T.E.I., επειδή έχει κάνει _4 χρόνια σπουδών_ με
_καθηγητές υψηλού επίπεδου_ και _πλήρη εργαστήρια_ (τέτοιου
είδους επιχειρήματα αναφέρθηκαν από τους υποστηρικτές της
εξομοίωσης). Ποιος μπορεί να μπερδέψει ένα γιατρό μ_ έναν
απόφοιτο T.E.I.; Ενώ για τους μηχανικούς, κανείς δεν
καταλαβαίνει (και δεν θέλει να καταλάβει) ποιο ακριβώς είναι
το αντικείμενο της δουλειάς τους και, μια και οι τεχνολόγοι
έχουν αποκτήσει κι αυτοί τεχνικές γνώσεις, εύκολο είναι να
κάνουν τον κόσμο να πιστέψει ότι λίγο-πολύ κάνουν τα ίδια
πράγματα με τους μηχανικούς. Με το επιχείρημα λοιπόν ότι
προέρχονται από _τριτοβάθμια εκπαίδευση_ ζητούν εξομοίωση. Σαν
να λέμε, επειδή τα γυμνάσια είναι δευτεροβάθμια εκπαίδευση οι
απόφοιτοί τους να εξισωθούν με αυτούς των_ λυκείων!
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κράτος έχει ολιγωρήσει ως προς
τον καθορισμό των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων των
T.E.I. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ένα μέρος από τις
αρμοδιότητες των μηχανικών θα έπρεπε να εκχωρηθεί σ_ αυτούς.
Απ_ αυτό το σημείο όμως μέχρι του να επιδιώκεται ουσιαστικά
πλήρης εξομοίωση, είναι η διαφορά που χωρίζει τον ίσιο δρόμο
από τον κατήφορο.
Πάνος Φιλιππακόπουλος
Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Μια αρχαιολογική ανακάλυψη στην Αυστραλία τείνει να ανατρέψει
τις θεωρίες που θέλουν τον άνθρωπο να αναπτύσσει πολεμικές
τάσεις τις τελευταίες πέντε χιλιετηρίδες. Μέχρι σήμερα
πιστεύονταν ότι η διεξαγωγή πολεμικών επιχειρήσεων ταυτίζεται
με τη μετατροπή των νομάδων κυνηγών σε γεωργούς και
κτηνοτρόφους που έπρεπε να προστατεύσουν τη γη ή τα κοπάδια
τους. Γεωργικές κοινωνίες στην Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία
είχαν μέχρι στιγμής το στίγμα ότι εισήγαγαν τον πόλεμο. Οι
παλαιότερες πολεμικές σκηνές που απεικονίζονται σε
τοιχογραφίες είναι σήμερα 5.000 περίπου ετών, από τότε δηλαδή
που οι κοινωνίες των ανθρώπων άρχισαν να γίνονται πιο
πολύπλοκες.
Οι παλαιότερες νομαδικές φυλές πιστεύεται ότι δεν ήταν αρκετά
οργανωμένες για τη διεξαγωγή πολέμου, αλλά και δεν είχαν
κανένα κίνητρο να κάνουν κάτι τέτοιο. Οι ελάχιστες συγκρούσεις
αφορούσαν τη διεκδίκηση της ηγεσίας μέσα στην ίδια τη φυλή ή
το μοίρασμα της λείας του κυνηγιού και συνήθως δεν είχαν
συνέχεια. Αποτέλεσαν όμως τον πρόδρομο για ό,τι έμελλε να
ακολουθήσει. Στις πρώτες πολεμικές απεικονίσεις μοναχικοί
πολεμιστές φέρουν ακόντια ενώ άλλες φιγούρες πεσμένων εχθρών
έχουν λόγχες να προεξέχουν από τα σώματά τους. Γενικότερα δε,
οι πρώτες μάχες αφορούν μικρές αψιμαχίες ή αγώνα ενός προς
έναν. Σε μεταγενέστερες απεικονίσεις η μάχη είναι πιο
οργανωμένη και γενικευμένη και οι αρχηγοί εικονίζονται με
χαρακτηριστικές ενδυμασίες ή κομμώσεις, ενώ τα όπλα φαίνονται
περισσότερο πολύπλοκα. Η εποχή αυτή συμπίπτει με το τέλος της
περιόδου των παγετώνων όπου η ξηρά γίνεται μικρότερη και η
καλλιεργήσιμη γη λιγότερη. Έτσι οι άνθρωποι αναγκάζονται να
μοιραστούν τις μικρότερες εκτάσεις που παράγουν λιγότερη
τροφή. Αυτό τους συσπειρώνει σε κοινωνικές ομάδες που σύντομα
αποκτούν τις δικές τους συνήθειες και γλώσσα. Συγχρόνως έχουμε
και την ανάπτυξη πολεμικών τάσεων.
Πρόσφατα όμως σε σπηλιές της νοτίου Αυστραλίας ανακαλύφθηκαν
τοιχογραφίες που απεικονίζουν πολεμικές σκηνές από τη ζωή των
γηγενών Αβορίγινων που μέχρι και τις αρχές του αιώνα παρέμεναν
νομάδες. Οι τοιχογραφίες αυτές είναι τουλάχιστον 10.000 χρόνων
και αποτελούν τη βάση μιας νέας θεωρίας που θέλει το ανθρώπινο
γένος να φέρει την τάση του πολέμου ριζωμένη μέσα του. _Είναι
μόνο η τεχνολογία και τα μεγέθη που διαφοροποιούν τη διεξαγωγή
του πολέμου μέσα από την ιστορία, από τα ακόντια και τα βέλη
μέχρι την ατομική βόμβα_, τονίζει η καναδή ερευνήτρια Τζόαν
Βαστόκας που έχει διατυπώσει τη θεωρία.
H_ ΕΠΙΠΕΔΗ ΓΗ
Η σφαιρικότητα της Γης είναι αποδεκτή εδώ και πολλούς αιώνες,
πέραν πάσης αμφιβολίας. Φωτογραφίες όμως όπως αυτή η συνθετική
εικόνα από το δορυφόρο της ESA ERS-1 αποδεικνύουν ότι σίγουρα
υπάρχουν περισσότερες της μίας οπτικές γωνίες για να δει
κανείς τα πράγματα. Η εικόνα δημιουργήθηκε από στοιχεία που
συνέλεξε ο ευρωπαϊκός δορυφόρος μέσω του υψομετρικού ραντάρ
που διαθέτει. Τα ραδιοκύματα αντανακλώνται στην επιφάνεια της
Γης και επιστρέφουν στην κεραία εκπομπής. Είναι έτσι δυνατή η
μέτρηση της σχετικής καθυστέρησης, αφού λόγω των γήινων
ανωμαλιών κάποια επιστρέφουν πιο γρήγορα από άλλα.
Στην απεικόνιση οι μικρότερες ανωμαλίες στους ωκεανούς δίνουν
τα σημεία όπου η επιφάνειά τους ακολουθεί τις ανωμαλίες του
ωκεάνιου βυθού. Οι μεγαλύτερες χρωματισμένες καμπύλες στους
ωκεανούς προκαλούνται από τις μεταβολές στο γήινο μαγνητικό
πεδίο που δεν είναι, όπως αποδεικνύεται, σφαιρικό. Πρόκειται
για μια παραμορφωμένη έλλειψη με διαφορές -105 μέτρων στην
μπλε περιοχή νότια της Ινδικής χερσονήσου και +85 μέτρων στη
ροζ περιοχή βόρεια της Αυστραλίας. Οι διαφορές έχουν
πολλαπλασιαστεί με βάση μια σταθερή κλίμακα προκειμένου να
γίνουν ορατές, αφού στην πραγματικότητα είναι ανεπαίσθητες. Η
απεικόνιση απαίτησε τέσσερις μήνες επεξεργασίας των
δορυφορικών στοιχείων. Σύντομα ο δορυφόρος ERS-1 θα
αντικατασταθεί από τον νεότερο ERS-2. Δεδομένου όμως ότι ο
πρώτος βρίσκεται ακόμη σε καλή λειτουργική κατάσταση θα
υπάρξει μια περίοδος που τα δύο συστήματα θα χρησιμοποιηθούν
από κοινού.
ΑΛΕΞΙΠΤΩΤΑ ΓΙΑ ΑΛΛΟΥΣ ΚΟΣΜΟΥΣ
O σχεδιασμός ενός αλεξίπτωτου είναι συγχρόνως επιστήμη, αλλά
και τέχνη, όπου ποτέ δεν υπάρχει απόλυτη σιγουριά πριν από την
πρώτη δοκιμή. Αν όμως τα πράγματα είναι δύσκολα για ένα
αλεξίπτωτο που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί στη γήινη
ατμόσφαιρα, γίνονται σχεδόν αδύνατα, όταν κανείς σχεδιάζει μια
βουτιά σε κάποιον άλλο πλανήτη. Τότε απαιτείται όλο το ταλέντο
ειδικών στην αεροδυναμική και η συνεργασία υπερυπολογιστών,
αφού στην περίπτωση αυτή η πρώτη είναι και η τελευταία δοκιμή.
Η πρώτη τέτοια εφαρμογή αφορά το αλεξίπτωτο που σχεδιάστηκε
για το ραντεβού του βολιστήρα _Γαλιλαίου_ με τον πλανήτη Δία
τον επόμενο χρόνο. O βολιστήρας όταν θα μπει σε τροχιά, θα
εξαπολύσει ένα _θυγατρικό_ σκάφος προς την επιφάνεια του
πλανήτη. Η απαίτηση από τη σχεδιαστική ομάδα ήταν όχι μόνον η
ασφαλής κάθοδος του φορτίου μέσα από την ατμόσφαιρα του
γιγάντιου πλανήτη, αλλά και η δυνατότητα λήψης μετρήσεων από
τα όργανα που θα μεταφέρονται κατά τη διάρκεια της καθόδου.
Στην πραγματικότητα αυτή η κάθοδος θα είναι και το αποκορύφωμα
της αποστολής, αφού στο τέλος της διαδρομής του ερευνητικού
φορτίου βάρους 345 κιλών κάτω από το θόλο του διαμέτρου 3,5
μέτρων αλεξίπτωτου, το θυγατρικό σκάφος μαζί με τον εξοπλισμό
θα συνθλιβεί κάτω από την τεράστια ατμοσφαιρική πίεση. Έτσι ο
χρόνος της καθόδου θα είναι και ο πλέον πολύτιμος, για να
μεταδοθούν οι μετρήσεις μέσω του μητρικού σκάφους που σε
τροχιά θα δρα σαν αναμεταδότης προς τη Γη.
Η σχεδίαση του αλεξίπτωτου έγινε με βάση υποθέσεις για την
ατμόσφαιρα του Διός που πιστεύεται ότι στα ανώτερα στρώματα
μοιάζει με αυτή των ανωτέρων στρωμάτων της Γης. Το αλεξίπτωτο
είναι κατασκευασμένο από Ντάκρον και Κέβλαρ. Το τελευταίο
είναι ένα υλικό με αντοχή 10 φορές μεγαλύτερη από αυτή του
ατσαλιού, ενώ έχει ελάχιστο βάρος. Το μικρό βάρος είναι
σημαντική απαίτηση, αφού οι περιορισμοί του βολιστήρα στον
τομέα αυτόν είναι σημαντικοί. Έτσι το αλεξίπτωτο θα έχει την
απαιτούμενη αντοχή για να ανακόψει την κάθοδο του _πακέτου_
οργάνων, όταν αυτό απελευθερωθεί, και να του εξασφαλίσει στη
συνέχεια μια σταθερή πτώση.
ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΥΠΑΡΞΕΙ ΑΛΛΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Ενώ η τραγωδία της απώλειας του οχηματαγωγού _Εσθονία_ με
περισσότερα από 900 θύματα είναι ακόμη νωπή, επιτροπές έρευνας
ναυτικών συμβάντων άρχισαν να υποβάλουν τις προτάσεις τους,
ώστε η επόμενη γενιά τέτοιων πλοίων να είναι ασφαλέστερη. Τα
οχηματαγωγά τύπου Ro-Ro (Roll on - Roll Off) προσφέρουν
σημαντική επιχειρησιακή ευελιξία, αφού επιτρέπουν τη γρήγορη
φόρτωση και εκφόρτωση των οχημάτων, ιδιαίτερα των μεγάλων
φορτηγών, χωρίς την ανάγκη ειδικών λιμενικών εγκαταστάσεων.
Είναι όμως ιδιαίτερα ευάλωτα σε ανατροπή, αφού ο ενιαίος χώρος
του καταστρώματος των οχημάτων αποδεικνύεται θανάσιμη παγίδα
σε περίπτωση εισροής νερού. Οι πρώτες επισημάνσεις για το
πρόβλημα είχαν γίνει ύστερα από ένα άλλο σοβαρό ναυτικό
δυστύχημα το 1987 έξω από τις βελγικές ακτές, όταν στην
ανατροπή ενός οχηματαγωγού είχαν χάσει τότε τη ζωή τους 193
άτομα. Η κυριότερη πρόταση που είχε γίνει ήταν η σχεδίαση των
νεότερων σκαφών να προβλέπει την ενσωμάτωση στην κατασκευή
περιφερειακών υδατοστεγών πτερύγων στα πλευρά του κεντρικού
καταστρώματος μεταφοράς οχημάτων. Οι πτέρυγες αυτές θα αφήνουν
το κεντρικό κατάστρωμα άθικτο αλλά θα δημιουργούν ζώνες που θα
περιορίζουν πιθανή εισροή υδάτων. Η σχεδίαση αυτή έχει το
πλεονέκτημα ότι λόγω των διπλών τοιχωμάτων με το ενδιάμεσο
διάκενο, ακόμη και σε περίπτωση σύγκρουσης (μια από τις
κυριότερες αιτίες ναυαγίων σε πολυσύχναστες γραμμές όπου
βρίσκει κανείς συνήθως οχηματαγωγά) δεν αφήνει την πλώρη του
άλλου σκάφους να διαπεράσει το κήτος μέχρι το κυρίως
κατάστρωμα, συγκρατώντας τα νερά σε πλευρικούς χώρους.
Από δοκιμές έχει αποδειχθεί ότι στα οχηματαγωγά η ύπαρξη απλών
υδατοστεγών διαχωριστικών κατά μήκος του διαμήκη άξονα του
πλοίου αποδεικνύεται ελάχιστα χρήσιμη και μειώνει στην
πραγματικότητα την πλευστότητα του σκάφους. Εγκάρσια
διαχωριστικά -που δεν καλύπτουν συνήθως το ύψος του κυρίως
καταστρώματος- παγιδεύουν πίσω τους το νερό και συμβάλλουν
στην ανατροπή του πλοίου. Στη διάρκεια των ίδιων δοκιμών με
μοντέλα πλοίων αποδείχθηκε ότι, εάν ένα σκάφος έπειτα από την
πρόκληση ρήγματος, τελικά αναποδογύριζε, αυτό συνέβαινε μέσα
σε τριάντα λεπτά από το αρχικό συμβάν. Χαρακτηριστικό όμως
είναι ότι ο κίνδυνος ανατροπής δεν ήταν άμεσα ορατός. Σε μία
περίπτωση ένα μοντέλο στο οποίο είχε προκληθεί ρήγμα,
παρουσίασε σταδιακή κλίση 7ψ σε διάστημα 17 λεπτών. Ένα λεπτό
αργότερα αναποδογύρισε, αφού το νερό που είχε εισρεύσει ήταν
αρκετό για να αλλάξει ραγδαία την κατάσταση πλευστότητας του
σκάφους. Στη φωτογραφία ο καταπέλτης του μοιραίου _Εσθονία_.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
ϊ Ο βολιστήρας _Οδυσσέας_ που εξερευνά τον Ήλιο έκανε πριν από
μερικούς μήνες μια σημαντική ανακάλυψη, ότι δηλαδή το άστρο
στο κέντρο του ηλιακού μας συστήματος δεν έχει νότιο μαγνητικό
πόλο. Κατά τη διάρκεια της περιφοράς του γύρω από τον Ήλιο, τα
όργανα του _Οδυσσέα_ κατέγραφαν την ένταση του μαγνητικού
πεδίου. Καθώς ο βολιστήρας πλησίαζε το νότιο πόλο κι ενώ
κανονικά οι επιστήμονες περίμεναν οι μαγνητικές γραμμές να
γίνουν πιο πυκνές και η ένταση του μαγνητικού πεδίου να
αυξηθεί, δεν παρουσιάστηκε καμιά μεταβολή και η ένταση του
πεδίου έμεινε απολύτως σταθερή. Η μόνη άλλη εξήγηση που
μπορούν να βρουν οι επιστήμονες εκτός της απουσίας μαγνητικού
νότιου πόλου στον Ήλιο, είναι ότι αυτός είναι πολύ μεγάλου
μεγέθους και εκτείνεται σε μια πολύ μεγαλύτερη περιοχή από
ό,τι στους πλανήτες του ηλιακού συστήματος απ_ όπου έχουμε
συγκριτικές εμπειρίες.
ΙΑΤΡΙΚΗ
ϊ Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επίσημο όργανο του
Αμερικανικού Αντικαρκινικού Ινστιτούτου, γυναίκες που
ασκούνται σε τακτική βάση έχουν σημαντικά μικρότερες
πιθανότητες να αποκτήσουν καρκίνο του μαστού. Η έκθεση
στηρίχθηκε σε έρευνα δύο ομάδων 500 γυναικών έως και 40
χρονών. Η μία από τις ομάδες αποτελείτο από περιπτώσεις που
είχαν παρουσιάσει καρκίνο. Η στατιστική έρευνα απέδειξε ότι
γυναίκες που γυμνάζονταν περίπου 4 ώρες την εβδομάδα από την
περίοδο της εμμηνόπαυσης είχαν μικρότερη συχνότητα εμφάνισης
καρκίνου από όσες δεν γυμνάζονταν τακτικά. Όταν μάλιστα η
σύγκριση γινόταν σε σχέση με γυναίκες της ίδιας ηλικίας που
δεν γυμνάζονταν καθόλου, το ποσοστό αυτό έφτανε το 60%. Η
επιστημονική ομάδα που διεξήγαγε την έρευνα πιστεύει ότι η
άσκηση μειώνει μία ορμόνη, υψηλά ποσοστά της οποίας πιστεύεται
ότι προκαλούν τον καρκίνο του μαστού.
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
ϊ Κάθε χρόνο εκατοντάδες κυνηγοί σε όλο τον κόσμο πέφτουν
θύματα συναδέλφων τους που τους πυροβολούν κατά λάθος,
εκλαμβάνοντάς τους από λάθος σαν θηράματα. Ο κυριότερος λόγος
φυσικά είναι ότι οι περισσότεροι φορούν στρατιωτικά ρούχα
παραλλαγής, που μπορεί να εξυπηρετούν έναν στρατιώτη ώστε να
_δένει_ με το περιβάλλον, αλλά αποδεικνύονται θανάσιμη παγίδα
για τους κυνηγούς. Τους κάνει δυσδιάκριτους και τις
περισσότερες φορές άλλοι κυνηγοί πυροβολούν αδιακρίτως εκεί
όπου διακρίνουν κίνηση. Σε πολλές χώρες, ανάμεσά τους και οι
ΗΠΑ, νόμοι υπαγορεύουν στους κυνηγούς να φορούν γιλέκα σε
έντονα _φωσφορίζοντα_ χρώματα. Έτσι διακρίνονται από μακριά,
όχι όμως μόνο από τους άλλους κυνηγούς, όπως αποδεικνύεται,
αλλά και από τα περισσότερα ζώα.
Τη λύση έδωσε μια ομάδα του Πανεπιστημίου του Μιζούρι που
μελέτησε τον τρόπο που βλέπουν τα χρώματα τα ζώα και ο
άνθρωπος. Εστίασαν μάλιστα το ενδιαφέρον τους στα ελάφια που
είναι και το δημοφιλέστερο θήραμα των αμερικανών κυνηγών. Τα
ελάφια, σύμφωνα με τη μελέτη, βλέπουν το φως σε μήκος κύματος
480nm σε απόχρωση ενός ουδέτερου γκρι. Το ίδιο μήκος κύματος
για το ανθρώπινο μάτι βλέπει ένα ζωηρό μπλε-πράσινο χρώμα. Το
χρώμα όμως δεν είναι τίποτε άλλο από μια ιδιότητα των
αντικειμένων να απορροφούν το φως όλων των μηκών κύματος πλην
αυτού που βρίσκεται στο μήκος κύματος του χρώματος που
παρουσιάζουν. Έτσι ρούχα μπορούν να βαφούν για να απορροφούν
το φάσμα πλην των 480nm, κάνοντας τους κυνηγούς πρακτικά
αόρατους στα ελάφια αλλά ορατούς στους συναδέλφους τους. Τα
παλαιότερα ρούχα σε έντονο πορτοκαλί απορροφούσαν το φάσμα
πλην των 555 nm, χρώμα που είναι έντονα ορατό στα ζώα αυτά.
ϊ Ιταλική εταιρία παρουσίασε μια εφαρμογή λέιζερ που υπόσχεται
να κάνει τους δρόμους πιο ασφαλείς σε συνθήκες ομίχλης. Το
συνηθισμένο φως από τους προβολείς των αυτοκινήτων διαχέεται
από τα σταγονίδια του νερού και δημιουργεί μια λάμψη που
τυφλώνει τον οδηγό. Αντίθετα το φως λέιζερ διαπερνά την ομίχλη
και μια τέτοια πηγή είναι έως και 30 φορές περισσότερο ορατή
τη νύχτα (έως και 150 φορές την ημέρα) από ό,τι ένας
συνηθισμένος προβολέας αυτοκινήτου. Η ιταλική εταιρία
προτείνει την εγκατάσταση τέτοιων πηγών λέιζερ σε στροφές και
διασταυρώσεις. Το φως τους θα τροφοδοτεί δέσμες από οπτικές
ίνες, οι άκρες των οποίων εμφανίζονται στον οδηγό σαν λαμπρές
φωτεινές κηλίδες. Με τη βοήθειά τους τα όρια του
αυτοκινητόδρομου θα σηματοδοτούνται με τον ίδιο τρόπο που
ορίζονται οι τροχόδρομοι και οι διάδρομοι στα αεροδρόμια.
ϊ Τα _μάτια της γάτας_, οι ανακλαστικές εκείνες επιφάνειες που
χρησιμοποιούνται για να οριοθετούν τις λωρίδες στους
αυτοκινητοδρόμους, έχουν σώσει τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες
οδηγούς σε όλο τον κόσμο. Τώρα ελπίζεται ότι μια έκδοση που
είναι γνωστή σαν τα _μάτια του λύκου_ θα σώσει τη ζωή των
ελαφιών που προσπαθούν να διασχίσουν τους πολυσύχναστους
αυτοκινητοδρόμους, με αποτέλεσμα να πέφτουν θύματα των
διερχόμενων αυτοκινήτων. Τα ανακλαστικά αυτά θα τοποθετηθούν
σε σημεία που αποτελούν γνωστές διαβάσεις ελαφιών και θα
μετατρέπουν το φως των προβολέων των αυτοκινήτων σε δύο
απειλητικά _μάτια_ που θα _κοιτούν_ προς το δάσος. Σε δοκιμές
που έχουν γίνει στη Μ. Βρετανία, το σύστημα είχε ιδιαίτερη
επιτυχία και μείωσε σημαντικά τον αριθμό των ελαφιών που
έπεσαν θύματα αυτοκινητιστικών δυστυχημάτων κατά τη διάρκεια
της νύχτας. Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι, αν και οι λύκοι
έχουν εξαφανιστεί από τη χώρα αυτή εδώ και 300 χρόνια, τα
_μάτια του λύκου_ εξακολουθούν να τρομάζουν τα ελάφια. Το
πρόβλημα είναι βέβαια ότι στις περισσότερες περιπτώσεις τα ζώα
περιμένουν ως το ξημέρωμα που εξαφανίζονται _οι λύκοι_ για να
διασχίσουν το δρόμο. Έτσι τα δυστυχήματα έχουν αυξηθεί τις
πρώτες πρωινές ώρες.
Επιμέλεια Φ. Γ. Καραϊωσηφίδης