Δια χειρός.. Tσεκλένη
Μερικοί λένε ότι ο Γιάννης Τσεκλένης πλήρωσε ακριβά τις πρωτοποριακές του ιδέες σε μιαεποχή που το ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον δεν μπόρεσε να τον στηρίξει. Ο alter ego
της ελληνικής μόδας, από το 1956 μέχρι σήμερα κατάφερε να δημιουργήσει μια σειρά
καταστημάτων, ένα εργοστάσιο, ενώ υπέγραψε δεκάδες προϊόντα ελληνικών, ξένων βιοτεχνιών
και βιομηχανιών. Από υφάσματα επιπλώσεων, στολές, πλακάκια, αξεσουάρ μέχρι εσωτερικά
αεροπλάνων, αρώματα, μεταλλικά αντικείμενα και σχέδια οικισμών. Ο ίδιος θαύμαζε πάντα τον
Πολ Πουαρέ και ήθελε να του μοιάσει σε όλα, εκτός από ένα. Ήταν ο πρώτος σχεδιαστής μόδας
που πήγε στο ταμείο Ανεργίας. «Εγώ» είπε κάποτε σε μια συνέντευξη του, «δε θα του μοιάσω
γιατί δεν είχα ποτέ εργοδότη». Έτσι, όταν το 1990 διέκοψε oριστικά τις σχέσεις του με το
χώρο της μόδας, αφιερώθηκε στο να παρεμβαίνει στις ζωές των ανθρώπων με άποψη Τσεκλένης.
Θέλετε ένα πρόσφατο παράδειγμα; Mέχρι το τέλος του 1998 ο ΟΑΣΑ (Οργανισμός Αστικών
Συγκοινωνιών Αθηνών) αναμένεται να δώσει στην κυκλοφορία τα πρώτα 169 από τα 750
λεωφορεία (Μερτσέντες-ΕΛΒΟ) που έχουν παραγγελθεί και τα οποία ακολουθούν τις
σχεδιαστικές προτάσεις του Γιάννη Τσεκλένη: όλα βαμμένα σε χρώματα μπλε, τιρκουάζ και
κίτρινο, ενώ άλλες παραλλαγές περιλαμβάνουν επίσης το πράσινο και το κόκκινο χρώμα.
«Είμαι ευτυχής για στιγμές σαν κι αυτές που σημαδεύουν το χώρο και βάζουν λίγο κέφι στην
πόλη», λέει ο 61 ετών σχεδιαστής που η σχέση του με το χώρο του αυτοκινήτου γυρίζει πίσω
στην περίοδο 1957-60, όταν σε ηλικία μόλις 20 χρόνων έτρεxε στο Pάλι Ακρόπολις με μια MGA
και ένα Triumph TR2 και TR3.
Tου Θ. Tσίτσα
- Το «art-direction της ζωής» ήταν τελικά μια επαγγελματική λύση ανάγκης;
Είχα την τύχη να μην είμαι ποτέ ένας σχεδιαστής μόδας, αλλά ένας εικαστικός σχεδιαστής. Η
σχεδίαση των ρούχων για μένα αποτελούσε μια εικόνα και όχι μια συμπλεγματικότητα ραφής.
Όταν μετά λύπης μου εγκατέλειψα τη σχεδίαση ρούχων, έπρεπε να επιβιώσω για να μη γίνω
ένας παλιόγερος γκρινιάρης και εκκεντρικός, ήθελα λοιπόν να ζήσω ευτυχέστερες μέρες. Έτσι
κουβάλησα τις εφέσεις μου, για να μην τις πω ταλέντα, σ? ένα χώρο γνώριμο και παλιό, που
θα ήμουν ευτυχής να πλατύνει ακόμη περισσότερο στα χρόνια δημιουργίας που μου απομένουν.
- Επιλέγοντας την αισθητική επέμβαση σε καθημερινούς χώρους και αντικείμενα.
Αυτός είναι ο στόχος μου. Αισθάνομαι ότι οι άνθρωποι που έχουν τη λόξα να ωραιοποιούν
αντικείμενα της ζωής ή την ίδια τη ζωή μας θέλουν να επεμβαίνουν και λίγο μέσα από μια
σφαίρα επιρροής ή από μια θέση επιρροής. Eίναι, ας πούμε, μια κρυμμένη μεγαλομανία που
έχουμε εμείς οι άνθρωποι του δημιουργικού τομέα. Εγώ θέλω να αφήσω την υπογραφή μου στην
πόλη που ζω, που αγαπώ, που την υποφέρω πολύ άσχημα και στην οποία οι μοναδικές αναλαμπές
είναι μερικά καλοφτιαγμένα κτίρια. Αισθάνθηκα, όπως τώρα με τη σχεδίαση των λεωφορείων,
ότι πρέπει να περάσει κάτι πιο παιγνιδιάρικο, χρωματιστό, κάτι που θα αγαπήσουν οι νέοι
άνθρωποι.
- Τι προσέχετε όταν σχεδιάζετε;
Παίρνω υπόψη τις γκρίνιες μου σε ό,τι αφορά τον τομέα των υπηρεσιών όταν πηγαίνω σε
ρεστοράν ή σε ξενοδοχεία. Αυτό το προσωπικό ύφος και τη φιλοσοφία των υπηρεσιών που
πιστεύω ότι μου ταιριάζει προσπαθώ να το αποδώσω μέσα από τα σχέδια μου.
- Λεωφορεία-φωτομοντέλα λοιπόν ή κάτι άλλο;
H Eλλάδα συνηθίζει να αντιμετωπίζει τη μόδα σαν μια δουλειά «κουνιστών σχεδιαστών» και
όλα τα ερμηνεύει «αλά μοντελάκι ο δικός σου». Από το πρώτο μου ξεκίνημα είχα μια μεγάλη
τάση στη διακοσμητική τέχνη περισσότερο απ? ό,τι στην διακόσμηση του σώματος. Ήταν πολύ
φυσικό να με ενδιαφέρουν πολύ τα οχήματα, μια και υπήρξα παλαιότερα οδηγός αυτοκινήτων.
Το 1996, μετά τη σχεδίαση που μου ανέθεσαν για τα βαγόνια του ΟΣΕ, μου πρότειναν να
σχεδιάσω και τα καινούρια λεωφορεία του ΟΣΕ που κατασκευάζονται στην ΕΛΒΟ και που θα
κυκλοφορήσουν στους δρόμους τις επόμενες εβδομάδες. Θέλησα να δώσω στο εσωτερικό τους
χρώματα αεροπλάνου και το αποτέλεσμα ήταν ομολογουμένως αεροπορικό. Οι άνθρωποι που
μπήκαν μέσα δικαίωσαν τις προσδοκίες μου, γιατί μας έλεγαν ότι ένιωσαν να μπαίνουν σε
αεροπλάνο. Αργότερα έπεισα τη διοίκηση του ΟΣΕ να δεχθούν έναν επαναστατικό εξωτερικό
σχεδιασμό που θα δουλεύει δίκην αφίσας.
- Tι εννοείτε;
Ένα πούλμαν ανεβοκατεβαίνει τις εθνικές οδούς, έχει θεατές, περνάει μέσα από πόλεις, στην
πορεία του πολλά οχήματα το περιμένουν να το προσπεράσουν. Το επιχείρημά μου λοιπόν είναι
ότι όλοι αυτοί είναι οι θεατές της αφίσας, αλλά και οι επόμενοι πελάτες-ταξιδιώτες του
ΟΣΕ.
- Νομίζω ότι και διεθνώς και άλλοι άνθρωποι από το χώρο της μόδας μπλέχτηκαν στο
παρελθόν με το σχεδιασμό των μέσων μαζικής μεταφοράς.
Τα αεροπλάνα της Alitalia έχουν διακοσμηθεί από τον Τρουσάρντι, της ΤWA από τον Ραλφ
Λόρεν, ενώ μην ξεχνάτε ότι στις δεκαετίες του ?70 και ?80 σχεδιαστές, όπως ο Εμίλιο
Γκούτσι, κλήθηκαν να σχεδιάσουν και αυτοκίνητα τα οποία δεν έμειναν στα σχέδια, αλλά
βγήκαν στην παραγωγή.
- Σ? αυτή τη φάση της ζωής σας νιώθετε πιο επιθετικός;
Ναι, βέβαια, γιατί η αγορά δε με περίμενε να έρθω ως μέγας ντιζάινερ, δεν ήταν έτοιμος αν
θέλετε ο κόσμος να με δεχτεί αν και είχα μια έφεση στο γούστο των χώρων. Έπρεπε λοιπόν να
πείσω ένα ολόκληρο επαγγελματικό σύστημα, να δοκιμαστώ. Πιο πολύ ο καημός μου είναι να
πείσω αρχιτέκτονες ότι με χρειάζονται και αισθάνομαι ότι αυτοί με χρειάζονται πιο πολύ,
γιατί αυτοί ξέρουν να κάνουν μια δουλειά, δεν ξέρουν να κάνουν τις υπόλοιπες.
- Yπάρχει περίπτωση να ξαναγυρίσετε στο χώρο της μόδας;
Όχι. Δεν έκοψα τις γέφυρες, έχω όμως γυρίσει σελίδα. Μπορώ να γνωματεύσω, να σχεδιάσω μια
συλλογή, αλλά δε με ενδιαφέρει πια να κάτσω πίσω από μια πασαρέλα και να πετάξω έξω μια
συλλογή μου.
- Ωστόσο φύγατε σε μια εποχή εκτόξευσης του χώρου της μόδας που πυροδοτήθηκε από τα
life-style περιοδικά και την ιδιωτική τηλεόραση.
Έφυγα σε μια εποχή που άρχιζε το ξήλωμα και η κατιούσα. Εκτός από τον εξαίρετο και
ταλαντούχο Νίκο Αποστολόπουλο, η ιδιωτική τηλεόραση άρχισε ?χωρίς να ξέρει το γιατί? να
παρουσιάζει έλληνες σχεδιαστές που ήταν ανύπαρκτοι στο εξωτερικό. Κανείς από αυτούς δεν
είχε και δεν έχει όμως τα κότσια να βγει στο διεθνή χώρο. Μοιραία ζουν σε μια αυταπάτη να
χειροκροτούνται τοπικά και να αγνοούνται οικουμενικά.
- Μιλούσαμε προηγουμένως για τη νέα αισθητική στα δημόσια μέσα μεταφοράς. Πώς σας
φαίνεται σήμερα η αισθητική των Ι.Χ αυτοκινήτων;
Θυμηθείτε πώς ήταν τα αυτοκίνητα πριν από 30 χρόνια και πώς είναι τώρα. Τι έσερναν πάνω
τους: το μαξιλαράκι της θείας με το βελονάκι, το σήμα «Μην τρέχεις», το κρεμασμένο
τσολιαδάκι, τα σπορ φανάρια, τα λιλιά να κρέμονται κ.ο.κ. Όλα αυτά ευτυχώς κόπηκαν, το
αυτοκίνητο έρχεται όπως το παραδίδει ο κατασκευαστής του. Το αυτοκίνητο δεν το κιτσάρουν
πια, και αυτό όπως και να το κάνουμε είναι μια αισθητική εξέλιξη.
- Είχατε πει παλιότερα ότι οι εφημερίδες πρέπει να γράφουν ανελλιπώς δυο πράγματα: για
την υγεία και για την ποιότητα ζωής μας, την αισθητική καλλιέργεια και το σεβασμό στην
πολιτιστική μας κληρονομιά.
H αισθητική δεν είναι ένα μάθημα που γίνεται μέσα σε δύο ώρες, ούτε μέσα σε 10 ημέρες.
Είναι κάτι το οποίο γίνεται με μια καλύτερη ζωή και μια καλύτερη αισθητική προς το
περιβάλλον. Αυτή η πόλη, για παράδειγμα, μοιάζει σαν κρανίο ανοιγμένο που κουβαλά πάνω
όλα της τα τσιμπράγκαλα...
Είμαστε χειρότεροι ακόμη και από τότε που ήμασταν υπόδουλοι στους Τούρκους. Τουλάχιστον
τότε διαφυλάσσαμε μια αισθητική, τώρα την καταστρέφουμε. Είμαστε επιρρεπείς σε
οποιοδήποτε κακό μπαρόκ πράγμα μάς έρχεται. Με λίγα λόγια είμαστε σκουπιδιάρηδες,
δημιουργούμε σκουπίδια και είναι αυτό που λέει ο φίλος μου, ο Κώστας Καββαθάς, ότι «αυτά
δεν τα κάνουν Έλληνες, αλλά τούρκοι πράκτορες» (γέλια).
- H αισθητική παιδεία δεν προϋποθέτει ότι πρέπει να υπάρχουν και εμπνευσμένοι άνθρωποι;
Όxι. Χρειάζονται επίμονοι άνθρωποι. Εμπνευσμένους ανθρώπους στην Ελλάδα έχουμε, επιμονή
δεν έχουμε.
- Ως άνθρωπος της εικόνας και των χρωμάτων, τι χρώματα θα αποδίδατε στις προεκλογικές
εκστρατείες των δημοτικών εκλογών;
Το τελευταίο πράγμα που υπερισχύει είναι το κομματικό χρώμα. Λένε τόσα ψέματα που δεν
έχει καμία σημασία ποιο χρώμα θα τους έβαζες.
- Πώς κρίνετε τις αισθητικές παρεμβάσεις του κ. Αβραμόπουλου;
?στοχες, ξεκινώντας από το σήμα της ΑΘήνας που θεωρώ ότι είναι φασιστικής προέλευσης,
φορτωμένο, και που νομίζεις ότι το σχεδίασε κάποιος λοχαγός.
Θα μπορούσαν να είχαν γίνει μεγάλες παρεμβάσεις χωρίς δαπάνες, επιθετικές δουλειές και με
κίνητρα. Τα πεζοδρόμια μου αρέσουν, διαφωνώ με τα κάγκελα και τον τρόπο που είναι
τοποθετημένα αλλά με ενοχλεί βαθύτατα ότι όλα αυτά είναι σε εφτά μόνο δρόμους της Αθήνας.
- Δηλαδή;
Ένα έργο βιτρινίτσας. Το ντάουν-τάουν της πόλης είναι μια συνοικία, δεν είναι ολόκληρη η
πόλη, και «σιγά την πόλη» που λέει και το ανέκδοτο._Θ.T.