Nίκος Mάργαρης

«... Με ποια λογική συνδέουμε αυτά τα δύο μεταξύ τους; Τι σχέση έχει το φαξ με το αν θα
έχω ανθρωπιά ή όχι; Γιατί ν? ανησυχώ που πάω στη Μυτιλήνη με τ? αεροπλάνο σε σαράντα
λεπτά και όχι σε είκοσι ώρες με το πλοίο όπως παλαιότερα;..»

Aισιόδοξα!

ΣTO σπίτι αποκτήσαμε το πρώτο ραδιόφωνο στις αρχές της δεκαετίας του ΄50. Το έφερε
πανευτυχής ο πατέρας, αλλά έκπληκτοι διαπιστώσαμε ότι, παρόλο που είχαμε ηλεκτρική
εγκατάσταση, δεν υπήρχε πρίζα! Η λύση βρέθηκε με τη χρησιμοποίηση του ειδικού ντουί στο
ταβάνι με το λαμπτήρα, όπου υπήρχε και πρίζα στην οποία η μητέρα μου έβαζε το καλώδιο του
ηλεκτρικού σίδερου. Αλλά από ψηλά μέχρι το τραπέζι η απόσταση ήταν μεγαλύτερη από το
μήκος του καλωδίου του ραδιοφώνου. Όμως, η ανυπομονησία μας να ακούσουμε ραδιόφωνο ήταν
μεγάλη, και έτσι ήταν αδύνατον να περιμένουμε την επέκταση ή την εγκατάσταση μιας πρίζας
στον τοίχο. Bάλαμε πάνω στο τραπέζι μια καρέκλα επί της οποίας τοποθετήσαμε το ραδιόφωνο.
Με μας από κάτω να ακούμε το ραδιοφωνικό σταθμό Βόλου και να εκστασιαζόμαστε. Το σπίτι
είχε και «τουλούμπα» για νερό, δίπλα στην τουαλέτα που ήταν στην άκρη της αυλής -χωρίς
καζανάκι- με το λεγόμενο απορροφητικό βόθρο. Η μνήμη δεν μου επιτρέπει την περιγραφή
εκείνης της εποχής, επειδή το σπίτι με τους μεγάλους σεισμούς κατεδαφίστηκε.
Είναι λογικό στις λεγόμενες εορταστικές ημέρες να θυμόμαστε τα παιδικά μας χρόνια με
νοσταλγία. Τον παππού, για παράδειγμα, να τραγουδά δυνατά -κι όλη την οικογένεια ν?
ακολουθεί- το «Αρχιμηνιά και Αρχιχρονιά» στο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι. Είναι όμως σωστό
αυτή η θύμηση να μας οδηγεί στην άρνηση του παρόντος και στη μιζέρια;
Αυτές τις ημέρες, όταν ακούω στο ραδιόφωνο ή στην τηλεόραση τους επώνυμους να λένε τι
σκέφτονται για το 1999, πληροφορούμαι ότι φοβούνται το χειρότερο. Με τη μόνιμη επωδό
«αποκτήσαμε περισσότερα μέσα, αλλά χάσαμε την ανθρωπιά μας». Και δώσ? του ιστορίες για
τις γειτονιές με τους φίλους, όπου όλοι χαμογελούσαν μονίμως. Λες και ήταν οι Τζόκερ του
Μπάτμαν!

Έχει πραγματικά γούστο να ακούς τους παλαιότερους να διηγούνται ιστορίες από το παρελθόν,
τις οποίες εξωραΐζουν σε βαθμό που προκαλεί ιλαρότητα. Πριν από λίγο καιρό, μια γνωστή
μου έπρεπε να πάρει συνεντεύξεις από κάποιες κυρίες οι οποίες είχαν ζήσει την καταστροφή
της Σμύρνης. Η γιαγιά έλεγε για τους γονείς που έχασε στην επιβίβαση και τις τραγικές
στιγμές όπου στην κυριολεξία «έχανε η μάνα το παιδί». Κι όμως στην ερώτηση «πώς
περνούσατε στο πλοίο;», η απάντηση ήταν απροσδόκητη: «Πολύ ωραία, τραγουδούσαμε,
χορεύαμε...» Ήταν, επομένως, φυσικό επακόλουθο πριν από λίγα χρόνια στις εξετάσεις για τα
Πανεπιστήμια στο μάθημα της έκθεσης το θέμα να είναι: «Στη σημερινή εποχή του
τεχνολογικού θριάμβου, το άτομο κινδυνεύει να χάσει την ανθρωπιά του. Να προτείνετε
τρόπους με τους οποίους θα μπορέσει να την κρατήσει, αξιοποιώντας ταυτόχρονα την
τεχνολογία προς όφελός του».
Οι καθηγητές το θεώρησαν βατό και οι μαθητές αναμενόμενο. Από πού και έως πού, όμως,
υπάρχει κίνδυνος ο τεχνολογικός θρίαμβος να μας οδηγήσει σε απώλεια της ανθρωπιάς; Με
ποια λογική συνδέουμε αυτά τα δύο μεταξύ τους; Τι σχέση έχει το φαξ με το αν θα έχω
ανθρωπιά ή όχι; Γιατί ν? ανησυχώ που πάω στη Μυτιλήνη με τ? αεροπλάνο σε σαράντα λεπτά
και όχι σε είκοσι ώρες με το πλοίο όπως παλαιότερα;

Μήπως, επομένως, κινδυνεύουμε περισσότερο από τις αιτιάσεις των διανοούμενων της
συμφοράς; Ποιος ο λόγος σε μια εποχή συνταρακτικών αλλαγών προς το καλύτερο να
δημιουργούμε τέτοιου τύπου αμφιβολίες στη νέα γενιά; Είναι, προφανώς, ατελείωτος ο
κατάλογος των βελτιώσεων που καθημερινά συμβαίνουν, έτσι που πραγματικά μ? εκνευρίζει
αφάνταστα η μιζέρια. Πριν από χρόνια, σ? ένα χωριό όπου νοίκιαζα σπίτι, έπαθα σοκ όταν
πληροφορήθηκα ότι πρόσωπα που γνώρισα εκεί κυκλοφορούσαν στα τέλη της δεκαετίας του ?40
έχοντας στα χέρια τους καλάμια στων οποίων την άκρη είχαν σφηνώσει κομμένα κεφάλια! Όλη η
ιστορία των πολέμων και των εμφυλίων, με τις αγριότητες και τις εκτελέσεις, πουθενά δε
συγκρίνεται με την ήρεμη εποχή μας. Παράλληλα, λοιπόν, με την τεχνολογική πρόοδο
αναπτύσσονται στη χώρα μας και οι ανθρώπινες αξίες, μια και δεν πιστεύω να υπάρχει σοβαρό
άτομο που να πιστεύει ότι η κοινωνία μας είναι χειρότερη από ό,τι πριν από πενήντα
χρόνια.
Αυτά τα γράφω στο σπίτι μου στο Πήλιο το οποίο, αν είχα στη δεκαετία του ΄50, θα με
θεωρούσαν μεγιστάνα. Δεν αναφέρομαι προφανώς σε εξαιρέσεις, αλλά στη «μέση τάξη» μια δεν
είναι ψέμα ότι η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες στον κόσμο, τόσο στην ιδιόκτητη πρώτη
κατοικία όσο και στη δεύτερη εξοχική.

Είδατε όσοι εξ ημών πέρασαν τα σαράντα, κάποιον τριαντάρη να νοσταλγεί τα είκοσί του
χρόνια; Και να επιμένει ότι τότε ήταν καλύτερα; Θα ήταν προσβολή στις ιερές μας μνήμες να
σας θυμίσω τις αγριότητες που χαρακτήριζαν τις εποχές τις οποίες νοσταλγούμε; Να θυμίσω
στους συνομήλικούς μου, που σήμερα γίνονται πενήντα έξι ετών, τι σήμαινε πριν από τριάντα
χρόνια «μεσόκοπος»; Θυμούνται, άραγε, το «κεφάτο» τραγούδι «Βρε πώς μπατιρίσαμε που
σαρανταρίσαμε»; Ένα σημείο ήταν καλύτερο. Από τη μία ζούσαν όλοι οι γονείς και οι
παππούδες μας και από την άλλη ήμασταν νεότεροι. Γιατί, όμως, αυτή η γλυκιά ανάμνηση της
παρουσίας τους να μη μας επιτρέπει ν? απολαύσουμε τις νέες «αφίξεις» των παιδιών μας;
?ντε και καλή χρονιά!_N.M.