Γιάννης Eυσταθιάδης

«... Κάνουν εγκλήματα με νοοτροπία πταίσματος, στοιβάζουν κακουργήματα με ψυχολογία
φορολογικής παραβάσεως!..»

ΣΑΒΟΥΡΩΧΑΜΗΔΕΣ

TO νεοελληνικό σύνδρομο το γνωρίζουμε καλά. Ο ανταγωνισμός εξικνείται ώς εκεί που έφτασαν
οι πρωτοπόροι ? ποτέ πιο πέρα.
Οι ανταγωνιστές -μιμητές περισσότερο- προσπαθούν απλώς να τα πλησιάσουν και όχι να τα
ξεπεράσουν. Όμως, κατά περίεργη αναλογία, φαίνεται πως δεν υπάρχει μόνο κακέκτυπο του
Καλού, αλλά και του Κακού.
Παρατηρήστε στην τηλεόραση τους επίδοξους Αλ Καπόνε. Τόσα εγκλήματα κάθε βράδυ κι ούτε
ένας πραγματικά κολασμένος (ούτε ένας σαν τον Κοεμτζή ή τον Ρωχάμη, για να θυμηθούμε δύο
από τους «κλασικούς»). Όλοι παλικαράδες του γλυκού νερού, ασήμαντα ανθρωπάκια, σαν να
βγήκαν από ταινία του Μονιτσέλι. Απλοί κομπάρσοι γκανγκστερικών ταινιών, περιφέρουν τη
μαγκιά τους, όσο αυτό έχει πέραση, αλλά στο πρώτο «κοίταγμα» του φακού σπεύδουν να
καλύψουν τη φάτσα με ζακέτες ή κασκόλ και αναλύονται σε λυγμούς, ανέτοιμοι ακόμα και γι?
αυτήν την εφήμερη και ειδεχθή διασημότητα. Κάνουν εγκλήματα με νοοτροπία πταίσματος,
στοιβάζουν κακουργήματα με ψυχολογία φορολογικής παραβάσεως! Κάποτε, ο υπόκοσμος
δημιουργούσε τους δικούς του μύθους και οι φυλακές, σύστοιχους ήρωες. Ήρωες
συνειδητοποιημένους, με βαθιά επίγνωση -αν όχι ιδεολογία- του Κακού, έτοιμους, ανά πάσα
στιγμή, να υπερασπιστούν την περιθωριακή έπαρσή τους. Σήμερα, οι κακοποιοί «μαϊμούδες»
γεμίζουν τα σίδερα και τις τηλεοπτικές οθόνες σαν παρωδία εγκληματικής οπερέτας. Πράγμα
διόλου ανεξήγητο, αν σκεφθεί κανείς πως η εποχή μας εμφανίζει την ίδια δυστοκία στη
δημιουργία θετικών προτύπων. Και, ως γνωστόν, η παρακμή πλήττει εξίσου, τόσο τη νόμιμη
τάξη όσο και τις αντίθετες προς αυτήν δυνάμεις.

ΤΙΣ ΠΤΑΙΕΙ;
Μικρή κολοκυθιά για τον κατακλυσμό

- Τις πταίει που επλημμύρισε το ανοχύρωτον άστυ;
- Φταίει ο Θεός που άνοιξε τους ουρανούς!
- Όχι! Φταίει ο Νώε που δεν κατασκεύασε εγκαίρως την κιβωτό!
- Όχι? οι μετεωρολόγοι που δεν προέβλεψαν!
- Όχι? ο πρωθυπουργός που δεν αποφάσισε!
- Όχι? οι αρμόδιοι υπουργοί που δεν υλοποίησαν!
- Όχι? οι κατά τόπους δήμαρχοι που δεν προνόησαν!
- Όχι? ο νομάρχης που δεν γρηγόρησε!
- Όχι? ο υπερνομάρχης που δεν επαγρύπνησε!
- Όχι? ο γενικός γραμματέας που αδράνησε!
- Όχι? ο ειδικός τομεάρχης που απουσίασε!
- Όχι? η κεντρική επιτροπή που δε συνεδρίασε!
- Όχι? το εκτελεστικό γραφείο που δε συναίνεσε!
- Όχι? οι εργολάβοι που δεν περάτωσαν!
- Όχι? η αξιωματική αντιπολίτευση που δεν προειδοποίησε!
- Όχι? η αριστερή αντιπολίτευση που δεν κινητοποίησε!
- Όχι? η εσωκομματική αντιπολίτευση που δεν παρενέβη!
- Όχι? οι Mεγάλες Δυνάμεις που συνωμότησαν!
- Όχι? ο θρόνος που δίχασε!
- Όχι? η επτάχρονη δικτατορία!
- Όχι? η δικτατορία του Μεταξά!
- Όχι? η δικτατορία του Παγκάλου!
- Όχι? φταίει ο Χαρίλαος Τρικούπης! Αυτός και μόνον! Γιατί εισήγαγε ανούσια, άχρηστα και
αντεθνικά ερωτήματα! ?κου «τις πταίει»? Ασφαλώς, ουδείς!

Ο ΦΡΑΤΖΕΣΚΟ
Ο διαβολικός Νικολό Παγκανίνι λέγεται πως τελειοποίησε, αλλά κυρίως μεθόδευσε, όλα τα
ερμηνευτικά του τερτίπια κι έκανε τους συγχρόνους του να παραμιλούν με το δεξιοτεχνικό
του παίξιμο. Θαυματοποιός του αυτοσχεδιασμού, έφτανε στο σημείο να σπάζει επί τούτου τη
μια χορδή του βιολιού και μετά να κόβει την ανάσα των ακροατών του, ακροβατώντας με άνεση
στις υπόλοιπες. Σε μια Ευρώπη που προσπαθούσε να συνέλθει από τους ναπολεόντειους
πολέμους και σε μια ανερχόμενη αστική τάξη που διεκδικούσε το δικαίωμα στη χαρά της ζωής
και στην Tέχνη -μέχρι πρότινος προνόμιο των ευγενών-, προσέφερε το πρότυπο του σολίστ,
διαχωρίζοντας το ρόλο από αυτόν της απρόσωπης ορχήστρας.
Πολύ σύντομα, η δημιουργία αυτού του νέου ρόλου οδήγησε σε μια νέα πραγματικότητα
«εμπορευματοποίησης», μια και ο βιρτουόζος-καλλιτέχνης αποτελούσε πια ιδιόμορφη και
εύκολα αποτιμώμενη αξία.
Κατά μια περίεργη, αλλά διόλου δυσερμήνευτη, αναλογία, η καθιέρωση και η εξέλιξη του
σούπερ σταρ σολίστα βρίσκει στις μέρες μας την εφαρμογή του στο αθλητικό μάρκετινγκ. Και
(στην Ελλάδα τουλάχιστον) η περίπτωση του Κώστα Φρατζέσκου είναι η πιο χαρακτηριστική.
γιατί ο παίκτης αυτός ανέπτυξε και τελειοποίησε μια πρωτοφανή τεχνική και ικανότητα στο
να σκοράρει απευθείας από χτύπημα φάουλ. Με φοβερή σολιστική βιρτουοζιτέ, ξεπερνά το
«τείχος», αποσβολώνει αμυντικούς, κεραυνοβολεί τερματοφύλακες. Ανοίγει διαδρόμους,
κλείνει παραθυράκια, κλείνει σπίτια! Και, συνήθως, οι αμυντικοί που παραδοσιακά κρατούν
τα γεννητικά τους μόρια κατά την εκτέλεση για να τα προστατεύσουν, συνεχίζουν να τα
κρατουν και μετά τη βολή! Αν ο Φρατζέσκος ζούσε στην Αμερική κι αν εκεί το ποδόσφαιρο
είχε την πέραση που έχει στον υπόλοιπο κόσμο, είναι σίγουρο πως οι ξύπνιοι σπόνσορες θα
έδιναν ειδικό πριμ στην αντίπαλη ομάδα, ώστε να κάνει όσο γίνεται περισσότερα φάουλ στους
συμπαίκτες του, εκεί στο μαγικό σημείο που εφάπτεται σχεδόν με τη λευκή γραμμή της
μεγάλης περιοχής. Δεν είναι τυχαίο πως, στην κρίσιμη περίοδο του 1830-40, η καθιέρωση των
σολίστ πραγματοποιήθηκε παράλληλα με την αυξανόμενη επιρροή του Τύπου στα κοινωνικά
δρώμενα της εποχής και πως αρκούσαν δύο ή τρεις έντυπες υμνητικές κριτικές για να
καθιερώσουν ένα όνομα στην ευρωπαϊκή μουσική πιάτσα.
Κατά την ίδια έννοια, τον αντίστοιχο ρόλο παίζει σήμερα η τηλεόραση (η βασική πηγή εσόδων
σ? όλα τα αθλητικά τεκταινόμενα), μια και το μέσο αυτό επιβάλλει τους δικούς του
ιδιόμορφους κανόνες.
Κυρίως, όμως, μας υπενθυμίζει πως το θέαμα εν γένει χρειάζεται ήρωες και όχι σύνθετες
ενότητες, επιζητεί δεξιοτέχνες σολίστες περισσότερο από αψεγάδιαστα σύνολα... κοντολογής,
αντιπαρατάσσει πάντα τον ατομισμό στην ομαδικότητα. Στο μέλλον, ο μεμονωμένος που θα
σκοράρει συνεχώς με κεφαλιά ψαράκι, ο μοναχικός που θα αποκρούει μονίμως με ανάποδο
ψαλίδι, ο επινοών ζογκλέρ, θα έχουν μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία από την πιο
καλοκουρδισμένη, αλλά ουδέτερα απρόσωπη, ομάδα. Διαστέλλοντας τη νίκη της ομάδας από τη
νίκη του θεάματος, το μέλλον μάς επιφυλάσσει εκπλήξεις. Και, μ? αυτή την έννοια, ο Κώστας
Φρατζέσκος -δείγμα τυπικό μιας εποχής και μιας νοοτροπίας- αποτελεί αδιατίμητη αξία στο
χρηματιστήριο των νέων αξιών._Γ.E.