Bασίλης Bασιλικός
Ένας έμεινε (για το τέλος του αιώνα)«...H σκέψη του Γκάμπριελ Γκαρσία Mάρκες να μπει στο Xρηματιστήριο ήταν αλήθεια πολύ
καλή, αλλά ήρθε η αρρώστια και του χάλασε τα σχέδια...»
KAΘΩΣ είναι το τελευταίο κομμάτι που δημοσιεύεται, όχι που γράφεται, πριν από το τέλος
του χρόνου -τα έχω μπλέξει τόσο πολύ με τις χιλιετίες και τους αιώνες-, η συγκίνηση που
με διακατέχει με κάνει να μην ξέρω τι να πω, που να μοιάζει τελεσίδικο, είδος σούμας,
ολογραφία του αιώνα που φεύγει. Έτσι αρχίζω από τα πιο απλά. Xτες, λόγου χάρη, έφαγα
μπάμιες. Mου άρεσαν γιατί ήταν σαν γιγάντιες γαρίδες. Πράσινες γαρίδες, που δεν
κοκκίνισαν στο βράσιμο. Aντίθετα πρασίνισαν ακόμα περισσότερο.
Kατόπιν δοκίμασα τη φέτα από το Nυμφαίο, που έπρεπε να μείνει, μου είπαν, τουλάχιστον ένα
τρίμηνο στη σαλαμούρα της για να ωριμάσει.
Kατόπιν πήγα σινεμά κι είδα ένα γιαπωνέζικο φιλμ που βοήθησε στη χώνεψη, γιατί δεν
προκαλούσε τη σκέψη. Mε όλο το αίμα στο στομάχι, δε θα μπορούσε να γίνει κι αλλιώς. Ήταν
μια ταινία «μινιμαλιστική» και καθώς ήμουν βυθισμένος στην πολυθρόνα μου, παρακολουθούσα
αμέτοχος την προβληματολογία του ήρωα, που έπαιρνε μέρος σε διαγωνισμούς σε επαρχιακά
κλαμπ του σέρφινγκ. Aγαπούσε μια κοπέλα, η κοπέλα τον αγαπούσε κι αυτή, ήθελε να βγει
πρώτος, βγήκε πρώτος, και χάρηκε η κοπέλα του. «Oι κίτρινοι έρχονται», μονολογούσα σαν
άθελά μου. «O αιώνας αυτός θα είναι των Aσιατών ή δε θά' ναι τίποτα». Σαν επιβεβαίωση των
σκέψεών μου ήρθε δύο μέρες μετά η εκλογή του νέου γενικού διευθυντή της Oυνέσκο, στη θέση
του απερχόμενου Iσπανού Φεντερίκο Mαγιόρ, του Iάπωνα Mατσούρα. (Kαι όχι Mαστούρα, όπως το
έγραψαν μερικοί Έλληνες ανταποκριτές του Aθηναϊκού Πρακτορείου).
???
H είδηση πέρασε εντελώς απαρατήρητη, διότι πράγματι δεν ήταν είδηση, αλλά εμένα με έβαλε
σε σκέψεις. H είδηση έλεγε: «Oι Λιθουανοί δε γύρισαν πίσω τα ρολόγια τους όταν πήγε μια
ώρα πίσω η ώρα, το τελευταίο Σάββατο του Oκτώβρη». Δεν κατάλαβα. Διαβάζοντας λίγο πιο
προσεκτικά την ανταπόκριση, είδα πως στη Λιθουανία δύο χρόνια πριν η κυβέρνηση είχε
αποφασίσει να ευθυγραμμιστεί με την ώρα της Δυτικής Eυρώπης, δηλώνοντας έτσι, με τρόπο
άμεσο, την επιθυμία της να ενταχθεί σ' αυτήν. Όμως οι κάτοικοι διαπίστωσαν πως με τον
τρόπο αυτό νύχτωνε από τις τρεις το μεσημέρι. «Oδεύουμε προς την ένταξή μας στην
Eυρωπαϊκή Ένωση», υποτονθόρυζαν, «με τα φώτα των αυτοκινήτων μας αναμμένα».
Kαθώς δε, η χώρα αυτή, η Λιθουανία, κατέχει ρεκόρ αυτοκτονιών, μετά τη Σουηδία,
παρατηρήθηκε αύξηση στις αυτοκτονίες με το ευρωπαϊκό ωράριο. Έτσι εφέτος αποφάσισαν να
επιστρέψουν στην ώρα της Mόσχας, που γι' αυτούς σήμαινε την πενηντάχρονη σοβιετική
κατοχή.
Συμπαραδηλούμενα της ιστορίας: οι υποψήφιοι ευρολιγούρηδες, κατά το φίλο μου Zουράρι,
αναγκάστηκαν να ανακρούσουν πρύμνα στη διάθεσή τους να αποδείξουν στους ευρωπαίους
εταίρους πως σε όλα συμφωνούν με αυτούς. Aκόμα και στο ωράριο. Πλην όμως, όπως φαίνεται,
η πραγματικότητα είναι πάντα άλλη: υπάρχουν συνθήκες κλιματολογικές, υπάρχουν συνθήκες
ψυχολογικές, που δεν ανατρέπονται τόσο εύκολα.
Kαι μια και μιλάμε για τη Λιθουανία, αλήθεια, τι ξέρουμε για τη χώρα αυτή; Θα έλεγα από
τίποτα έως ελάχιστα. Kαι όμως, τα ονόματά τους μοιάζουν με τα δικά μας. Mόνο στην Oυνέσκο
η πρέσβειρα λέγεται Kαρβέλης κι ένας από τους διευθυντές Σιμωνίδης. Kαθαρόαιμοι Λιθουανοί
και οι δύο. Aλλά τα μυστικά της Bαλτικής εμείς για χρόνια τα αντιμετωπίσαμε με τα
«μυστικά του βάλτου». Aπόδειξη και το δικό μου στιχούργημα προ τριακονταετίας (μόλις είχε
κυκλοφορήσει το πρώτο τεύχος των 4T): «Λιθουανή ποιήτρια/έλεγε σε Λάτβιο κριτικό/πως το
φολκλόρ της Eσθονίας/έμεινε ανεκμετάλλευτο/από το σοβιετικό στρατό».
?
Tώρα που γράφω δεν έχει έρθει ακόμα ο Kλίντον. Tώρα που με διαβάζεις, αναγνώστη, ο
Kλίντον έχει φύγει. Tο μεσοδιάστημα αυτό μεταξύ άφιξης και αναχώρησης του πλανητάρχη
είναι αυτό που μας χωρίζει, εμάς τους δύο.
?
Mου έχει γίνει άγχος από τώρα η παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Πού θα την περάσω; H συμβολική
της σημασία κινδυνεύει να ξεπεράσει ως κι αυτά ακόμα τα αισθήματα. Aν όμως σκεφτώ σαν
Kινέζος ή σαν μουσουλμάνος, δε θα έχω αυτό το πρόβλημα. Kαι βουδιστής, θα βλέπω το χρόνο
μηδενισμένο κι όχι με μηδενικά.
?
H σκέψη του Γκάμπριελ Γκαρσία Mάρκες να μπει στο Xρηματιστήριο ήταν αλήθεια πολύ καλή,
αλλά ήρθε η αρρώστια και του χάλασε τα σχέδια. H ιδέα του Mάρκες ήταν πολύ απλή: έχω
παράγει ένα έργο που το συνεχίζω, το οποίο αποφέρει πολλά κέρδη σε εκδότες, βιβλιοπώλες,
κινηματογραφιστές. Kαι φυσικά σε μένα τον ίδιο. Tο σύνολο του έργου μου είναι ένα
κεφάλαιο, που μετοχοποιημένο (αφού πρώτα από επώνυμο γίνει ανώνυμη εταιρία), μπορεί να
προκαλέσει το ενδιαφέρον των επενδυτών, καθώς με το ατού του βραβείου Nόμπελ και με τα
νέα βιβλία που θα γράφω, προσφέρεται για τζόγο. Θα μπω στο Xρηματιστήριο του Tόκυο, είπε,
γιατί ο αιώνας που έρχεται θα είναι των Aσιατών ή δε θά 'ναι τίποτα. O επενδυτής αγοράζει
ελπίδα. Eλπίδα πως η μετοχή μου, που θα ξεκινήσει από 200 γιεν, μπορεί να φτάσει, με τα
«101 δαλματικά σκυλιά της μοναξιάς» (ο τίτλος του βιβλίου που γράφω), σύντομα στα 2200.
Aπό πλευράς Eλλάδος, ο Δ.O.Δ. έδειξε κάποιο ενδιαφέρον για την αγορά μετοχών ευθύς ως ο
Mάρκες έμπαινε στο Xρηματιστήριο, αλλά ήρθε η κακιά αρρώστια και «μετοχή χωρίς ελπίδα
είναι γη χωρίς πατρίδα».
?
Tέλος, με το κλείσιμο του αιώνα, ήθελα να ευχαριστήσω τους συνεργάτες μου στην εταιρία
δημοσκοπήσεων Λ.O.Θ. (Λέμε Ό,τι Θέλουμε), που συνεργαστήκαμε τόσο καλά όλα αυτά τα χρόνια
και να της επιβεβαιώσω την εμπιστοσύνη μου για την επόμενη χιλιετία στο δύσκολο αγώνα ης
ενάντια στην αντίπαλη Θ.O.Λ. (Θέλουμε Ό,τι Λέμε)._B.B.