Εφαρμοσμένη μελλοντολογία
Το παράδειγμα των παρεμβάσεων στην Αθήνα, εν όψει της Ολυμπιάδας του 2004Ο Γενικός Διευθυντής Ολυμπιακών Έργων του 2004 κ. Γιώργος Λεβέντης και ο υπεύθυνος για θέματα περιβάλλοντος και Γ΄ ΚΠΣ μιλούν για την πρόταση που καταθέτει η Αθήνα για μια πόλη του εγγύς μέλλοντος (ύστερα από πέντε χρόνια), που θα επιδιώξει να κερδίσει το στοίχημα των χαμένων ευκαιριών του παρελθόντος. Από τα φωτοβολταϊκά συστήματα ενέργειας μέχρι τις «αιρετικές» λύσεις που προτείνονται για τον πρότυπο οικισμό που θα δημιουργηθεί στο Ολυμπιακό Χωριό και από την αναβίωση του υδροβιοτόπου στο Σχινιά μέχρι την ανάπλαση του θαλάσσιου μετώπου στο Φάληρο και τον προαστιακό σιδηρόδρομο, τα στοιχήματα που μένει να κερδηθούν είναι πολλά. Η αίσθηση, πάντως, που αποκόμισα είναι ότι στη σύγχρονη χωροταξία και πολεοδομία δεν υπάρχουν «καθαρές λύσεις». Τα πάντα οφείλουν να είναι προϊόν συμβιβασμών και οι καινοτόμες, ευφάνταστες ιδέες δεν έχουν κανένα νόημα αν δε συνδυάζονται αρμονικά με το ρεαλισμό και την πρακτικότητα.
του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΥΦΑΝΤΗ
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, συνήθως, έχουν ένα πολύ σημαντικό αποτέλεσμα. Αυτό είναι ότι θα γίνουν κάποια πράγματα που δε θα γίνονταν αν δεν υπήρχαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες ή θα γίνονταν αρκετά αργότερα. Και όπως ξέρετε πάρα πολύ καλά, τα πλάνα των διαφόρων κυβερνήσεων (ελληνικών ή ξένων) πολλές φορές και για κάποιους λόγους δεν υλοποιούνται.
Aυτή που πραγματικά αξιοποίησε στο έπακρο τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, στην πόλη που τους διοργανώνει, ήταν η Βαρκελώνη. Aπό μια πόλη η οποία ήταν μάλλον παραμελημένη, κατάφερε τελικά να κάνει το θαύμα...
Αναφέρομαι τόσο στην πόλη της Βαρκελώνης όσο και στο παραθαλάσσιο μέτωπό της, που κατάφερε να το αναπλάσει. Σημειώστε, μάλιστα, ότι στη Βαρκελώνη η ανάπλαση της πόλης εξακολούθησε και μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες με πολύ μεγαλύτερους ρυθμούς.
Τα αποτελέσματα όλων των παρεμβάσεων που έγιναν στην Βαρκελώνη είναι ιδιαίτερα εμφανή στον τουρισμό της. Οι αριθμοί είναι πραγματικά εντυπωσιακοί, αν το σκεφτεί κανείς. Φιλοξενήσαμε πρόσφατα στην Αθήνα τον κ. Γιόσεμπα Σεμπίλιο, ο οποίος ήταν υπεύθυνος ανάπτυξης της Βαρκελώνης -εξακολουθεί ακόμη και σήμερα- και ο οποίος μας είπε το εξής εντυπωσιακό: Πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, το 1987-1988, η Βαρκελώνη είχε γύρω στους 200.000 τουρίστες το χρόνο, ενώ πολλοί ακόμα τη χρησιμοποιούσαν ως ενδιάμεσο σταθμό, καθώς κατευθύνονταν προς άλλες παραθεριστικές περιοχές της Ισπανίας.
Το 1992, τη χρονιά των Αγώνων, οι τουρίστες αυξήθηκαν σε 1,2 εκατ. και το 1999 προβλέπεται ότι θα την επισκεφθούν 8 εκατ. τουρίστες! Η Βαρκελώνη, λοιπόν, έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει για να εκμεταλλευθεί τη συγκυρία της διοργάνωσης της Ολυμπιάδας του 1992 εκεί.
Όλα αυτά όμως, θα μπορούσε να σχολιάσει κάποιος, δεν είναι και τόσο φουτουριστικά, αφού μιλάμε για πόλεις του μέλλοντος. Το γεγονός ότι θα γίνει ένα τραμ, ότι θα κατασκευαστούν κάποιοι δρόμοι που θα χρειάζονταν πολλά χρόνια για να γίνουν αν δεν υπήρχαν οι Αγώνες, ότι θα δημιουργηθούν πάρκα, ότι θα αναπλαστεί το θαλάσσιο μέτωπο της Αθήνας -το οποίο έπρεπε να έχει γίνει εδώ και κάμποσα χρόνια- δέχομαι ότι αν και είναι πράγματα που θα γίνουν, δεν έχουν μια έντονη φουτουριστική διάσταση.
Από κει και πέρα, όμως, θα ήθελα να μιλήσω για την πόλη του μέλλοντος σε σχέση με την πόλη του παρόντος. Kι αυτό, γιατί οι μεγαλουπόλεις του εξωτερικού είναι ήδη σήμερα εκεί που πρέπει να φθάσει και η Αθήνα. Για παράδειγμα, η ευκολία πρόσβασης που παρέχουν στα άτομα με ειδικές ανάγκες τα κτίρια ή τα πεζοδρόμια είναι πράγματα που μόλις τώρα στην Ελλάδα και την Aθήνα προσπαθούμε να κινηθούμε προς τα εκεί, ενώ στις μεγάλες πόλεις του εξωτερικού αποτελούν δεδομένα του παρόντος.
Σε τέτοιους τομείς, λοιπόν, οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα βοηθήσουν, γιατί αφορούν προγράμματα που τα προωθεί η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση και υπάρχουν κονδύλια γι' αυτά τα θέματα μέσα στα κοινοτικά προγράμματα.
Ήδη, εμείς έχουμε εντάξει τέτοια θέματα στο σχέδιο που εκπονήσαμε με στόχο τη σύζευξη του Γ΄ ΚΠΣ με τα έργα που σχετίζονται με τη διοργάνωση της Ολυμπιάδας.
Το Μετρό
Βλέπει κανείς, για παράδειγμα, ότι στην κατασκευή του Μετρό
λαμβάνονται υπ' όψη θέματα που έχουν να κάνουν με τη δυνατότητα πρόσβασης ατόμων με ειδικές ανάγκες, δημιουργούνται μικρά πάρκα και πλατείες πάνω από τα σημεία όπου έγιναν τα ρήγματα για τη διάνοιξη των σηραγγών, ενώ δημιουργούνται και χώροι συνάθροισης. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελικά είναι ένα πρόσχημα για να γίνουν πράγματα που πιθανόν να μη γίνονταν ποτέ ή να ολοκληρωθούν πιο γρήγορα από τη φυσιολογική τους πορεία.
Εμείς κάναμε μια προσπάθεια να αναγνωρίσουμε πολλά πράγματα που πρέπει να γίνουν σε επίπεδο πόλης και τα οποία εντάσσονται στο Γ΄ ΚΠΣ. Από τις παρεμβάσεις που θα γίνουν, λοιπόν, αναδύεται μια εικόνα της πόλης του μέλλοντος, που απέχει αρκετά από τη σημερινή.
Το φαληρικό μέτωπο
Η ανάπλαση του φαληρικού μετώπου, όπως θα ξέρετε, είναι ένα θέμα που συζητείται χρόνια, αλλά μέχρι σήμερα δεν κατέστη δυνατόν να γίνει τίποτα. Γιατί δε γίνεται τίποτα; Είναι αρκετά πολύκπλοκο θέμα, επειδή εμπλέκονται αρκετοί φορείς. Σας λέω χαρακτηριστικά ότι πρέπει να υπάρξουν 17 διαφορετικές εγκρίσεις για την ανάπλαση του μετώπου! Τώρα, όμως, με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων, πιστεύουμε ότι θα γίνει καλή δουλειά. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτό είναι που θα δείξουμε στους Αγώνες, αφού θα αποτελέσει έναν από τους πόλους των Αγώνων και θα μαζεύεται εκεί καθημερινά πολύς κόσμος.
Σ' ένα workshop, μάλιστα, που οργανώσαμε και πραγματοποιήσαμε από κοινού με τον Οργανισμό της Aθήνας, τέσσερις ξένοι αρχιτέκτονες, ειδικευμένοι σε θέματα ανάπλασης θαλάσσιων μετώπων, κατατέθηκαν μερικές πολύ ενδιαφέρουσες ιδέες.
Παράλληλα, υπάρχει και ένα άλλο θέμα που σχετίζεται ταυτόχρονα με την πόλη του μέλλοντος και την πόλη του παρελθόντος: το περίφημο light rail, αυτό που έχει συνηθίσει ο κόσμος να αποκαλεί «τραμ». Δεν πρόκειται, όμως, για τραμ, αλλά για κάτι πολύ πιο προωθημένο και μοντέρνο.
Ενα ελαφρύ μέσο σταθερής τροχιάς. Είναι ένα θέμα που απασχολεί αυτή τη στιγμή πολλές μεγαλουπόλεις. Είναι μάλιστα λίγο αστείο να σκέφτεται κανείς ότι κάποτε υπήρχαν αυτά τα πράγματα, στη συνέχεια καταργήθηκαν και τώρα προσπαθούμε με τεράστιο κόστος να τα επαναφέρουμε. Αυτό γίνεται σήμερα παντού: από τη μητροπολιτική περιοχή της Νέας Υόρκης μέχρι την
Ουάσιγκτον και το Σιάτλ, για να αναφέρω μερικά αμερικανικά παραδείγματα. Η Ευρώπη, πάντως, είναι πιο μπροστά σ' αυτά τα θέματα.
Στο φάκελο υποψηφιότητας, λοιπόν, υπήρξε μια δέσμευση για ένα light rail -ένα ελαφρύ μέσο σταθερής τροχιάς- το οποίο θα κάνει το γύρο της Αθήνας, θα κατεβαίνει στο Δέλτα του Φαλήρου και στη συνέχεια θα πηγαίνει από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας μέχρι τη Βούλα. Αυτό είναι μέσα στο φάκελο της υποψηφιότητας. Τι είναι αυτό που ενδιαφέρει τους Ολυμπιακούς Αγώνες: Σίγουρα το κέντρο της πόλης, η σύνδεση με το Δέλτα και το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας και στη συνέχεια με το Ελληνικό, ώστε να μπορούν να εξυπηρετηθούν άνετα και οι πόλοι των Αγώνων στους οποίους δε φθάνει το Μετρό. Η ΔΟΕ το ζήτησε ξανά στην τρίτη συντονιστική. Eίναι ένα σοβαρό θέμα και νομίζω ότι είναι κάτι πάρα πολύ καλό για την Αθήνα. Να, λοιπόν, ένα πράγμα (το light rail) που οι Ολυμπιακοί Αγώνες σίγουρα θα το φέρουν πιο γρήγορα, όσον αφορά τα χρονοδιαγράμματα.
Αποσυμφόρηση Κηφισίας
Δεν ξέρω, πάντως, αν το συγκεκριμένο έργο θα αποσυμφορήσει και την Κηφισίας. Ξέρω όμως ότι υπάρχει ένα πρόγραμμα του Μετρό -του οποίου δε γνωρίζω το ακριβές χρονοδιάγραμμα- που προβλέπει τη σύνδεση της Πανόρμου με το Μαρούσι. Aν δει κανείς το Μετρό, είναι κάτι που πραγματικά λείπει και θα αποσυμφορήσει πραγματικά την Κηφισίας. Αυτό, λοιπόν, το επιπλέον τμήμα του Μετρό μαζί με τον προαστιακό σιδηρόδρομο (light rail) που θα ενταχθεί στο πρόγραμμα κατασκευής της Αττικής Οδού, είναι δύο έργα που θα γίνουν πιο γρήγορα απ' ό,τι ίσως αρχικά υπολογιζόταν. Θα μου πείτε, όμως, ότι μπορεί να καθυστερήσουν κάποια άλλα έργα. Σύμφωνοι, αλλά το ερώτημα είναι: τι είναι πιο απαραίτητο; Εγώ, λοιπόν, πιστεύω πως η κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση της Αθήνας είναι το πιο σημαντικό πρόβλημα που πρέπει να λυθεί.
Σίγουρα λοιπόν, το Μετρό, τα light rails, όλες οι ανισόπεδες διαβάσεις που πρέπει να γίνουν και πολλά άλλα, (πιστεύω) θα δημιουργήσουν μια Αθήνα πολύ καλύτερη από αυτή που έχουμε σήμερα.
Ολυμπιακό Χωριό
Στην περίπτωση του Ολυμπιακού Χωριού μιλάμε για έναν πρότυπο οικισμό. Τι σημαίνει, όμως, πρότυπος οικισμός; Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει στην Ελλάδα τέτοιου είδους οικιστική ανάπτυξη. Ο λόγος είναι ότι ενώ υπάρχει ένας έλεγχος στη δόμηση και την κάλυψη της επιφάνειας, δεν υπάρχουν όλα τα υπόλοιπα που απαιτούνται για να δημιουργηθεί ένας πρότυπος οικισμός. Περίπου, ο καθένας πάει και κάνει ό,τι θέλει.
Eμείς θέλουμε να φτιάξουμε έναν πρότυπο οικισμό, ο οποίος θα περιλαμβάνει περίπου 2 έως 2.200 κατοικίες μαζί με όλες τις λειτουργίες και υπηρεσίες που απαιτούνται γι' αυτό (ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για μια μικρή πόλη 10.000 κατοίκων, οι οποίοι θα ζουν εδώ μετά τους Αγώνες).
Ο οικισμός αυτός θα ενταχθεί στο Δήμο Αχαρνών, αλλά δεν μπορούμε να επιβαρύνουμε ξαφνικά το Δήμο χωρίς να φτιάξουμε επιπλέον σχολεία, ΙΚΑ, Πυροσβεστικό Σταθμό κ.λπ. Όλα αυτά που απαιτούνται να γίνουν έχουν θεσμοθετηθεί αυτή τη στιγμή μέσα στο νέο Γενικό Οικοδομικό Σχέδιο.
Αυτό έγινε σε στενή συνεργασία με τον Οργανισμό της Αθήνας, με αποτέλεσμα μέσα στο Γενικό Οικοδομικό Σχέδιο να μη θεσμοθετείται απλώς το τι θα γίνει εκεί, αλλά και όλες οι κοινωφελείς χρήσεις, καθώς και άλλα πολλά από τα πράγματα που αποτελούσαν δεσμεύσεις στο φάκελο της υποψηφιότητας και αφορούν τη δημιουργία πρότυπου οικισμού, φιλικού προς το περιβάλλον.
Θα σας αναφέρω, λοιπόν, ορισμένα παραδείγματα για το τι σημαίνει πρότυπος οικισμός κατά τη δική μου άποψη. Πρότυπος οικισμός σημαίνει πως όταν υπάρχει ένας συντελεστής δόμησης 0,3, θα πρέπει να κάνεις ένα σωστό σχεδιασμό, ώστε όλες οι κατοικίες που θα δημιουργηθούν να μην είναι διώροφα, κι αυτό γιατί καταλήγεις να έχεις μια πολύ μεγάλη οριζόντια κάλυψη του διαθέσιμου χώρου. Σκεφτόμαστε, λοιπόν, να δημιουργήσουμε κατοικίες 4, 3 και 2 ορόφων με σωστό master plan, ώστε να υπάρχουν ανοιχτοί χώροι, χώροι συνάθροισης, χώροι αθλοπαιδιών κ.λπ.
Το δεύτερο που θα επιδιώξουμε είναι να κάνουμε αυτό που λέμε «βιοκλιματική αρχιτεκτονική». Αυτό σημαίνει ότι τα κτίρια θα είναι σωστά προσανατολισμένα σε σχέση με τις καιρικές συνθήκες με παράλληλο σωστό προσανατολισμό των δρόμων, ώστε να υπάρχει αερισμός του όλου χώρου. Παράλληλα, θα πρέπει να υπάρχει κατάλληλο μικροκλίμα όσον αφορά τη χρήση των υλικών που χρησιμοποιούνται εκτός των σπιτιών και σωστή επιλογή των δέντρων για τη δεντροφύτευση, ούτως ώστε οι θερμοκρασίες να διατηρούνται χαμηλά. Είναι, άλλωστε, γνωστό ότι όταν φτιάχνεις μια νέα πόλη, ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες. Προβλέπεται, επίσης, η χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών και ακόμα η αξιοποίηση ενεργειακών συστημάτων, ώστε να εξοικονομείται ενέργεια.
Αυτή τη στιγμή, για παράδειγμα, συζητούμε για τις ανάγκες ψύξης και θέρμανσης, τη χρησιμοποίηση συστημάτων που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο. Εξετάζουμε μια τέτοια λύση -χωρίς να έχουμε καταλήξει- ώστε να αποφύγουμε την ηχητική και αισθητική επιβάρυνση που προκαλούν τα συμβατικά συστήματα, τα οποία επιπλέον είναι και ενεργοβόρα.
Δεν έχουμε καταλήξει σ' αυτή τη λύση, καθώς υπάρχει ο εξής προβληματισμός: O οικισμός αυτός θα δημιουργηθεί από τον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) και στη συνέχεια οι κατοικίες θα περάσουν στους δικαιούχους του. Έρχεται, λοιπόν, ο ΟΕΚ -πολύ σωστά- και λέει: Eγώ δε θέλω να τοποθετήσω συστήματα με μεγάλες δυσκολίες συντήρησης, γιατί ποιος από τους δικαιούχους μου θα μπορέσει να τα συντηρήσει μετά; Επομένως, λοιπόν, πρέπει να «παντρέψουμε» τις νέες, καινοτόμες ιδέες με κάτι που θα είναι εύκολο στη συντήρησή του.
Επιπλέον, ο ΟΕΚ έχει μάθει να κάνει πράγματα με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Αυτή τη στιγμή, λοιπόν, είναι σαν να του ζητούμε να βγει από το καβούκι του.
Υπάρχουν, δηλαδή, κάποιοι τρόποι, μέθοδοι που αποτελούν την πεπατημένη για τον ΟΕΚ και επομένως υπάρχει κάποια δυσκολία να υλοποιηθούν κάποια πράγματα με ένα διαφορετικό τρόπο. H δυσκολία εντοπίζεται, όχι τόσο στην ηγεσία του ΟΕΚ αλλά στο να πεισθούν οι άνθρωποι που δουλεύουν γι' αυτήν να λειτουργήσουν με κάποιες άλλες λογικές. Πιστεύω, όμως, ότι τελικά θα υπάρξουν οι απαραίτητοι συμβιβασμοί και από τις δύο πλευρές για να οδηγηθούμε στο σωστό αποτέλεσμα. Το σίγουρο είναι ότι είμαστε δεσμευμένοι έναντι της ΔΟΕ να δημιουργήσουμε έναν πρότυπο οικισμό και όχι κάτι συνηθισμένο.
Aπό τη φαντασία στην πρακτικότητα
Τώρα μόλις αρχίζει να συνειδητοποιεί ο κόσμος στην Ελλάδα ότι χωρίς γκαράζ δεν πας πουθενά. Εμείς, ας πούμε, λέμε ότι πρότυπος οικισμός σημαίνει πως πρέπει να υπάρχουν ελεύθεροι χώροι. Δεν είναι δυνατόν να περπατάς στα πεζοδρόμια και αυτά να είναι γεμάτα αυτοκίνητα. Άρα, δίδεται μια κατεύθυνση προς τους αρχιτέκτονες να βγάλουν -όσο αυτό είναι δυνατόν- τα αυτοκίνητα από τους δρόμους.Kαι υπάρχουν απλούστατοι τρόποι για να το καταφέρεις αυτό.
Έχεις, ας πούμε, ένα οικόπεδο και πρέπει να βάλεις μέσα ένα σπίτι. Αντί, λοιπόν, να το βάλεις μπροστά στο δρόμο, μπορείς να το βάλεις πίσω. Αυτομάτως ανοίγει ο χώρος, όπου δημιουργείται στην ουσία ένας μικρός δρόμος (μέσα από τον κανονικό δρόμο και μπροστά από το σπίτι), όπου κανείς μπορεί να παρκάρει το αυτοκίνητό του. Παράλληλα, μεταξύ του μικρού δρόμου και του σπιτιού μπορεί να υπάρχει χώρος πρασίνου και δέντρα. Μ' αυτόν τον τρόπο ο κυρίως δρόμος «ανοίγει» στο μάτι, φαίνεται δηλαδή πιο μεγάλος, ενώ από την άλλη, η πρασιά και το πράσινο μπροστά από το σπίτι λειτουργούν σαν «ασπίδα» κατά του θορύβου μεταξύ σπιτιού και δρόμου. Σκεφτείτε, όλα αυτά με μια απλή μετατόπιση της θέσης του σπιτιού μέσα στο οικόπεδο! Από την άλλη πλευρά, ο ΟΕΚ στα σπίτια που κατασκευάζει φτιάχνει ημιυπόγεια που τα κάνει αποθήκες για τους ενοίκους. Πάρα πολύ ωραία ιδέα!
Έρχομαι, λοιπόν, εγώ και λέω: αν πρόκειται να κάνεις οπωσδήποτε αυτό το ημιυπόγειο, γιατί δεν το κάνεις 120 τ.μ. αντί για 100; Έτσι κι αλλιώς, το κόστος είναι το ίδιο, δεν έχει καμία διαφορά. Μ' αυτό τον τρόπο, όμως, μπορείς και αποθήκη να τους δώσεις και ένα χώρο να βάζουν το αυτοκίνητό τους.
Έχουμε αρχίσει λοιπόν να εξετάζουμε ορισμένες νέες ιδέες με τις οποίες, υπό την προϋπόθεση ότι θα συνεργαστούμε αρμονικά με τον ΟΕΚ, πιστεύω ότι θα φτιάξουμε κάτι που θα είναι πρότυπο ως οικισμός. Παράλληλα, όμως, θα είναι κάτι που ο ΟΕΚ θα μπορεί να το χρησιμοποιήσει στο μέλλον ως πρότυπο για τις κατοικίες που κατασκευάζει. Θα ενσωματώσει πολύτιμη τεχνογνωσία. Πιστεύω ότι αποτελεί τεράστια ευκαιρία για τον ΟΕΚ. Και σκεφτείτε ότι αυτά δε θα είναι τα πιο εξεζητημένα πράγματα που θα φτιάξουμε...
Φωτοβολταϊκά συστήματα
Από τα πλέον εξεζητημένα συστήματα που θα χρησιμοποιηθούν στο Ολυμπιακό Χωριό είναι τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Εμείς έχουμε ορισμένες δεσμεύσεις έναντι της ΔΟΕ, καθώς οφείλουμε να ακολουθήσουμε την ολυμπιακή παράδοση. Δεν μπορούμε, δηλαδή, να μην πάρουμε υπόψη μας τις λύσεις που έχουν εφαρμοστεί στις προηγούμενες Ολυμπιάδες.
Σημειώστε ότι το Ολυμπιακό Χωριό του Σίδνεϊ είναι 100% φωτοβολταϊκό. Ίσως, όμως, αυτό να είναι υπερβολικό. Εκεί τι έκαναν; Υπολόγισαν ότι υπό κανονικές συνθήκες το σπίτι θα χρησιμοποιεί Χ ενέργεια, τοποθέτησαν φωτοβολταϊκά panels που θα παράγουν Χ ενέργεια και για να μη δημιουργείται πρόβλημα συσσώρρευσης, παράγουν συνεχώς ενέργεια Χ, την οποία την προωθούν προς την αντίστοιχη ΔΕΗ. Έτσι, το σπίτι Α λέει στη ΔΕΗ: Σου πούλησα Χ ρεύμα, αγόρασα Ψ, άρα ή μου χρωστάς ή σου χρωστάω. Έχουν βρει μια φόρμουλα. Αυτές οι λύσεις όμως είναι αρκετά πολύπλοκες. Ιδιαίτερα, αν σκεφτεί κανείς ότι μετά τους Αγώνες στο Oλυμπιακό Χωριό θα υπάρχουν 2.200 οικογένειες που θα αγοράσουν τα σπίτια. Άντε τώρα να βγάλεις άκρη. Ο ΟΕΚ, λοιπόν, αντέδρασε σ' αυτή τη λύση των φωτοβολταϊκών -και σωστά- λέγοντας ότι μετά θα υπάρχει πρόβλημα διαχείρισης αυτού του συστήματος. Αυτό, λοιπόν, που είπαμε είναι να χρησιμοποιήσουμε φωτοβολταϊκά συστήματα στα κτίρια των κοινωνικών εξυπηρετήσεων. Ένα σχολείο, δηλαδή, που θα ανήκει μετά στον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ), θα μπορεί να λειτουργεί με τέτοια συστήματα και, μάλιστα, ως ένα βαθμό να επιδοτηθεί η λειτουργία του μέσω του Γ΄ ΚΠΣ. Άρα, λοιπόν, πηγαίνουμε σε μικτές λύσεις και αυτή είναι η κατεύθυνση που θα δώσουμε στους αρχιτέκτονες.
Η όλη ιδέα, πάντως, είναι να φτιάξουμε κάτι που θα αποτελεί πρότυπο για τα ελληνικά δεδομένα. Ακόμα και η τοποθέτηση των κατοικιών στο πίσω μέρος του οικοπέδου, βγάζοντας παράλληλα τα αυτοκίνητα από τους δρόμους -όσο μπορούμε- και αφήνοντας ελεύθερους χώρους, δημιουργεί -έτσι κι αλλιώς- έναν οικισμό που θα αποτελεί πρότυπο για την Ελλάδα. Αν υπολογίσετε ότι στην κάλυψη του Ολυμπιακού Χωριού το 60% θα είναι δομημένο, ενώ το υπόλοιπο 40% θα είναι ελεύθεροι χώροι, το καθιστούν πρωτοποριακό για την Ελλάδα.
Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός εισέρχεται σύντομα στη δεύτερη φάση του και αυτό σημαίνει ότι οι έξι προεπιλεγέντες όμιλοι θα έχουν στη διάθεσή τους 100 ημέρες για να μας φέρουν τη μελέτη του γενικού σχεδίου του Xωριού.
Παράλληλα, θα πρέπει να μας καταθέσουν με πιο πολλές λεπτομέρειες τα σχέδια για μια γειτονιά. Στη συνέχεια θα βραβευθούν οι προτάσεις, έτσι ώστε μέσα στην άνοιξη του 2000 να γίνει η ανάθεση της οριστικής μελέτης. Ο σκοπός είναι να δημοπρατηθεί το έργο μέχρι το τέλος του 2000. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο εργολάβος θα εγκατασταθεί τον Απρίλιο του 2001 και θα ακολουθήσουν 34 έως 35 μήνες κατασκευής, ώστε να παραδοθεί το Ολυμπιακό Χωριό τον Φεβρουάριο του 2004.
Ο Άγιος Κοσμάς
Η ανάπλαση του θαλάσσιου μετώπου δεν αποτελεί μια παρέμβαση που θα εξυπηρετήσει κυρίως τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αποτελεί έκφραση της ανάγκης να αποκτήσει η Αθήνα πρόσβαση προς τη θάλασσα.
Όταν μιλάμε, βέβαια, για ανάπλαση του θαλάσσιου μετώπου, εννοείται ότι αυτό στην πράξη θα επεκτείνεται μέχρι τη Βούλα, γιατί μην ξεχνάτε ότι θα υπάρξει εκεί μια παρέμβαση στον Άγιο Κοσμά. Το κέντρο ιστιοπλοΐας εκεί αποτελείται από δύο κομμάτια: την αθλητική εγκατάσταση, η οποία θα εξακολουθήσει και μετά τους Αγώνες, ενώ παράλληλα θα λειτουργεί μια μαρίνα. Στο χερσαίο χώρο, στο λιμενοβραχίονα που υπάρχει εκεί θα αναπτυχθούν χρήσεις που θα εξυπηρετούν τόσο την αθλητική όσο και τη χρήση της μαρίνας. Μπορεί να υπάρχουν, λοιπόν, κάποια καταστήματα, κάποιες ταβέρνες ή εστιατόρια που θα συμπληρώνουν τη χρήση της μαρίνας.
Στον Άγιο Κοσμά θα δημιουργηθεί ένα μέτωπο, ανοιχτό προς το κοινό, με ανάπλαση του χώρου, με επιπλέον αθλητικούς χώρους (πέραν της ιστιοπλοΐας) με χώρο πρασίνου. Η εγκατάσταση θα δημιουργηθεί εκεί που σήμερα βρίσκεται το Εθνικό Κέντρο Αθλητισμού και Νεότητας.
Οι ιδέες που υπάρχουν αυτή τη στιγμή είναι ότι στο φαληρικό μέτωπο θα γίνει ουσιαστικά ένας χώρος ανοιχτός για τον κόσμο, πιθανόν με ένα κομμάτι παραλίας, ένας χώρος όπου μπορεί να μπει ένα Aquarium, ένας χώρος που μπορεί να γίνει το περίφημο Ναυτικό Μουσείο (το οποίο συζητείται πάρα πολλά χρόνια) και θα μπορούσε να γίνει τώρα εκεί, δίπλα από τον «Αβέρωφ». Όλα αυτά ουσιαστικά δημιουργούν έναν πόλο εκτόνωσης και ψυχαγωγίας του κοινού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα αυτά τα έργα στο Φαληρικμό Όρμο θα γίνουν με αφορμή την κατασκευή δύο γηπέδων Beach Volley. Αυτή είναι όλη κι όλη η ολυμπιακή εγκατάσταση στο χώρο αυτό. Παράλληλα, στο Δέλτα θα δημιουργηθούν κάποια Pavillions, τα οποία μετά τους Αγώνες θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα συνεδριακό-εκθεσιακό χώρο. Γι' αυτό το έργο, όμως, έχει παρθεί η απόφαση ότι θα ενσωματωθεί στα έργα που θα γίνουν στο Μαρκόπουλο για το νέο Ιππόδρομο. Η μεταφορά του Ιπποδρόμου αυτομάτως θα σημάνει και την απελευθέρωση του χώρου, οπότε θα κατασκευαστούν τα Pavillions.
Ο Ιππόδρομος
Στο χώρο όπου σήμερα είναι ο Ιππόδρομος θα υπάρχουν
τέσσερα Pavillions, τα οποία θα φιλοξενήσουν συνολικά τέσσερα ή πέντε αθλήματα.
Μετά τους αγώνες υπάρχει η σκέψη να αξιοποιηθούν. Έχουμε την άποψη ότι μετά τους Αγώνες θα μπορούσε εκεί να αναπτυχθεί ένα
μεγάλο συνεδριακό-εκθεσιακό κέντρο διεθνών προδιαγραφών, συνδυασμένο με άλλες χρήσεις, εμπορικές ή αναψυχής. Μπορεί να υπάρχει κάποιο εμπορικό κέντρο, ίσως ένα συγκρότημα κινηματογράφων, ή μια αθλητική εγκατάσταση, ή κάποια μέρη για να φάει κανείς. Aυτά, όμως, είναι ακόμα ιδέες.
Το καθένα από τα Pavillions θα καταλαμβάνει έκταση 10 στρέμματα. Αν υπολογίσετε ότι ο χώρος του Ιπποδρόμου καταλαμβάνει περίπου 210 στρέμματα, καλύπτονται τελικά πολύ λιγότερα από το 1/3.
Θα υπάρχει, δηλαδή, ένας χώρος, περίπου, 170 στρεμμάτων, ακάλυπτος, που θα καταλαμβάνεται από πράσινο ή θα μπορούν να γίνονται εκεί εκδηλώσεις από τους γύρω δήμους (φεστιβάλ ίσως).
Σχινιάς: εικόνες ενός πράσινου μέλλοντος
Ίσως το πιο παρεξηγημένο και συκοφαντημένο έργο των Ολυμπιακών Αγώνων. Οι άνθρωποι του 2004, πάντως, το υπερασπίζονται με φανατισμό. Αποτελείται από δύο υγρούς στίβους (κανάλια), από τους οποίους ο πρώτος είναι ο στίβος των αγώνων, ενώ ο δεύτερος αυτός της προθέρμανσης. Ο κύριος στίβος θα έχει μήκος 2,2 χλμ. και θα βρίσκεται ακριβώς πάνω στο χώρο που καταλαμβάνει σήμερα ο διάδρομος προσγείωσης του αεροδρομίου του Μαραθώνα.
Από περιβαλλοντική άποψη, υποστηρίζουν τα στελέχη του 2004, δεν τίθεται θέμα για το ποια χρήση είναι πιο φιλική στο περιβάλλον. Υπολογίστε, λένε,ότι το αεροδρόμιο του Μαραθώνα είναι το δεύτερο σε όγκο αποπροσγειώσεων στην Ελλάδα, με περίπου 40.000 αποπροσγειώσεις το χρόνο.
«Στο μεγάλο κανάλι δημιουργούνται από τη μια πλευρά κάποια πολύ ήπια πρανή, όπου εκεί επάνω θα περπατάει ο κόσμος και θα βλέπει την εξέλιξη του αγωνίσματος και παράλληλα θα υπάρχουν κάποιες εγκαταστάσεις.
Όλες οι εγκαταστάσεις που απαιτούνται, θα δημιουργηθούν πάνω σ' ένα τεχνητό νησί μέσα στη λίμνη. Εκεί θα υπάρχουν οι αποθήκες των λέμβων, τα αποδυτήρια, ο χώρος εστίασης και ξεκούρασης των αθλητών, το κέντρο ελέγχου ντόπινγκ, ο πύργος ελέγχου και η μόνιμη εξέδρα θεατών που θα χρησιμοποιείται στους αγώνες από τους VIP. Ύστερα από αυτούς θα αποτελέσει τη μόνη μόνιμη εξέδρα που θα υπάρχει απ' όπου θα παρακολουθούν όλοι τους αγώνες.
Από τη Μακαρία Πηγή παίρνουμε ποσότητα νερού, το φέρνουμε μέσα στη λίμνη που δημιουργείται στη θέση του αεροδρομίου και επιτυγχάνουμε έτσι δύο πράγματα: και την ανανέωση του νερού της λίμνης -του στίβου κωπηλασίας δηλαδή-
και την αναζωογόνηση του υδροβιοτόπου που υπήρχε. Ο λόγος είναι ότι το νερό της Μακαρίας Πηγής διοχετεύεται με υπερχείλιση μέσα στον υδροβιότοπο μέσω χωμάτινων αγωγών.
Πριν από το 1923, στο χώρο εκεί κυριαρχούσε το γλυκό νερό. Τώρα, η αναλογία έχει αλλάξει υπέρ του αλμυρού/υφάλμυρου νερού. Σε μια δυναμική χρόνου, αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα και για το προστατευόμενο πευκοδάσος του Σχινιά. Επαναφέροντας, λοιπόν, τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν από το 1923, εξασφαλίζεις και την αναζωογόνηση του βιοτόπου -ο οποίος αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε πλήρη υποβάθμιση- αλλά και τη συνέχιση της ύπαρξης του δάσους του Σχινιά, που για να υπάρχει, ως οικοσύστημα, χρειάζεται μπροστά να έχει αλμυρό νερό και πίσω γλυκό.
Η ιδέα, δηλαδή, είναι ότι φτιάχνουμε εκεί μια αθλητική εγκατάσταση και ταυτόχρονα δημιουργούμε μια υποδομή που θα χρησιμεύσει για περιβαλλοντική έρευνα και εκπαίδευση. Άρα, σαν ένα πιλοτικό έργο προσφέρει χρήσεις αναψυχής -το αναφαίρετο δικαίωμα χιλιάδων Αθηναίων να πηγαίνουν εκεί για το μπάνιο τους, χρήση περιβαλλοντική, αφού θα φτιαχτούν μονοπάτια μέσα στο βιότοπο, όπου θα μπορεί να πηγαίνει οποιοσδήποτε για birdwatching ή να παρατηρεί τη χλωρίδα και την πανίδα που θα αναπτυχθεί, και τρίτον έχεις και μια αθλητική εγκατάσταση, η οποία είναι από τις πιο ήπιες.
Για το έργο αυτό έχουν γνωμοδοτήσει θετικά, τόσο η Νομαρχία όσο και ο Δήμος Μαραθώνα».