Γιάννης Eυσταθιάδης
YEAH? ΠΥΡΙ ΜΙΧΘΗΤΩ!"...Ποιος να κρίνει αν η ενημέρωση είναι αντικειμενική
ή κατευθυνόμενη, όταν οι λέξεις που αναπόφευκτα
χρησιμοποιεί έχουν προ πολλού χάσει την παραδοσιακή σημαντική τους;..."
Yeah! Αυτό το κατ? εξοχήν μόριο της καταφατικής απαντήσεως της αγγλικής -παρεφθαρμένο και
παρεστιγμένο στην «αμερικάνικη διάλεκτο»- δηλώνει, κατά το δοκούν, την απλή κατάφαση ή
την έντονη διαβεβαίωση.
Εκφέρεται με το ανάλογο πομπώδες ύφος: μακρόσυρτο στην προφορά (σαν φάλτσα κορώνα
ατάλαντου τραγουδιστή), διαβολικό και χυδαίο στην εκφορά (σαν λαρυγγισμός από ηπίως
μεθυσμένο, μα πιο πολύ σαν άξεστο πρόσταγμα ημιμαθούς λοχία, που εκτονώνεται σε
μορφωμένους νεοσύλλεκτους). Λέξη (και ήχος) με γαιώδη γεύση και οξύτητα αιχμηρού
πετρώματος, επιβάλλει αφ? υψηλού τους όρους, εκμαιεύει τη συναίνεση, εμφατικά,
περιφέροντας την αποπλανητική αλαζονεία του. Αυτός ο πόλεμος είναι πρωτίστως ένας πόλεμος
λέξεων και εννοιών, που έχει κατά πολύ προηγηθεί, και ο βομβαρδισμός της ενιαίας
κουλτούρας, που συντελέστηκε, παράγει όχι χειροπιαστά πτώματα, αλλά τουλάχιστον
αποτρόπαιες ιδεοληψίες. Πώς το είπε καίρια η Δημουλά; «Οι λέξεις φταίνε. Αυτές ενθάρρυναν
τα πράγματα σιγά σιγά ν? αρχίσουν να συμβαίνουν.»
Μέσα από τις ομογενοποιημένες λέξεις, οι Aμερικανοί ηγεμόνες θα παραδώσουν στα παιδιά
τους «μια Ευρώπη ελεύθερη», λες κι είναι αυτή η Ευρώπη ένα κινητό, ένα res (απ? όπου και
ο «ρεαλισμός», βεβαίως), το οποίο ο νομέας ιδιοποιείται, εκμεταλλεύεται και, εντέλει, το
κληροδοτεί κατά βούληση. Μέσα στο χωνευτήρι των λέξεων (και τώρα πλέον και των εικόνων),
οι διαδηλωτές και οι πρόσφυγες αναμιγνύονται σε μια αδιατάρακτη ενότητα, τα θύματα
ενδύονται τα ρούχα κατά την επιταγή της μόδας των θυτών και διαμαρτύρονται με το μουσικό
ιδίωμα που εκείνοι τους δίδαξαν, την ίδια στιγμή που καταναλώνουν τα προβεβλημένα
προϊόντα τους.
Ακόμα και τα συνθήματα σε πανό και πλακάτ οφείλουν να χρησιμοποιούν την πολυεθνική γλώσσα
των δυναστών, αν θέλουν να αποκτήσουν, μαζικώς αναπαραγόμενα, τη στοιχειώδη
αποτελεσματικότητα.
Απ? την άλλη πλευρά, οι αυτόχθονες υποστηρικτές, μέσα στο λαβύρινθο των αντιθέσεων και
στην παράνοια του «ένας λαός, δύο πολιτικές», επιστρατεύουν σοφιστείες και
ιδιοκατασκευάσματα επιχειρημάτων «ομόθρησκοι», «σύμμαχοι», «εκ παραδόσεως φίλοι»-, λες
και η συμπαράσταση χρειάζεται ένα πειστικό άλλοθι, πρωτίστως γι? αυτούς τους ίδιους,
πράγμα που μπορεί να σημαίνει πως οι βαλλόμενοι «αλλόθρησκοι» ή οι «αποδεκατιζόμενοι μη
φίλοι» αντιμετωπίζονται διαφορετικά, μ? έναν επιλεκτικό ανθρωπισμό, ακόμα και φασίζοντα
φιλειρηνισμό.
Κατά τα άλλα, ειδικοί αναλυτές αναλύουν, σχολιαστές σχολιάζουν, σερβολόγοι, αλβανολόγοι
και λοιποί βαλκανιολόγοι βαλκανίζουν, στερεότυποι υπερασπιστές της μιας ή της άλλης
πλευράς ανακυκλώνουν τα επιχειρήματα και -ελάχιστα διαλεκτικά- οι μειοψηφούντες μοναχικοί
συχνά λοιδορούνται.
«Φύσει εκδορεύς η Ιστορία» συνεχίζει η ποιήτρια, προλαμβάνοντας το «χασάπη-σφαγέα», αλλά
και τα επιτήδεια «χασαπάκια» της παγκόσμιας ενημέρωσης, σε μιαν αγορά που οσμίζει αίμα,
δίνοντας έτσι νόημα στον πολιτισμό των νέων λέξεων. Εδώ, ο πλησμονών (στα νέα αγαθά)
Ευρωπαίος αποδεικνύεται και λησμονών (τις παλιές ιδέες) και εξοστρακίζει με παρρησία τις
τύψεις του, αναταράσσοντας το καθησυχαστικό σκηνικό. Εδώ και πάλι οι λέξεις παρανοούν και
επικυρώνουν την «αλλαγή των συνόρων» της σημασίας τους. Ο αρνησίας του ΝΑΤΟ, Solana,
είναι ο αρχηγός του, ο «μέθυσος» Γιέλτσιν ανθίσταται, το ίνδαλμα του γαλλικού Μαΐου -ο
«κόκκινος» Nτάνι- επικροτεί, η γνώριμη του πεζοδρομίου κυρία Ρεντγκρέιβ συνηγορεί ομού
μετά των περισσοτέρων Eυρωπαίων κομμουνιστών υπέρ των βομβαρδισμών, τους οποίους
αρνούνται μόνο κάτι μιαροί χριστιανοδημοκράτες, κάτι παλαιογκωλικοί και -άπαγε- ο
αρχιφασίστας Λεπέν!
Με αμηχανία μέσα στην παγκόσμια αποδιοργάνωση, ποιος να ορίσει τις έννοιες «προοδευτικός»
και «αντιδραστικός», «αριστερός», «δεξιός», «φιλειρηνιστής» και «φιλοπόλεμος». Και ποιος
να κρίνει αν η ενημέρωση είναι αντικειμενική ή κατευθυνόμενη, ψύχραιμη ή μεροληπτική,
όταν οι λέξεις που αναπόφευκτα χρησιμοποιεί έχουν προ πολλού χάσει την παραδοσιακή
σημαντική τους. Η επίγνωση και μόνο ότι οι λέξεις δεν επιτελούν το γνώριμο ρόλο τους,
κάνει τις ελληνικές σημαίες να κυματίζουν στο Βελιγράδι και τις σερβικές στην πλατεία
Συντάγματος, ενώ, τραγικά αθώοι εν συγχύσει, καταθέτουν άπαντες τα όσα μεροληπτικά
διαθέτουν: οι οργανώσεις τα ψηφίσματα, οι τραγουδιστές τα άσματα και οι τρομοκράτες τις
βόμβες τους. Στα πλαίσια του αόρατου και του φανταστικού συμπλέουν οι αντιφατικές
πολιτικές, οι συλλογικές διχογνωμίες και οι ατομικές αντιφάσεις, που μάταια προσπαθούν να
ανασυνθέσουν τα θρύμματα των συναισθημάτων και των εννοιών.
Και -φευ!- το μόνο πραγματικό και μοναχικό τεκμήριο, τα ψηλαφούμενα πτώματα εκατέρωθεν,
τα οποία κηδευόμενα -με χριστιανικές ή ισλαμικές τελετές- ουσία αποτεφρώνουν με τη σειρά
τους τις ψευδαισθήσεις.
Γιατί στην ουσία πίσω από το συρματόπλεγμα των νέων λέξεων και του νέου πολιτισμού,
εγκλωβίζεται μια μεταλλαγμένη ανθρωπότητα που εκούσα-άκουσα ανακαλύπτει την
καταναγκαστική esperanto της. Περισσότερο από ένα «yeah», υπάρχει μια γαία (ευρωπαϊκή,
πρωτίστως) που -ηλεκτρονικώ τω τρόπω- καταργεί τα διλήμματα και ηδυπαθώς οδηγείται στο να
απεμπολεί την από αιώνων καθαγιασμένη -και γι? αυτό ίσως καταπιεστική- πνευματικότητά
της. Φορώντας το blue jean μας, απολαμβάνοντας το διπλό hamburger μας με παγωμένη
Coca-Cola από κοντά, με τα αφτιά γεμάτα από τα σύγχρονα hits και τα μάτια διεσταλμένα από
τον Rambo σε video-clip του συρμού, παρακολουθούμε συμπάσχοντας -περισσότερο ή λιγότερο-
τον πόλεμο των εικόνων. Κι όμως, ενώ ο φόβος της πολεμικής αναμέτρησης αργά ή γρήγορα θα
τελειώσει, ο άλλος, ο εικονικά πραγματικός, έχει ήδη κριθεί.
Αγαπητοί συνταξιδιώτες του millenium, προσδεθείτε!_Γ.E.