Nίκος Mάργαρης

«...Ήταν μεγάλη έκπληξη, ότι όλες σχεδόν οι μετρήσεις που έχουν γίνει στην Ελλάδα, και
ιδιαίτερα στις λίμνες, για την παρουσία οξυγόνου έγιναν μέρα. Στην απορία μου προς τους
αρμοδίους, η απάντηση ήταν ότι τη νύχτα δεν προβλέπονται μετρήσεις γιατί είναι εκτός
δημοσιοϋπαλληλικού ωραρίου και γιατί δε θα έβλεπαν οι ερευνητές!..»

Της μέρας τα καμώματα

ΣYXNA διαβάζουμε ότι σε κάποια ακτή βρέθηκαν ψόφια ψάρια. Σχεδόν πάντοτε την είδηση
συνοδεύει και η πληροφορία, ότι στάλθηκαν για εξέταση προκειμένου να διαπιστωθούν τα
αίτια. Tο έχω ακούει εκατοντάδες φορές, αλλά ουδέποτε έπεσε στην αντίληψή μου το
αποτέλεσμα της εξέτασης. Απ' ό,τι γνωρίζω, όχι -φυσικά- στηριζόμενος στ' αποτελέσματα των
αναλύσεων ελληνικών φορέων, πρόκειται για φαινόμενα ασφυξίας. Όταν χύνονται στη θάλασσα,
τις λίμνες και τα ποτάμια απόβλητα με πολύ οργανικό υλικό -από αποχετεύσεις οικιακών
λυμάτων, ελαιοτριβεία, ζαχαρουργεία, σφαγεία-, οι μικροοργανισμοί, στην έντονη προσπάθεια
αποικοδόμησης αυτού του υλικού, καταναλώνουν όλο το οξυγόνο. Στη συνέχεια, η αποικοδόμηση
προχωρεί με συνθήκες απουσίας οξυγόνου, οπότε παράγονται αέρια, όπως το υδρόθειο, στα
οποία οφείλεται η απαίσια βρόμα που υπάρχει σε μερικούς κλειστούς κόλπους. Ίσως φαίνεται
περίεργο, αλλά αν, για παράδειγμα, ρίξουμε μεγάλες ποσότητες ζάχαρης σ' έναν κλειστό
κόλπο, όπως το λιμάνι της Καβάλας, θα υπάρξει ρύπανση, εξάντληση του οξυγόνου και βρόμα.
Έχω ξαναγράψει ότι την εποχή των σεισμών στη Θεσσαλονίκη -παρόλο που οι βιομηχανίες
συνέχισαν να δουλεύουν- ο Θερμαϊκός είχε καθαρίσει, γιατί τα οικιστικά λύματα είχαν
μειωθεί δραστικά. Ο αριθμός των ατόμων που έκαναν επίσκεψη στις τουαλέτες τους είχε
λιγοστέψει πολύ, αφού οι περισσότεροι είχαν εγκαταλείψει την πόλη.
Ο βιολογικός καθαρισμός των λυμάτων δεν είναι τίποτε παραπάνω από μεγάλες δεξαμενές στις
οποίες καθυστερούν τα λύματα με σύγχρονη παροχή ατμοσφαιρικού αέρα, δηλαδή οξυγόνου. Όταν
χυθούν αυτά τα λύματα στη θάλασσα ή τη λίμνη, δεν έχουν πλέον οργανικά υλικά για
αποικοδόμηση κι έτσι δε δημιουργούν προβλήματα έλλειψης οξυγόνου.
Το απαραίτητο για τη ζωή των υδρόβιων οργανισμών οξυγόνο παράγεται μέσα στο νερό από τα
φυτά, με τη λειτουργία της φωτοσύνθεσης. Τόσο τα μικροσκοπικά φύκια του πλαγκτόν, όσο και
τ' άλλα μεγαλύτερα φυτά που είναι βυθισμένα στο νερό σ' όλη τη διάρκεια της μέρας -επειδή
για να γίνει η φωτοσύνθεση χρειάζεται φως- παράγουν οξυγόνο. Μόλις δύσει ο ήλιος, τα φυτά
παύουν να φωτοσυνθέτουν και οι οργανισμοί χρησιμοποιούν για την αναπνοή τους ό,τι
παράχθηκε την ημέρα. Μόλις ξημερώσει, τα φυτά ξαναρχίζουν τη φωτοσύνθεση εμπλουτίζοντας
εκ νέου τα νερά σ' οξυγόνο.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, το πρόβλημα επιβίωσης των οργανισμών που ζουν στα νερά γίνεται
οξύτατο τη νύχτα και ιδιαίτερα λίγο πριν ξημερώσει. Ήταν μεγάλη έκπληξη η διαπίστωση, ότι
όλες σχεδόν οι μετρήσεις που έχουν γίνει στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα στις λίμνες, για την
παρουσία οξυγόνου σ' αυτές έγιναν μέρα. Στην απορία μου προς τους αρμοδίους, η απάντηση
ήταν ότι τη νύχτα δεν προβλέπονται μετρήσεις, γιατί είναι εκτός δημοσιοϋπαλληλικού
ωραρίου και γιατί δε θα έβλεπαν οι ερευνητές!
Παρόλο που η κατάσταση είναι ιδιαίτερα σοβαρή, δεν αντέχω στον πειρασμό να μην αναφέρω
την παρακάτω ιστορία:
Κάποιος έχασε ένα πορτοφόλι και έψαχνε να το βρει κάτω από το φως στύλου της ΔΕΗ. Φίλος
που πέρναγε άρχισε να ψάχνει κι αυτός. Σε μια στιγμή τον ρωτά:
― Πού έχασες το πορτοφόλι;
― Στην άλλη γωνία.
― Τότε γιατί ψάχνεις εδώ;
― Γιατί εδώ έχει φως!
Εκτός, όμως, από την κριτική ας πάμε και στη δράση. Τα τελευταία, λοιπόν, χρόνια η σχέση
της ποιότητας του περιβάλλοντος με την υγεία γίνεται ολοένα και περισσότερο φανερή. Από
το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τη στοιβάδα του όζοντος και την ηλιακή ακτινοβολία μέχρι τη
ρύπανση της ατμόσφαιρας, των υδάτων και τη διοξίνη η σχέση αυτή είναι βέβαιο ότι
επηρεάζει σοβαρότατα την υγεία. Για την οποία συνεχώς γίνονται γνωστά όχι μόνο τα αίτια
πολλών περιπτώσεων βλάβης της αλλά, συγχρόνως, και οι τρόποι αντιμετώπισής τους: Τόσο με
την κατάλληλη -αναπροσαρμοζόμενη συνεχώς- θεραπεία όσο και με την επιθυμητή πρόληψη.
Παράλληλα προς τα παραπάνω, όμως, έχουν εμφανιστεί και πολλά φαινόμενα υπερβολής που
συχνά εγγίζουν υστερικές καταστάσεις με πρόκληση πανικού στους πολίτες. Κάτι που ο
«μάχιμος» γιατρός της πρώτης γραμμής πρέπει ν' αντιμετωπίσει άμεσα. Τούτο σημαίνει ότι
είναι απαραίτητη η συνεχής του ενημέρωση στις σύγχρονες τάσεις του πλέγματος υγεία ?
περιβάλλον με την απαραίτητη έγκυρη γνώση. Απαραίτητη προϋπόθεση της οποίας είναι η
διεπιστημονικότητά της. Στο πλαίσιο όσων αναφέρθηκαν, η Δερματολογική Κλινική της
Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και ο Τομέας Διαχείρισης Οικοσυστημάτων του
τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου αποφάσισαν να διοργανώσουν από κοινού το
Πρώτο Πανελλήνιο Συνέδριο «ΥΓΕΙΑ και ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ». Aυτό θα πραγματοποιηθεί από 1 έως 3
Οκτωβρίου 1999 στη Χαλκιδική, είναι υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίου
Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου και θα απευθύνεται κατά κύριο λόγο, όπως ήδη αναφέρθηκε, στους
γιατρούς όλων των ειδικοτήτων, οι οποίοι και θα λάβουν ειδική βεβαίωση συμμετοχής. Στόχος
θα είναι η έγκυρη ενημέρωσή τους τόσο με διαλέξεις έγκριτων προσκεκλημένων ομιλητών, όσο
και με ένα ανοιχτό forum παρουσίασης νέων αποτελεσμάτων ελληνικών ερευνητικών ομάδων. Θα
πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι στην επιστημονική επιτροπή του Συνεδρίου αυτού
συμμετέχουν κορυφαίες προσωπικότητες της Επιστήμης. Όσοι επιθυμούν να λάβουν μέρος
(γνωρίζουμε ότι πολλοί γιατροί διαβάζουν «4 ΤΡΟΧΟΥΣ»!) παρακαλούνται να επικοινωνήσουν με
τα τηλέφωνα: 0251-36212 (κ. Μουτζούρη) και 01-6492.215 (κ. Πατσοπούλου)._N. M.