Κλασικά Aεροσκάφη στο μουσείο της Πολεμικής Aεροπορείας
Μια επίσκεψη στο Μουσείο της Πολεμικής Αεροπορίας, που στεγάζεται στο ΑεροδρόμιοΔεκέλειας, μας δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουμε τα αεροσκάφη που πετούσαν την ίδια εποχή
που έλαμπαν τα κλασικά αυτοκίνητα που φιλοξενούνται στις υπόλοιπες σελίδες του «4T
Classic».
Η αεροπορία και η αυτοκίνηση αναπτύχθηκαν ταυτόχρονα, και η εξέλιξή τους ακολουθεί
παράλληλη πορεία από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι σήμερα. Αυτή ακριβώς ήταν η αφορμή,
μαζί και με τη δεδομένη αγάπη όλων των ανθρώπων των 4Τ προς τις ιπτάμενες μηχανές, αλλά
και την τεχνολογία (και τα δύο τα «κολλήσαμε» από τον Κ.Κ., που μας έδωσε την ιδέα να
συμπεριλάβουμε και τα παλιά αεροσκάφη του Μουσείου της Π.Α. στο «4Τ Classic»).
Aκόμη μία επίσκεψη στο Μουσείο (από τις αρκετές που έχουμε κάνει τα τελευταία χρόνια) μας
δίνει την ευκαιρία να διαπιστώσουμε, όχι μόνο την ποιότητα της αποκατάστασης και την
ιστορική ακρίβεια των εκθεμάτων, αλλά και την τεράστια ποικιλία που στεγάζει το μικρό (σε
σχέση με τον όγκο των εκθεμάτων, αλλά και τις απαιτήσεις ενός μουσείου) υπόστεγο. Πέρα
από τα αεροσκάφη, τα κυριότερα από τα οποία παρουσιάζονται στις σελίδες μας, αυτό που
σίγουρα θα κάνει εντύπωση στον επισκέπτη είναι και μια σειρά από «περιφερειακά» εκθέματα
που αξίζουν μια δεύτερη ματιά, όπως ο αντιαεροπορικός προβολέας του Δεύτερου Παγκόσμιου
Πολέμου, το ραντάρ του 1950 ή ο «αρχαίος», με τα σημερινά δεδομένα, εξομοιωτής πρώτης
γενιάς. Έκπληξη επίσης προκαλεί και η μικρή αίθουσα με τις στολές και τα εμβλήματα, στην
οποία στεγάζεται μία εντυπωσιακά πλούσια συλλογή με ελαφρύ οπλισμό, με στρατιωτικά
τουφέκια, αυτόματα όπλα, περίστροφα και πιστόλια από την εποχή των Βαλκανικών Πολέμων
μέχρι και σήμερα.
Η προσπάθεια για τη δημιουργία Μουσείου της Πολεμικής Αεροπορίας ξεκίνησε, σε επίπεδο
οργάνωσης και προσπάθειας συγκέντρωσης υλικού, το 1986, με την τελική υλοποίηση των
σχεδίων να έρχεται τον Ιούλιο του 1992, οπότε και συγκροτήθηκε επίσημα το Μ/ΠΑ (όπως
είναι η στρατιωτική συντομογραφία του) ως Μονάδα της Αεροπορίας, ισότιμη με Σμηναρχία
Μάχης. Υπάγεται διοικητικά στο ΓΕΑ και εδρεύει στο Αεροδρόμιο Δεκέλειας, στα υπόστεγα του
οποίου γίνονται και όλες οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης των εκθεμάτων.
Το προσωπικό του Μ/ΠΑ αποτελείται κυρίως από μόνιμο προσωπικό (αξιωματικούς και
υπαξιωματικούς) της Πολεμικής Αεροπορίας, με τη βοήθεια πάντα και του στρατεύσιμου
προσωπικού, αλλά και κατά περίπτωση από πολιτικό προσωπικό, ειδικευμένο ανάλογα με τις
απαιτήσεις. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των ανθρώπων του Μουσείου, από το διοικητή, σμ/χο
(ΤΥΗ) Γεώργιο Ηλιόπουλο, και τον ιστορικό του Μουσείου, ανθ/γό (ΔΓΥ) Δημ. Βογιατζή, μέχρι
τον τελευταίο σμηνίτη, είναι το πάθος τους για τα αεροπλάνα και την ιστορία της
αεροπορίας. Η «υπαλληλική» νοοτροπία δεν ταιριάζει, άλλωστε, σε τέτοια εγχειρήματα, όπως
η ανέλκυση του Μπλενχάιμ ή η ανακατασκευή του Σπιτφάιρ? Αυτά όλα γίνονται μόνο με πάθος
και μεγάλη δόση από προσωπικό μεράκι όλων των εμπλεκομένων. Το μόνο που θα ήθελαν όλοι
αυτοί οι άνθρωποι είναι λίγο παραπάνω χώρο: ένα επιπλέον υπόστεγο, ώστε να χωρούν πιο
άνετα τα εκθέματα, αλλά και για να υπάρξει χώρος για ακόμα περισσότερα._ 4Τ
Ο διοικητής του Μ/ΠΑ, σμχος (ΤΥΗ) Γεώργιος Ηλιόπουλος, είναι δίκαια υπερήφανος για τις
εργασίες αποκατάστασης που έχουν γίνει στα παλιά αεροσκάφη που φιλοξενεί το Μουσείο.
De Havilland Tiger Moth 2
Ένα πασίγνωστο εκπαιδευτικό διπλάνο, με το οποίο χιλιάδες χειριστές από όλο τον κόσμο
έκαναν την αρχική τους γνωριμία με τον αέρα. Μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου
Πολέμου, ένας άγνωστος αριθμός Tiger Moth παραχωρήθηκαν από τους Βρετανούς στη Σχολή
Ικάρων, όπου και χρησιμοποιήθηκαν ως εκπαιδευτικά αρχικής εκπαίδευσης μέχρι και το 1954.
Bristol Blenheim Mk. IV F
Το Μπλενχάιμ ήταν μια εξέλιξη του Bristol 142, ενός πολιτικού αεροσκάφους που είχε
καλύτερες επιδόσεις και από τα πολεμικά αεροσκάφη της εποχής, αφού είχε σχεδιαστεί λίγο
πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με στόχο να είναι το ταχύτερο επιβατικό αεροσκάφος
της Ευρώπης. Στην πολιτική του έκδοση μπορούσε να μεταφέρει έξι επιβάτες και δύο μέλη
πληρώματος, ενώ μετά τη μετατροπή του σε μαχητικό αεροσκάφος (με σημαντικές αλλαγές στη
θέση και στην κλίση των πτερύγων, αλλά και στην άτρακτο) είχε τριμελές πλήρωμα: έναν
κυβερνήτη, ένα ναυτίλο και έναν πολυβολητή. Η τέταρτη εξέλιξή του με τον κωδικό Mk. IV
παραδόθηκε το 1939 και χρησιμοποιήθηκε σε αποστολές βομβαρδισμού, αναγνώρισης και
τακτικής υποστήριξης. Ήταν ένα ικανό ελαφρύ βομβαρδιστικό, ευάλωτο όμως σε επιθέσεις
εχθρικών καταδιωκτικών, αφού δεν είχε επιδόσεις ικανές, ώστε να μπορεί να ξεφύγει από
τους διώκτες του, ενώ ο πολυβολητής που κοίταζε προς τα πίσω δεν ήταν αρκετή προστασία
απέναντι σε ικανούς και αποφασισμένους αντιπάλους.
Η ιστορία του L 9044
Πρόκειται για το καμάρι του Μουσείου, όχι τόσο για τη σπανιότητα ή την κατάστασή του, όσο
για τη δυσκολία ολόκληρης της επιχείρησης, με την οποία ανελκύστηκε από τα νερά της
Κρήτης. Αντιγράφουμε την πινακίδα του Μουσείου που περιγράφει την ιστορία του: «Στις 27
Απριλίου του 1941, η υποχώρηση και εκκένωση των συμμαχικών στρατευμάτων από την Ελλάδα
ήταν σε εξέλιξη. Την αυγή της 28ης, τρία Blenheim της 203 Μοίρας πλησίασαν στην περιοχή
του Πόρτο Ράφτη, όπου ήταν λιμάνι συγκέντρωσης και υποχώρησης των συμμαχικών
στρατευμάτων, για να υποστηρίξουν τη νοηπομπή από εχθρικές επιθέσεις. Καθώς, όμως,
κατέβαιναν σε ύψος για να συνοδεύσουν τα μεταγωγικά πλοία, άρχισαν να δέχονται
αντιαεροπορικά πυρά από τα συνοδά αντιτορπιλικά. Αρχικά, καμία ζημιά δεν αναφέρθηκε, αλλά
λίγα λεπτά αργότερα ο πιλότος Gordon Hall του L 9044 ανέφερε στον αρχηγό σχηματισμού ότι
η δεξιά μηχανή έπιασε φωτιά και ότι θα επέστρεφε στην Κρήτη. Εξίμισι μίλια, περίπου,
βορειοανατολικά του Ρεθύμνου, έχοντας χάσει σταδιακά ύψος κατέπεσε στη θάλασσα. Ο πιλότος
είχε καθηλωθεί στη θέση του, ενώ ο πλοηγός Pooole μόλις που κατάφερε να τον ελευθερώσει,
καθώς το Μπλενχάιμ γλιστρούσε κάτω από τα κύματα. Ο πολυβολητής πρόλαβε να απελευθερώσει
τη σωσίβια λέμβο και επιβιβάστηκαν σε αυτή. Ένας κάτοικος της περιοχής που παρακολούθησε
όλη τη δραματική πτώση του αεροσκάφους, έπεσε στη θάλασσα, έφτασε στους ναυαγούς και τους
βοήθησε να φτάσουν μέχρι την ακτή και να διασωθούν». Το αεροσκάφος έμεινε στο βυθό για
αρκετές δεκαετίες, πριν εντοπιστεί και ανελκυστεί μετά από μια περίπλοκη και δύσκολη
επιχείρηση, στην οποία συμμετείχαν και οι δύτες της Πολεμικής Αεροπορίας. Η πιο
συγκινητική στιγμή της ιστορίας ήταν όταν ο πιλότος Gordon Hall ταξίδεψε μέχρι την Κρήτη,
για να κάτσει και πάλι με δάκρυα στα μάτια στη θέση του κυβερνήτη, μετά από μισό αιώνα.
Curtiss SB2C-5 Helldiver
Ένα από τα πιο σπάνια εκθέματα του Μουσείου, αφού, από ό,τι υπολογίζεται, δεν διασώζονται
παραπάνω από πέντε τέτοια αεροσκάφη σε όλο τον κόσμο. Το Helldiver ήταν η απάντηση της
αμερικανικής εταιρείας Curtiss στο αίτημα του αμερικανικού ναυτικού για ένα βομβαρδιστικό
καθέτου εφόρμησης, με ζητούμενο τις υψηλές επιδόσεις, αλλά και τις μικρές διαστάσεις,
ώστε να μην υπάρχει πρόβλημα χώρου στα αεροπλανοφόρα της εποχής. Το αποτέλεσμα, όμως,
ήταν ένα δύσκολο αεροσκάφος, με «παράξενα» πτητικά χαρακτηριστικά και υψηλές ταχύτητες
απώλειας στήριξης, που απαιτούσε ιδιαίτερη προσοχή και εμπειρία από το χειριστή του.
?ρχισε να χρησιμοποιείται σε πραγματικές επιχειρήσεις τον Νοέμβριο του 1943 από το
αμερικανικό ναυτικό, ενώ το 1949 ήλθε στην Ελλάδα ως μέρος της αμερικανικής βοήθειας.
Supermarine Spitfire Mk.IX
Το πλέον επιτυχημένο καταδιωκτικό του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου ήταν το πασίγνωστο
Σπιτφάιρ, που πέταξε για πρώτη φορά το 1936 και συνέχισε να παράγεται μέχρι και το 1947.
Χρησιμοποιήθηκε από όλες τις χώρες των Συμμάχων, στις διάφορες παραλλαγές του. Το
συγκεκριμένο Spitfire παραδόθηκε τον Αύγουστο του 1944 στη RAF και πέταξε σε επιχειρήσεις
στη νότια Γαλλία και τη βόρεια Ιταλία, πριν παραδοθεί τον Φεβρουάριο του 1947 στην
ελληνική αεροπορία. Στη χώρα μας, τροποποιήθηκε ως φωτοαναγνωριστικό με δύο κάμερες κάτω
από την άτρακτο και συνέχισε να πετάει μέχρι και το 1953. Το 1995 μεταφέρθηκε από το
Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας στο Μουσείο της Πολεμικής Αεροπορίας, όπου και έγιναν
εκτεταμένες εργασίες ανακατασκευής και αποκατάστασης.
North American Aviation F-86E
Το F-86E ήταν, κατά γενική ομολογία, το κορυφαίο μαχητικό του κόσμου στη δεκαετία του
'50, έχοντας ως βασικό του αντίπαλο στην άλλη πλευρά το MiG 15, στις αερομαχίες του
πολέμου της Κορέας. Ήταν, όμως, και το πρώτο αεριωθούμενο καταδιωκτικό της δικής μας Π.Α.
πετώντας με τα ελληνικά χρώματα από το 1954 μέχρι και το 1965, ενώ έγινε διάσημο στη χώρα
μας και από τις αεροπορικές επιδείξεις (εντός και εκτός Ελλάδας) του ακροβατικού σμήνους
«Ελληνική Φλόγα». Ένα από τα τρία F-86 του Μουσείου είναι βαμμένο στα χρώματα του
ακροβατικού σμήνους, ενώ ένα άλλο (φωτ.) είναι βαμμένο ως πιστό αντίγραφο του F-86F του
σμηναγού Joseph McConnell, του κορυφαίου Aμερικανού πιλότου στον πόλεμο της Κορέας, με 16
καταρρίψεις σε 106 αποστολές.
MiG 15
Το πρωτότυπο του σοβιετικού αεριωθούμενου καταδιωκτικού MiG 15 πέταξε για πρώτη φορά το
1947, ενώ διάφορες παραλλαγές του κατασκευάζονταν μέχρι και το 1956 στην Τσεχοσλοβακία
και την Πολωνία, εξοπλίζοντας τις περισσότερες χώρες του ανατολικού μπλοκ. Το MiG 15
έδρασε κυρίως στον πόλεμο της Κορέας, με τις μεγαλύτερες επιτυχίες του να προέρχονται από
την ικανότητα ορισμένων εθελοντών Σοβιετικών πιλότων, όπως ο συνταγματάρχης Γεβγκένι
Πεπελγιάεφ (23 καταρρίψεις σε 101 αποστολές), το έμβλημα του οποίου φέρει το MiG 15 του
Μ/ΠΑ που αποκτήθηκε με ανταλλαγή από το Μουσείο της Ολλανδικής Βασιλικής Αεροπορίας.
Agusta Bell 47 J-2
Sikorsky UH-19D
Πίσω από το Agusta Bell 47 στη «μακριά» έκδοσή του για μεταφορά επισήμων (τετραθέσιο, δύο
χειριστές και δύο επιβάτες), ένα αρκετά διαφορετικό ελικόπτερο από αυτά που έχουμε
συνηθίσει να βλέπουμε τα τελευταία χρόνια: το δωδεκαθέσιο Sikorsky UH-19D, που ήταν και
το πρώτο ελικόπτερο της Π.Α. Χαρακτηριστικό του γνώρισμα, η θέση του κινητήρα στο ρύγχος,
κάτω από τα πόδια των χειριστών, γεγονός που εξασφάλιζε περισσότερο χώρο για τους
επιβάτες και το έκανε το πρώτο ελικόπτερο που χρησιμοποιήθηκε για μαζική μεταφορά
στρατευμάτων στο πεδίο της μάχης (Κορέα 1950-53), αλλά και αργότερα το πρώτο ελικόπτερο
που χρησιμοποιήθηκε για μεταφορά επιβατών από τη βελγική εταιρεία Sabena. Στη χώρα μας
χρησιμοποιήθηκε και σε ρόλο έρευνας και διάσωσης, καθώς και για επείγουσες αερομεταφορές
ασθενών, μέχρι που αποσύρθηκε το 1971.