Nίκος Mάργαρης
«...Όταν κάποιος βλέπει μια μεγάλη πέτρα στο δρόμο, προσπαθεί να την αποφύγει.Τουλάχιστον για να μη χαλάσει το αυτοκίνητό του. Τι να πεις, όμως, για τον νεοέλληνα
οδηγό-κάφρο, ο οποίος μπροστά στα μάτια μου έκανε ελιγμό για να πατήσει μια έρημη
χελώνα;...»
Σκαντζόχοιροι και χελώνες
OTAN οι κοινές χελώνες της χέρσου βγουν από τη χειμερία νάρκη, στις αρχές της άνοιξης,
είναι τελείως εξαντλημένες και έχουν καταναλώσει σχεδόν όλο το λίπος που είχαν
αποθηκεύσει στο σώμα τους για τα «καύσιμα» του χειμώνα. Η χειμερία νάρκη σ? αυτές είναι
κάτι λογικό, αφού η επιβίωσή τους -είναι φυτοφάγες- θα ήταν αδύνατη με το κρύο και με τα
χιόνια (που πέρα από τ? άλλα, καλύπτουν τα φυτά-τροφή) του χειμώνα.
Έτσι όπως είναι αδύναμες, αρχίζουν με το τέλος του χειμώνα να τρώνε και να ζευγαρώνουν.
Πρέπει τα χελωνάκια να μεγαλώσουν ώς το επόμενο φθινόπωρο και να αποθηκεύσουν στο σώμα
τους λίπος για να ξεπεράσουν τη δοκιμασία της χειμερίας νάρκης. Η Ελλάδα είναι μια από
τις πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης στις χελώνες και δεν αναφέρομαι μόνο στο μηχανισμό
του? κράτους. Το 1990, όπως θα θυμούνται οι περισσότεροι, η παρατεταμένη ανομβρία είχε
δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα στην αύξηση των φυτών, που είναι η τροφή των χελωνών. Το
1991, όμως, οι χελώνες τριγυρνούσαν χορτάτες και τις βρίσκαμε σχεδόν παντού. Ακόμη και
στις περιφερειακές συνοικίες της Αθήνας, όπως η Καισαριανή, το Χαλάνδρι και το Αιγάλεω
(σ? αυτές τις είδα εγώ!). Πριν από μερικά χρόνια, αρκετές ομάδες προστασίας της φύσης
στην Ευρώπη είχαν δημιουργήσει μια μεγάλη κίνηση για την προστασία των χερσαίων χελωνών
και των σκαντζόχοιρων. Τονίζω το «χερσαίες» στις χελώνες, γιατί τα τελευταία χρόνια οι
περισσότεροι οικολόγοι, όταν αναφέρονται στις χελώνες, εννοούν τις θαλάσσιες. (Ήταν οι
αρχές της δεκαετίας του ?80, όταν Ολλανδοί περιβαλλοντολόγοι διαπίστωσαν έντρομοι -και το
κατήγγειλαν παντού- ένα συνεταιρισμό οικοδομικό στην Κατερίνη να σκοτώνει με μπουλντόζες
χιλιάδες χελώνες).
Τόσοι οι χελώνες όσο και οι σκαντζόχοιροι, όπως είναι γνωστό, διαθέτουν μόνο παθητικούς
αμυντικούς μηχανισμούς. Δεν έχουν τη δυνατότητα να ξεφύγουν τρέχοντας (ενεργητικός
μηχανισμός άμυνας) και έτσι η μεν χελώνα μόλις διαπιστώσει κίνδυνο μπαίνει στο καβούκι
της, ο δε σκαντζόχοιρος ανοίγει τα αγκάθια του. Αυτοί οι δύο παθητικοί μηχανισμοί άμυνας
είχαν παλαιότερα νόημα. Σήμερα, όμως, την εποχή του αυτοκινήτου, δημιουργούν πρόβλημα και
οδηγούν σε κίνδυνο και τα δύο είδη. Βλέπει από μακριά η χελώνα ή ο σκαντζόχοιρος να
έρχεται το τροχοφόρο -την ώρα που περνάει το δρόμο- και για ν? αμυνθεί «κρύβεται» επί
τόπου. Αν, τώρα, κινητοποιήθηκαν οι ενώσεις προστασίας του περιβάλλοντος στις χώρες της
Ευρώπης -όπου οι οδηγοί προσέχουν-, ας φανταστούμε το χαμό που γίνεται στη χώρα μας. Όπου
και να πάω καλοκαίρι, οι δρόμοι είναι γεμάτοι από πατημένες χελώνες και ξεκοιλιασμένους
σκαντζόχοιρους. Τώρα, θα μου πείτε, εδώ κάθε Σαββατοκύριακο τα ανθρώπινα θύματα από τα
αυτοκινητιστικά ατυχήματα είναι περισσότερα από αυτά στον πόλεμο της Τσετσενίας, οι
χελώνες σε μάραναν; Όταν κάποιος βλέπει μια μεγάλη πέτρα στο δρόμο, προσπαθεί να την
αποφύγει. Τουλάχιστον για να μη χαλάσει το αυτοκίνητό του. Τι να πεις, όμως, για τον
νεοέλληνα οδηγό-κάφρο, ο οποίος μπροστά στα μάτια μου έκανε ελιγμό για να πατήσει μια
έρημη χελώνα; Δεν έχει, προφανώς, νόημα να αναφερθώ στο τι προσφέρει στη φύση η χελώνα ή
ο σκαντζόχοιρος. Ούτε τα άλλα ζώα, όπως οι αλεπούδες και οι λαγοί, τα οποία οι νεοέλληνες
οδηγοί αποδεκατίζουν με τα αυτοκίνητά τους. Από την άλλη, θα πρέπει, χωρίς μιζέριες, να
τονίσω ότι η ελληνική φύση -τις «υγρές χρονιές»- γίνεται πανέμορφη και έτσι κυκλοφορούν
περισσότερα ζώα και πουλιά._N.M.