Κώστας Λακαφώσης
Ενα βασικό θέμα και δύο μικρά άσχετα μποξάκια, όλα με μικρές φωτόΓεμίστε το!
Από το 1994, οπότε ο ανεφοδιασμός ξαναγύρισε στη Φόρμουλα 1, υπάρχει ένας ακόμα πολύ
σημαντικός παράγοντας, από τον οποίο μπορεί να κριθεί η έκβαση ενός αγώνα. Για τα
ελάχιστα δευτερόλεπτα που το αυτοκίνητο σηκώνεται στους γρύλους, ο οδηγός δεν μπορεί να
κάνει τίποτα παραπάνω από το να ελπίζει ότι όλα θα πάνε καλά.
«Αν πρόκειται να βελτιωθεί το θέαμα, τότε εντάξει. Αν όμως πρόκειται να κάνω τους
μηχανικούς μου ψητούς, τότε θα αποδειχθεί λανθασμένη απόφαση», έλεγε ο Ντέιμον Χιλ πριν
από έξι χρόνια, όταν ανακοινώθηκε η επαναφορά του ανεφοδιασμού στα σύγχρονα γκραν πρι.
«Για τον οδηγό δεν υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά», συμπλήρωνε ο Χιλ. «Αν το μονοθέσιο πάρει
φωτιά, είτε με 200 λίτρα είτε με 50, εγώ τα ίδια θα πάθω. Οι μηχανικοί είναι αυτοί που
κινδυνεύουν περισσότερο?» Οι σχεδιαστές αντιμετώπιζαν τα νέα με ανάμικτα συναισθήματα,
αφού, από τη μία πλευρά, είχαν να ανησυχούν για τα ζητήματα ασφαλείας, από την άλλη όμως,
μάλλον τους βόλευε το γεγονός ότι δεν ήταν πλέον απαραίτητο να φτιάχνουν ογκώδη μονοθέσια
με δεξαμενές βενζίνης τουλάχιστον 200 λίτρων. Έτσι, τα σημερινά μονοθέσια έχουν δεξαμενές
μόνο για 120 λίτρα καυσίμου, και είναι φυσιολογικά ταχύτερα όντας ελαφρότερα και (κυρίως)
με καλύτερη αεροδυναμική. Όσο για την ασφάλεια, αν πολλαπλασιάσουμε τα χρόνια από το 1994
επί τους αγώνες κάθε χρόνο, επί τα αυτοκίνητα που συμμετέχουν σε κάθε αγώνα και επί τον
αριθμό των πιτ-στοπ που έκανε ο καθένας σε κάθε αγώνα, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι, σε
συνολικό αριθμό ανεφοδιασμών που πλησιάζει τους 5.000, μόνον ένας (Φερστάπεν, Χόκενχαϊμ
1994) πήγε πραγματικά στραβά, ευτυχώς χωρίς σοβαρούς τραυματισμούς, ενώ σε άλλες δύο
τρεις περιπτώσεις είχαμε «παραλίγο» ατυχήματα με καύσιμο που χύθηκε, αλλά, ευτυχώς, δεν
ανεφλέγη.
Αεροπορική τεχνολογία
Η Intertechnique, μία γαλλική εταιρεία αεροδιαστημικής τεχνολογίας με μεγάλη εμπειρία σε
συστήματα ανεφοδιασμού αεροσκαφών, ανέλαβε για λογαριασμό της FIA να προμηθεύσει όλες τις
ομάδες με το ίδιο ακριβώς σύστημα ανεφοδιασμού (βάσει κανονισμού), με το οποίο θα
εξασφαλιζόταν τόσο η ασφάλεια όσο και η «ισότητα» ανάμεσα σε όλους τους οδηγούς, από τον
πρώτο μέχρι τον τελευταίο. Το πιο σημαντικό κομμάτι του συστήματος είναι το στόμιο του
σωλήνα και ο τρόπος εφαρμογής του στην αντίστοιχη υποδοχή πάνω στο αυτοκίνητο, και μια
λεπτομέρεια, που δεν γνωρίζει πολύς κόσμος, είναι το γεγονός ότι ο σωλήνας ανεφοδιασμού
στην πραγματικότητα αποτελείται από δύο ομόκεντρους σωλήνες, τον ένα μέσα στον άλλο. Όταν
προσπαθούμε να γεμίσουμε ένα κλειστό δοχείο με κάποιο υγρό, από κάπου θα πρέπει να φύγει
ο εγκλωβισμένος αέρας, ενώ για λόγους ασφαλείας θα πρέπει να «συλληφθεί» άμεσα
οποιαδήποτε υπερχείλιση καυσίμου. Στα πρώτα χρόνια του ανεφοδιασμού στην F1, το 1982,
υπήρχαν δύο διαφορετικές «τάπες» σε κάθε μονοθέσιο, και τη στιγμή που ο ένας μηχανικός
προσάρμοζε το σωλήνα του καυσίμου στη δεξιά πλευρά, ένας άλλος συνέδεε από την αριστερή
πλευρά ένα μεγάλο πλαστικό δοχείο που έπαιζε το ρόλο του δοχείου αναθυμιάσεων και
υπερχείλισης. Ο συγχρονισμός όμως των δύο μηχανικών δεν ήταν πάντα ο καλύτερος, ενώ η
γρήγορη και ασφαλής ολοκλήρωση της διαδικασίας υπέκειτο, όχι σε ένα, αλλά δύο σημεία όπου
μπορούσε να δημιουργηθεί πρόβλημα. Όλα αυτά όμως έχουν λυθεί με το σύστημα που
χρησιμοποιείται σήμερα, όπου η βενζίνη έρχεται από τον εσωτερικό σωλήνα, ενώ η έξοδος του
αέρα και οποιασδήποτε υπερχείλισης γίνεται από το κενό ανάμεσα στον εσωτερικό και τον
εξωτερικό σωλήνα. Όσο για την ενεργοποίηση του συστήματος και την έναρξη της παροχής
καυσίμου, αυτή γίνεται αυτόματα μόλις το στόμιο «κουμπώσει» μέσα στην τάπα, οπότε και
ενεργοποιείται η βαλβίδα παροχής στο σωλήνα. Όλη η διαδικασία διαρκεί ελάχιστα
δευτερόλεπτα, όσο χρειάζεται για να μεταφερθεί ολόκληρη η ―υπολογισμένη με ακρίβεια―
ποσότητα καυσίμου που βρίσκεται μέσα στη δεξαμενή υψηλής πίεσης, από την οποία έρχεται ο
σωλήνας του ανεφοδιασμού, ενώ η γρήγορη ροή του καυσίμου εξασφαλίζεται από την πίεση (όχι
ιδιαίτερα μεγάλη) των 1,1 bar που ασκείται στην ποσότητα του καυσίμου με ένα μηχανικό
έμβολο που πιέζει προς τα κάτω την ελεύθερη επιφάνεια του υγρού. Μόλις η δεξαμενή υψηλής
πίεσης αδειάσει, μία προειδοποιητική λυχνία ανάβει μέσα στο κράνος του μηχανικού που
κρατάει το στόμιο του σωλήνα πάνω στο αυτοκίνητο, όμως και ο ίδιος ταυτόχρονα
αντιλαμβάνεται τη λήξη της διαδικασίας από τον ίδιο το σωλήνα που ξαφνικά ελαφρώνει χωρίς
το βάρος και την πίεση του καυσίμου. Με ένα δυνατό τράβηγμα στις χειρολαβές, το στόμιο
αποσπάται από την τάπα, η οποία σφραγίζεται αυτόματα (μόνο μία φορά, στην Αργεντινή το
1996, δεν λειτούργησε σωστά το σύστημα στη Λιζιέ του Ντινίζ, αλλά ευτυχώς και πάλι χωρίς
σοβαρό τραυματισμό) και το αυτοκίνητο είναι έτοιμο να μπει και πάλι στον αγώνα.
Ο ανθρώπινος παράγοντας
Όλα αυτά φαίνονται απλά στη θεωρία, όμως αν ρωτήσετε κάποιον από τους «ανεφοδιαστές» της
F1, θα σας εξηγήσει πόσο δύσκολα γίνονται όλα με την ταχύτητα και ακρίβεια που απαιτείται
την ώρα του αγώνα. Περιμένοντας το αυτοκίνητο για ανεφοδιασμό, ο σωλήνας είναι ήδη
γεμάτος με καύσιμο υπό πίεση και άρα είναι πολύ βαρύς και δύσκαμπτος. Επιπλέον, η
εφαρμογή του στομίου ασφαλείας στην τάπα είναι απόλυτη, χωρίς καθόλου κατασκευαστικές
ανοχές, και άρα μπορεί να ολοκληρωθεί μόνο όταν η κίνηση γίνεται σε απόλυτη ευθεία και με
απόλυτη ευθυγράμμιση της «αρσενικής» με τη «θηλυκή» υποδοχή. Ποιος είναι αυτός που μπορεί
να το κάνει αυτό χωρίς να τρέμουν τα χέρια του, στον τελευταίο αγώνα της χρονιάς, όπου
παίζεται το πρωτάθλημα, και όλα όσα έκαναν μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σουμάχερ, Χάκινεν
και Κούλθαρντ μπορούν να σβήσουν σε μια στιγμή από ένα στόμιο που δεν θα «κουμπώσει» με
την πρώτη προσπάθεια στην τάπα;
Λεζάντα μηχάνημα ανεφοδιασμού
Προσέξτε ότι ο κόκκινος σωλήνας του ανεφοδιασμού είναι, στην πραγματικότητα, διπλός και
καταλήγει σε δύο διαφορετικούς σωλήνες στη βάση της δεξαμενής ανεφοδιασμού. Από τον ένα
σωλήνα έρχεται η βενζίνη και από τον άλλο επιστρέφει ο αέρας και οποιαδήποτε υπερχείλιση.
Λεζάντα ζυγαριά και βαρελάκια
Όπως ακριβώς και στα αεροσκάφη, η βενζίνη μετριέται με το βάρος και όχι με τον όγκο. Μία
ηλεκτρονική ζυγαριά ακριβείας δίνει το ακριβές περιεχόμενο των δοχείων, από τα οποία
μεταφέρεται η βενζίνη στη δεξαμενή υψηλής πίεσης λίγο πριν από τον ανεφοδιασμό.
Μικρό μποξ με φωτό τηλεκατευθυνόμενα αυτοκίνητα
Αυτοκινητομοντελισμός
Μετά από μερικά χρόνια αναγκαστικής αποχής (ελλείψει ελεύθερου χρόνου) από το χώρο,
ρίξαμε μια ματιά στα «παλιά μας λημέρια» του αυτοκινητομοντελισμού και διαπιστώσαμε ότι
τα αυτοκίνητα μεγάλωσαν απότομα! Από τις κλίμακες 1:8 και 1:10 που κυριαρχούσαν πριν από
μερικά χρόνια, σήμερα έχουμε σημαντική αύξηση του ενδιαφέροντος στη «μεγάλη» κατηγορία
του 1:5, με το μοντέλο να είναι δηλαδή πέντε φορές πιο μικρό από το πραγματικό. Έτσι, τα
μοντέλα της κατηγορίας είναι από 80 έως 90 εκατοστά σε μήκος (μεγάλα δηλαδή!), δίνοντας
μια πιο ρεαλιστική εικόνα, ειδικά όταν κινούνται το ένα δίπλα στο άλλο στους αγώνες. Το
πιο σημαντικό, όμως, είναι η ευκολία: κινητήρας από χορτοκοπτικό μηχάνημα που καίει
αμόλυβδη βενζίνη, εκκίνηση με κορδονιέρα και παραπάνω από 45 λεπτά αδιάκοπης λειτουργίας
με ικανοποιητικότατες επιδόσεις από τους 3 ίππους του κινητήρα. Η κίνηση μεταδίδεται
στους πίσω τροχούς, το φρενάρισμα γίνεται με δισκόφρενα και οι ρυθμίσεις στην ανάρτηση
δίνουν τη δυνατότητα της βελτίωσης της οδικής συμπεριφοράς ακριβώς στα μέτρα του οδηγού!
Μικρό μποξ με φωτό εξώφυλλο βιβλίου
«Ο πιο τρομακτικός ήχος του κόσμου?
? δεν είναι το σφύριγμα της βόμβας που έρχεται ή ο βρυχηθμός του λιονταριού λίγο πριν
επιτεθεί, είναι απλά το ?κλικ? τη στιγμή που περιμένεις να ακούσεις ?μπανγκ?». Μετά τον
αυτοκινητομοντελισμό, επιτρέψτε μας και κάτι πιο «ιδιαίτερο», που σίγουρα απευθύνεται σε
πιο λίγους. Διαβάσαμε πρόσφατα το «The Art of the Rifle» του Jeff Cooper (εκδ. Paladin
Press, μόνο στα αγγλικά) και το συστήνουμε ανεπιφύλακτα σε όσους ασχολούνται με τη
σκοποβολή σε οποιοδήποτε επίπεδο. Να σημειώσουμε ότι ο (ογδοντάχρονος σήμερα) Κούπερ
πολέμησε και παρασημοφορήθηκε στον Β? Παγκόσμιο Πόλεμο και στην Κορέα, αποστρατεύτηκε από
τους Πεζοναύτες με το βαθμό του αντισυνταγματάρχη και έπειτα έγινε διάσημος ως, ίσως, ο
κορυφαίος συγγραφέας και εκπαιδευτής σε θέματα σκοποβολής και χειρισμού των όπλων. Το
συγκεκριμένο βιβλίο του είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα και ευκολοδιάβαστη ανάειξη σημειώσεων
τεχνικής, μαζί με ιστορίες από εμπειρίες στο κυνήγι επικίνδυνων θηραμάτων στην Αφρική,
διανθισμένες με τα γνωστά του καυστικά σχόλια που αφορούν τα τεκταινόμενα στη σύγχρονη
κοινωνία και δεν συνάδουν με τον αυστηρό κώδικα ηθικής και τιμής του παλιού Πεζοναύτη.