Γιάννης Eυσταθιάδης
«... Μικρά σχόλια πάνω στην άμμο...»Pεμβασμοί τον Δεκαπενταύγουστο
AIΣΘANOMAI να μη με αφορά το επίμαχο βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη (το οποίο δεν έχω
διαβάσει, ούτε προτίθεμαι, άλλωστε), αλλά αυτό δεν αποτελεί λόγο για να μην του επιτρέπω
να υπάρχει, πόσο μάλλον να θέλω να το δω να ρίπτεται στην πυρά (πράγμα που, λόγω του
θέρους και των φλεγόμενων δασών, θα ήταν και εξαιρετικά εύκολο). Μου κίνησε, όμως, την
προσοχή ―και θα ήθελα να σχολιάσω― μία φράση αντιφρονούντος που (ομολογώ, με γνήσια
συγκίνηση και καθόλου οργίλο ύφος) είπε προς τον τηλεοπτικό φακό: «Αυτός ο άνθρωπος
υβρίζει την πίστη μας!».
Όταν αυτός ο λόγος αντηχεί με ποικίλες αντανακλάσεις στις ηχομονωμένες υπόγειες στοές της
τέχνης, μπορεί να ερμηνεύεται αμφίδρομα: πως ―αρνητικά― κάθε έργο τέχνης θα μπορούσε ή θα
έπρεπε να ριφθεί στην πυρά, μια και συνιστά ουτοπία που εξιδανικεύει την υπαρκτή
πραγματικότητα και, κυρίως, μας εξοικειώνει με τη φθορά του χρόνου. Και πως ―θετικά,
αντιθέτως― κάθε έργο τέχνης οφείλει να υπάρχει άφλεκτο και να διατηρεί το προνόμιο να
«υβρίζει» (με την έννοια της αποσύνθεσης) κάθε πίστη, κάθε δοξασία και ιδεοληψία, μια και
η τέχνη δεν μπορεί παρά να αποτελεί το αντίθετο κάθε τελεσιδικίας.
*
Ο ψύχραιμος παρατηρητής των πρόσφατων εμφύλιων σπαραγμών Πολιτείας και Eκκλησίας μπορεί
να καταλήξει άνετα (και, υποθέτω, χωρίς σοβαρό αντίλογο) σε ένα τουλάχιστον συμπέρασμα:
πως ο πληθωρικός αρχιεπίσκοπος, μετά τις κινητοποιήσεις και τις αντιπαραθέσεις, έχει
αυξήσει σε μεγάλο βαθμό την «πιστότητα» μέρους των οπαδών του (ήτοι, έχει ένα πιο
ομοιογενές και «φανατικά υποστηρικτικό» κομμάτι του κοινού), αλλά έχει συρρικνώσει την
ευρύτερη βάση, οδηγήθηκε δηλαδή σε μια μερικότητα του ποιμνίου. Αν το καλοσκεφτείς, το
φαινόμενο ―τα μάλα σύνηθες στην πολιτική ζωή― συνιστά το κύριο χαρακτηριστικό των
πολιτικών κομμάτων, τα οποία διαθέτουν, εκτός από οπαδούς, και ανάλογο (μεγαλύτερο ή
μικρότερο) αριθμό πολεμίων. Αν δε, τα τελευταία χρόνια, πολύς λόγος και προσπάθειες
γίνονται απ? τα κόμματα για άνοιγμα στο μεσαίο χώρο, είναι για να διευρύνουν τη μία
συνιστώσα της απήχησής τους, δηλαδή την έκταση. ?ρα, μπορώ να υποθέσω με σχετική
ασφάλεια, πως το χαρακτηριστικό μεγαλύτερη ένταση σε μικρότερη έκταση (ήτοι, πιο
«συνειδητοποιημένο» και πιστό, αλλά σίγουρα λιγότερο κοινό) αποτελεί έναν προσχέδιο
ορισμό για την πολυσυζητημένη εκκοσμίκευση.
*
Συνεντεύξεις επί συνεντεύξεων επωνύμων, ανωνύμων και ετερωνύμων. Όλη η γκάμα της
κοινοτοπίας εξαντλείται σ? ένα ανακυκλούμενο ερωτηματολόγιο του τίποτα. «Τί θα, αν;»,
«Πώς θα, όταν;», «Αν όμως? εσύ τί;», «Ποιο είναι το?. του? της? εκ?;». Περιπτωσιολογίες
ανάγονται σε αξιώματα, ασημαντολογίες σε δόγματα. Αγαπημένα χρώματα, ρούχα, συνήθειες,
χόμπι, φιλάρεσκα μότο της καθημερινότητας που διεκδικούν την αφοριστική καταξίωση.
Διαβάζεις (ή, μάλλον, καταναλώνεις σαν ποπ-κορν) τον οχετό του ασήμαντου παρά θιν? αλός
(μηδέν από μηδέν, μηδέν) και ο λόγος είναι προφανής: α) για τους ράστους του Αυγούστου, η
ραστώνη τρέφεται με την ακινησία, β) για τους «ανήσυχους», η προσδοκία μιας έξυπνης
―επιτέλους― ατάκας, γ) για τους (πολλούς) «ήσυχους», η επιβεβαίωση πως αυτοί που έχουν το
δικαίωμα να μιλούν δεν είναι καλύτεροι από εκείνους που σωπαίνουν. ?ρα, παν μέτριον
άριστον!
Γκαρσόν, ένα φραπέ ακόμα!
*
Απορώ συχνά και εξίσταμαι (σπανιότερα) γιατί σε κείμενά μου, που δημοσιεύονται στον
περιοδικό και ημερήσιο Τύπο, δεν τηρείται η τυπογραφική επιθυμία του συντάκτη. Η ένδειξη
παραγράφων αγνοείται, παύσεις ―που στο λευκό χαρτί λειτουργούν όπως και στη μουσική―
παραγνωρίζονται, κενά συμπτύσσονται, ενώ η ένδειξη για πλάγια στοιχεία (προς έμφαση
κάποιου νοήματος) σχεδόν πάντα περνά στο ντούκου. Αν σ? αυτά προσθέσεις τα τερτίπια της
τεχνολογίας (α, αυτά τα αυτόματα κενά στη στοίχιση της φράσης από τον computer!) ή της
αδυναμίας στα αυτονόητα (ποτέ δεν κατάφερα να δημοσιεύσω γαλλική λέξη με οξεία, η οποία,
διάβολε, δεν διαφέρει από την ελληνική), τότε έχουμε ένα αποτέλεσμα που μπορεί να φέρει
ναυτία στον Γουτεμβέργιο.
«Μην ενοχλείσαι φίλε μου» μου έλεγε με στωικότητα έμπειρος δημοσιογράφος, παλιά καραβάνα
του είδους, «είναι φυσικό απότοκο της νέας τάσης. Το κείμενο δεν είναι πια κείμενο. Όλο
το κείμενό σου αντιμετωπίζεται σαν μια εικόνα». «Μα πώς;» του απάντησα αμήχανα. «Αφού τα
κείμενά μου δεν είναι ποτέ χίλιες λέξεις!»
*
«Σκέφτομαι πως η λέξη Nietzsche δεν είναι η μόνη που έχει τόσα γράμματα άχρηστα?» γράφει
αυτός ο υπέροχος ισορροπιστής των λέξεων Hervι Le Tellier. Διαβάζω για πολλοστή φορά τους
πνευματώδεις αφορισμούς του βιβλίου «99+1 απόψεις για την Τζοκόντα», που κυκλοφόρησε
πρόσφατα από τις εκδόσεις Opera, στην ευφυέστατη δεξιοτεχνική μετάφραση του κατά πνεύμα
αρμόδιου Αχιλλέα Κυριακίδη. Πραγματικό αντίδοτο της ραστώνης. Διαβάστε το τον
Σεπτέμβριο!_ Γ. E.