Γιάννης Eυσταθιάδης
Μάθημα βιολογίας
«...?Apomahus-Apomahus?, λατινική, επιστημονική ονομασία αυτού που στα ελληνικά
ονομάζεται ?Συνταξιούχος ο κοινός?, η διάσωση του οποίου εξαρτάται αποκλειστικά από την
εξεύρεση πόρων τροφής και την επάρκεια πανίδος και χλωρίδος προς βρώσιν...»
ΣHMEPA θα μιλήσουμε για τον «Apomahus-Apomahus», λατινική, επιστημονική ονομασία αυτού
που στα ελληνικά ονομάζεται «Συνταξιούχος ο κοινός» (συναντώνται ενίοτε και ιδιωματικές
ονομασίες σε τοπικές διαλέκτους, όπως: «Κωλοχτύπας» στην Κρήτη, «Βραχνάς» στη Μακεδονία,
«Σφάγιον» στην Πελοπόννησο, «Ψωροφάς» στην Κάρπαθο ή «Αζωσταδέσιος» στον Πόντο). Ο
«Απομάχους-Απομάχους» είναι ένα σπάνιο και, στην εποχή μας, υπό εξαφάνισιν ανθρωποειδές
(homonidae), η διάσωση του οποίου εξαρτάται αποκλειστικά από την εξεύρεση πόρων τροφής
και την επάρκεια πανίδος και χλωρίδος προς βρώσιν. Ως όνομα, έχει ομαλή σύνταξη, αλλά, ως
οργανισμός, πενιχρότατη και ανώμαλη.
Ο «Απομάχους-Απομάχους» συγκαταλέγεται στα 4.237 είδη θηλαστικών (mammalia) του πλανήτη
―και, μάλιστα, στα τρωγλοδυτικά θηλαστικά, όπως, π.χ., ο ορυκτερόπους―, αλλά παρουσιάζει
κοινά χαρακτηριστικά και με τα υδρόβια (βλ. φάλαινα, η θαλάσσια δάμαλις), γιατί έχει
εντελώς απογυμνωθεί.
Κατατάσσεται στην υποκλάση (subclassis) των ζωομαστιγοφόρων, ενώ πρόσφατες μελέτες
Bρετανών να συμπεριληφθεί και στα Μαλάκια (mollusca) δεν ευδοκίμησαν. Ενίοτε συναντώνται
σ? αυτόν και χαρακτηριστικά ή γνωρίσματα του ανθρώπου, αλλά δύσκολα θα μπορούσε να
συμπεριληφθεί στο είδος, μια και η ζωή που διάγει, απέχει κατά πολύ από την ανθρώπινη. Το
γυμνό του δέρμα δεν καλύπτεται από τρίχωμα, αλλά από μικρές, τετραγωνικές φολίδες, οι
οποίες καλούνται «ένσημα» (ensimus purgativus ή catharticum). Όσο προχωρεί η ηλικία τόσο
τα ένσημα πυκνώνουν και πολλαπλασιάζονται, αλλά, σύμφωνα με κλινικές έρευνες, έχει
αποδειχθεί ότι δεν προστατεύουν περισσότερο τον υπέργηρο.
Ο «Απομάχους-Απομάχους» διάγει βίο μονήρη και συνήθως είναι απομονωμένος στη φωλιά του,
καθώς έχει αδύνατα κάτω άκρα. Αρκετοί στη φωλιά αυτή περιπίπτουν σε χειμερία νάρκη,
μηρυκάζοντας τις λίγες τροφές του θέρους, και αφυπνίζονται (πλην εξαιρέσεων) στην αρχή
της εαρινής ισημερίας. Μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις, κατά την οποία ο
«Απομάχους-Απομάχους» εγκαταλείπει τη φωλιά του, είναι για να μεταβεί από Κλίνης εις
Τράπεζαν, προς ανεύρεσιν τροφής. Εκεί μπορεί κανείς να τον δει μαζί με τους άλλους
εναπομείναντες ομοίους του, ως αγέλην, να περιμένει υπομονετικά, επί ώρες ή και μέρες,
για το πολυπόθητο θήραμα.
Ή, άλλοτε, όταν είναι πληγωμένος ή άρρωστος, να ακινητεί νύκτωρ, αλυχτώντας σαν λύκος
μπροστά στα στέκια των ασφαλιστικών ταμείων προς εξέτασιν, με την εμφάνιση της νέας
σελήνης.
Ο διαπρεπής βιολόγος John Ray (1628-1705) προέβη, μετά από πολύχρονες μελέτες, σε
σημαντικές παρατηρήσεις πάνω στη δομή του πεπτικού συστήματος του «Απομάχους-Απομάχους».
Τούτο ―εθισμένο στην πολύχρονη τροφοπενία― έχει απλουστευθεί. Διαθέτει μόνο ένα μυώδη
φάρυγγα (για αναρρόφηση υγρών τροφών) και αντιστοίχως ένα στοματικό κι έναν κοιλιακό
μυζητήρα. Διαθέτει μεν λεπτό έντερο, αλλά, όπως είναι ευνόητο, απουσιάζει το παχύ. Το
σύστημα συμπληρώνεται από αδένες που παράγουν σίελον, εμπλουτισμένο με άφθονα ένζυμα κάθε
φορά που ο «Απομάχους-Απομάχους» διακρίνει τροφές που δεν μπορεί να τις αποκτήσει.
Ο «Απομάχους-Απομάχους» είναι γενικώς παμφάγος, αλλά προτιμά ―ως περισσότερο προσβάσιμα―
καρπούς και οπωροκηπευτικά, αλλά συχνά περιορίζεται σε βολβούς και ρίζες. Η πολύμηνη
έλλειψη τροφής, σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, έχει δημιουργήσει την παραλλαγή «Απομάχους ο
Ακριδοκτόνος» ή «Μικρογάστερος», μια και, κατά το πρότυπο του Αγίου Αντωνίου, καταναλώνει
μόνο ακρίδες, χυμώδη έντομα, δενδροβατράχους και μικρά ερπετά μέσα στην αχανή έρημο της
πατρίδας του. Σε εξαιρετικές, τέλος, περιπτώσεις απόλυτης εξαθλίωσης, γίνεται σαρκοφάγος,
και σχεδόν πάντα, όπως έχει παρατηρηθεί, απομυζά και κατατρώγει τις δικές του σάρκες.
Γενικώς, πάντως, ο «Απομάχους-Απομάχους», αν και συγκαταλέγεται υπό των οικονομολόγων στα
παρασιτικά, θεωρείται αγαθότατος, πράος, φιλειρηνικός, συμβιώνει άριστα με τον άνθρωπο
και δεν οξύνεται ποτέ, παρά μόνο όταν ευρίσκεται προ των Γιαννιτσών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση τηρεί αμφίδρομη στάση, οι κυβερνήσεις αναδιπλώνονται, οι
αντιπολιτεύσεις αποστασιοποιούνται και οι θρησκευτικές ηγεσίες κωφεύουν, ενώ οι
στρατιωτικές περί άλλα τυρβάζουν. Απόντες, ο ΟΗΕ, η UNESCO, η WWF, η GREENPEACE. Οι
διανοούμενοι είναι αφοσιωμένοι σ? άλλα καθήκοντα και οι οικολόγοι με άλλες έννοιες, ενώ
απέχουν συστηματικά και οι γενναιόδωροι καλλιτέχνες, συνήθεις οργανωτές συναυλιών
συμπαράστασης.
Τέλος ―χείρον όλων―, επειδή ο «Απομάχους-Απομάχους» λόγω ηλικίας, αλλά και εξάντλησης,
έχει μειωμένη ή ανύπαρκτη σεξουαλική συνεισφορά, άρα αδυνατεί να εμπλακεί σε ανάλογα
σκάνδαλα, έχει παντελώς εγκαταλειφθεί από τα τηλεοπτικά κανάλια και τα μαζικά μέσα, εν
γένει.
¶ρα, η σημερινή παράδοση μπορεί να περαιωθεί με την απαισιόδοξη πρόβλεψη ότι το είδος
«Απομάχους-Απομάχους» θα οδηγηθεί σε φυσική εξόντωση και, εντέλει, εξαφάνιση,
καταλείποντας μόνο ατελείς μαρτυρίες και μια ηδύτατη ανάμνηση στις μελλοντικές εύρωστες
κοινωνίες και στους ιστορικούς τους._ Γ. E.