Γιάννης Eυσταθιάδης
«? Εκεί συνάντησα όλους τους κεραμιδόγατους των Αθηνών να συνωστίζονται ?γκρίζοι, ριγέ,ασπρόμαυροι, χρώματος κανελί, με το τρίχωμά τους φουντωτό ή να γυαλίζει??»
Οι εννιάψυχες των Αθηνών
ΑΠO τα παιδικά μου χρόνια έζησα πολύ με γάτες και, πολλές φορές, παρηγορήθηκα με την
ηλεκτρισμένη αφή της ράχης τους, αλλά και το μονότονο ηχητικό χουρχούρισμα (τι εξαίσια
επικοινωνία, όπου ανταλλάσσονται μόνο σκληρά σύμφωνα ― μας δίνουν το «χρ», τους
επιστρέφουμε το «ψι»). Όμως -μαύρη αλήθεια, σαν γάτος- τα υπέροχα τετράποδα τα αγάπησα
πραγματικά μέσα από την τέχνη: τη μουσική και, κυρίως, τα βιβλία. Αγάπησα τους γάτους του
La Fontaine, ερωτεύτηκα τις γάτες της Colette, εκτίμησα τα τετράποδα του Eliot (πριν τα
εκτελέσει με μουσική φόλα ο Αndrew Lloyd Webber), ένιωσα το ελληνικό φαρμάκι με τις
«Γάτες του ¶η-Νικόλα» του Σεφέρη.
Με συγκινούσαν πάντα «Η γάτα και το πουλί» του Mussorgsky, η γάτα του Ravel στην όπερα
«Το παιδί και τα μάγια» και, πιο πολύ, το «Ντουέτο των γάτων» του Rossini, η επιτομή του
πιο μελωδικού νιαουρίσματος στην ιστορία. Αλλά και σήμερα, ακόμα και απλές, καθημερινές
μελωδίες λειτουργούν θωπευτικά στ? αφτιά μας: από τη χαριτόβρυτη αφέλεια της γατούλας του
Χατζιδάκι, στην μπαλάντα της «Σερενάτας», έως το γλυκό «Τούρκο» του Μαχαιρίτσα. Όμως, την
ουσιαστικότερη συναισθηματική επαφή μου με το είδος την οφείλω στα τρυφερά ποιήματα «Το
βιβλίο των γάτων» του Νίκου Δήμου, (1977) που αργότερα, στα 1986, έγινε «Το νέο βιβλίο
των γάτων», εμπλουτισμένο με δικές του φωτογραφίες.
Εκεί γνώρισα όχι απλώς τους γάτους, αλλά τη βαθύτερη σχέση μας μαζί τους, είδα ανάγλυφα
αυτό το ισόβιο δέσιμο αμοιβαίας αφοσίωσης και, κυρίως, κατανόησης («Τόσα χρόνια γάτα μου,
ούτε μια λάθος στιγμή. Ποιος άνθρωπος, ποιος άνθρωπος θα το μπορούσε;») και
συνειδητοποίησα πως το βιβλίο αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μια αυτοβιογραφία του
συγγραφέα, ιδωμένη μέσα από τη διαδοχή των γάτων.
Ίσως σ? αυτό να οφείλω την πρώτη και τελευταία ουσιαστική σχέση που απέκτησα με γάτο, τον
Τετράποδο (τον ονόμασα έτσι για τα τέσσερα διαφορετικά χρώματα που είχε καθένα από τα
πόδια του), αλλά αποτελούσε, ενδεχομένως, κι έναν υποσυνείδητο φόρο τιμής στο είδος.
Αδέσποτος από κούνια, ερχόταν για χρόνια στην πόρτα μου, κάθε βράδυ στις επτά. Καθόταν
στοχαστικά πλάι μου, ό,τι κι αν έκανα, και τα μεσάνυχτα, σαν Σταχτοπούτα των
αιλουροειδών, εξαφανιζόταν έως το άλλο απόγευμα: ώσπου κάποτε δεν ξαναφάνηκε. («Χάθηκε
από το ανοιχτό παράθυρο μέσα στη νύχτα»;). Πρόσφατα συνάντησα το βιβλίο «Οι εφτάψυχες των
Αθηνών» του Τάκη Θεοδωρόπουλου, ένα βιβλίο-γάτα, από την πρώτη έως την τελευταία γραμμή,
με φωτογραφίες της Τατιάνας Καραπαναγιώτη. Εκεί συνάντησα όλους τους κεραμιδόγατους των
Αθηνών να συνωστίζονται «γκρίζοι, ριγέ, ασπρόμαυροι, χρώματος κανελί, με το τρίχωμά τους
φουντωτό ή να γυαλίζει». Εκεί είδα την αρχέτυπη γάτα να «εμφανίζεται από ?κεί που δεν την
περίμενες, αθόρυβα, με μάτια που διαπερνούν, κίτρινα και γουρλωμένα, το σκοτάδι». Όμως,
θέλω να μείνω και να επιμείνω στις φωτογραφίες (το μόνο κοινό στοιχείο στα δύο βιβλία).
Ο Δήμου, ερασιτέχνης φωτογράφος (αλλά με πόση λεπταισθησία διακονεί αυτό τον έρωτα), στην
ουσία κάνει και παρουσιάζει φωτογραφίες σαν αυτές που ονομάζουμε «οικογενειακές».
Παρουσιάζει ένα άλμπουμ όπου οι γάτες της ζωής του διεκδικούν οπτικά το ανάλογο λεκτικό
επιτύμβιο και βοηθούν στην ουσιαστικότερη αποτύπωση των λέξεων (όπως οι φωτογραφίες στους
τάφους). Έτσι γνωρίζουμε, λαίμαργα σχεδόν, τον Κρου, τον Μούψη, τον Νταγιάν, τη Νίνι, το
Γατσατσόνι, τον Μάτια, τον Αλέκο, το Κουίκι, τον Ταλεϊράνδο...
Αντιθέτως, η Καραπαναγιώτη, που δεν έχει εξαρτήσεις από τη γενεαλογία των συναισθημάτων,
κάνει παιχνίδι ελεύθερα, σχεδόν άναρχα (μια αναρχία που ταιριάζει στη φωνή του γάτου).
Φωτογραφίζει απρογραμμάτιστα, αυτοσχεδιαστικά, με μια ελλοχεύουσα ποίηση της μορφής ή της
κίνησης, με τρυφερά γκρο-πλαν των ποδιών, της μουσούδας ή της ουράς, με τον αυθορμητισμό
του ενσταντανέ αλλά και την εγκεφαλικότητα του γατίσιου στοχασμού, με το νετ του
συγκεκριμένου ή το φλου του ονείρου.
Απαραίτητη καταληκτική διευκρίνιση: ο τίτλος του Θεοδωρόπουλου είναι «Οι εφτάψυχες των
Αθηνών». Αν σκοπίμως τον παραποιώ, είναι γιατί στις επτά ψυχές του τετράποδου πρόσθεσα
-ως έδει- άλλες δύο: αυτήν του συγγραφέα, όπως σε κάθε βιβλίο, κι αυτήν -κατ? εξαίρεσιν
εδώ- της ματιάς τής φωτογράφου._ Γ. E.