Xριστόφορος Kάσδαγλης

«? Το απλουστευτικό σλόγκαν "μην καπνίζεις χόρτο" μπορεί κάλλιστα να ερμηνευθεί από ένα
επιρρεπές προς τις ουσίες νεαρό άτομο ως παρότρυνση να δοκιμάσει κάτι άλλο: έκσταση,
αμφεταμίνες, κοκαΐνη ― γιατί όχι και ηρωίνη?»

¶λλος μασάει κι άλλος μεθάει

ΞAΦNIKA, ανάμεσα σε διαφημίσεις για απορρυπαντικά, για αυτοκίνητα με άτοκες δόσεις και σε
τρέιλερ εκπομπών τύπου Big Brother, εμφανίζεται ένα αντιαισθητικό κεφάλι, στο οποίο αντί
για μαλλιά φυτρώνει ένα εξίσου αντιαισθητικό γκαζόν. Το μήνυμα που ακολουθεί, αν το
συγκράτησα σωστά, είναι ότι το «χόρτο» σε κάνει φυτό, συνοδευόμενο από την αγοραία
παρότρυνση: «Μη μασάς!»
Πρόκειται για ένα κοινωνικό σποτάκι με την υπογραφή του ΟΚΑΝΑ. Υποτίθεται ότι ο
τηλεθεατής θα εισπράξει το μήνυμα, θα συνετιστεί και θα πάει να πετάξει τα αποθέματα
κάνναβης που διαθέτει στη λεκάνη της τουαλέτας, τραβώντας αμετάκλητα το καζανάκι.
Ανάλογης ευφυΐας, αισθητικής και επιθετικότητας είναι και η αντίστοιχη αφίσα που έχει
τοποθετηθεί σε διαφημιστικά πλαίσια στις στάσεις των λεωφορείων.
Πέρα από το κακόγουστο του πράγματος, πρόκειται για μια καμπάνια που γεννά πολλαπλές
απορίες. Έχουν ακούσει ποτέ οι εγκέφαλοι αυτής της γιγαντιαίας εκστρατείας για τις
αμφιλεγόμενες επιδράσεις της αρνητικής διαφήμισης; Τους έχουν πει οι επιστημονικοί
σύμβουλοί τους ότι όταν βγαίνεις με απανωτές διαφημίσεις να μιλήσεις για το «χόρτο»,
μπορεί τα αποτελέσματα να είναι ακριβώς αντίστροφα από τα επιδιωκόμενα, ιδίως κάτω από
συνθήκες κρατικής καταστολής, που σε μεγάλο βαθμό ηρωοποιεί τους χρήστες και μυθοποιεί τη
χρήση της ινδικής κάνναβης;
Ένας αυστηρός κριτής μπορεί κάλλιστα να αμφισβητήσει και την ευκρίνεια και τη στόχευση
του μηνύματος. Το απλουστευτικό σλόγκαν «μην καπνίζεις χόρτο» μπορεί κάλλιστα να
ερμηνευθεί από ένα επιρρεπές προς τις ουσίες νεαρό άτομο ως παρότρυνση να δοκιμάσει κάτι
άλλο: έκσταση, αμφεταμίνες, κοκαΐνη ― γιατί όχι και ηρωίνη. Κανείς δε μας λέει με ποιο
σκεπτικό επελέγη η μαριχουάνα, γιατί τώρα, γιατί με τόσο δαπανηρή και θορυβώδη
μεθοδολογία.
Η τελευταία, αλλά όχι λιγότερο σημαντική, ένσταση έχει να κάνει με το κόστος. Οι
υπεύθυνοι για τα προγράμματα καταπολέμησης των ναρκωτικών μεμψιμοιρούν μονίμως για την
έλλειψη πόρων, η οποία δεν επιτρέπει τη γεωγραφική επέκταση των προγραμμάτων απεξάρτησης,
τη δημιουργία κινητών συνεργείων ενημέρωσης-παροχής πρώτων βοηθειών, τη βελτίωση της
μέριμνας για τους εφήβους, την ενίσχυση των κοινοτήτων, ώστε να είναι σε θέση να
ανταποκριθούν στον αριθμό των αιτήσεων για παροχή υποστήριξης. Η άκριτη κατασπατάληση των
πόρων σε αμφιλεγόμενα προγράμματα μάρκετινγκ δε φαντάζει ως η πιο εύστοχη επιλογή.
Η επιλογή του ΟΚΑΝΑ να οργανώσει ολόκληρη καμπάνια επικεντρώνοντας αποκλειστικά στις
βλαβερές συνέπειες της κάνναβης δε μοιάζει ούτε τυχαία ούτε αθώα. Έρχεται σε μια περίοδο
κατά την οποία αυξάνονται οι φωνές που ζητούν το διαχωρισμό των σκληρών από τα μαλακά
ναρκωτικά, πληθαίνουν οι επιστημονικές μελέτες που υποστηρίζουν ότι το αλκοόλ και ο
καπνός είναι πολύ πιο επικίνδυνα από την κάνναβη, εμπεδώνεται η άποψη ότι οι
κατασταλτικές λογικές εξυπηρετούν αποκλειστικά την αύξηση της ζήτησης και τον
πολλαπλασιασμό των κερδών του μαύρου εμπορίου, κατά τα πρότυπα της αμερικανικής
ποτοαπαγόρευσης.
Οι ιθύνοντες της πολιτικής κατά των ναρκωτικών θα έπρεπε, λοιπόν, να επιδεικνύουν
μεγαλύτερη λεπτότητα απέναντι σε όσους αμφισβητούν τις βασικές σταθερές της πολιτικής
τους, ιδίως όταν αυτοί προέρχονται από όλο το πολιτικό φάσμα και η εμπεριστατωμένη άποψή
τους έχει διατυπωθεί πρόσφατα με σαφήνεια και μέσα στη Βουλή. Στο κάτω κάτω, οι ίδιοι
είναι κρινόμενοι. Ακολουθούν επί πολλά χρόνια μια πολιτική η οποία αποδεδειγμένα όχι μόνο
δεν έχει περιορίσει το πρόβλημα της εξάπλωσης των ναρκωτικών στη χώρα μας, αλλά αντιθέτως
το έχει γιγαντώσει, με πολλές παράπλευρες συνέπειες στην κοινωνική εξαθλίωση των χρηστών
και των οικογενειών τους, στην αύξηση της εγκληματικότητας και στην εξάπλωση λοιμωδών
ασθενειών. Θα έπρεπε, λοιπόν, να έχουν ανοιχτά τα αφτιά τους σε κάθε καλόπιστη
εναλλακτική πρόταση, και όχι να κλείνουν βιαίως τη συζήτηση, επιστρατεύοντας μάλιστα τη
συνδρομή των μέσων μαζικής επικοινωνίας και της διαφήμισης.
Εδώ όμως τίθεται ένα γενικότερο θέμα δεοντολογίας, που αφορά τα κριτήρια με τα οποία τα
ΜΜΕ διαχειρίζονται θέματα υψηλού κοινωνικού κινδύνου. Πριν από μερικούς μήνες, μου
ζήτησαν από τηλεοπτική εκπομπή ―από τις θεωρούμενες σοβαρές― να συζητήσουμε για το
πρόβλημα των ναρκωτικών στο στρατό. Τους απάντησα ότι, κατά τη γνώμη μου, δεν υπάρχει
κανένας λόγος να κάνουν μια τέτοια εκπομπή.
― Γιατί, δεν υπάρχει πρόβλημα ναρκωτικών στο στρατό;
― Φυσικά και υπάρχει ― όσο και στο σχολείο, στην επιχείρηση ή τη γειτονιά. Ίσως και λίγο
μικρότερο, καθώς οι στρατιωτικοί ―ενστικτωδώς υποθέτω― έχουν επιλέξει μια αρκετά έξυπνη
και ήπια τακτική, ενθαρρύνοντας στις πιο ακραίες περιπτώσεις την αναβολή και αποφεύγοντας
στην καθημερινότητά τους τα γλαφυρά κηρύγματα και τις μεθόδους καταστολής, που σε άλλες
περιπτώσεις τούς είναι εξαιρετικά προσφιλείς. Εξήγησα στο συνάδελφο δημοσιογράφο, με
ισχυρά επιχειρήματα, ότι μια τέτοια εκπομπή δε θα αποκάλυπτε τίποτα συγκλονιστικό, ενώ
αντιθέτως θα ενείχε τον κίνδυνο να εξαπολυθεί κυνήγι μαγισσών στα στρατόπεδα, κάτω από τη
δυσανάλογη πίεση της τηλεοπτικής ισχύος. Φάνηκε να πείθεται, αλλά η εκπομπή τελικά έγινε.
Ήταν άλλος ένας... θρίαμβος της αντικειμενικής και κοινωνικά ευαίσθητης δημοσιογραφίας.
Φήμες ότι το πρόβλημα των ναρκωτικών στο στρατό εξέλιπε έκτοτε δεν επιβεβαιώθηκαν._ X. K.