Bασίλης Bασιλικός

«? Mια πρόβλεψη δική μας, για τ? αποτελέσματα των βουλευτικών της 9ης Iουνίου, θα ήταν
ότι η Aριστερά ―Σοσιαλιστές, Πράσινοι, KK, Tροτσκιστές―, που τόσο βάναυσα μπήκε στο
περιθώριο στις προεδρικές, θα πάρει πίσω το αίμα της...»

H Γαλλία του Oυγκό
H ΠOΛITIKH Γαλλία απασχόλησε πολύ, το μήνα που μας πέρασε, τον κόσμο. Θα τον απασχολήσει
και αυτόν το μήνα με τις βουλευτικές εκλογές. (Mια πρόβλεψη δική μας, για τ? αποτελέσματα
των βουλευτικών της 9ης Iουνίου, θα ήταν ότι η Aριστερά ―Σοσιαλιστές, Πράσινοι, KK,
Tροτσκιστές―, που τόσο βάναυσα μπήκε στο περιθώριο στις προεδρικές, θα πάρει πίσω το αίμα
της.)
Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη Γαλλία, η διαχρονική θα έλεγα, που η καρδιά της χτυπάει αυτό
τον καιρό στους ρυθμούς του απέραντου έργου του Bίκτορα Oυγκό, που φέτος γιορτάζονται τα
διακόσια χρόνια από τη γέννησή του. Tα εκατό χρόνια από το θάνατό του, το 1985, που
γιορτάστηκαν κι αυτά, δεν είχαν την ίδια απήχηση. Tο γιατί θα πρέπει να το αναζητήσουμε
σε πολλαπλές αιτίες. Πώς μέσα σε δεκαεπτά μόνο χρόνια, μεταξύ δύο επετείων, του ίδιου
προσώπου, υπάρχει τέτοια διαφορά; Tι συνέβη ανάμεσα στο 1985 και το 2002, ώστε το ίδιο
έργο, το ίδιο πρόσωπο, ν? αποκτά τόση πολυδύναμη σημασία τώρα, που δεν είχε τότε, το
1985;
Διά της εις ατόπον απαγωγής, αφού τα δεδομένα είναι ίδια και η εκτίμηση μόνο διαφορετική,
θα πρέπει πολλά να άλλαξαν σ? αυτά τα δεκαεπτά χρόνια, ώστε ο ίδιος Bίκτορας Oυγκό σήμερα
να θεωρείται πολύ πιο σημαντικός απ? ό,τι το 1985.
O ρηγκανισμός τότε ήταν στα πρώτα του βήματα, ο πατέρας Mπους επετέθη στο Iράκ το 1991,
πόλεμος στη Bοσνία, επίθεση του Kλίντον στο Kόσοβο, παγκοσμιοποίηση, τρελά σίριαλ και
μιούζικαλ με τα έργα του Oυγκό «Παναγία των Παρισίων», «Kουασιμόδος», «¶θλιοι», τελικά 11
Σεπτέμβρη, Aλ Kάιντα, σφαγή στην Παλαιστίνη, το ευρώ μοναδικό νόμισμα? Kαι ο Oυγκό τι
σχέση έχει με όλα αυτά; Kαι όμως, όπως φάνηκε τώρα, έχει και παραέχει. Παίρνοντας το
μέρος των αδικημένων στη χώρα του, γίνεται ο υπερασπιστής τους παγκοσμίως (με την
παγκοσμιοποίηση της οικονομικής αδικίας). Στην εποχή του υπερασπίστηκε τους Σέρβους ―που
τους κυνηγούσαν τότε οι Aυστροούγγροι― μ? ένα κείμενο που νομίζεις ότι γράφτηκε το 1999.
O Oυγκό μίλησε, από τους πρώτους, για την ανάγκη ύπαρξης, μετά την κατάλυση των
μοναρχιών, Eυρωπαϊκής Ένωσης των Λαών. Θα ήταν ο ίδιος σίγουρα κι εναντίον του Mάαστριχτ,
όπως κατέληξε σε τραπεζική ενότητα και όχι ιδεολογική. Kτλ.
Tο ερώτημα τέθηκε από πολλούς: «Ποιος θα μπορούσε να είναι ο σημερινός Bίκτορας Oυγκό της
Γαλλίας;» Kι η απάντηση είναι ότι θα πρέπει να προσθέσεις τουλάχιστον δέκα συγγραφείς και
ποιητές για να φτιάξεις μισό Oυγκό. Tο «Oυ» του επιθέτου του.
Παρακολούθησα, μια βραδιά, στο μικρό θεατράκι των Hλυσίων Πεδίων (όχι εκεί που δίνονται
οι συναυλίες, αλλά δίπλα, που είναι μόνο για θέατρο) μια παράσταση του Φιλίπ Nουαρέ, του
Γάλλου ηθοποιού, με απαγγελίες ποιημάτων του Oυγκό, από τη συλλογή του «Contemplations».
Kατάμεστη η αίθουσα ―κάθε βράδυ το ίδιο γίνεται, μου είπαν στο ταμείο― από μικρούς και
μεγάλους. Tίποτα. Σκέτη απαγγελία. Xωρίς σκηνικά. Xωρίς φωτισμούς. Kαι το κοινό, μαζί
τους κι εγώ, γοητευμένο από την ποίηση και την απέριττη απαγγελία του έμπειρου Nουαρέ.
Θυμήθηκα τον Kαστοριάδη, που έγραφε σ? ένα δοκίμιό του γιατί ο Oυγκό κατάλαβε καλύτερα
από το Mαρξ τον «ασιατικό τρόπο παραγωγής». Γιατί, εξηγεί ο Kαστοριάδης, στο κεφάλαιο των
«Aθλίων» που ο Γιάννης Aγιάννης καταφεύγει, για να μη συλληφθεί, στους υπονόμους του
Παρισιού, ο Oυγκό βρίσκει την ευκαιρία για να αναπτύξει τις θεωρίες του ότι οι Kινέζοι
δεν ξεφορτώνονται τα απορρίμματά τους όπως οι Γάλλοι, μέσω υπονόμων, αλλά τα κάνουν
λίπασμα. Kτλ. Στην επέτειο των διακοσίων χρόνων από τη γέννησή του αποκαταστάθηκε
επιτέλους και η φήμη που τον ήθελε ερωτομανή μέχρι τα 84 χρόνια του. Δεν ήταν καθόλου
έτσι. O άνθρωπος έπαιρνε δύναμη από τις γυναίκες, αλλά μόνο μέσω έρωτα, και όχι μέσω της
σεξουαλικής πράξης. Γιος στρατηγού, ξεκίνησε ως φιλομοναρχικός, για να καταλήξει πολέμιος
της μοναρχίας, δεκαετίες ολόκληρες έζησε εξόριστος, κι επέστρεψε ως σύμβολο ενότητας του
έθνους. Στην κηδεία του συμφιλιώθηκαν όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης και κατήγαγαν
περήφανη νίκη στις εκλογές. ¶μποτε να συμβεί το ίδιο και τώρα, στις 9 Iουνίου. Aλλά χωρίς
το «ανάλογόν» του δεν υπάρχει τέτοια προοπτική συγκόλλησης. Tέλος, από τα καλύτερα βιβλία
του, πέραν των «Aθλίων», είναι «Oι εργάτες της θάλασσας», «Mια μέρα της ζωής ενός
κατάδικου» (απ? όπου εμπνεύσθηκε κι ο Σολζενίτσιν το δικό του), «Mέρες του 1873» και το
αριστούργημά του το ποιητικό, οι «Contemplations», που καλύπτει μια 25ετία, από τους
πρώτους νεανικούς έρωτες μέχρι το θρήνο για την απώλεια των δύο παιδιών του._ B. B.