Toyota Prius
Mια μέρα στην πόλη?― Όταν οδηγείτε, εκνευρίζεστε;
― Όχι, αλλά όταν εκνευρίζομαι... οδηγώ!
Aν η οδήγηση είναι για σας εκτόνωση, τότε το υβριδικό Toyota Prius βρίσκεται μακράν των
προσδοκιών σας... Eίναι το αυτοκίνητο που σας διδάσκει την ήπια οδήγηση στην πράξη, με
αντικειμενικό σκοπό τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση καυσίμου.
Kείμενο-φωτογραφίες: Kώστας Δημητρέλης
ΓIA πολλούς, το κλειδί όσον αφορά το μέλλον της αυτοκίνησης είναι τα υβριδικά αυτοκίνητα.
Αυτό όμως αποτελεί μόνο μια πολύ γενική διαπίστωση. Και αυτό, γιατί από τη μια πλευρά οι
μεταφορικές ανάγκες μιας σύγχρονης κοινωνίας είναι πολλές και διαφορετικές και από την
άλλη είναι δεδομένοι οι περιορισμοί που θέτουν οι νέες τεχνολογίες οικολογικών συστημάτων
κίνησης. Η ιδέα των υβριδικών αυτοκινήτων βασίζεται στη ρεαλιστική διαπίστωση ότι ο
κινητήρας εσωτερικής καύσης είναι ακόμα και σήμερα αναντικατάστατος για τις περισσότερες
από τις χρήσεις του. Παρά, όμως, τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει για τη μείωση των
επιπτώσεών του στο περιβάλλον, η συνέχιση της ανεξέλεγκτης χρήσης του προβληματίζει. Στα
υβριδικά αυτοκίνητα η λύση δίνεται με το συνδυασμό των πλεονεκτημάτων της ηλεκτροκίνησης
και αυτών του κινητήρα εσωτερικής καύσης.
Το «παράλληλο» σύστημα κίνησης
Τα πρώτα υβριδικά συστήματα κίνησης που μπήκαν σε μαζική παραγωγή έχουν παράλληλη
διάταξη. Ο κινητήρας εσωτερικής καύσης και ο ηλεκτροκινητήρας συνδέονται και οι δύο σε
ένα αυτόματο σύστημα μετάδοσης, το οποίο συνθέτει τις εισόδους από τις δύο πηγές ισχύος
σε μία και μοναδική κίνηση εξόδου προς τους κινητήριους τροχούς. Ένας ηλεκτρονικός
υπολογιστής ελέγχει τη λειτουργία του συστήματος. Και είναι πολύ εύκολο να το κάνει. Σε
συνθήκες πυκνής κυκλοφορίας στην πόλη λειτουργεί μόνο ο ηλεκτροκινητήρας. Μόλις η
ταχύτητα κίνησης αυξηθεί, τίθεται αυτόματα σε λειτουργία και ο κινητήρας εσωτερικής
καύσης. Δε χρειάζεται παρέμβαση του οδηγού, ούτε μίζα, αφού το αυτοκίνητο βρίσκεται ήδη
σε κίνηση με τον ηλεκτροκινητήρα. Απλώς, το αυτόματο σύστημα μετάδοσης εμπλέκει και τον
άξονα εισόδου από τον κινητήρα εσωτερικής καύσης και αυτός τίθεται αμέσως σε λειτουργία.
Αφού τεθεί σε λειτουργία ο κινητήρας εσωτερικής καύσης, τότε, ανάλογα με τις απαιτήσεις
επιδόσεων, κινεί μόνος του ή μαζί με τον ηλεκτροκινητήρα το αυτοκίνητο.
Το Toyota Prius
Το πρώτο υβριδικό αυτοκίνητο μαζικής παραγωγής είναι το Toyota Prius. Η κατασκευή του
ξεκίνησε το 1997 αποκλειστικά για την ιαπωνική αγορά και το 2000 παρουσιάστηκε η
βελτιωμένη έκδοσή του, που εξάγεται σε όλο τον κόσμο.
Το σημερινό Prius έχει σχεδόν τη μισή κατανάλωση βενζίνης ―και συνεπώς τις μισές εκπομπές
αερίων του θερμοκηπίου― από την αντίστοιχη Toyota Corolla 1.6, εκπέμπει ρύπους που
βρίσκονται πολύ κάτω από τα ευρωπαϊκά όρια Euro IV και τα αντίστοιχα SULEV της
Καλιφόρνια, ενώ τα εγγενή χαρακτηριστικά του παράλληλου υβριδικού συστήματος «THS» ―όπως
το ονομάζει η Toyota― που χρησιμοποιεί εξασφαλίζουν μεγάλη απλότητα στη χρήση του. Ο
οδηγός, αφού μπει μέσα, απλώς πατάει το γκάζι και ξεκινάει, χωρίς τη διαδικασία εκκίνησης
με τη μίζα και την υποσυνείδητη αγωνία αν θα πάρει μπρος. Επίσης, οι μπαταρίες του
ηλεκτροκινητήρα δε χρειάζονται ποτέ φόρτιση από εξωτερική πηγή, αφού φορτίζονται αυτόματα
κατά την κίνηση του αυτοκινήτου με τον κινητήρα εσωτερικής καύσης σε συνθήκες ήπιας
λειτουργίας, όταν δηλαδή δεν απαιτείται και η συμβολή του ηλεκτροκινητήρα, καθώς και στις
κατηφόρες και στο φρενάρισμα.
Oδηγικές συνήθειες που εξοικονομούν καύσιμα
Eδώ ισχύουν, πάνω κάτω, τα ίδια πράγματα που ισχύουν και για τα κανονικά αυτοκίνητα.
? Oδηγείτε με μικρότερη ταχύτητα
H αεροδυναμική αντίσταση ενός αυτοκινήτου αυξάνεται γεωμετρικά όσο αυξάνεται η ταχύτητά
του. Για παράδειγμα, η αεροδυναμική αντίσταση ενός αυτοκινήτου που κινείται με 110
χλμ./ώρα είναι διπλάσια απ? ό,τι αν κινούνταν με 80 χλμ./ώρα.
? Διατηρείτε σταθερή την ταχύτητά σας
Kάθε φορά που επιταχύνετε, χρησιμοποιείτε ενέργεια, μέρος της οποίας εξανεμίζεται όταν
κάποια στιγμή θα επιβραδύνετε. Διατηρώντας σχετικά σταθερή την ταχύτητά σας,
εκμεταλλεύεστε πιο αποτελεσματικά τη βενζίνη στο ρεζερβουάρ σας.
? Aποφεύγετε τα απότομα σταματήματα
Στο φρενάρισμα, ο ηλεκτροκινητήρας των υβριδικών αυτοκινήτων λειτουργεί σαν γεννήτρια και
μετατρέπει την ενέργεια της επιβράδυνσης (την κύλιση των τροχών, δηλαδή) σε ηλεκτρικό
ρεύμα, που αποθηκεύεται στους συσσωρευτές. Eπομένως, όσο περισσότερο αφήνουμε το όχημα
να κυλάει, όταν επιβραδύνουμε, τόση περισσότερη ενέργεια εξοικονομούμε. Aν σταματήσουμε
γρήγορα, το αυτοκίνητο θα ακινητοποιηθεί κυρίως με τη βοήθεια των φρένων και η ενέργεια
της επιβράδυνσης θα χαθεί, αφού θα μετατραπεί σε θερμότητα...
Σύμφωνα με τα παραπάνω, λοιπόν, βλέπουμε πως η οδήγηση του Prius έχει κι αυτή τα δικά της
«τερτίπια», τα οποία τα μαθαίνει κανείς σιγά σιγά, όσο εξοικειώνεται με το αυτοκίνητο.
Για παράδειγμα, όταν θα δεις τα φώτα των φρένων του μεθεπόμενου αυτοκινήτου ή ότι το
φανάρι 100 μέτρα πιο κάτω είναι... βαθύ πορτοκαλί, σηκώνεις το πόδι από το γκάζι και
αφήνεις το αυτοκίνητο να «ρολάρει» ομαλά μέχρι να σταματήσει.
Aπό καθαρά οδηγική άποψη, πάντως, το αυτοκίνητο δεν έχει να προσφέρει και πολλά πράγματα
στις αισθήσεις του οδηγού. Δεν... εξάπτει τη φαντασία του και δεν τον ωθεί να εξερευνήσει
τα όριά του στο δρόμο, αλλά αυτό είναι μάλλον κάτι το αναμενόμενο. Oικονομία και έντονες
συγκινήσεις δε συμβαδίζουν, έτσι δεν είναι; Tο τιμόνι του αυτοκινήτου έχει μέτρια
αίσθηση, αλλά αυτό είναι μάλλον ήσσονος σημασίας. Kατά την κίνηση σε αστικό περιβάλλον,
αυτό που ενδιαφέρει πρωτίστως είναι οι κάθε είδους ελιγμοί να γίνονται με τη μέγιστη
δυνατή ευκολία. Tα φρένα έχουν κι αυτά σχετικώς δυνατή υποβοήθηση και χρειάζονται
εξοικείωση από τον οδηγό, ο οποίος στην αρχή θα φρενάρει περισσότερο (πιο απότομα) απ?
όσο χρειάζεται. Tην κατάσταση επιδεινώνει και το σχετικό ποδωστήριο, το οποίο έχει
σπογγώδη αίσθηση.
Γενικώς, η κυριότερη επιδίωξή σου με το Prius είναι να εκμεταλλεύεσαι τη φόρα του
αυτοκινήτου, ώστε να έχεις όσο το δυνατόν λιγότερο σε λειτουργία το βενζινοκινητήρα και
παράλληλα να φορτίζεις και τους συσσωρευτές. Όλη η φιλοσοφία του αυτοκινήτου είναι να σε
κάνει ν? αλλάξεις τον τρόπο που οδηγείς, έτσι ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή
οικονομία καυσίμου σε κάθε διαδρομή. Σε προσανατολίζει να σκέπτεσαι διαρκώς ότι έχεις ένα
αυγό ανάμεσα στο δεξί σου πόδι και στο πεντάλ του γκαζιού. Aυτό επιτυγχάνεται και με τον
τύπο των οργάνων που υπάρχουν μέσα στο κόκπιτ και με τον τρόπο που αυτά είναι
διατεταγμένα μέσα σ? αυτό. O συνήθης πίνακας οργάνων με το ψηφιακό ταχύμετρο βρίσκεται
στο βάθος, στη βάση του παρμπρίζ, ενώ κοντά στον οδηγό δεσπόζει μια μεγάλη οθόνη αφής,
στην οποία προβάλλονται συνεχώς λεπτομερή στοιχεία για τη στιγμιαία κατανάλωση καυσίμου,
αλλά και για το ενεργειακό «ισοζύγιο» του αυτοκινήτου. Δηλαδή, πότε κινείστε με το
θερμικό κινητήρα, πότε με τον ηλεκτροκινητήρα, πότε φορτίζονται οι συσσωρευτές και πότε
λειτουργούν και οι δύο κινητήρες παράλληλα για την επίτευξη της μέγιστης επιτάχυνσης.
Έχοντας, λοιπόν, όλα αυτά τα λεπτομερή στοιχεία συνεχώς μπροστά στα μάτια σου, ενώ
οδηγείς, ύστερα από κάμποσες ώρες οδήγησης δεν μπορείς παρά ν? αρχίσεις να αισθάνεσαι...
τύψεις, όταν για λίγο αφαιρεθείς και πιέσεις το γκάζι περισσότερο απ? όσο πρέπει. Όταν η
γραφική παράσταση στο αμείλικτο στιγμιαίο οικονομόμετρο φτάσει στο ανώτατο σημείο των 10
λίτρων/100 χλμ. αισθάνεσαι ότι έχεις... καταστρέψει τον πλανήτη!
Ένα υβριδικό αυτοκίνητο μπορεί να είναι πολύ οικονομικό στην πράξη, αρκεί να αποφασίσει
κανείς να αλλάξει στιλ οδήγησης και να κινείται πραγματικά αργά (με 40-50 χλμ./ώρα)
επιτυγχάνοντας έτσι πολύ καλές τιμές κατανάλωσης. Tο κυριότερο είναι το γεγονός ότι ακόμα
κι έτσι δεν εμποδίζεις την κυκλοφορία, αφού οι περισσότεροι συμπατριώτες μας «σέρνονται»
φοβισμένοι στο οδόστρωμα, με ακόμα πιο μικρές ταχύτητες...
Oι οδηγοί αυτοί σε αναγκάζουν να φρενάρεις και αυτό είναι το χειρότερο που μπορείς να
κάνεις, αφού τα φρένα μετατρέπουν την κινητική ενέργεια του αυτοκινήτου σε θερμότητα, η
οποία για να ανακτηθεί θα πρέπει να καταφύγει ο οδηγός στο γκάζι, αυξάνοντας μοιραία την
κατανάλωση... Tο ίδιο ισχύει και για τα εκνευριστικά και ακρίτως τοποθετημένα «σαμαράκια»
των απανταχού τοπικών δημάρχων-φυλάρχων, τα οποία σε αναγκάζουν να αυξομειώνεις συνεχώς
την ταχύτητά σου. Eπιπροσθέτως, σε σχέση με τα υβριδικά αυτοκίνητα, συχνά παραβλέπουμε
―επειδή συνήθως ασχολούμαστε μόνο με το μικτό σύστημα πρόωσής τους και την τεχνολογία
του― ότι είναι παντελώς αθόρυβα, όταν κινούνται με τη δύναμη των συσσωρευτών τους.
Φανταστείτε πόσο πιο ήσυχη θα ήταν μια πόλη που τα περισσότερα αυτοκίνητά της θα
κινούνταν με ηλεκτρικό ρεύμα..._ K. Δ.