Kώστας Kαββαθάς
Time flies?Αν το 1970 μου έλεγε κάποιος ότι θα ήμουν εδώ τον Ιανουάριο του 2003, το πιθανότερο που
θα σκεφτόμουν είναι ότι έπρεπε να τον δει ένας γιατρός! Να, όμως, που με τη βοήθεια των
αναγνωστών και μιας δύναμης που όμοιά της δε νομίζω ότι θα υπάρξει πια στον Τύπο (η
μαγεία δε θα έχει θέση στις κοινωνίες που έρχονται) το περιοδικό έφτασε στο 2003 και
απειλεί να φτάσει και στο 2020! Τι σημαίνει αυτό; Απλώς, ότι οι 4ΤΡΟΧΟΙ θα
παρακολουθήσουν τη μετα-αυτοκινητιστική εποχή και ο υπογράφων το θαυμαστό, καινούργιο
κόσμο που έρχεται και που με συνέπεια περιγράφει εδώ και χρόνια στις σελίδες του
Αντίλογου. Πολλοί λένε ότι οι προβλέψεις είναι υπερβολικές και πως η εποχή της πλήρους
κατάλυσης των ατομικών ελευθεριών αργεί και, ίσως, να μην έλθει ποτέ. Είναι προφανές ότι
οι άνθρωποι αυτοί αρνούνται να δουν τα σημάδια. Τριάντα κάμερες αυτόν το μήνα, 130 το
καλοκαίρι, 530 το 2003, 1.000 το 2004 που θα παρακολουθούν, καταγράφουν, αρχειοθετούν τις
κινήσεις, τα πρόσωπα, τις πράξεις μας. Κι έτσι, παραφράζοντας το ποίημα του Διονύση
Σαββόπουλου στον «ύμνο» του για τους Eλλαδίτες, «στις οθόνες σκυμμένοι, θεϊκά δεμένοι με
τις... μυστικές υπηρεσίες των επικυρίαρχων» εκατοντάδες ανθρωπάκια θα χειρίζονται τα joy
sticks που θα τις κατευθύνουν σε αριθμούς αυτοκινήτων, παράθυρα σπιτιών, στάσεις
λεωφορείων, συγκεντρώσεις «άνω των τεσσάρων ατόμων», γήπεδα, αίθουσες διασκέδασης,
καταστήματα (ήδη γίνεται εδώ και δεκαετίες), και όλα αυτά για το φόβο «τρομοκρατικών
επιθέσεων», για την προστασία από εχθρούς πραγματικούς, αλλά κυρίως κατασκευασμένους από
εκείνους που ανακάλυψαν ότι ο πιο εύκολος (και φθηνός) τρόπος για να ελέγξουν τον πλανήτη
είναι να τρομοκρατούν τις μάζες χρησιμοποιώντας πραγματικές και φανταστικές απειλές. Η
επίθεση στους «δίδυμους» έδωσε την ευκαιρία που περίμεναν για να απελευθερώσουν δυνάμεις
καταστολής που όμοιές τους δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ μέχρι σήμερα στον πλανήτη.
Ακούγοντας για επιθέσεις με «βρόμικα» ατομικά όπλα, ο καθημερινός άνθρωπος τρομοκρατείται
και είναι έτοιμος να δεχτεί τα πάντα, προκειμένου να εξασφαλίσει την «ασφάλεια των
παιδιών του». Αν σε αυτό προσθέσουμε και την πτώση των αξιών της σκληρής δουλειάς και της
απόκτησης γνώσης, και την αντικατάστασή τους από την εκπληκτική φράση «να περνάμε καλά»,
τότε έχουμε το χυλό που χρειάζονται οι επικυρίαρχοι για να πουλάνε τα κάθε λογής
σκουπίδια, από οδοντόκρεμες μέχρι reality show και από αυτοκίνητα μέχρι «τάσεις» της
μόδας και life style για απελεύθερους «βλάχους».
Ο χρόνος περνάει τόσο γρήγορα και τα πράγματα που πρέπει να γίνουν ή να κάνω είναι τόσο
πολλά, που δεν καταφέρνω να «δω» ούτε τις δικές μου αναμνήσεις! Για παράδειγμα, πριν από
λίγο καιρό έφυγε από τη ζωή ένας από τους οδηγούς που έφτιαξαν τους ελληνικούς αγώνες, ο
Τζόνι Πεσμαζόγλου ή, όπως τον είχα «βαφτίσει» τη δεκαετία του ?60, ο «σερ Τζον των
βουνών». Όλοι (και οι 4Τ) αφιέρωσαν λίγες γραμμές στο θανόντα, εγώ όμως σκέφτηκα πως το
«λίγες» δεν ήταν αρκετό. Ίσως, είπα, θα έπρεπε να κάνουμε ένα αφιέρωμα σ? εκείνη την
ολόφωτη εποχή των ελληνικών αγώνων, αλλά, πάλι, σκέφτηκα ότι το «φως» θα χαμηλώσει ή και
θα σβήσει, αν γράψω για το χαρακτήρα ορισμένων από τους πρωταγωνιστές, ανάμεσα στους
οποίους ήταν και ο Τζόνι. Επειδή, όμως, ο θάνατος δικαιώνει ακόμα και τους μέτριους, είπα
να το αφήσω για άλλους που, ίσως, ύστερα από χρόνια, επιστρέψουν σ? εκείνη την εποχή των
μικρών «ηρώων» του βολάν, όπως τους αποκαλούσε στο περιοδικό «Βολάν» ο αξέχαστος εκδότης
του «θείος» Διαμαντόπουλος.
Όμως, τι μ? έπιασε; Όπως λένε οι ¶γγλοι, «η νοσταλγία είναι ο πασατέμπος των ηλικιωμένων»
και, τώρα που μεγάλωσα για... τα καλά, δεν έχω σκοπό να πέσω στην παγίδα!
Eίναι καλύτερα να μιλάμε για το παρόν. Για το 2003, για τον κόσμο που έρχεται, για την
πτώση των θεών και των θρησκειών. Το ερώτημα, όμως, που θέτω τα τελευταία χρόνια (και δεν
παίρνω απάντηση) είναι για ποιο τμήμα του παρόντος! Ποια θέματα πρέπει να παρουσιάζω στη
στήλη μου στον Αντίλογο; Τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της αυτοκίνησης, που
ενδιαφέρουν ένα μικρό ποσοστό του αναγνωστικού κοινού, ή τα όσα συμβαίνουν στο θαυμαστό
καινούργιο κόσμο; Ύστερα από σαράντα χρόνια στο επάγγελμα, ομολογώ ότι δεν έχω απάντηση.
Η περιγραφή της ανάρτησης του Mazda 6 ή της κυλινδροκεφαλής του κινητήρα στο νέο Audi A8
είναι μια επιλογή που δε σε αναγκάζει παρά να κοιτάς στα βιβλία του κατασκευαστή. Oι
ημέρες (και οι νύχτες) περνούν ευτυχισμένες, καθώς ο δημοσιογράφος θεωρεί ότι η αποστολή
του εξετελέσθη με το να γράψει ένα «κομμάτι» γι? αυτά. Οι νεότεροι δεν το γνωρίζουν, αλλά
οι παλαιότεροι, οι αναγνώστες που αγόρασαν το πρώτο τεύχος των 4Τ (και πιο πριν του «Auto
Εξπρές»), θα θυμούνται τις εκατοντάδες άρθρα που έγραφα για καθετί που είχε σχέση με τις
τεχνολογικές εξελίξεις στην αυτοκίνηση. Αν κάποιος, κάποτε, συγκεντρώσει τα άρθρα μου,
είναι σίγουρο ότι θα βγάλει έναν τόμο... χιλίων σελίδων, τουλάχιστον! Ο λόγος που δε
συνεχίζω τον «αγώνα» είναι ότι οι αλλεπάλληλες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις έχουν κάνει
τους νέους όχι μόνο να μη γνωρίζουν βασικές έννοιες της Φυσικής, αλλά ούτε καν την
ελληνική γλώσσα. Ρωτήστε ένα 15άρη τι σημαίνει αδράνεια, εκκεντροφόρος, έμβολο,
στροφαλοφόρος, κυλινδρικός ή σφαιρικός τριβέας, δαχτυλίδι συμπίεσης ή λιπαντικού,
ακροφύσιο ψεκασμού, μεταφορά βάρους, φερόμενη μάζα ή οτιδήποτε έχει σχέση με τους
κινητήρες ή τις αναρτήσεις και θα πάρετε σαν απάντηση τη σιωπή. Για τη μαθησιακή αφασία
υπεύθυνοι είναι μόνο οι νέοι; Χίλιες φορές όχι. Κύρια υπεύθυνο είναι το αποκαλούμενο
«εκπαιδευτικό σύστημα», αυτό το αλλοπρόσαλλο κουβάρι συντεχνιακών συμφερόντων που
παρουσιάζεται σαν «αγώνας» για καλύτερη παιδεία, ενώ στην πραγματικότητα είναι μια
λυσσασμένη προσπάθεια για περισσότερο χρήμα όσον αφορά το κύκλωμα των ιδιωτικών σχολείων,
των φροντιστηρίων και των ατόμων που εμπλέκονται. Ελάχιστοι είναι πλέον οι πραγματικοί
δάσκαλοι, οι άνθρωποι που με τη δουλειά τους τιμούν τον τίτλο τους, και ακόμα πιο λίγοι
είναι οι νέοι που πραγματικά θέλουν να μάθουν.
Υπεύθυνοι για το σκοτάδι είμαστε κι εμείς, που δεν αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο και χώρο
γι? αυτά τα θέματα. Υπεύθυνος είμαι κι εγώ, που δε γράφω όσα πρέπει, αλλά, όπως θα έχετε
καταλάβει, τα τελευταία χρόνια η προσωπικότητά μου έχει... διχαστεί! Από τη μια οι
αναρτήσεις της νέας Carrera, από την άλλη οι αποστολές αυτοκτονίας, η «επίλυση» του
κυπριακού, οι κάμερες, οι πόλεμοι σε κάθε χώρα που δεν είναι «μαζί μας», η καταστροφή του
περιβάλλοντος από ενέργειες των ηλιθίων που κυβερνούν, και να το υπαρξιακό μου πρόβλημα
σε όλο του το μεγαλείο! «Γιατί δεν αγοράζεις μια Ferrari;» ρωτούν. «Αν υπάρχει ένας
Έλληνας που τη δικαιούται, αυτός είσαι εσύ». Kαι τους απαντώ: στέκεστε καλά; Τι θα πω
στους αναγνώστες; Θα αγόραζα ένα γρήγορο και ακριβό (με την προϋπόθεση ότι είχα τα
χρήματα) αυτοκίνητο, αν ήμουν, για παράδειγμα, Ισπανός, ζούσα στην Καταλονία και πήγαινα
στο καταπληκτικό σιρκουί που έχει φτιάξει η Τοπική Αυτοδιοίκηση λίγα χιλιόμετρα έξω από
τη Βαρκελώνη. Εκεί θα έτρεχα σε αγώνες και θα συναντούσα άλλους που θα ήταν σε θέση,
πραγματικά, να οδηγήσουν τις υπέροχες αυτές μηχανές. Αν ήμουν Ισπανός, Ιταλός, Γάλλος,
Πορτογάλος, Γερμανός, Ούγγρος, θα είχα μια καλή δικαιολογία για να αποκτήσω ένα καλό και
ακριβό αυτοκίνητο, γιατί θα μπορούσα να το χαρώ, χωρίς να γίνομαι καραγκιόζης. Όμως,
είμαι ένας Έλληνας που μένει λίγα χιλιόμετρα από το βομβαρδισμένο αεροδρόμιο Ελληνικού,
που κυβέρνηση και όμοροι δήμοι θέλουν να μετατρέψουν σε νέα «Γλυφάδα». Κατοικώ σε μια
χώρα που οι πολιτικοί της έχουν πάρει διαζύγιο από τη φαντασία. Ζω, ζούμε, σε έναν τόπο
που σαράντα χρόνια τώρα δεν κατάφερε να φτιάξει ένα αυτοκινητοδρόμιο. Που κάθε χρόνο πάνω
από 1.200 νέοι αφήνουν την τελευταία τους πνοή στην άσφαλτο, επειδή ο Δήμος Ελληνικού δε
«θέλει» να γίνει πίστα στο πουλημένο (στα μεγάλα συμφέροντα) αεροδρόμιο ή επειδή οι
κάτοικοι των Θρακομακεδόνων «φοβούνται μη πέσει κανένα... ανεμόπτερο στο κεφάλι τους».
Έτσι, λοιπόν, το Ελληνικό πουλήθηκε, το αεροδρόμιο στο Μαραθώνα έγινε κωπηλατοδρόμιο, ενώ
σειρά έχει το Τατόι. Πρώτα το αεροδρόμιο και μετά (θυμηθείτε το) τα αποκαλούμενα
«βασιλικά κτήματα». Τα οποία κτήματα, τώρα που «ανήκουν στο λαό», θα αξιοποιηθούν με
«ήπιες παρεμβάσεις», πράγμα που σημαίνει ότι δε θα αργήσει η μέρα που τα πρώην ανάκτορα
θα παραχωρηθούν σε επιχειρηματία, ο οποίος θα τα νοικιάζει για γάμους, βαφτίσια, συνέδρια
και άλλα άκρως χαριτωμένα και κερδοφόρα.
Σε λίγα χρόνια, ένα μεγάλο κομμάτι των 42.000 στρεμμάτων θα αποχαρακτηριστεί για «ήπια
οικιστική ανάπτυξη» και κάποιοι θα βγάλουν όσα δεν έβγαλαν τα προηγούμενα τριακόσια
χρόνια. Για το Τατόι, τα έχουμε πει. Όπως, ίσως, γνωρίζετε, δίπλα του χτίστηκε το
Ολυμπιακό Χωριό. Μετά το τέλος των αγώνων, οι 3.000 (;) κατοικίες θα αποδοθούν (με κλήρο)
σε εργαζόμενους, πράγμα ωραίο και ευγενικό. Αυτό που θα επακολουθήσει, όμως, δε θα είναι
ούτε ωραίο ούτε ευγενικό. Ένα χρόνο αργότερα, οι εργαζόμενοι θα κάνουν συγκέντρωση
διαμαρτυρίας και θα απαιτήσουν «να φύγει το αεροδρόμιο» και η περιοχή να γίνει
«μητροπολιτικό πάρκο» και χώρος κατοικιών. Ποιος (μικρο)πολιτικός έχει τη δύναμη (ή το
ανάστημα) να αντιπαρατεθεί στο λαϊκίστικο αίτημα; Κανείς. Με μαθηματική, λοιπόν, ακρίβεια
το Τατόι θα ακολουθήσει την τύχη του Ελληνικού κι εκείνοι που βρίσκονται πίσω από τους
«αγανακτισμένους» ανόητους θα κερδίσουν δισεκατομμύρια. Βέβαια, στο παιχνίδι θα λάβουν
μέρος και οι δήμοι, οι οποίοι θέλουν ένα κομμάτι της δράσης με το πιο ισχυρό,
αποχαυνωτικό και εύκολο επιχείρημα της «δημιουργίας χώρων πρασίνου». Μπροστά σ? αυτό τα
πάντα υποχωρούν, ακόμα και η κοινή λογική. Aπόδειξη, η δήλωση του δημάρχου Σχηματαρίου, ο
οποίος, μιλώντας στην τηλεόραση μετά το ατύχημα του ιδιωτικού αεροπλάνου στην Τανάγρα,
είπε ότι θα ζητήσει την απομάκρυνση του? αεροδρομίου, επειδή από τις πτήσεις κινδυνεύουν
οι κάτοικοι!
Υπάρχει, άραγε, άλλη χώρα που η Λογική να βιάζεται (παρά φύσιν) τόσο συχνά; Ποιος
ενδιαφέρεται, όμως, γι? αυτές τις λεπτομέρειες; Σίγουρα, όχι οι Έλληνες, που δεν είναι
τόσο βλάκες όσο οι Ιταλοί και οι Ισπανοί ώστε να κάνουν αυτοκινητοδρόμια και αεροδρόμια
κοντά ή και μέσα στις πόλεις-μαμούθ για να δίνουν την ευκαιρία στους νέους να φτιάχνουν,
αντί να καταστρέφουν, να μαθαίνουν, αντί να στραβώνονται. Όπως είπα, ποιος έχασε τη
φαντασία για να τη βρουν οι κυριούλες και τα τυρόγαλα;
Έγινα γραφικός, σαράντα χρόνια τώρα, γράφοντας για την πίστα που γίνεται, πότε στη
Χαλανδρίτσα, πότε στον Ορχομενό και, πρόσφατα, στο... Ελληνικό! Για την Πάτρα έχω ακούσει
τόσα, επί τόσες δεκαετίες, που έπαψα να δίνω σημασία. Απ? ό,τι γνωρίζω, έχει συσταθεί
Ανώνυμη Εταιρεία, στην οποία μετέχει και ο Δήμος Πατραίων και κάποιοι που τα ονόματά τους
μου διαφεύγουν (ποτέ δεν έκαναν γνωστή την παρουσία τους στους 4Τ). Η συγκεκριμένη Α.Ε.
«πιέζει» να γίνει η πίστα εκεί. Πώς; Με το νεοελληνικής σύλληψης επιχείρημα ότι «το θέλει
ο Παπανδρέου» και όχι επειδή η τεράστια επένδυση θα είναι βιώσιμη. Πίστα δεν έγινε στη
Χαλανδρίτσα. Δεν έγινε, όμως, ούτε στον Ορχομενό, για λόγους που κανείς δε μας λέει!
Να, λοιπόν, που ένα σημαντικό έργο ―το οποίο περιλαμβάνει σύγχρονο αθλητικό και
ερευνητικό υπόβαθρο, και αυτοκινητοδρόμιο για αγώνες F1 με πλήρεις εγκαταστάσεις δοκιμών
οχημάτων και εκπαίδευσης οδηγών στην καρδιά της Ελλάδας― δεν υλοποιείται και κανείς δε
γνωρίζει το λόγο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη έκταση έχει εκχωρηθεί με απόφαση
του υπουργικού συμβουλίου και όλοι συμφωνούν ότι εκεί πρέπει να γίνει η πίστα. Αξίζει
ακόμα να (διπλο)σημειωθεί ότι εδώ και πέντε χρόνια ο εργολάβος που ανέλαβε (κατόπιν
διαγωνισμού) την κατασκευή του έργου με αυτοχρηματοδότηση έχει κατατεθειμένη την
εγγυητική επιστολή και πληρώνει στην τράπεζα τις προμήθειες, περιμένοντας.
Τι περιμένει; Μια νέα απόφαση του υπουργικού συμβουλίου, με την οποία να παρατείνεται η
προθεσμία ενός όρου της πράξης εκχώρησης που έχει εκπνεύσει. Ο όρος προέβλεπε να
ξεκινήσει το έργο σε διάστημα πέντε ετών από την ημερομηνία εκχώρησης, κάτι που δεν
κατέστη δυνατό λόγω των αναγκαίων μελετών και άλλων διαδικασιών. Λεπτομέρεια: το
αυτοκινητοδρόμιο Ορχομενού είχε εγκριθεί από τη FIA και το φορέα της «Formula 1» για
διεξαγωγή αγώνα F1 στην Ελλάδα. Φυσικά, κανένας δεν περιμένει άσκοπα. Η Τουρκία ήδη
ανέλαβε να κατασκευάσει αυτοκινητοδρόμιο και η «Formula 1» με πρόσφατη (το Νοέμβριο)
ανακοίνωση της ανέθεσε τον αγώνα.
Τελείωσα με τα άκρως ελληνικά και παράδοξα; Και βέβαια, όχι. Οι τακτικοί αναγνώστες ίσως
θυμούνται την υπόθεση του Aletis και του σχεδιαστή του, κ. Μπαρτζιώτη ― που παρουσιάσαμε
και στους 4Τ, με τα καλύτερα μάλιστα λόγια. Αυτό που συνέβη στην πραγματικότητα είναι το
εξής: η ΕΛΒΟ επωφελήθηκε από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα CONVAIR και χρηματοδοτήθηκε για να
εξελίξει ένα ανταγωνιστικό προϊόν που θα της επέτρεπε να αναπτύξει παραγωγική
δραστηριότητα στον «πολιτικό» τομέα (σε αντίθεση με το στρατιωτικό). Συνεργάστηκε με το
συγκεκριμένο σχεδιαστή και κάποια γερμανική εταιρεία, που προφανώς συστήθηκε γι? αυτόν το
σκοπό. Χρησιμοποιώντας το δάπεδο ενός μοντέλου περασμένων ετών, παρουσίασε ένα ανοικτό
beach buggy, το Aletis. Ως πείραμα και ως όχημα, το Aletis ήταν όμορφο και επειδή ήταν
σχεδιασμένο από Έλληνα, όλοι (και ο υπογράφων) το είδαμε με συμπάθεια, παρότι το
τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η χώρα μας είναι... beach buggies! Οπλισμένη με τα
κείμενα περιοδικών και εφημερίδων, η συγκεκριμένη εταιρεία πρότεινε να χρηματοδοτηθεί
(από εθνικούς πόρους!) η κατασκευή του Aletis από την EΛΒΟ, ώστε το 2004 να κυκλοφορεί
στους δρόμους ένα «ελληνικό» αυτοκίνητο που θα κοστίζει διπλάσια από τα αντίστοιχα (και
πιθανώς καλύτερα) προϊόντα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Η περίπτωση της ΕΛΒΟ θα παρουσίαζε
ενδιαφέρον, αν κάποιος πληροφορούσε τους μετόχους ότι η εταιρεία θα μπορούσε (ίσως, και
θα έπρεπε) να αναπτύξει ελληνική τεχνολογία στην κατασκευή υβριδικών αυτοκινήτων, κάτι
που θα είχε μεγάλες προοπτικές, χωρίς άσκοπη σπατάλη χρημάτων.
Και μια και μιλάμε για νέες τεχνολογίες, θα σας πω κάτι που εγώ και μερικοί άνθρωποι που
νοιάζονται λέμε χρόνια τώρα. Σε συζητήσεις που κάνω με εκάστοτε αρμοδίους, όταν έχουν την
καλοσύνη να με καλούν στα γραφεία τους, μιλάω για την ανάγκη θέσπισης κινήτρων, αφενός,
για να χρησιμοποιεί ο κόσμος οχήματα νέας τεχνολογίας και, αφετέρου, για να αποσύρει τα
αυτοκίνητα μεγάλης ηλικίας. Το πρόβλημα της συσσώρευσης παμπάλαιων αυτοκινήτων στα αστικά
κέντρα είναι γνωστό σε όλους. Αν συνεχιστεί η ίδια πολιτική, οι αριθμοί τους θα γίνουν
εφιαλτικοί. Οι Έλληνες αγοράζουν καινούργιο «γιωταχί», αλλά διατηρούν και το παλιό, κάτι
που δε γίνεται πουθενά στον κόσμο. Ακόμα, το παράλογο μέτρο του δακτυλίου και τα κίνητρα
που χορηγεί η Πολιτεία για τη διατήρηση των παλαιών αυτοκινήτων, σε συνδυασμό με τη
δυνατότητα πώλησής τους στους οικονομικούς μετανάστες, έχουν οδηγήσει στη σημερινή,
απαράδεκτη κατάσταση. Η Νέα Τεχνολογία Οχημάτων προσφέρει μοναδική ευκαιρία για δραστική
επέμβαση και οι προτάσεις που έχουν γίνει από τους 4Τ, τον υπογράφοντα αλλά και εκείνους
που πραγματικά νοιάζονται είναι συντριπτικές ως προς την απλότητα και την
αποτελεσματικότητά τους. Δε μένει παρά να δούμε αν θα βρεθεί, επιτέλους, κάποιος υπουργός
που θα προτείνει ή θα δώσει κίνητρα για να ξεκινήσει η έρευνα και στην Ελλάδα._ Κ. Κ.