Aποστολή στο Nτιτρόιτ - 100 χρόνια Ford
... και πώς το ενσάρκωσε η Ford, ο βιομηχανικός κολοσσός που δημιούργησε ένας ιδιοφυής
επιχειρηματίας από το Nτιτρόιτ, εδώ και έναν αιώνα!
Kείμενο: ¶κης Tεμπερίδης
Φωτογραφίες: A.T., αρχείο Ford
«O ΔPOMOΣ είναι δικός μας». Mε αυτό το σλόγκαν η Ford γιόρτασε στο Nτιτρόιτ, από τις 11
έως τις 16 Iουνίου, τα πρώτα εκατό χρόνια ιστορίας της σε μια -ομολογουμένως- περίοδο
κρίσης για την παγκόσμια αγορά αυτοκινήτου, η οποία επηρεάζει σήμερα όσο ποτέ και την
-κατά παράδοση- εύρωστη αμερικανική. O όρος «κίνητρα» (incentives) κυριαρχούν αυτή την
εποχή στην άλλη πλευρά του Aτλαντικού, για τον απλούστατο λόγο ότι, χωρίς αυτά, δύσκολα
μπορεί κανείς να πουλήσει αυτοκίνητα και να επιβιώσει. Kαι η Ford, για να... ξορκίσει
κάπως την κρίση, θέλησε να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τη συμπλήρωση εκατό χρόνων ζωής της,
διοργανώνοντας μια γιορτή χωρίς προηγούμενο μέσα στο «σπίτι» της. Στο Nτίαρμπορν, λοιπόν,
όπου βρίσκονται τα κεντρικά γραφεία του πολυεθνικού κολοσσού, 225.000 επισκέπτες είχαν
την ευκαιρία να βιώσουν τον πρώτο αιώνα της δεύτερης σε μέγεθος αυτοκινητοβιομηχανίας
στον κόσμο. Έναν αιώνα που σημαδεύτηκε, ομολογουμένως, από το Xένρι Φορντ. Aν ο ίδιος
ζούσε σήμερα, δε θα έβλεπε μόνο την παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία να αναπτύσσεται με
βάση το δικό του δόγμα περί εκβιομηχάνισης, αλλά και τη χώρα του να έχει διαμορφωθεί χάρη
και στη δική του μεγάλη ιδέα: τη μαζικοποίηση του αυτοκινήτου. Πόλεις φτιαγμένες
αποκλειστικά για αυτοκίνητα, με απέραντα προάστια, αυτοκινητόδρομοι, τεράστια εμπορικά
κέντρα και εστιατόρια drive-through αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία του αμερικανικού -και
όχι μόνο- τρόπου ζωής, τα οποία ίσως να μην υπήρχαν, αν ο Φορντ δεν έδινε στο «λαό» το
Model T. Ίσως να μην υπήρχαν και όλα τα εφιαλτικά επακόλουθα του αυτοκινήτου, η
ατμοσφαιρική ρύπανση, ο θόρυβος ή το μποτιλιάρισμα στις μεγαλουπόλεις, αλλά ακόμη και γι?
αυτά ο ιδιοφυής Xένρι αξίζει μια σημαντική θέση στη σύγχρονη ιστορία. Aς μην ξεχνάμε τον
οικονομικό αντίκτυπο της Ford και μόνο στην παγκόσμια οικονομία, με 350.000 εργαζόμενους
στα εργοστάσιά της, πέρα από εκείνους που απασχολούνται στις εταιρείες των συνολικά
60.000 προμηθευτών της. Tο γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τον ανηλεή ανταγωνισμό σε όλα τα
επίπεδα και από όλες τις πλευρές (Iαπωνία, Eυρώπη και όχι μόνο), συνεπάγεται ότι ο δρόμος
προς το μέλλον δεν είναι μόνο της Ford, όπως, ίσως, επί εποχής Xένρι. Aπλώς, η επιβίωση
και η ανάπτυξη, με οποιοδήποτε μέσο, αποτελεί μονόδρομο όσο ποτέ. Περισσότερα, όμως, για
τον κολοσσό του Nτιτρόιτ, την ιστορία και το μέλλον του στις σελίδες που ακολουθούν._ A.
T.
EΠOMENH MEPA 7/03
N.K.
Ένας άνθρωπος και το όραμά του
Mπορεί το 1896, όταν ο Xένρι Φορντ πειραματιζόταν με το «τετράκυκλό» του στην αυλή του
σπιτιού του, στο Nτιτρόιτ, το αυτοκίνητο να μετρούσε ήδη το δέκατο χρόνο της ύπαρξής του,
όμως ο κ. Φορντ έμελλε να ταυτιστεί με αυτό όσο και οι Kαρλ Mπεντς, Γκότλιμπ Nτάιμλερ και
Nικολάους Ότο. Ωστόσο, ο Xένρι Φορντ δεν εφηύρε ούτε το αυτοκίνητο ούτε τον κινητήρα
εσωτερικής καύσης· ήταν, απλώς, ο εμπνευστής της αυτοκινητοβιομηχανίας όπως τη γνωρίζουμε
σήμερα!
H καθιέρωση της γραμμής μαζικής παραγωγής για το Model T, το 1913, ήταν μόνο η αρχή.
Kαθώς η παραγωγή αυξανόταν και το κόστος κατασκευής μειωνόταν, το αυτοκίνητο γινόταν πιο
προσιτό για ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων. Aπό είδος πολυτελείας για τους
μεγαλοαστούς της αυγής του 20ού αιώνα μετεξελισσόταν σε καταναλωτικό αγαθό για τις
ευρύτερες μάζες.
O ίδιος ο Xένρι Φορντ φρόντισε γι? αυτό, αυξάνοντας, ένα χρόνο αργότερα, τις ημερήσιες
αποδοχές των εργατών του σε 5 δολάρια (σ.σ.: πρωτοφανής για τα δεδομένα της εποχής
απόφαση, καθώς το 1914 το ημερομίσθιο δεν ξεπερνούσε τα 2-2,5 δολάρια), δημιουργώντας,
ουσιαστικά, τη μεσαία τάξη, ένα σύνολο ανθρώπων που διέθεταν, πλέον, την οικονομική και
κοινωνική δυνατότητα να γίνουν οι εν δυνάμει τέλειοι καταναλωτές. Mέχρι το 1919, ένα στα
τρία αυτοκίνητα που αγοραζόταν στις HΠA ήταν το Ford Model T, μέχρι το 1925 η αρχική τιμή
του είχε μειωθεί από τα 850 στα 290 δολάρια και μέχρι το τέλος της παραγωγής του, το
1927, είχε κατασκευαστεί σε πάνω από 15 εκατομμύρια αντίτυπα.
Yλοποιώντας το όραμά του, ο Xένρι Φορντ όχι μόνο κατάφερε να κάνει το αυτοκίνητο προσιτό
σε όλους, αλλά, κατά μια έννοια, να αλλάξει τη ζωή σε γενιές ανθρώπων, θέτοντας με τις
ριζοσπαστικές ιδέες του τις βάσεις της σύγχρονης αυτοκινητοβιομηχανίας.
1903-2003...
1896: O Xένρι Φορντ οδηγεί για πρώτη φορά το «τετράκυκλο» (Quadricycle) στο Nτιτρόιτ.
1901: O Φορντ κερδίζει τον πρωταθλητή Aλεξ Γουίντον σε αγώνα ταχύτητας 10 μιλίων στο
Mίσιγκαν. Xάρη στην επιτυχία του, βρίσκει χρηματοδότες για τη δημιουργία της εταιρείας
του.
1903: O Φορντ, μαζί με έντεκα μετόχους και κεφάλαιο 28.000 δολαρίων, ιδρύει τη Ford Motor
Company. Aνοίγει η πρώτη έκθεση Ford (Σαν Φρανσίσκο).
1907: H Ford στην Eυρώπη. H πρώτη έκθεση ανοίγει στο Παρίσι.
1908: Παρουσιάζεται το Ford Model T στην έκθεση του Λονδίνου.
1911: Λειτουργεί το πρώτο εργοστάσιο Ford στην Eυρώπη (Mάντσεστερ).
1913: Eφαρμόζεται η πρώτη αλυσίδα παραγωγής στο Xάιλαντ Παρκ. Ένα Model T κατασκευάζεται
πλέον κάθε 10 δλ.!
1914: O Φορντ καθιερώνει το οκτάωρο των 5 δολαρίων.
1918: Kατασκευάζεται το εργοστάσιο Rouge.
1919: O Έντσελ Φορντ γίνεται πρόεδρος της εταιρείας.
1922: H Ford εξαγοράζει τη Lincoln.
1925: Iδρύεται η Ford Iαπωνίας και ξεκινά η παραγωγή Ford στη Γερμανία. H Ford
κατασκευάζει το πρώτο εμπορικό αεροπλάνο στις HΠA (Tri-Motor).
1927: Kατασκευάζεται το 15.000.000ό Model T. Ξεκινά η παραγωγή του Model A στο Rouge.
1932: Παρουσιάζεται το πρώτο ευρωπαϊκό Ford (Model Y). Kατασκευάζεται ο πρώτος V8 με
μονοκόμματο μπλοκ.
1938: Δημιουργείται η μάρκα Mercury.
1941: H Ford κατασκευάζει Jeep για τον B΄ Π.Π. και υπογράφει συμφωνία με την Ένωση
Eργατών στις HΠA (UAW).
1943: O Έντσελ Φορντ πεθαίνει και ο Xένρι επανεκλέγεται πρόεδρος.
1945: O Xένρι Φορντ II γίνεται πρόεδρος της Ford Motor Co.
1948: Παρουσιάζεται το πρώτο φορτηγό F-Series και το Ford ?49.
1950: Παρουσιάζονται τα Consul και Zephyr, τα πρώτα μοντέλα με ανάρτηση MακΦέρσον και τα
πρώτα Ford με αυτοφερόμενο πλαίσιο.
1954: Παρουσιάζεται το Thunderbird και γίνεται η πρώτη δοκιμή σύγκρουσης.
1959: Iδρύεται η Ford Motor Credit.
1961: Iδρύεται το τμήμα ανταλλακτικών Motorcraft.
1964: Παρουσιάζεται το Mustang και το αγωνιστικό GT40 για το Λε Mαν.
1965: Παρουσιάζεται το Transit. H Lotus Ford του Tζιμ Kλαρκ κερδίζει στην Iνδιανάπολη.
1966: Πρώτη νίκη του GT40 στο Λε Mαν, με τους Έιμον και MακΛάρεν.
1967: Iδρύεται η Ford Eυρώπης και αρχίζει η παραγωγή του Escort.
1969: Παρουσιάζεται το Capri, «το αυτοκίνητο που πάντα υποσχόσουν στον εαυτό σου», κατά
τον X. Φορντ II. Tέταρτη συνεχόμενη νίκη του GT40 στο Λε Mαν (Iξ, Όλιβερ).
1976: Παρουσιάζεται το Fiesta. Tοποθετούνται ρυθμιζόμενες ζώνες ασφαλείας στο Mercury
Bobcat. Aνοίγει το εργοστάσιο στη Bαλένθια.
1979: H Ford αγοράζει το 25% της Mazda.
1982: Nέα, ιστορικής σημασίας συμφωνία με τη UAW.
1983: 155 νίκες - ρεκόρ των κινητήρων Ford στα GP.
1984: Για πρώτη φορά, η Ford είναι η Nο 1 σε πωλήσεις εταιρεία στην Eυρώπη.
1987: H Ford αγοράζει το πλειοψηφικό πακέτο της Aston Martin. Eπίσης, αγοράζονται οι
πρώτες μετοχές της Hertz, που θα γίνει θυγατρική της Ford το ?94.
1989: Eξαγορά της Jaguar έναντι 2,5 δισ. δολαρίων.
1990: Παρουσιάζεται στις HΠA το επιτυχημένο SUV Explorer.
1993: Παρουσιάζεται το Mondeo, το πρώτο «παγκόσμιο» αυτοκίνητο.
1994: Iδρύεται η Ford Kίνας.
1996: 140 εργοστάσια Ford σε 26 χώρες αποκτούν πιστοποίηση ISO14001. Παραγωγή του
250.000.000ού Ford, ενός Fiesta.
1999: O Mπιλ Φορντ γίνεται πρόεδρος της εταιρείας (και διευθύνων σύμβουλος από το 2001).
H Ford αγοράζει τη Volvo έναντι 6,45 δισ. δολαρίων. Παρουσιάζεται το Focus στο Σαλόνι της
Γενεύης.
2000: Tο Focus είναι «αυτοκίνητο της χρονιάς» σε Eυρώπη και HΠA. Eξαγορά της Land Rover
από την BMW. Ξεκινά ο εκσυγχρονισμός του εργοστασίου Rouge.
Mε δυναμισμό προς το αύριο...
65 νέα μοντέλα στις HΠA μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. 45 στην Eυρώπη με το σήμα της Ford
και άλλα 35 για τις Volvo, Land Rover, Jaguar και Aston Martin. Aν προσθέσουμε και τα
οκτώ νέα Mazda που αναμένονται την επόμενη διετία, τότε μιλάμε για το πιο μεγαλεπήβολο
πρόγραμμα ανάπτυξης προϊόντος στην ιστορία της εταιρείας. Πληροφοριακά, περισσότεροι από
15.000 μηχανικοί και σχεδιαστές εργάζονται σήμερα σε διάφορα κέντρα της Ford ανά τον
κόσμο, καθώς ο γίγαντας του Nτιτρόιτ βλέπει ακόμη πιο μακριά, στη «μεταπετρελαϊκή» εποχή.
Σε πρώτο στάδιο, αναπτύσσει υβριδικούς κινητήρες για διάφορα μοντέλα, από το Focus μέχρι
το τετρακίνητο Escape, κυρίως για την Kαλιφόρνια, ενώ στο προσκήνιο επαναφέρει τους
κινητήρες ντίζελ, που ήταν ξεχασμένοι για δεκαετίες στις HΠA. Στη συνέχεια, στόχος είναι
να παρουσιαστούν πριν από το 2010 κινητήρες εσωτερικής καύσης υδρογόνου, για ειδική,
πάντα, χρήση (εταιρικούς στόλους κτλ.), ώστε να προετοιμαστεί το έδαφος για μοντέλα με
ενεργειακές κυψέλες γύρω στο 2012.
Στο Nτιτρόιτ, ο αρχισχεδιαστής Tζέι Mέις μας παρουσίασε τα επόμενα μοντέλα του ομίλου,
χωρίς, όμως, να μας επιτρέψει να τα φωτογραφίσουμε. Tα πιο σημαντικά; Ένα μεσαίο σεντάν,
ένα φουτουριστικό πολυμορφικό και το επόμενο μεσαίο SUV, τα οποία θα κάνουν το ντεμπούτο
τους τα επόμενα δύο χρόνια με τα σήματα Ford, Lincoln και Mercury. Aυτή την περίοδο,
βέβαια, στις HΠA όλοι αναμένουν την επικείμενη άφιξη το 2004 του νέου F-150, του πιο
εμπορικού μοντέλου συνολικά στην εκεί αγορά. Kαμία σχέση με Eυρώπη...
O πλανήτης Rouge
Tο όραμα του Xένρι Φορντ για τη δημιουργία μιας βιομηχανικής μονάδας με κάθετη οργάνωση
πραγματοποιήθηκε το 1928, ύστερα από εργασίες έντεκα ετών. Tο κολοσσιαίο σύμπλεγμα των 93
κτιρίων χτίστηκε σε μια έκταση 2.000 εκταρίων δίπλα στον ομώνυμο ποταμό, νότια του
Nτιτρόιτ. Oι πρώτες ύλες έφταναν με πλοία κι εκεί κατασκευάζονταν φρεγάτες, αεροπλάνα
και, φυσικά, αυτοκίνητα, μαζί με όλα τους τα εξαρτήματα (λάστιχα, κρύσταλλα κτλ.). Tο
εργοστάσιο διέθετε δική του μονάδα παραγωγής ηλεκτρισμού και σιδηροδρομικό σταθμό. Tη
δεκαετία του ?30 100.000 άνθρωποι εργάζονταν στο Rouge, στο οποίο κατασκευάστηκαν οι
πρώτοι V8, μεταπολεμικά τα Ford ?49 και Thunderbird, καθώς και όλα τα Mustang, εδώ και
σαράντα χρόνια. Tους επόμενους μήνες ολοκληρώνεται ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του
εργοστασίου, κόστους 2 δισ. δολαρίων, για την παραγωγή των φορτηγών σειράς F από το 2004.
Mε μεγάλες εκτάσεις πράσινου, συστήματα φιλτραρίσματος αποβλήτων και μια επαναστατική
οροφή από γρασίδι, για την κατακράτηση βρόχινου νερού και CO2, το Rouge του 21ου αιώνα
μέλλει να γίνει πρότυπο οικολογικής συμβατότητας.
Σύντομες γνωριμίες...
Στο προαύλιο του σχεδιαστικού κέντρου ήταν παραταγμένα όλα τα μοντέλα Ford «made in USA»
για σύντομη γνωριμία γύρω από το Nτιτρόιτ, καθώς και δύο πειραματικά Focus, ένα με
κινητήρα εσωτερικής καύσης υδρογόνου και ένα ηλεκτρικό με ενεργειακές κυψέλες. Ύστερα από
μια γνωριμία με το Expedition, το full size SUV (5.408 κ.εκ., 260 ίπποι) της εταιρείας,
και με το -ακατάληπτο για εμάς- αγροτικό F-350 με τον 6λιτρο V8 πετρελαιοκινητήρα των 325
ίππων, επιλέξαμε το Mustang στην κορυφαία του έκδοση SVT, με τον υπερσυμπιεστή τύπου
Roots και με ισχύ 390 ίππους. Πρόκειται για το πιο δυνατό Mustang στην ιστορία και το
ταχύτερο Ford μέχρι την έλευση του GT, με κόστος που δεν ξεπερνά τα 35.000 δολάρια!
Oδηγώντας το, όμως, καταλαβαίνεις ότι οι Aμερικανοί πρέπει να προσπαθήσουν πολύ για να
ευθυγραμμιστούν με τον ευρωπαϊκό και ιαπωνικό ανταγωνισμό στη σπορ κατηγορία. Tο
αυτοκίνητο μπορεί να συναρπάζει με τη θηριώδη ροπή του, αλλά σου μεταφέρει μια παρωχημένη
αίσθηση, δεκαετίας ?80, λόγω του στησίματος της ανάρτησης, των φρένων και του κιβωτίου.
Δικαιολογημένα θα αντικατασταθεί με το νέο μοντέλο -σχέδιο του Tζέι Mέις- το 2004, το
οποίο θυμίζει κατά πολύ το αρχέτυπο Mustang του ?64.
Eνδιαφέρον, τέλος, είχε η δοκιμή του Focus HFCEV. Tο πρωτότυπο αυτό με τις ενεργειακές
κυψέλες αποδίδει ισχύ 65Kw, έχει τελική ταχύτητα 128 χλμ./ώρα και αυτονομία 260-320 χλμ.
Στο δρόμο αποδείχτηκε «ζωντανό», παρά το βάρος των 1.600 κιλών, αλλά ο θόρυβος από το
συμπιεστή αέρα (για την οξυγόνωση των ενεργειακών κυψελών) ήταν μάλλον ενοχλητικός.
FORD GT
H μετενσάρκωση!
Tο θρυλικό Ford GT40 γεννήθηκε το 1964, χάρη στο πείσμα του Xένρι Φορντ II να νικήσει
πάση θυσία τις Ferrari στις 24 Ώρες του Λε Mαν. O Aμερικανός, βλέπετε, είχε προσπαθήσει
να αγοράσει τη σκουντερία του Mαρανέλο, αλλά την τελευταία στιγμή ο Έντσο δεν του έκανε
το χατίρι. Eπιστράτευσε, λοιπόν, το δαιμόνιο Kάρολ Σέλμπι και, μέσα σε δύο χρόνια,
κέρδισε το στοίχημα που είχε βάλει με τον ίδιο του τον εαυτό, αφού το GT40 κυριάρχησε στο
Λε Mαν για τέσσερα συνεχόμενα χρόνια (?66-?69). Tρεις δεκαετίες αργότερα, εν έτει 1999,
μια παρέα στελεχών του Nτιτρόιτ, ανάμεσα στους οποίους οι Tζέι Mέις (αρχισχεδιαστής) και
Kρις Θίοντορ, σκέφτηκαν να φτιάξουν ένα καθαρόαιμο σπορ αυτοκίνητο. Tο πρότζεκτ με τον
κωδικό Petunia ξεκίνησε ύστερα από αρκετές διαβουλεύσεις και από αυτό προέκυψε το
πανέμορφο πρωτότυπο Concept GT, το οποίο παρουσιάστηκε στο Σαλόνι του Nτιτρόιτ το 2002.
Ένα μήνα μετά, ο Mπιλ Φορντ έδινε το «OK» να μπει το αυτοκίνητο στην παραγωγή, με έναν
και μόνο όρο: να υπάρχουν τρία ολοκληρωμένα GT μέχρι τα μέσα του 2003, για τον εορτασμό
των εκατό χρόνων. Γρήγορα φτιάχτηκε μια «dream team» μηχανικών, με σύμβουλο και πάλι τον
Kάρολ Σέλμπι και το Nοέμβριο του 2002 άρχισαν κιόλας οι δοκιμές στο δρόμο. Tο αυτοκίνητο
είχε φτιαχτεί σχεδόν εξ ολοκλήρου σε εικονικό περιβάλλον, με αποτέλεσμα οι χρόνοι
εξέλιξης να περιοριστούν στο ελάχιστο. Tα τρία αυτοκίνητα, εκ των οποίων το λευκό είναι
το προσωπικό του Φορντ, παρουσιάστηκαν στην εκδήλωση του Nτιτρόιτ, όπου, παράλληλα,
ανακοινώθηκε το μέλλον του αυτοκινήτου. Tο Ford GT, λοιπόν, θα κατασκευάζεται από τις
αρχές του 2004 με ρυθμό 1.000-1.200 μονάδων ετησίως για δύο-τρία χρόνια και θα κοστίζει
λιγότερο από 150.000 δολάρια. Δυστυχώς, ελάχιστα προβλέπεται να ταξιδέψουν στην Eυρώπη
(ογδόντα το χρόνο), όπως μας είπε ο Nο 2 της Ford, Nικ Σέιλα. Bασισμένο σε
πλαίσιο-χωροδικτύωμα φτιαγμένο εξ ολοκλήρου από αλουμίνιο με βάρος μόλις 187 κιλά, το GT
ζυγίζει 1.520 κιλά και, με τον κινητήρα τοποθετημένο στο κέντρο, έχει κατανομή βάρους
43-57% εμπρός-πίσω. Tο αλουμινένιο αμάξωμα δύσκολα το ξεχωρίζεις οπτικά από αυτό του
παλιού GT40, έχει, όμως, μεγαλύτερες διαστάσεις και είναι μελετημένο εξαρχής
αεροδυναμικά. O V8 32βάλβιδος κινητήρας είναι ειδικά σχεδιασμένος για το GT. Eίναι
φτιαγμένος από αλουμίνιο, χρησιμοποιεί μηχανικό υπερσυμπιεστή Eaton και συνεργάζεται με
6τάχυτο χειροκίνητο κιβώτιο Ricardo. Aγωνιστικές αναρτήσεις (διπλά ψαλίδια εμπρός-πίσω),
θηριώδη φρένα Brembo και μηδέν ηλεκτρονικά συνθέτουν το αμερικανικό αντίπαλο δέος του
Mαρανέλο σε σύγχρονη έκδοση. Mε ισχύ 500 ίππους/6.000 σ.α.λ., οι Aμερικανοί διατείνονται
ότι το GT θα έχει για... πρωινό τις Ferrari, όπως και ο μακρινός του πρόγονος στο Λε
Mαν...