Σαράντος Kαργάκος
^O λόγος στο Θουκυδίδη«... ?Oταν ? πόλη ε?δαιμονε? μέ τήν κοινή ¬λων συμμετοχή, μπορε? νά ?φελε? τούς ¨διµτες
περισσότερο παρά ?ν ε?τυχο?σε κατά μεμονωμένα ?τομα...»
ΔIABAZA πρό καιρο? τήν πολύ ?ξιόλογη «\Aρχαία ^Eλληνική Kοινωνία» το? ?πίσης ?ξιόλογου
?στορικο? Antony Andrewes, καί στάθηκα μέ πολλή προσοχή στήν ?κόλουθη στοχαστική φράση:
«^H μελαγχολία δέν ?χει θέση, ¬ταν ?ξετάζουμε τήν πολιτική ?στορία στό σύνολό της».
^Iστορία δέν εrναι ¬,τι ?γινε χθες· ?στορία εrναι καί ¬,τι γίνεται σήμερα. Kι α?τά πού
γίνονται δέν εrναι ¬λα ε?οίωνα· τά περισσότερα εrναι δυσοίωνα. Erναι γεγονός ¬τι ? ?ποχή
μας ?χει ?ντονες τροποποιητικές τάσεις. ?Oλες ο? τροπές δέν εrναι θετικές. Kάποιες
?ξελίσσονται σέ ?ντροπές. A?τό κάνει τόν κοινωνικό παρατηρητή συχνά νά μελαγχολε?. ^H
κοινωνική καί πολιτική πραγματικότητα, ¬πως δέν χρειάζεται θωπεία, δέν χρειάζεται καί τήν
?πελπισία. Bεβαίως γνωρίζουμε ¬λοι ¬τι σήμερα τά πράγματα σέ παγκόσμια κλίμακα δέν π?νε
καλά. ?Oμως, πότε πήγαιναν; ?Aς πάρουμε ½ς παράδειγμα τήν κλασσική \Aθήνα. Tό τί
καταμαρτυρο?ν ε¨ς βάρος τ?ς τότε κρατούσης πολιτείας ο? ποιητές (π.χ. \Aριστοφάνης) καί
ο? ρήτορες εrναι κάτι πού δύσκολα σηκώνει περιγραφή. ?Eχει τήν ασθηση κανείς ¬τι qλθε ?
συντέλεια το? κόσμου. Kι ¬μως ? \Aθήνα ?κείνη ?ξακολουθε? πάντα να ζε?. Kαί πάντα νέα.
Mπορε? τούς τότε \Aθηναίους νά μήν τούς βλέπουμε, τά ?ργα τους ¬μως τά βλέπουμε καί μ?ς
προσφέρουν τή νεανική δροσιά τους.
Γιά νά μεταχειρισθµ τό «δι? ε¨κόνων λέγειν» το? Πλάτωνος (Πολιτεία 487 ε), δηλαδή νά
μιλήσω χρησιμοποιώντας παρομοιώσεις, θά ¦θελα νά προβάλω στόν ?ναγνώστη τήν ?κόλουθη
σκέψη: ?ν ? γιατρός πού ?ξετάζει ?ναν ?σθεν?, διαπιστώνει μιά πάθηση, α?τό σημαίνει ¬τι ?
πάθηση ?φορ? στό σύνολο το? ?σθενο?ς; ?Oχι πάντα. ?Oταν, λοιπόν, κι ?με?ς διαπιστώνουμε
¬τι τό κοινωνικό καί πολιτικό σύνολο πάσχει κατά ?να μέρος, δέν πρέπει νά μ?ς
καταλαμβάνει ?πελπισία. Πρέπει νά τό ?πισημαίνουμε καί νά ?παιτο?με θεραπεία, διότι
?πάρχει ?νδεχόμενο ? κακοπάθεια νά πλήξει ¬λο τόν ?ργανισμό. ^O Θουκυδίδης λοιπόν ?χει
πε? τά ?ξ?ς σοφά καί σωστά: «\Eγώ γάρ ?γο?μαι πόλιν πλείω ξύμπασιν ?ρθουμένων ?φελε?ν
τούς ¨διώτας ¦ καθ? ?καστον τµν πολιτµν ε?πραγο?σαν, ?θρόαν δέ σφαλλομένων» (= ?Oταν ?
πόλη ε?δαιμονε? μέ τήν κοινή ¬λων συμμετοχή, μπορε? νά ?φελε? τούς ¨διµτες περισσότερο
παρά ?ν ε?τυχο?σε κατά μεμονωμένα ?τομα καί ½ς σύνολο βρισκόταν σέ δυσάρεστη κατάσταση).
E?δαιμονο?με κατά μεμονωμένα ?τομα, ?λλ? ½ς σύνολο π?με κατά διαβόλου. Πρέπει νά τό
?μολογο?με, ?λλ? ?χι νά μελαγχολο?με. Kι ¬ταν κτυπ?με τό κακό, καλό θά qταν να κτυπ?με τό
κεφάλι μας. Γιατί ?λλιµς θά μοιάζουμε μέ τούς Tρµες το? Kαβάφη: θά τρµμε τόν ?αυτό
μας..._ Σ. I. K.