Iστορίες Γνώσης και Πάθους
O L.J.K. Setright διηγείται την ιστορία πίσω από ένα νέο αυτοκίνητο και μια παλιά
συνήθεια...
ΤO 1917 βρίσκεται βαθιά στο παρελθόν. Δεν πρέπει να έχει μείνει κανείς που να θυμάται
πως, μέσα σε τέσσερις εβδομάδες από την παρουσίασή του για πρώτη φορά στο δυτικό Mέτωπο,
το νέο Bristol F2B (που βαφτίστηκε βιαστικά Bristol Fighter) αναγνωρίστηκε ως το καλύτερο
μαχητικό του A΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Ήταν τόσο καλό, που διατήρησε τη φήμη του μέχρι να
εγκαταλείψει και το τελευταίο την ενεργό δράση, στη Νέα Ζηλανδία το 1937.
Ίσως δεν υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που να θυμούνται την παρουσίαση του πρώτου αυτοκινήτου
που κατασκευάστηκε από την ίδια εταιρεία το 1947. Πολλοί κάνουν το λάθος να πιστεύουν πως
ουσιαστικά επρόκειτο για ένα αναμάσημα μιας παλιάς BMW, στην πραγματικότητα όμως όλο το
αυτοκίνητο ήταν επανασχεδιασμένο. Τα επόμενα χρόνια, το αυτοκίνητο της Bristol απέκτησε
την ίδια φήμη με το F2B, αυτήν του καλύτερου στον κόσμο.
Σχεδόν κάθε μοντέλο της εταιρείας που ακολούθησε έχαιρε της ίδιας φήμης, όμως μόνο
ανάμεσα στους γνώστες. Οι μάζες αγνοούσαν την Bristol. Ο ειδικός Tύπος ίσως τη γνώριζε,
αλλά δεν ενδιαφερόταν ιδιαίτερα, αφού η εταιρεία δε διαφημιζόταν και, έτσι, είχε
εξασφαλίσει την αδιαφορία. Η παραγωγή ποτέ δεν ξεπέρασε τις τρεις μονάδες ημερησίως και,
ως εκ τούτου, πολύ λίγοι ήταν οι πελάτες που μοιράζονταν το «μυστικό» της ποιότητας,
καθώς και το ότι η εταιρεία ήταν ανεξάρτητη από τη μόδα, γεγονός που κρατά την Bristol
ενεργή (σε αντίθεση με το αεροναυπηγικό κομμάτι της εταιρείας, που εξαγοράστηκε από την
κυβέρνηση), υπερήφανα ανεξάρτητη και υποστηριζόμενη με ιδιαίτερη αγάπη από μια μικρή
ομάδα αγοραστών που ξέρουν να εκτιμήσουν την καλή δουλειά.
Ένας από αυτούς τους ευαίσθητους ανθρώπους πρόσφατα παρέλαβε το πρώτο από τα νέα μοντέλα
της εταιρείας, που ονομάζεται Fighter, στη μνήμη εκείνου του καταπληκτικού αεροπλάνου.
Δεν είναι ούτε το ταχύτερο ούτε το ομορφότερο Bristol που σχεδιάστηκε ποτέ (και οι δύο
χαρακτηρισμοί πρέπει να ανήκουν στο υπερηχητικό Concorde), όμως μπορεί να επιτύχει τελική
της τάξης των 338 χλμ./ώρα και πραγματικά δε μοιάζει με τίποτα άλλο.
H εμφάνισή του βασίζεται σχεδόν κατά αποκλειστικότητα στην αεροδυναμική. Η πρώτη
προτεραιότητα κατά το σχεδιασμό του ήταν ότι θα έπρεπε το αμάξωμα να μη δημιουργεί άνωση,
αλλά ούτε και αρνητική άνωση. Kαι οι δύο περιπτώσεις μπορούν να προκαλέσουν
αποσταθεροποίηση, αφού ένας απότομος πλάγιος άνεμος, οι στροβιλισμοί από το εμπρός
αυτοκίνητο ή ακόμα και η ανώμαλη επιφάνεια του δρόμου μπορούν να φέρουν τον οδηγό σε πολύ
δύσκολη θέση ανά πάσα στιγμή. Αντίθετα, αποφάσισαν η αρχή της μηδενικής άνωσης να
επεκταθεί, ώστε να πετύχουν την ελάχιστη δυνατή αεροδυναμική αντίσταση. Η βασική αυτή
ιδέα προχώρησε πέρα από τα συνηθισμένα. Οι γραμμές στο εμπρός μέρος είναι, εκτός των
άλλων, επηρεασμένες από το σχεδιασμό του ρύγχους των πυρηνικών υποβρυχίων. Βέβαια, η
Bristol επιμένει πάντα στην πρακτικότητα. Έτσι, τα εμπρός φώτα δε διαθέτουν αεροδυναμικά
καλύμματα, αφού η νυχτερινή ορατότητα θεωρήθηκε πιο σημαντική από την κατά 2,4 χλμ./ώρα
μικρότερη, λόγω της αυξημένης αντίστασης, τελική ταχύτητα.
Το πλαίσιο και τα μηχανικά μέρη αποκαλύπτουν παρόμοιες προτεραιότητες. Η ευελιξία και η
πλευρική πρόσφυση στις στροφές πρέπει να πλησιάζουν όσο το δυνατόν εκείνες ενός
αγωνιστικού αυτοκινήτου, χωρίς να μειώνουν, σε καμία περίπτωση, την άνεση του οδηγού. Οι
άνθρωποι της Bristol θεωρούν τους εαυτούς τους κατασκευαστές πολυτελών αυτοκινήτων. Γι?
αυτόν το λόγο, έχουν χρησιμοποιήσει τα καλύτερα υλικά, παράλληλα όμως η έννοια της
πολυτέλειας συμπεριλαμβάνει τη δύναμη και την ευκολία με την οποία μπορείς να την
ελέγχεις. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, η ανάρτηση έχει στενή συγγένεια με
αγωνιστικές κατασκευές, ενώ στη συγκεκριμένη περίπτωση τα αποτελέσματα είναι ίσως
καλύτερα από γεωμετρική άποψη, αφού η λειτουργία της δεν επηρεάζεται από την αρνητική
άνωση, που μεταβάλλει τη γωνία κάμπερ. Όταν προσεγγίστηκε η Pirelli για να προμηθεύσει με
λάστιχα το νέο Fighter (όλα σε διαστάσεις 285/40R18, αφού το βάρος του αυτοκινήτου είναι
μοιρασμένο ομοιόμορφα και στους τέσσερις τροχούς), εκείνη δέχτηκε να κάνει κάτι τέτοιο,
αφού, σύμφωνα με την ιταλική εταιρεία, η ανάρτηση του Bristol καταπονεί τα ελαστικά
λιγότερο απ? ό,τι η ανάρτηση κάθε άλλου αυτοκινήτου.
Αν η δύναμη είναι πολυτέλεια, τότε πολύ λίγα αυτοκίνητα μπορούν να θεωρηθούν πλουσιότερα
του Bristol. Όταν, κάποια χρόνια πριν, η Chrysler παρουσίασε τον οκτάλιτρο V10 κινητήρα
της για το Viper, η Bristol αγόρασε έναν και τον ανέλυσε. Ευτυχείς, διαπίστωσαν ότι οι
Αμερικανοί αυτήν τη φορά δεν είχαν υπερβάλει, αφού η δυναμομέτρηση έδειξε απόδοση 444
ίππων, δηλαδή τεσσάρων περισσότερων από αυτούς που ανακοίνωνε η Chrysler. Έχοντας από το
1961 εμπειρία στη μετατροπή V8 κινητήρων του Αμερικανού κατασκευαστή για τις δικές τους
ανάγκες, αποφάσισαν να κάνουν το ίδιο και με το V10. Επανασχεδιάζοντας την εισαγωγή και
βελτιώνοντας το σύστημα ανάφλεξης, το σύστημα ψεκασμού και το χρονισμό των βαλβίδων,
κατάφεραν να επιτύχουν απόδοση της τάξης των 525 ίππων στις 5.600 σ.α.λ. Η ροπή είναι
εξίσου εντυπωσιακή, αφού φτάνει τα 72,8 χλγμ. Πατώντας από το ρελαντί το γκάζι μέχρι το
τέλος της διαδρομής του, ο οδηγός έχει ήδη στη διάθεσή του 48,5 χλγμ. περισσότερα απ? όσα
προσφέρει μια BMW σειράς 7 ή μια Mercedes-Benz S500.
Παρ? όλα αυτά, πρόκειται ουσιαστικά για έναν απλό κινητήρα, χωρίς κάποια τεχνολογική
καινοτομία, όπως εκείνος της 360, για παράδειγμα. Χάρη σε ένα ιδιαίτερα εξελιγμένο
σύστημα κίνησης των βαλβίδων, μπορεί να έχει ιδιαίτερα υψηλό ρυθμό περιστροφής,
αποδίδοντας 400 ίππους, παρά το σχετικά μικρό κυβισμό. H ροπή του, παρά ταύτα, είναι
άμεσα συνδεδεμένη με τον κυβισμό του και, κατά συνέπεια, δεν μπορεί να πλησιάσει εκείνη
του μεγάλου V10. Ίσως, βέβαια, να μου πείτε πως ο ιταλικός κινητήρας θα πρέπει να είναι
πολύ ελαφρύτερος. Κάθε άλλο, ο κινητήρας της Ferrari ζυγίζει μόλις μισό κιλό λιγότερο από
το V10 του Bristol, που φτάνει τα 238 κιλά. Παράλληλα, λόγω του πολύπλοκου συστήματος
εισαγωγής της Ferrari, το κέντρο βάρους του V10 βρίσκεται 5 εκ. χαμηλότερα, γεγονός που
συντελεί στο να είναι χαμηλά και εκείνο του Fighter.
Όπως συμβαίνει με όλα τα Bristol, η καλή ισορροπία είναι ύψιστης σημασίας. Η μεγάλη
πολική ροπή αδράνειας (και στους τρεις άξονες) θεωρείται επιζήμιος παράγοντας στον έλεγχο
του αυτοκινήτου. Το κέντρο βάρους δε βρίσκεται μόνο χαμηλά, αλλά και σχεδόν στο μέσον, με
τα πίσω ελαστικά να φέρουν το 52% του συνολικού βάρους, προς χάριν της πρόσφυσης και της
καλύτερης συμπεριφοράς κατά το φρενάρισμα. Τα βαρύτερα εξαρτήματα είναι τοποθετημένα
ανάμεσα στους δύο άξονες και όσο το δυνατόν χαμηλότερα, με το δοχείο του καυσίμου να
«αγκαλιάζει» το κέντρο βάρους, ώστε να μην επηρεάζεται η συμπεριφορά του αυτοκινήτου
ανάλογα με το φορτίο. Τα κομμάτια του αμαξώματος που δεν είναι κατασκευασμένα από
ανθρακονήματα, όπως το πίσω μέρος και οι πόρτες τύπου «φτερών γλάρου», είναι από κράμα
αλουμινίου.
Το πλαίσιο είναι κατασκευασμένο κυρίως από ατσάλι, ώστε να ικανοποιήσει την απαίτηση των
μηχανικών για μέγιστη ακαμψία, ενώ σε ορισμένα σημεία είναι ενισχυμένο με συνθετικά
υλικά, για τη αντιμετώπιση των εγκάρσιων φορτίων. Το Fighter είναι κατά τέτοιον τρόπο
κατασκευασμένο, ώστε να μη χάσει ποτέ (μεταφορικά ή κυριολεκτικά) το σχήμα του και, γι?
αυτόν το λόγο, θα πρέπει να είναι σωστά κατασκευασμένο εξαρχής. Για να εξασφαλιστεί αυτό,
χρησιμοποιείται μια τεχνική πρωτοφανής στο χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας. Κάθε
αυτοκίνητο συναρμολογείται πάνω σε μια τεράστια ατσάλινη πλάκα, όπου τα εξαρτήματα
τοποθετούνται με απόλυτη ακρίβεια και στους τρεις άξονες. Αποτέλεσμα αυτού είναι να μην
υπάρχουν οι ανοχές που εμφανίζονται σε αυτοκίνητα χειροποίητα ή μαζικής παραγωγής. Με την
ολοκλήρωση του αυτοκινήτου, ελέγχεται η κατανομή βάρους σε κάθε τροχό, κάτι που προδίδει
μια πραγματικά πρωτοφανή προσοχή στη λεπτομέρεια. Φαντάζομαι πως αυτή η τέλεια αναλογία
θα πρέπει να μεταβάλλεται, όταν το αυτοκίνητο είναι φορτωμένο. Η καμπίνα των επιβατών
είναι σχεδιασμένη ώστε να μπορεί να φιλοξενεί ανθρώπους με ύψος από 1,50 μ. μέχρι και
2,01 μ. Τοποθετήστε σε ένα από τα ηλεκτρικά ρυθμιζόμενα καθίσματα έναν άνθρωπο, και
μάλλον θα υπάρξει ασυμμετρία στην κατανομή του βάρους.
Από την άλλη πλευρά, δίνεται πάντα η δυνατότητα σε έναν πελάτη της Bristol να έχει το
αυτοκίνητό του ακριβώς στα μέτρα του. Για παράδειγμα, δίνεται η δυνατότητα (από το 1970)
να ρυθμιστεί η υποβοήθηση του συστήματος διεύθυνσης, ώστε να ταιριάζει σε έναν οδηγό που
έχει τη δύναμη μιας μύγας ή ενός... ελέφαντα. Ακόμα και το σύστημα ελέγχου της πρόσφυσης
μπορεί να ρυθμιστεί ανάλογα με τις προτιμήσεις του οδηγού.
Όλα αυτά αποτελούν μέρος της πεποίθησης ότι το Bristol είναι ένα αυτοκίνητο σχεδιασμένο
για τον οδηγό και ότι εκείνος θα πρέπει να απολαμβάνει όλες τις γνώσεις και επιδεξιότητες
της εταιρείας. Δεν είναι σχεδιασμένο για να εντυπωσιάσει τους γείτονες ή να τρομάξει τους
άλλους οδηγούς: το Bristol είναι σχεδιασμένο για να το απολαμβάνει κανείς από μέσα.
Κάθισα μέσα σε ένα Fighter και πραγματικά εντυπωσιάστηκα. Όπως και στο τετραθέσιο σεντάν
της εταιρείας, το Blenheim, η ορατότητα προς όλες τις κατευθύνσεις είναι εξαιρετική. Η
τοποθέτηση των διάφορων χειριστηρίων, και ειδικά του επιλογέα των ταχυτήτων, ήρθε να μου
υπενθυμίσει την εργονομική τελειότητα των κατασκευαστών αεροσκαφών. Ήταν μια γλυκιά
υπενθύμιση ότι ακόμα υπάρχουν μηχανικοί από την αεροπορική βιομηχανία ανάμεσα στο
προσωπικό της Bristol που δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στη λεπτομέρεια.
Όμως, το να καθίσεις σε ένα αυτοκίνητο δεν είναι το ίδιο με το να το οδηγήσεις. Σε δύο
μήνες θα έχουμε την επέτειο της πεντηκοστής επετείου από την παρουσίαση του πρώτου και
μοναδικού μέχρι σήμερα διθέσιου αυτοκινήτου παραγωγής της Bristol. Αυτό ήταν το «404»,
που απέκτησε το παρατσούκλι «το εξπρές του επιχειρηματία». Η Bristol κατασκεύασε μόλις
σαράντα μονάδες του «404», το οποίο ουσιαστικά ήταν ένας προάγγελος (με κοντύτερο
πλαίσιο) του τετράπορτου «405», που παρουσιάστηκε ένα χρόνο αργότερα και ήταν το πιο
ενδιαφέρον, τόσο σχεδιαστικά όσο και μηχανικά, από τα δίλιτρα αυτοκίνητα που
παρουσιάστηκαν το 1947.
Για να είμαι ειλικρινής, δεν περιμένω να επαναληφθεί η ιστορία. Όπως, επίσης, δεν
περιμένω το συγκεκριμένο αυτοκίνητο να μεγαλώσει στο άμεσο μέλλον, ώστε να δημιουργηθεί
ένα τετράπορτο αυτοκίνητο με πόρτες τύπου «φτερών γλάρου». Απλώς, ελπίζω -για το καλό του
ονόματος της εταιρείας, καθώς και για εκείνο των λιγοστών πελατών της που θα έχουν την
οικονομική δυνατότητα να το αγοράσουν- να συμβεί κάτι τέτοιο._ L.J.K.S.