Γιάννης Eυσταθιάδης
Το μικρό Ναι και το μικρό Όχι«... Τα δημοψηφίσματα της καθημερινότητας...»
AΠOTEΛEI ψευδαίσθηση πως το Ναι και το Όχι απαντούν με μεγαλοσχημοσύνη μόνο στα οριακά
διλήμματα των απλών ανθρώπων, των ηγετών, αλλά και των λαών.
Συνηθίζουμε -πολλές φορές, μελοδραματικά- να ταυτίζουμε την άρνηση ή την κατάφαση με
σημαίνουσες αποφάσεις που μπορούν να αλλάξουν το λεγόμενο πεπρωμένο ? κάτι που απέχει
πολύ από τον κανόνα.
Τις περισσότερες φορές, τα Όχι και τα Ναι δημιουργούν ένα καθημερινό πλέγμα των μικρών
προσωπικών ελευθεριών, των καταναλωτικών συνηθειών, των ερωτικών προσδοκιών.
«Μ? αγαπάς;» «Ναι»: τρία γράμματα ορίζουν το προσδόκιμον της ευτυχίας.
«Θέλεις να είμαστε μαζί;» «Όχι...»: άλλα τρία που επιτέμνουν τη μελαγχολία του έρωτα.
Μέσα στα πολύβουα σουπερμάρκετ, τα χέρια που επιλέγουν τις πολύχρωμες μάρκες καταθέτουν
τα καθημερινά τους Ναι, ενώ τα άρρητα σιωπηλά τους Όχι αφήνουν τα άλλα στο ράφι!
Οι επιταγές (ακόμα και οι ακάλυπτες), οι συναλλαγματικές, οι υπεύθυνες δηλώσεις, τα
συμβόλαια, προϋποθέτουν τα μικρά Ναι των συναλλαγών, των οικονομικών διακανονισμών και
των νομικών ρυθμίσεων.
Το Ναι ενθαρρύνει το διάλογο και την επικοινωνία («Ναι», απαντάμε συχνά στο τηλέφωνο), το
Όχι τελεσιδικεί την άρνηση ή την απόρριψη.
Έχουμε την ευεξήγητη τάση να θεωρούμε πως το Όχι εμπεριέχει εκχυλίσματα ηρωισμού και
υλικά ηθικής τάξεως (αρχετυπικό το Όχι του ?40), καθώς και κρυφή αντίσταση απέναντι σε
πιέσεις, εκβιασμούς, τελεσίγραφα και ύποπτα διλήμματα. Αντιθέτως, το Ναι εκλαμβάνεται
συνήθως ως ενδοτικό, συμβιβαστικό, διπλωματικό, ως πράξη δειλίας, υποχώρησης ή, στην
καλύτερη περίπτωση, υστεροβουλίας.
Μνημονεύουμε -έστω και κοινότοπα- τον Καβάφη για «το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι» του,
αλλά πόσα αντίστοιχα «μεγάλα» αναλογούν στον καθέναν; Αντίθετα, τα «μικρά» σωρεύονται
μέσα στην οικιακή δημοκρατία, στον περίκλειστο χώρο του μικροκόσμου μας, και λειτουργούν
σαν ακαριαίοι κώδικες στο επιούσιο νταραβέρι, σαν φωτεινοί σηματοδότες που εναλλάσσουν το
πράσινο του Ναι και το κόκκινο του Όχι.
¶τυπα, καθημερινά δημοψηφίσματα στη διαρκή ροή του χρόνου που οροθετούν τα συναισθήματα
και ρυθμίζουν τις συμπεριφορές, και που καμία δημοσκόπηση δεν προσμετρά, πολύ δε
περισσότερο, δεν ενδιαφέρεται να συνυπολογίσει.
Πρόκειται μάλλον για μια ασύμμετρη συνήχηση της ιδιωτικής διαφωνίας ή συμφωνίας που
κάποτε διακριτικά διεκπεραιώνει, άλλοτε ηχηρά παρηγορεί, προσπαθώντας να αμβλύνει την
προσωπική μοναξιά._ Γ. E.