Οδοιπορικό στα Βαλκάνια (Βουλγαρία - Ρουμανία)
Με μια Corolla Xellence διασχίζουμε Βουλγαρία και Ρουμανία. Δύο χώρες όπου η ελληνική παρουσία στην αγορά αυτοκινήτου, και όχι μόνο, είναι σημαντική.
KEIMENO: ΣTPATHΣ ΣKΛABAKHΣ
ΦΩTOΓPAΦIEΣ: ΓIΩPΓOΣ ΠAΠAΔOΠOYΛOΣ
ΤA Bαλκάνια, μετά την κατάρρευση του πρώην ανατολικού μπλοκ, έχουν αποτελέσει πεδίο δράσης για πολλές ελληνικές επιχειρήσεις. Σχεδόν σε όλους τους τομείς, η επέκταση της ελληνικής επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι εμφανής όχι μόνο για το γνώστη, αλλά και για τον απλό επισκέπτη. Ελληνικές φίρμες ξεπροβάλλουν παντού, από τα ψυγεία των παγωτών έως τις αλυσίδες ηλεκτρονικών συσκευών, τραπεζών και εκπαιδευτικών σχολών, αλλά ακόμα και εταιρειών που δεν είναι εμφανώς ελληνικές, όπως αυτές της κινητής τηλεφωνίας. Ανάμεσα σε αυτές τις ελληνικές επιχειρήσεις ανήκουν και κάποιες αντιπροσωπείες αυτοκινήτων που έχουν αναλάβει τη διάθεση των προϊόντων τους κυρίως στη Βουλγαρία, αλλά και στην Αλβανία, στην ΠΓΔM και στη Ρουμανία. Με... σύντροφο μια Corolla 1.4 Xellence επιχειρούμε ένα οδοιπορικό, με στόχο να γνωρίσουμε ακριβώς αυτήν τη δραστηριότητα και, όσο είναι δυνατόν, τις αγορές αυτοκινήτου στις γειτονικές χώρες.
Αναδρομή
Το Βαλκανιζατέρ Νο 2 ξεκινάει από τα εγχώρια ύδατα, και συγκεκριμένα από το γραφείο του κ. Κυριαζή, τον άνθρωπο που έστησε το «παρακλάδι» της Toyota στη Βουλγαρία περίπου πριν από μια δεκαετία. Φυσικά, ήταν ο πιο κατάλληλος για να μας βάλει στο κλίμα, σκιαγραφώντας, ανάμεσα σε άλλα, το χρονικό της εισόδου των ελληνικών εταιρειών γενικότερα στα Βαλκάνια.
«Εάν πάρουμε τα πράγματα ιστορικά, ως Toyota ξεκινήσαμε στη Βουλγαρία το 1985. Το 2000 πήραμε τα δικαιώματα από την Toyota Ιαπωνίας για την Αλβανία, τη Ρουμανία και την ΠΓΔM. Στις δύο τελευταίες αγορές αναπτυχθήκαμε με δικές μας εταιρείες αμιγώς θυγατρικές και με στελέχη που βγήκαν από την Toyota Ελλάς. Στην Αλβανία δουλεύουμε τα τελευταία χρόνια υποστηρίζοντας έναν εξουσιοδοτημένο έμπορο που παρακολουθούμε από πολύ κοντά. Σε ό,τι αφορά την ελληνική παρουσία εκτός της Toyota, αυτή ουσιαστικά υπάρχει μόνο στη Βουλγαρία. Εκεί είχε ανέβει αρκετά αργότερα από εμάς, γύρω στα 1998, ο Όμιλος Βασιλάκη με τη Seat, ενώ η τρίτη επιχείρηση ελληνικών συμφερόντων ήταν ο Όμιλος Σφακιανάκη με τη Suzuki. Βέβαια, προϋπήρχαν κάποιες εταιρείες στις οποίες υπήρχε ελληνική συμμετοχή, αλλά δεν ήταν αμιγώς ελληνικές, όπως η Opel Axion ή η Bulgaria Motors, οι οποίες σήμερα έχουν πουληθεί. Στη Ρουμανία δεν υπήρχε και δεν υπάρχει Έλληνας επιχειρηματίας, ενώ στην πολύ μικρή αγορά της ΠΓΔM ήταν ο όμιλος του κ. Μανιατόπουλου με τη Rover». Εμείς να συμπληρώσουμε εδώ ότι και στο μέλλον θα προστεθεί η παρουσία της Subaru Motors Hellas, η οποία, όπως ανακοινώθηκε στην 6η Διεθνή Έκθεση Αυτοκινήτου στην Αθήνα, ανέλαβε έπειτα από σχετική άδεια τη διάθεση των αυτοκινήτων Subaru στα Bαλκάνια.
Βουλγαρία
Το επόμενο επεισόδιο γράφεται εν κινήσει. Ξεκινάμε με προορισμό τη Σόφια. Αφετηρία η Θεσσαλονίκη, στις 07:00, απ’ όπου παραλαμβάνουμε το φωτογράφο Γιώργο Παπαδόπουλο, και ρότα για τα ελληνοβουλγαρικά, τα οποία αντικρίζουμε στις 08:40. Οι έχοντες ελληνικό διαβατήριο δε χρειάζονται βίζα και οι διαδικασίες είναι απλές και τυπικές, πέραν της απολύμανσης του αυτοκινήτου (υποχρεωτικά περνά από μια «πισίνα» με κάποιο καφέ υγρό, διαδικασία που στοιχίζει 2 ευρώ). Μερικά ευρώ μετατρέπονται σε λέβα (1 ευρώ προς 1,92 λέβα) και ανηφορίζουμε. Η απόσταση έως τη Σόφια είναι 200 χλμ. στον Ε79, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου δείχνει πρόσφατα στρωμένο, αλλά και άρτια (τουλάχιστον ως προς την ποιότητα της ασφάλτου) κατασκευασμένο. Ωστόσο, υπάρχουν μικρές και μεγαλύτερες παγίδες. Αφενός οι οδηγοί που συμπεριφέρονται σχεδόν σαν... Έλληνες και αφετέρου το όριο των 90 χλμ./ώρα, το οποίο είναι στάνταρντ στο εθνικό δίκτυο, και βέβαια προσφέρεται για εκμετάλλευση από τους διάσπαρτους τροχονόμους, οι οποίοι, όπως μάθαμε (δυστυχώς, αφού πληρώσαμε), έχουν «τιμοκατάλογο» (15 ευρώ για τους αλλοδαπούς και 15 λέβα για τους ντόπιους).
Την εικόνα ολοκληρώνουν τα «κορίτσια» που στέκονται στην άκρη των δρόμων, για να προσφέρουν τις... υπηρεσίες τους. H Corolla σε όλη αυτήν τη όμορφη, κατά τα άλλα, διαδρομή κινείται ξεκούραστα και με σιγουριά, ακόμα και όταν η ποιότητα του οδοστρώματος μας παρασύρει, ευτυχώς χωρίς συνέπειες από το νόμο σε αυτήν την περίπτωση. Και επί τη ευκαιρία, η θέση οδήγησης στην τελευταία γενιά του μοντέλου, στην οποία το τιμόνι πήρε, ως ώφειλε, κάθετη θέση, είναι μια από τις πιο βολικές της κατηγορίας.
Λίγο πριν τη Σόφια, μια στάση για ανεφοδιασμό κρίνεται απαραίτητη. Η τιμή της βενζίνης 1,82 λέβα/λίτρο. Το ρεζερβουάρ παίρνει 37,78 λίτρα, τα οποία απαιτήθηκαν για την κάλυψη 389,1 χλμ. Το πόρισμα για την κατανάλωση είναι 9,7 λίτρα/100 χλμ. Έπειτα από μια περιπλάνηση στους δρόμους της πρωτεύουσας, βρίσκουμε τη λεωφόρο Tzarigradsko, όπου στο 163 βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της Toyota. Μια μονάδα σύγχρονη, μοντέρνα σε σχεδίαση και με επικεφαλής τον κ. Σ. Μεταξόπουλο, βαθύ γνώστη της αγοράς και των συνθηκών ζωής στη Βουλγαρία.
Ποιες είναι λοιπόν οι συνθήκες στην τοπική αγορά και ποια η θέση της Toyota; Η αγορά του αυτοκινήτου πέρυσι έφτασε συνολικά τα 26.000 αυτοκίνητα, από τα οποία τα 19.000 επιβατικά, ενώ φέτος υπολογίζεται ότι θα ανέβει στα 32.000 επιβατικά και επαγγελματικά οχήματα. Στο πλαίσιο αυτό, η Toyota βρέθηκε στην κορυφή πέρυσι, κατακτώντας την 1η θέση στο σύνολο των πωλήσεων με μερίδιο 10,1%. Φέτος, τους πρώτους 8 μήνες βρίσκεται στο 10,4 % στα επιβατικά και στη 2η θέση πίσω από την Opel, με οριακή διαφορά της τάξης των 15 αυτοκινήτων. Δεδομένου λοιπόν ότι μιλάμε για μια χώρα με πληθυσμό ανάλογο του ελληνικού (8.472.000, σύμφωνα με την απογραφή του 1995), φαίνεται από τον όγκο των πωλήσεων ότι τα πράγματα είναι ακόμα δύσκολα. Ο βασικός μισθός κινείται στα 250 λέβα μικτά (περίπου 125 ευρώ) και ο μέσος μισθός περίπου στα 500 λέβα, μικτά πάντα. Από την άλλη, οι τιμές διαφέρουν σε σχέση με αυτές που γνωρίζουμε στην Ελλάδα μόλις 10%, κυρίως λόγω του τέλους ταξινόμησης, το οποίο στη Βουλγαρία δεν υφίσταται. Χαρακτηριστικές είναι οι διαφορές που δημιουργεί το οικονομικό υπόβαθρο του αγοραστικού κοινού, όπως μας εξήγησε ο κ. Σ. Μεταξόπουλος. Αυτός που έχει τη δύναμη να αγοράσει Yaris στη Βουλγαρία είναι 35-40 ετών, η Corolla είναι αμιγώς οικογενειακό αυτοκίνητο και το Avensis για στελέχη εταιρειών, ενώ η ύπαρξη μεγάλων οικονομικών ανισοτήτων και η ανυπαρξία μεσαίας τάξης κάνουν το Land Cruiser πιο δημοφιλές από το RAV.
Το απόγευμα αναλώνεται στην εύρεση ξενοδοχείου και σε μια βόλτα στο όμορφο κέντρο της πόλης, για να... συλλέξουμε εικόνες από τα κάμπριο περιπολικά Audi ΤΤ και Porsche μέχρι τη χαρακτηριστική πινακίδα στην πόρτα κάποιου καφενείου που προειδοποιούσε ότι απαγορεύονται τα... όπλα και το ηλεκτρονικό χρονόμετρο που μετράει αντίστροφα τις μέρες που απομένουν έως την είσοδο της χώρας στην ΕΕ.
Ρουμανία
Περνάμε το επόμενο πρωινό ξανά με την Corolla. Aπό τα 395 χλμ. μέχρι το Βουκουρέστι τα 330 βρίσκονται σε βουλγαρικό έδαφος. Ύστερα από πέντε ώρες στα σύνορα, τα πράγματα είναι πιο μπερδεμένα, η συνεννόηση πιο δύσκολη και η είσοδος πιο ακριβή· περίπου 20 ευρώ σε παράβολα και λοιπά χαρτιά που μόνο εκείνοι ξέρουν τι σημαίνουν. Πάντως, την κίτρινη βινιέτα που αποδεικνύει ότι πληρώθηκαν τα τέλη κυκλοφορίας δε μας την έδωσαν και ας ωρύονταν στην επιστροφή ότι πρέπει να πληρώσουμε πρόστιμο. Ακολουθούμε το... εργοτάξιο που οδηγεί, έπειτα από διαδρομή μίας ώρας, στο Βουκουρέστι. Στα προάστια, όχι πολύ μακριά από το κέντρο, «βουλιάζουμε» στα νερά που καλύπτουν σχεδόν όλο το δρόμο. Η κατάσταση κτιρίων και σπιτιών στις παρυφές της πόλης είναι μάλλον καταθλιπτική, όπως και η κατάσταση των δρόμων. Προχωρώντας, τα πράγματα βελτιώνονται. Μέχρι που φτάνουμε στη γεμάτη από σιντριβάνια κεντρική λεωφόρο που ξεκινά μπροστά από το κοινοβούλιο. Εκεί σε λίγο μας παραλαμβάνει ο κ. Μπόγκνταν Τατάρου (ο Yπεύθυνος Marketing της Toyota στη Ρουμανία).
Ο Μπόγκνταν επιβεβαίωσε ότι η αγορά αυτοκινήτου στη Ρουμανία είναι ταχύτατα αναπτυσσόμενη. ¶λλωστε, είναι κατασκευάστρια χώρα και η εγχώρια παραγωγή στο «πρόσωπο» του Logan της Dacia έχει πάρα πολλούς οπαδούς, γεγονός που αποδεικνύεται, εάν κυκλοφορήσεις στους δρόμους του Βουκουρεστίου. Μιλώντας με αριθμούς, αρκεί να πει κανείς ότι το 2000 η δυναμικότητα της αγοράς βρισκόταν περίπου στις 8.000 μονάδες, το 2004 έφτασε τα 180.000 αυτοκίνητα (145.000 επιβατικά) και τη φετινή χρονιά υπολογίζεται ότι θα φτάσει τις 215.000 αυτοκίνητα. Oι τάσεις είναι σαφώς ανοδικές, και σίγουρα, αν αναλογιστεί κανείς τον πληθυσμό των περίπου 23.000.000 κατοίκων, αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος. Η Toyota ξεκίνησε το 2000 σημειώνοντας 136 πωλήσεις, όπως εξηγεί ο Μπόγκνταν, και κάθε χρόνο σχεδόν διπλασίαζε τα ποσοστά της. Φέτος βρίσκεται στη 10η θέση. Φυσικά, οι μάρκες που έχουν εξαιρετικά φθηνές λύσεις πρωταγωνιστούν στην τοπική αγορά. H Renault με τα Megane και Clio που κατασκευάζονται στην Τουρκία και φτάνουν σε πολύ χαμηλές τιμές βρίσκεται στην 1η θέση. Σχετικά με την Corolla που μας συνόδευσε σε αυτήν τη διαδρομή, για το μέσο Ρουμάνο με μισθό περίπου 500 ευρώ η απόκτησή της δεν είναι και πολύ εύκολη, και ας βρίσκεται σε μέσο επίπεδο τιμής συγκριτικά με τον ανταγωνισμό της κατηγορίας της.
Ο Pουμάνος φίλος μάς ξεναγεί στις εγκαταστάσεις της Toyota, με ένα τηλέφωνο τακτοποιεί τη διαμονή μας και μας χαιρετά. Ανασυγκρότηση δυνάμεων και απομένει μια βόλτα στο Βουκουρέστι. Στο μικρό διάστημα που τριγυρίζουμε στην πόλη, οι πρώτες εντυπώσεις αφορούν το καλό και φθηνό φαγητό σε κεντρικό εστιατόριο που κοστίζει 650.000 λέι ή 20 ευρώ, τα 15.000 λέι την ώρα που κόστισε το πάρκινγκ (μισό ευρώ με άλλα λόγια) και την άθλια κατάσταση των δρόμων - πέραν των κεντρικών. Την επομένη ξεκινά η επιστροφή των σχεδόν 1.300 χλμ., τα οποία όμως δε μας ρίχνουν το ηθικό. H εμπειρία από τις ταχύτητα αναπτυσσόμενες αγορές των Bαλκανίων, αλλά και από τις δραστηριότητες των ελληνικών εταιρειών σε αυτές ήταν αρκετά δυνατή και η διάθεσή μας να τη μοιραστούμε μαζί σας ακόμα πιο έντονη._ Σ. Σ.
Suzuki και Seat στη Βουλγαρία
Στη Βουλγαρία δραστηριοποιούνται, εκτός από την Toyota, ακόμα δύο εταιρείες ελληνικών συμφερόντων, η Suzuki και η Seat. Στην πρώτη επικεφαλής είναι ο ιδιαίτερα περιποιητικός και φιλόξενος κ. Αγκανάκης. Σύμφωνα με όσα μας είπε λοιπόν, η Suzuki τα τελευταία έξι χρόνια βρίσκεται εντός της πρώτης δεκάδας στην αγορά της Βουλγαρίας, με μερίδιο αγοράς από 4,5% έως 6%. Από τη στιγμή όμως που σταμάτησε η παραγωγή της προηγούμενης γενιάς Swift, η Suzuki σχετικά έχει πέσει. Το σουπερμίνι της ιαπωνικής εταιρείας αποτελούσε μια φθηνή (υπήρχε έκδοση με 6.000 ευρώ) και ποιοτική λύση για τους αγοραστές. Αντιθέτως, με το νέο Swift υπάρχουν προβλήματα διαθεσιμότητας και αυτό στοιχίζει σε πωλήσεις. Ωστόσο, φέτος ενδέχεται η εταιρεία να φτάσει το 3%, λόγω της σταθερότητας στις πωλήσεις του Liana, το οποίο εμπιστεύονται περίπου 200 επαγγελματίες οδηγοί ταξί σε ετήσια βάση, ενώ σημαντική είναι η βοήθεια του νέου Grand Vitara σε αυτήν την πορεία. Η Seat έχει μικρότερη απήχηση, ενώ ακούγεται ότι η Porsche Αυστρίας που έχει μπει δυναμικά στην αγορά της γειτονικής χώρας αποκτώντας την αντιπροσωπεία Audi διεκδικεί τώρα και τις υπόλοιπες εταιρείες του γκρουπ VAG.
Μιλώντας με αριθμούς
Διανύθηκαν 2.800 χλμ.
Καταναλώθηκαν 275 λίτρα βενζίνης
Μέση κατανάλωση: 10,2 λίτρα/100 χλμ.
Τιμή βενζίνης: Ρουμανία 33.900 λέι (1,04 ευρώ)
Βουλγαρία 1,82 λέβα (0,94 λεπτά)
Σ.σ.:1 ευρώ ισοδυναμεί με 32.500 λέι Ρουμανίας
1 ευρώ ισοδυναμεί με 1,92 λέβα Βουλγαρίας
«H επέκταση της ελληνικής επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι εμφανής όχι μόνο για το γνώστη, αλλά και για τον απλό επισκέπτη.»
«H ύπαρξη μεγάλων οικονομικών ανισοτήτων και η ανυπαρξία μεσαίας τάξης κάνουν το Land Cruiser πιο δημοφιλές από το RAV.»