Κώστας Καββαθάς
Μια γωνιά για τους φίλους του αυτοκινήτου που θέλουν να γίνουν φίλοι της φυσικής και το αντίστροφο.
Κάτω από το άρμα του Ήλιου…
Του Διονύση Κωνσταντίνου, Φυσικού
Με τον Ήλιο στη γειτονιά του Τροπικού του Καρκίνου, δηλαδή τους καλοκαιρινούς μήνες, η είσοδος στο αυτοκίνητο είναι μια περιπέτεια. Τα καθίσματα καίνε, το τιμόνι δεν πιάνεται, οι ακτίνες του ήλιου έχουν μετατρέψει το εσωτερικό του σε φούρνο... Όλα αυτά, φυσικά, αν έχουμε αφήσει το αυτοκίνητο κάτω από τον ήλιο για μερικές ώρες. Θα μπορούσαμε να είχαμε αποφύγει αυτήν την όχι και τόσο ευχάριστη εμπειρία; Μα, βέβαια, αν το αυτοκίνητο ήταν στη σκιά ή, τουλάχιστον, σε σημείο σκιερό την ώρα της επιβίβασης, έστω κι αν ο ήλιος έπεφτε εκεί όταν παρκάραμε (εδώ χρειάζεται μια κάποια πρόβλεψη). Ακόμα, αν οι γυάλινες επιφάνειες είχαν προστατευτεί με αλεξήλια (!), δηλαδή με αδιαφανή καλύμματα που εμποδίζουν τις ακτίνες του ήλιου να περάσουν στο εσωτερικό του αυτοκινήτου ή, πιο καλά, που τις ανακλούν πίσω στην ατμόσφαιρα. Η τελευταία λύση είναι η δεύτερη καλύτερη. Η πρώτη είναι η κάλυψη όλου του αυτοκινήτου, γεγονός που προστατεύει και το χρώμα και (πρωτίστως, γιατί άπτεται θεμάτων ασφάλειας) τα ελαστικά του.
Ίσως οι προτάσεις αυτές να θεωρηθούν επαρκείς, αφού απομακρύνουν το πρόβλημα. Oι αναγνώστες των 4Τροχών, όμως, θέλουν να ξέρουν περισσότερα και η στήλη θέλει να δικαιώσει τη φιλοξενία της στο περιοδικό. Ορίστε, λοιπόν, η φυσική του ζητήματος:
Το «λευκό» φως του ήλιου είναι μόνο αυτό που αντιλαμβανόμαστε με τα μάτια μας απ’ όσα μας στέλνει το «άστρο της ημέρας». Μας στέλνει ακόμα σωματίδια, υπεριώδεις και υπέρυθρες ακτίνες. Οι δύο τελευταίες, μαζί με τις ορατές ακτίνες, ανήκουν στην κατηγορία φυσικών οντοτήτων, που ονομάζουμε «ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία». Το ορατό φως είναι ένα μικρό τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, που εκτείνεται από τα ραδιοκύματα μέχρι τις ακτίνες Χ και γ. Το γνώρισμα που διαφοροποιεί τα διάφορα είδη της ακτινοβολίας και καθορίζει τον τρόπο που αλληλεπιδρούν με τα άλλα σώματα είναι το μήκος κύματος, το οποίο ποικίλλει από μερικά χιλιόμετρα για τα ραδιοκύματα μέχρι λιγότερο από εκατομμυριοστά του εκατομμυριοστού του μέτρου για τις ακτίνες γ. Οι ακτίνες με μήκη κύματος από 1 χιλιοστό μέχρι 1 εκατομμυριοστό του μέτρου ονομάζονται υπέρυθρες.
Φασματική ανάλυση των ακτίνων του ήλιου: το λευκό φως έχει αναλυθεί στα χρώματα της ίριδας. Εκατέρωθεν είναι οι υπέρυθρες, οι οποίες μεταφέρουν θερμότητα, και οι υπεριώδεις ακτίνες (σχέδιο Δ. Κ.).
Όλα τα σώματα εκπέμπουν υπέρυθρες ακτίνες, και μάλιστα όσο μεγαλύτερη είναι η θερμοκρασία τους, τόσο μικρότερα μήκη κύματος συμπεριλαμβάνονται στις υπέρυθρες που εκπέμπουν. Τέλος, προσθέστε ότι, όταν ένα σώμα απορροφήσει υπέρυθρες ακτίνες, θερμαίνεται.
Aκριβώς αυτό συμβαίνει και με το αυτοκίνητο, όπου τα καθίσματα, το ταμπλό και τα εσωτερικά τοιχώματα απορροφούν τις υπέρυθρες ακτίνες του ήλιου και θερμαίνονται. Καθώς θερμαίνονται, εκπέμπουν υπέρυθρες με μήκος κύματος μεγαλύτερο από τις εισερχόμενες, γιατί η θερμοκρασία τους είναι σχετικά χαμηλή. Ο αέρας της καμπίνας απορροφά σταδιακά τις δευτερογενείς υπέρυθρες και θερμαίνεται κι αυτός.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από δύο παράγοντες: ο ένας είναι η ιδιότητα που έχει το γυαλί να είναι διαφανές σε μικρά μήκη κύματος υπερύθρων και αδιαφανές σε πολλά από τα μεγαλύτερα, δρώντας, έτσι, σαν βαλβίδα που επιτρέπει στην ακτινοβολούμενη ενέργεια να μπαίνει, όχι όμως και να βγαίνει. Ο δεύτερος είναι ότι, με εξαίρεση τα τζάμια, τα οποία λειτουργούν όπως εξηγήσαμε πριν, ο χώρος των επιβατών έχει αρκετά καλή θερμική μόνωση, για να αντιμετωπιστεί η αγωγή θερμότητας προς τα έξω το χειμώνα. Η θερμομόνωση, όμως, λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο και το καλοκαίρι. Η θερμότητα αποβάλλεται με ρυθμό βραδύτερο από αυτόν με τον οποίο απορροφάται και η θερμοκρασία ανεβαίνει. Ευτυχώς, η αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος οδηγεί σε αύξηση του ρυθμού αποβολής της θερμότητας. Έτσι, η θερμοκρασία σταθεροποιείται εκεί όπου οι δύο ρυθμοί εξισώνονται. Το σημείο σταθεροποίησης, όμως, μπορεί να φτάσει και τους 70°C.
Ένας ακόμα δευτερεύων παράγοντας είναι το χρώμα του αυτοκινήτου. Τα ανοιχτά χρώματα ανακλούν μεγαλύτερο μέρος της προσπίπτουσας ακτινοβολίας και απορροφούν λιγότερο απ’ ό,τι τα σκούρα. Αν, λοιπόν, το αυτοκίνητο έχει λευκό χρώμα (η καλύτερη περίπτωση σε σχέση με αυτό που συζητάμε), η θερμοκρασία του μεταλλικού περιβλήματος είναι μικρότερη απ’ ό,τι αν είναι μαύρο (η χειρότερη περίπτωση). Το γεγονός αυτό συμβάλλει τελικά στη μεταφορά θερμότητας προς τα έξω._ Δ. K.
Σε όλα υπάρχει λύση! Το ηλιακό φως πέφτει στα φωτοκύτταρα στον ουρανό του αυτοκινήτου, τα οποία μετατρέπουν μέρος της ενέργειας που δέχονται σε ηλεκτρική και τροφοδοτούν μικρό βαντιλατέρ, το οποίο ανανεώνει τον αέρα της καμπίνας. Ο ζεστός αέρας αντικαθίσταται με δροσερό και η θερμοκρασία παραμένει σε «ευχάριστα» επίπεδα. Μειονέκτημα: η λύση είναι αρκετά δαπανηρή (προς το παρόν). Όσοι δεν έχουμε τέτοιο αξεσουάρ στα αυτοκίνητά μας (δηλαδή σχεδόν όλοι) μπορούμε να εξασφαλίσουμε ένα μικρό ρεύμα αέρα, αφήνοντας 1-3 εκ. ανοιχτά δύο αντικριστά παράθυρα.
BIBΛIA ΠOY ΠHPAME
«ΠΑΝΩ-ΚΑΤΩ»
Κώστας Κουφογιώργος
Στο πρώτο βιβλίο του σκιτσογράφου και συνεργάτη μας Κώστα Κουφογιώργου όλα γίνονται «Πάνω-Κάτω», μεταξύ ουρανού και Γης. Γιατί στη χώρα μας προέχει ο διάλογος, ακόμη και μεταξύ κόλασης και παραδείσου, ρετιρέ και υπογείου. Οι διάλογοι εκτυλίσσονται ανάμεσα σε έναν άγγελο στο ένα παράθυρο και έναν κολασμένο στο άλλο, ενώ συντονίζει ένας κοινός θνητός σε ρόλο αναποφάσιστου. Όλα αυτά σε μια θεματική, αδημοσίευτη στον ημερήσιο και περιοδικό Tύπο δουλειά του, με τη σφραγίδα της Oμάδας Nεανικής Πολυέκφρασης «Έλευσις», πρόλογο από το Στάθη και αποκλειστική διάθεση από τις εκδόσεις «Κατάρτι».
«Ο ΑΝΤΙΠΑΛΟΣ»
Κώστας Κατσουλάρης
«Ακολουθώντας τις διαδρομές ενός ρευστού παζλ, O Αντίπαλος είναι μια αφήγηση–αίνιγμα, ένα μυθιστόρημα για την όλο και μεγαλύτερη αδυναμία του ανθρώπου να διακρίνει την πραγματικότητα από την εικόνα της, την αλήθεια από τη φαντασίωση, τις θεωρίες συνωμοσίας από τη μανία καταδίωξης». Το πέμπτο βιβλίο του Κώστα Κατσουλάρη έχει ως αντικείμενό του τη σύγχρονη μορφή των ανθρώπινων σχέσεων, η οποία, παρά την «ενίσχυσή» της με τη φαινομενική αμεσότητα της ηλεκτρονικής τεχνολογίας, γίνεται όλο και πιο έντονα κλειστοφοβική.