Ρεπορτάζ: Εγνατία Οδός
Ενώ διανύουμε το ενδέκατο συναπτό έτος από τη στιγμή που άρχισαν τα έργα για την Εγνατία Οδό, οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις μιλούν για ακόμη τρία χρόνια μέχρι την ολοκλήρωσή τους...
Κείμενο: Μανώλης Σαλούρος
Φωτογραφίες: Γιώργος Παπαδόπουλος
«Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ γκρεμιζόταν...», στίχος που στην περίπτωση της Εγνατίας Οδού ταιριάζει γάντι. Φυσικά, τα 680 χλμ. (!) του κλειστού αυτοκινητοδρόμου, που αποτελούν και το συνολικό μήκος του έργου, το οποίο μέσα από εννέα άξονες συνδέει τη χώρα μας με Αλβανία, FYROM, Βουλγαρία και Τουρκία, αλλά και το γεγονός ότι πρόκειται για κάτι άμεσα συνυφασμένο με την εκάστοτε πολιτική ηγεσία της χώρας μας (ΥΠΕΧΩΔΕ) καθιστούν την ολοκλήρωση του όλου εγχειρήματος εξαιρετικά δύσκολη και χρονοβόρα, ίσως όμως όχι τόσο πολύ, όσο τελικά αποδεικνύεται...
Εμείς, συνεχίζοντας μια πορεία-ρεπορτάζ που διήρκεσε από τα «σκαριά» του έργου έως και σήμερα, βρεθήκαμε για ακόμη μια φορά στα «λημέρια» της Εγνατίας, πραγματοποιώντας ένα «οδοιπορικό» από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας, που αποτελεί και έναν από τους «τερματικούς σταθμούς» του έργου, έως και τη Θεσσαλονίκη. «Συνοδηγός» μας στη συγκεκριμένη διαδρομή o Πρόεδρος της Εγνατίας Οδού ΑΕ, κ. Απόστολος Γούλας, ο οποίος προσπάθησε να απαντήσει σε όλα τα ερωτήματά μας γύρω από το μακροχρόνιο έργο.
Η πρώτη απορία που έχει δημιουργηθεί σε όλους μας είναι, φυσικά, πότε επιτέλους θα ολοκληρωθεί η Εγνατία Οδός, αλλά και ποιο θα είναι το συνολικό της κόστος. «Αυτήν τη στιγμή που μιλάμε έχει δημοπρατηθεί σχεδόν το 100% του άξονα. ¶ρα υπάρχουν τα χρήματα. Για πρώτη φορά, με το καινούργιο θεσμικό πλαίσιο δεν μπορείς να δημοπρατήσεις έργο χωρίς να έχεις όλες τις οριστικές μελέτες. Όλες οι μελέτες έχουν ολοκληρωθεί και, αν θέλετε, είμαστε υπερήφανοι για το ότι καταφέραμε σε μόλις 8 μήνες να ολοκληρώσουμε μελέτες ετών. Γιατί πιστεύω, λοιπόν, πως θα έχει ολοκληρωθεί το έργο μέχρι το 2008; Πρώτον, επειδή υπάρχουν οριστικές μελέτες και, έχοντας αυτές, όλα τα τεχνικά έργα που χρειάζονται και επιταχύνουν το κυρίως έργο, όπως δρόμοι πρόσβασης, χώροι εργοταξίου κτλ. έχουν ήδη γίνει. Δεύτερον, διότι υπάρχουν χρήματα που πρέπει να ξοδέψουμε, χρήματα από το Γ΄ ΚΠΣ, που έχει πρόβλημα απορροφητικότητας, χρήματα που, αν δεν τα ξοδέψουμε, θα τα χάσουμε και είναι κρίμα. Τώρα, όσον αφορά το συνολικό κόστος του έργου, πιστεύω ότι μαζί με τους κάθετους άξονες θα αγγίξει στο τέλος τα 6 δισ. ευρώ». Είναι κοινό μυστικό όμως ότι καθυστέρηση υπάρχει, και μάλιστα μεγάλη. Ποια ήταν άραγε τα λάθη που έγιναν έπειτα από τόσες αλλαγές διοίκησης; «Η εταιρεία στήθηκε από το μηδέν και, σωστά, οι άνθρωποι που συνεργάστηκαν και το προσωπικό είναι πολύ καλής ποιότητας. Το πρόβλημα δεν ήταν η Εγνατία οδός ΑΕ, αλλά το ότι κληρονόμησε έργα από το ελληνικό δημόσιο από τα οποία άλλα ήταν «μισοψημένα», άλλα «άψητα» και άλλα ήταν λάθος. Η εταιρεία έπρεπε όλα αυτά τα πράγματα να τα βάλει σε μια τάξη. Τα προβλήματα που υπήρξαν ήταν δύο: το πρώτο ήταν η κληρονομιά του έργου και το δεύτερο η χάραξη, την οποία τώρα δε θα κάναμε έτσι. Για παράδειγμα, στην Παναγία θα επιλέγαμε διαφορετική χάραξη, ξέροντας τις εδαφικές δυσκολίες που παρουσιάζει η περιοχή. Το πρόβλημα λοιπόν δεν ήταν η Εγνατία, αλλά όλο το σύστημα παραγωγής δημοσίων έργων και η χάραξη, η οποία έγινε με τελείως διαφορετικές λογικές, δίχως να υπάρχουν τα απαραίτητα γεωλογικά στοιχεία. Ακόμα και σήμερα, που έχει δημοπρατηθεί το σύμπαν, μένουν 5 χλμ., όπου ακόμα παλεύουμε να στηρίξουμε μια γέφυρα σε έδαφος που δε φεύγει». Αυτό όμως που απασχολεί κατά πρώτο λόγο το «μεθαυριανό» οδηγό της Εγνατίας Οδού είναι φυσικά η τιμολογιακή πολιτική που θα ακολουθηθεί, αφού μέχρι στιγμή ο δρόμος είναι ελεύθερος από διόδια. «Πρόκειται για ένα δρόμο που θα χρειάζεται 100 εκατ. το χρόνο για τη συντήρησή του, χρήματα που θεωρώ ότι είναι άδικο να τα πληρώνουν όλοι οι Έλληνες. Θα πρέπει λοιπόν το κόστος συντήρησης, αλλά και τα χρήματα που ξοδεύτηκαν μέχρι τώρα να καλυφθούν οπό τους χρήστες του δρόμου. Έτσι, εάν εγώ, ως Εγνατία, σταματήσω να παίρνω λεφτά από το δημόσιο, τότε αυτό μπορεί τα χρήματα που θα έδινε στην Ε.Ο. να τα δώσει για να γίνονται άλλα μικρότερα έργα στην ελληνική επικράτεια. Αυτό ούτως ή άλλως ισχύει και στα υπόλοιπα μεγάλα έργα της χώρας μας. Αυτήν τη στιγμή συζητάμε για συνολικά 14 σταθμούς και κοιτάμε πολύ σοβαρά το θέμα των ηλεκτρονικών διοδίων για πιο δίκαιη κοστολόγηση των χρηστών. Φυσικά, δεν μπορείς να βάλεις 30 διόδια στην Καστανιά και έτσι να την απομονώσεις οικονομικά. Mε αυτήν την έννοια λοιπόν, θα πρέπει να είναι κανείς προσεκτικός στην πολιτική που θα ακολουθήσει». Εκτός του αρχικού σχεδιασμού φαίνεται να βαδίζει και ο υπολογισμός του κυκλοφοριακού φόρτου που θα έχει η Εγνατία μετά την ολοκλήρωσή της. Σύμφωνα λοιπόν με μελέτες που προέκυψαν από το ρεπορτάζ μας, στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, όπου ολοκληρώθηκε η Εγνατία Οδός, υπήρχε μια αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου γύρω στο 72% από αυτό που προέβλεπαν οι αρχικές μελέτες. «Πιστεύουμε πως γενικότερα θα υπάρχει αύξηση σε σχέση με τις προβλέψεις, καθώς η Ε.Ο. δίνει την αίσθηση στον πολίτη ότι μπορεί γρήγορα να φτάσει από το ένα σημείο στο άλλο, και κυρίως έχοντας τη δυνατότητα να αποφεύγει σημεία όπως την Κατάρα, η οποία για πολλούς αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στο να κινηθούν ανατολικά. Για παράδειγμα, ακούω αρκετούς που πηγαίνουν μέχρι την Κοζάνη απλώς για βόλτα».
Μια από τις υποσχέσεις που έχουν δοθεί αναφέρει 112 χλμ. στην Ήπειρο μέσα στο 2006. Ανάμεσα στα Γιάννενα και το Μέτσοβο υπάρχουν ακόμη πολλά υπό κατασκευή κομμάτια... «Από τον κόμβο του Μετσόβου μέχρι το Περιστέρι είναι έτοιμο όλο το κομμάτι και ελπίζω μέχρι το καλοκαίρι να δοθεί στην κυκλοφορία. Από το Περιστέρι και μετά είναι τα 5 χλμ. όπου έχουμε πρόβλημα με το έδαφος. Υπάρχουν λύσεις, αλλά κοστίζουν· επομένως είναι το μόνο κομμάτι με ερωτηματικό, αλλά θα ολοκληρωθεί και αυτό. Από εκεί και πέρα, ελπίζουμε στα τέλη του 2006 να έχουν ολοκληρωθεί οι σήραγγες, οπότε θα φτάνετε μέχρι τον ¶ραχθο μέσα από αυτές. Η γέφυρα του Αράχθου, η οποία έχει δημοπρατηθεί, σχετικά θα καθυστερήσει, αλλά ο προγραμματισμός είναι να αποπερατωθεί το έργο μέχρι το καλοκαίρι του 2008. Το επόμενο κομμάτι, δηλαδή η σήραγγα του Δρίσκου προς τη μεριά των Ιωαννίνων, είναι έτοιμο και αυτό που μένει είναι ο εξαερισμός της και, φυσικά, οι προσβάσεις. Ο δρόμος έχει ολοκληρωθεί και μένει μόνο το κομμάτι της πλευράς που φτάνει στο ύψος της γέφυρας. Αυτό το κομμάτι που δουλεύεται τώρα είναι 9 χλμ. και θα είναι έτοιμο μέχρι το φθινόπωρο. Ελπίζω ότι θα δοθεί στην κυκλοφορία στα τέλη του 2006 με αρχές του 2007, έτσι θα έχετε έτοιμο όλο το δρόμο, εκτός από τη γέφυρα του Αράχθου. Όπως βλέπετε, από τα Γιάννενα ο δρόμος έχει ολοκληρωθεί, δεν έχει όμως δοθεί ακόμα στην κυκλοφορία η σήραγγα της Δωδώνης, κάτι που θα πραγματοποιηθεί μέχρι το καλοκαίρι. Και μένει το κομμάτι από τον κόμβο της Δωδώνης μέχρι το Ελευθεροχώρι, το οποίο δουλεύεται τώρα και ελπίζουμε μέχρι το καλοκαίρι να είναι έτοιμο. Kατά την άποψή μου, το πιο δύσκολο είναι το κομμάτι Γρεβενά–Μέτσοβο. Η παράκαμψη της Κατάρας θα είναι έτοιμη το 2007. Το κομμάτι Παναγιά-Γρεβενά είναι ένα δύσκολο κομμάτι, το οποίο ταλαιπώρησε την εταιρεία. Το έργο έχει δημοπρατηθεί, τα όποια προβλήματα έχουν λυθεί, κάποιες αλλαγές που μας ζητήθηκαν να κάνουμε από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις τις κάναμε, οπότε δε μένει τίποτα άλλο από την ολοκλήρωσή του».
Κατά τη διάρκεια του οδοιπορικού μας στα έτοιμα κομμάτια της Ε.Ο., διαπιστώσαμε πλήρη απουσία πρατηρίων, πάρκινγκ και ΣΕΑ. Η εξήγηση που μας δόθηκε από τον κ. Γούλα ήταν ότι το κόστος για τα πάρκινγκ είναι της τάξεως των 30 εκατ. ευρώ, ποσό που δεν υπήρχε, και έτσι δόθηκαν άλλες προτεραιότητες, αφήνοντας τα πάρκινγκ εκτός προϋπολογισμού... Όσον αφορά τα ΣΕΑ, το θέμα προχωράει, απλώς στην Ε.Ο. περιμένουν την υπουργική απόφαση η οποία θα ορίσει τον τρόπο παραχώρησης. Αποτέλεσμα; Ένας υπερσύγχρονος, πλην όμως εντελώς αφιλόξενος (κλειστού τύπου), αυτοκινητόδρομος, τουλάχιστον για την ώρα... Πώς όμως συντηρούνται τα μέχρι στιγμής αποπερατωμένα τμήματα του έργου; «Η συντήρηση της Εγνατίας είναι υποχρέωση της Ε.Ο., άρα δεν υπάρχει επιπλέον υποχρέωση σύμβασης με το δημόσιο. Όμως, η Ε.Ο. δεν έχει τη δυνατότητα συντήρησης και δε θέλουμε να κάνουμε εμείς αυτή τη δουλειά. Μέχρι τώρα ο δρόμος συντηρούνταν με εργολαβίες στα αποπερατωμένα τμήματα. Υπάρχει πρόβλεψη για δύο μεγάλες εργολαβίες που θα αναλάβουν τη συντήρηση της Ε.Ο., ενώ φυσικά μεγάλο ρόλο θα παίξει και ο ιδιωτικός τομέας».
¶κρως ενημερωτική λοιπόν η «βόλτα» στο μεγάλο αυτό έργο, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη πάνω από μία δεκαετία στα βόρεια τμήματα της χώρας μας. Οι κυβερνήσεις αλλάζουν και το αποτέλεσμα μέχρι στιγμής είναι ένα: η Εγνατία Οδός προχωράει άλλοτε με ρυθμό γρήγορο και άλλοτε με ρυθμό «χελώνας». Βλέπετε, το «κυνήγι» της καλύτερης επιδότησης είναι δύσκολο και το έργο σαφώς έχει μεγάλες οικονομικές απαιτήσεις. Μεγάλες απαιτήσεις όμως έχουν και οι... Έλληνες φορολογούμενοι, στους οποίους το ελληνικό κράτος ποτέ δε χαρίζεται._ Μ. Σαλ.
Η πρόοδος του έργου
Πριν το 1994: 25 χλμ. αυτοκινητοδρόμου, 69 χλμ. Εθνικής Οδού
Έως το 2004: Ολοκληρώθηκαν 393 χλμ.
Σήμερα: 133 χλμ. υπό κατασκευή
Νέες συμβάσεις: 54 χλμ.
Προς δημοπράτηση: 6 χλμ.
Ταυτότητα του έργου
Απόσταση: Aπό την Ηγουμενίτσα του νομού Θεσπρωτίας έως τους Κήπους του νομού Έβρου
Μήκος: 680 χλμ.
Περιοχές: Θεσπρωτία-Ιωάννινα-Γρεβενά-Κοζάνη-Ημαθία-Θεσσαλονίκη-Καβάλα-Ξάνθη-Ροδόπη-Έβρος
Σύνορα: Αλβανίας-ΠΓΔΜ-Βουλγαρίας-Τουρκίας μέσω εννέα κάθετων αξόνων
Πόλεις: Ηγουμενίτσα-Ιωάννινα-Μέτσοβο-Γρεβενά-Κοζάνη-Βέροια-Θεσσαλονίκη-Καβάλα-Ξάνθη-Κομοτηνή-Αλεξανδρούπολη
Λιμάνια: Ηγουμενίτσας, Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Αλεξανδρούπολης
Αεροδρόμια: Ιωαννίνων, Καστοριάς, Κοζάνης, Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Αλεξανδρούπολης
Βιομηχανικές περιοχές: Ιωαννίνων, Φλώρινας, Έδεσσας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Σερρών, Δράμας, Ξάνθης, Κομοτηνής, Αλεξανδρούπολης, άμεσα ή διαμέσου των κάθετων αξόνων
Προτείνει και επιδοτεί: Αρχαιολογικές ανασκαφές, έργα προστασίας των μνημείων, μέτρα προστασίας περιβάλλοντος (βιότοποι κτλ.)
Τεχνικά χαρακτηριστικά: Αυτοκινητόδρομος δύο λωρίδων ανά κλάδο, με διαχωριστική νησίδα και δεξιά λωρίδα έκτακτης ανάγκης
Μεγάλες κατασκευές: 50 κόμβοι σύνδεσης με οδικό δίκτυο, 350 άνω και κάτω διαβάσεις εισόδου-εξόδου, 1.650 μεγάλες γέφυρες συνολικού μήκους περίπου 40 χλμ. και πολλές μικρές, 76 σήραγγες μέγιστου μήκους 4,8 χλμ. και συνολικού μήκους 49,5 χλμ. περίπου ή 99 χλμ. μονές, 43 περάσματα ποταμών, 11 διασταυρώσεις με σιδηροδρομικές γραμμές
H περιοχή επιρροής και εξυπηρέτησης συγκεντρώνει: Το 36% του συνολικού πληθυσμού της χώρας, το 33% του συνολικού ακαθάριστου εθνικού προϊόντος στον πρωτογενή τομέα, το 54% της συνολικής γεωργικής γης της χώρας και το 65% της αρδευόμενης έκτασης στο δευτερογενή τομέα, το 41% της συνολικής απασχόλησης στη βιομηχανία-βιοτεχνία της χώρας, το 51% της εξορυκτικής δραστηριότητας της χώρας
Ταχύτητα!
Η τεράστια εξοικονόμηση χρόνου θα είναι το μεγάλο πλεονέκτημα των χρηστών της Εγνατίας Οδού μετά το πέρας των εργασιών. Η συνολική απόσταση των 680 χλμ. (Ηγουμενίτσα-Κήποι) θα καλύπτεται περίπου σε 6 ώρες και 30 λεπτά, απόσταση που πριν απαιτούσε περίπου 12 ώρες. Φυσικά, ίδιου επιπέδου βελτίωση περιμένουν οι ειδικοί και στις ενδιάμεσες αποστάσεις του έργου, αναλυτικά:
Διαδρομή Πριν Μετά
Ηγουμενίτσα-Γιάννενα 1.30΄ 45΄
Γιάννενα-Θεσσαλονίκη 5 ώρες 2.45΄
Θεσσαλονίκη-Καβάλα 2.15΄ 1.15΄
Καβάλα-Αλεξανδρούπολη 2.20΄ 1.30΄
Αλεξανδρούπολη-Κήποι 25΄ 15΄
Ο Απόστολος Γούλας γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1947. Είναι πτυχιούχος Μηχανολόγος Μηχανικός του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (1970) και κάτοχος Μaster και PhD του Ιmperial College της Μεγ. Βρετανίας (1977). Διετέλεσε αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Cranfield της Μεγ. Βρετανίας (1978-1985), ενώ από το 1986 είναι καθηγητής του τμήματος Μηχανολόγων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και συνεργάτης του Πανεπιστημίου Cranfield της Μεγ. Βρετανίας.
Κεντρικά γραφεία
6ο χλμ. Θεσσαλονίκης-Θέρμης
Τ.Θ. 30, Τ.Κ. 570.01, Θέρμη, Θεσσαλονίκη
Τηλεφωνικό κέντρο : 231.0470.200
Fax: 231.0475.936
e-mail: [email protected]
Ιωάννινα
8ο χλμ. Ιωαννίνων-Αθηνών
Τ.Κ. 455.00, Ιωάννινα
Τηλ.: 265.1091.900 και 265.1093.797
Φαξ: 265.1093.658
Μέτσοβο
Τοσίτσα 58
Τ.Κ. 442.00, Μέτσοβο
Τηλ.: 265.6042.843
Φαξ: 265.6042.843
Κοζάνη
Βερμίου 21
T.Θ. 45, Τ.Κ. 501.00, Κοζάνη
Τηλ.: 246.1029.836, 246.1042.150-1
Φαξ: 246.1029.837
Δερβένι
9ο χλμ. Θεσσαλονίκης-Καβάλας
Τ.Κ. 560.10, Δερβένι
Τηλ.: 231.0692.540, 231.0692.616
Φαξ: 231.0692.549
Κομοτηνή
Παναγή Τσαλδάρη 56-58
Τ.Κ. 691.00, Κομοτηνή
Τηλ.: 253.1030.580-1
Φαξ: 253.1030.582
Γρεβενά
3ο χλμ. Γρεβενών-Καλαμπάκας
T.K. 511.00, Γρεβενά
Τηλ.: 246.2087.953
Φαξ: 246.2087.952