California Supebike School
Παιχνίδια του μυαλούΤι μπορεί να διδάξει μια σχολή οδήγησης μοτοσικλέτας σε έναν οδηγό αυτοκινήτου; Πώς να έχει τα μάτια του ανοιχτά!
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΚΗΣ ΤΕΜΠΕΡΙΔΗΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: REPORTER IMAGES, ΑΡΧΕΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ 0-300
TO California Superbike School είναι, αναμφισβήτητα, η καλύτερη σχολή οδήγησης μοτοσικλέτας στον κόσμο. Σε 25 χρόνια έχει διδάξει «the art of cornering» (το σλόγκαν της) σε περισσότερους από 100.000 αναβάτες στον κόσμο. Όμως, το στοιχείο που την καθιστά μοναδική είναι η μέθοδός της, μια έμπνευση του Αμερικανού Κιθ Κόουντ, γκουρού της μοτοσικλέτας και συγγραφέα των μπεστ σέλερ βιβλίων «The Twist of the wrist». Χάρη σ’ αυτήν, η σχολή, πάνω απ’ όλα, καταφέρνει δύο πράγματα - το εξής ένα: να σου ανοίξει διά παντός τα μάτια και το μυαλό!
Ο Κιθ Κόουντ μπορεί ποτέ να μην υπήρξε ιδιαίτερα χαρισματικός αναβάτης, ωστόσο κανένας άλλος πριν από αυτόν δεν είχε καταφέρει να αναλύσει με τόση πνευματική διαύγεια και σε τέτοιο βάθος τη μαγεία της συμπεριφοράς μιας μοτοσικλέτας. Και είναι ο μόνος που κατάφερε να μετατρέψει τη μοτοσικλετική σοφία του σε διδακτέα ύλη μιας σχολής για όλους εμάς. Δεν ξέρουμε αν η μοναδική αυτή ικανότητα του εξηντάρη -σήμερα- Αμερικανού οφείλεται στην εξάρτησή του από την ηρωίνη στα νεανικά του χρόνια ή στη μετέπειτα εισχώρησή του στη σαϊεντολογία, πάντως εκείνο που προέχει είναι ότι, χάρη σ’ αυτόν, χιλιάδες αναβάτες σε όλον τον κόσμο γίνονται ευτυχείς αναβάτες, δηλαδή καλύτεροι, ασφαλέστεροι και ταχύτεροι. Ανάμεσά σ’ αυτούς κι εμείς, που παρακολουθήσαμε τα μαθήματα του California Superbike School.
Γιατί, όμως, θα αναρωτιέστε, σας παρουσιάζουμε εδώ μια σχολή καθαρά για ψαγμένους «μηχανόβιους», για τύπους που νοιάζονται μόνο να στρίβουν ξύνοντας τα γόνατά τους στην άσφαλτο; Διότι η προσέγγισή της στην «τέχνη του στρίβειν» αφορά και όλους εκείνους που δεν πρόκειται να οδηγήσουν ποτέ μοτοσικλέτα. Ένας οδηγός αυτοκινήτου, δηλαδή, έχει να μάθει πολλά από το California Superbike School. Και να γίνει ασφαλέστερος...
Τροφή για το μυαλό
Τα μαθήματα της σχολής διαρκούν τρεις ημέρες. Η καθεμία έχει τη δική της φιλοσοφία, γι’ αυτό και όλοι πρέπει να ξεκινούν από το μηδέν. Η πρώτη μέρα πραγματεύεται τη σωστή αίσθηση της ταχύτητας και τη σημασία του γκαζιού στην ισορροπία της μοτοσικλέτας. Στόχος είναι να υιοθετήσεις έναν «προγραμματισμένο» τρόπο οδήγησης, περιορίζοντας όσο το δυνατόν τα λάθη σου. Αφού έχεις μάθει να «στέκεσαι» στην πίστα, τη δεύτερη μέρα μαθαίνεις να βλέπεις. Ναι, να βλέπεις! Μακριά, κοντά και τριγύρω. Μόνο την τρίτη μέρα οι εκπαιδευτές σού μιλούν για το χειρισμό της μοτοσικλέτας, για το πώς πρέπει να κάθεσαι στη σέλα, πώς να στηρίζεις το σώμα σου στις στροφές και τι δυνάμεις να εξασκείς στα χέρια και τα πόδια σου. Η μαθησιακή διαδικασία είναι απλή: ανάμεσα στις 20λεπτες εξορμήσεις στην πίστα -συνοδεία ενός εκπαιδευτή ανά τρεις μαθητές- παρεμβάλλεται η θεωρία στην τάξη, η οποία παραδίδεται σε μορφή συζήτησης. Όσο ρωτάς, τόσο μαθαίνεις. Αν δε ρωτάς, σε βάζει στη διαδικασία ο εκπαιδευτής. Το κλειδί είναι να ψαχτείς και να ανακαλύψεις είτε πράγματα που δεν είχες φανταστεί είτε κάποια που είχες βιώσει, αλλά δεν είχες επεξεργαστεί ποτέ.
Έτσι όπως περιγράφουμε τη μέθοδο της σχολής, ίσως να μη βγάζει νόημα. Όλα όσα κάνεις, ωστόσο, βασίζονται σε μία αρχή, τον πυρήνα γύρω από τον οποίο περιστρέφεται η σκέψη του Κόουντ και συνοψίζεται σε δύο γράμματα: SR, που σημαίνουν Survival Reactions, δηλαδή, αντιδράσεις επιβίωσης. Οι Έλληνες εκπαιδευτές προτιμούν τον όρο «αντιδράσεις πανικού», οι οποίες σε μια μοτοσικλέτα είναι συγκεκριμένες: (1) κλείσιμο του γκαζιού, (2) φρένα, (3) σφίξιμο του αναβάτη στη μοτοσικλέτα, (4) περιορισμός οπτικού πεδίου και (5) εστίαση σε μεμονωμένο σημείο ή «target fixation», όπως το λένε στα αγγλικά. Όλες αυτές οι αντιδράσεις του αναβάτη έχουν ως αποτέλεσμα είτε την αποσταθεροποίηση της μοτοσικλέτας είτε εν γένει τον περιορισμό της ασφάλειας που ο ίδιος αισθάνεται κι έχει στο δρόμο. Ο απώτερος στόχος της σχολής είναι η σταδιακή εξάλειψη ακριβώς αυτών των αντιδράσεων από το μυαλό του οδηγού. Πώς; Σύμφωνα με το δόγμα της, οι αντιδράσεις πανικού πυροδοτούνται, πρώτον, όταν έχεις περισσότερα χλμ./ώρα στη στροφή απ’ όσα «έχει» το μυαλό σου και, δεύτερον, από το target fixation, δηλαδή την εστίαση σε σταθερό σημείο. Ουσιαστικά, το κλειδί είναι η εμπιστοσύνη του οδηγού στον εαυτό του. Και πώς κερδίζεται η εμπιστοσύνη αυτή; Mε το να ρυθμίζει σωστά την ταχύτητά του πριν από κάθε στροφή, να βάζει σημάδια για το πού θα φρενάρει και θα στρίψει, να βλέπει μακριά και συγχρόνως κοντά, να έχει καλή περιφερειακή όραση και, γενικά, να αισθάνεται όμορφα πάνω στη μοτοσικλέτα. Πολλά από τα διδάγματα που «κλέψαμε» από το CSS εφαρμόζονται άριστα -όπως θα δείτε- και στην οδήγηση αυτοκινήτου...
Μάθημα 1: πετάξτε κοντέρ και φρένα!
Με πόσα χλμ./ώρα μπαίνεις σε μια στροφή; Και πώς το καταλαβαίνεις αυτό; Κοιτάζοντας το κοντέρ; Όχι, φυσικά. Διαβάζοντας τα μηνύματα του δρόμου, είναι η απάντηση. «Αυτό λέγεται αίσθηση ταχύτητας και όλοι την έχουμε» σου λένε οι εκπαιδευτές «με το καλημέρα». «Όχι, όμως, με την ίδια ακρίβεια. Μια στροφή των 60 χλμ./ώρα ένας μέσος οδηγός τη βλέπει ως στροφή των 50-70 χλμ./ώρα. Ένας Βαλεντίνο Ρόσι τη βλέπει -αν και δεν την έχει στρίψει ποτέ- ως στροφή των 58-62 χλμ./ώρα». Αυτήν την αίσθηση προσπαθούν να σου περάσουν στο πρώτο 20λεπτο στην πίστα. Αφού σου καλύψουν το κοντέρ, σε υποχρεώσουν να κρατήσεις μία σχέση στο κιβώτιο (4η) και σου λένε «τρέξε όσο θέλεις, αρκεί να μη φρενάρεις». Η εμπειρία είναι αποκαλυπτική. Γνωρίζοντας ότι «δεν έχεις» φρένα, προσέχεις διαρκώς πού θα ανοίξεις και πού θα κλείσεις το γκάζι σε κάθε ευθεία, με αποτέλεσμα, ύστερα από δύο, τρεις γύρους, να μην τα χρειάζεσαι. Το μάθημα εμπεριέχει εκ του ασφαλούς έκκριση αδρεναλίνης, στοιχείο που υποστηρίζει τη βελτίωση της αίσθησης της ταχύτητας. Δοκιμάστε το σε έρημο επίπεδο δρόμο με στροφές!
Μάθημα 2: τι σε απασχολεί σε μια στροφή;
Το επόμενο μάθημα αφορά τον εντοπισμό του σημείου στο οποίο αρχίζεις να στρίβεις τη μοτοσικλέτα στην είσοδο κάθε στροφής. Δε σου λένε ποιο ακριβώς, απλώς σε βάζουν στη διαδικασία να το εντοπίζεις, να το βλέπεις από πριν και να το απομνημονεύεις. Κι ας είναι λάθος. Το επόμενο στάδιο είναι να κάνεις το ίδιο και για το σημείο που προηγείται, στο οποίο αφήνεις το γκάζι ή φρενάρεις, για να μπεις στη στροφή. Πριν ξαναμπείς στην πίστα, προηγείται μια επίσης αποκαλυπτική συζήτηση με τον εκπαιδευτή για το τι σε απασχολεί σε μια στροφή. Τι, αλήθεια; (1) Η πρόσφυση του δρόμου (και των ελαστικών), (2) η διαμόρφωση του οδοστρώματος που ακολουθεί, (3) η κλίση της μοτοσικλέτας, (4) η ταχύτητα και (5) η γραμμή. Όλα αυτά συναρτώνται με το άνοιγμα του γκαζιού. Όταν κάποιο από τα πέντε αυξάνεται, τότε το γκάζι μπορεί να ανοίξει, άρα και τα υπόλοιπα αυξάνονται ή βελτιώνονται. Όταν ένας παράγοντας μειωθεί (π.χ., η πρόσφυση), τότε όλα τα υπόλοιπα καταρρέουν μέσω του γκαζιού. Τα παραπάνω ισχύουν και στο αυτοκίνητο (μόνο η κλίση έχει άλλη διάσταση). Το συμπέρασμα; Το γκάζι είναι το παν! Όχι απλώς ως εργαλείο ταχύτητας, αλλά ως προϋπόθεση ασφαλούς συμπεριφοράς της μοτοσικλέτας, κάτι που οφείλεται στη γεωμετρία και την κατασκευή της. Όταν το γκάζι είναι ανοιχτό -έστω και λίγο-, η ισορροπία της είναι καλύτερη, άρα στρίβει καλύτερα. Και στο αυτοκίνητο, όμως, το να μπορούμε να πατάμε το γκάζι νωρίτερα σημαίνει ότι έχουμε ξεμπερδέψει -νωρίτερα πάντα- με τη διαδικασία επιβράδυνσης και στόχευσης της κορυφής σε μια στροφή.
Μάθημα 3: μάθε να κοιτάς!
Όλη η δεύτερη μέρα -και αρκετό μέρος της πρώτης- αφορά την όραση του οδηγού. Καταρχήν, σου διδάσκουν πού να κοιτάς, πότε και γιατί, αλλά, πάνω απ’ όλα, να κοιτάς ενσυνείδητα. Κάτι που είναι πιο δύσκολο απ’ όσο ακούγεται. Με βάση το δόγμα «όπου κοιτώ πηγαίνω» (το οποίο ισχύει σε όλα τα σπορ, ΚΑΙ στο περπάτημα!), οι εκπαιδευτές σού κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Αν κοιτάς το χαντάκι (ή το εξωτερικό κερμπ μιας πίστας), εκεί θα πας. Και σου εξηγούν ότι κοιτάς το χαντάκι, επειδή κάτι δεν πάει καλά στη στροφή (π.χ., μπήκες με περισσότερα...). Αυτό λέγεται target fixation και είναι μια πανίσχυρη αντίδραση πανικού σε κάθε άνθρωπο. Πάντα κοιτάμε αυτό που φοβόμαστε: έναν πεζό ή ένα σκύλο που πετάχτηκε, μια ανωμαλία του δρόμου, τα stop του μπροστινού που φρέναρε απότομα... Το θέμα είναι να μάθουμε να κοιτάμε εκεί όπου πρέπει να πάμε. Όχι στη γριούλα, για παράδειγμα, που πετάχτηκε στο δρόμο, αλλά στο πέρασμα δίπλα της. Αυτό στο CSS γίνεται σε διάφορα στάδια. Την πρώτη μέρα, αφού σου έχουν δείξει (με σταυρούς στην άσφαλτο) τα ιδανικά σημεία φρεναρίσματος και στριψίματος πριν από τη στροφή, ακολουθεί το μάθημα «2 step»: το βλέμμα σου πρέπει να είναι ένα βήμα μπροστά. Είσαι στην ευθεία; Κοιτάς το σημείο όπου θα φρενάρεις. Το πλησιάζεις; Κοιτάς το σημείο όπου θα στρίψεις. Αρχίζεις να στρίβεις; Κοιτάς την κορυφή της στροφής. Τη φτάνεις και ανοίγεις το γκάζι; Βλέπεις την έξοδο. Βγαίνεις από τη στροφή; Βλέπεις πλέον την επόμενη... Το δυσκολότερο, όμως, μάθημα είναι να έχεις όραση κινηματογραφική. Να μη βλέπεις σταθερά σημεία στο δρόμο, αλλά διαρκώς κινούμενα. Το σημαντικότερο είναι το «vanishing point» (VP), το τελευταίο σημείο στο οποίο φτάνει το βλέμμα μας σε μια στροφή, το οποίο προχωρά κάθε στιγμή και είναι ο απόλυτος πληροφοριοδότης για το τι μέλλει γενέσθαι στο δρόμο. Αν το VP απομακρύνεται, τότε η στροφή ανοίγει. Αν έρχεται κοντά μας, τότε η στροφή κλείνει. Δοκιμάστε το στο δρόμο, ιδίως σε ανοιχτές καμπές με μπαριέρες. Είναι εντυπωσιακό! Κοιτώντας μακριά -και αυτό θα σας φανεί αυτονόητο-, όλα τρέχουν πιο αργά, άρα καλμάρει η όραση, άρα ηρεμεί το μυαλό, άρα πιο δύσκολα πυροδοτούνται αντιδράσεις πανικού.
Πίσω στο μάθημα, ενώ επιστρέφεις ενθουσιασμένος στην τάξη ύστερα από ένα 20λεπτο «κυνηγητό» του VP, ο δάσκαλος σε επαναφέρει στην τάξη. Μήπως, όμως, δεν έβλεπες τι γινόταν κάτω και δίπλα στη μοτοσικλέτα; Ουπς! Στο επόμενο session σε βάζει στη διαδικασία να βλέπεις και μακριά, και κοντά, και γύρω από τη μοτοσικλέτα, παρ’ ότι το βλέμμα σου είναι στραμμένο στο vanishing point, μακριά. Τότε καταλαβαίνεις ότι, όσο η ταχύτητά σου αυξάνεται, τόσο πιο δύσκολο γίνεται αυτό. ¶ρα η περιφερειακή όραση (wide view) καθορίζει την ιδανική σου ταχύτητα παντού και πάντα. Αν το χάνεις, σημαίνει ότι πηγαίνεις πιο γρήγορα από τα όριά σου. Αυτό είναι και το μέγιστης σημασίας μάθημα που παίρνει κανείς από το California Superbike School, πιο σημαντικό από τα ξυμένα γόνατα στην άσφαλτο: το όριο δεν είναι απλώς παιχνίδι πρόσφυσης, τεχνικής και ικανοτήτων, αλλά, προπάντων, παιχνίδι του μυαλού!_ Α. Τ.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΓΝΩΜΗ
Εμβόλιο ασφάλειας και απόλαυσης
του Θανάση Χούντρα
Ύστερα από 20 χρόνια αγώνων κάθε είδους, από εντούρο μέχρι 24ωρα Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Aντοχής, πίστευα ότι το θέμα οδήγησης μοτοσικλέτας «το είχα». Και, βέβαια, κάπου υπήρχε, σε κάποια γωνία του εγκεφάλου, αλλά μέχρι τότε δεν ήξερα πού ήταν.
Το απόγευμα, μετά το Level 1 στο California Superbike School στην παγκοσμίως άγνωστη πίστα του Ρόκινχαμ -ωστόσo, επιπέδου F1-, το μυαλό ήταν μουδιασμένο. Σαν να άναψε το φως σε σκοτεινό δωμάτιο και πλέον όλα έγιναν ξεκάθαρα. Από εκείνη την ημέρα η έκφραση για το αυγό του Κολόμβου έρχεται συχνά στο φρασεολόγιό μου, καθώς όλα αυτά που νόμιζα ότι κατείχα έγιναν τόσο λειτουργικά, ώστε έδωσα υπόσχεση ότι αυτό το σχολείο πρέπει να το φέρουμε στην Ελλάδα. Ένα χρόνο αργότερα, το 2002, ξεκίνησε το CSS στην Ελλάδα, αρχικά στις Σέρρες και στη συνέχεια στα Μέγαρα.
Η οδήγηση μοτοσικλέτας είναι τόσο περίπλοκη διαδικασία, ώστε χρονικά δε χωρά η παρέμβαση της σκέψης. Όλα γίνονται ενστικτωδώς, βασιζόμενα σε αυτά που η εμπειρία έχει συλλέξει κι επεξεργάζονται αυτόβουλα από το μυαλό. Ο μεγαλύτερος εχθρός στην οδήγηση είναι οι αντιδράσεις πανικού. «Survival reactions» λέγονται στην ορολογία του σχολείου, αλλά στα ελληνικά η «επιβίωση» (survival) είναι καλό πράγμα. Οι αντιδράσεις της, όμως, είναι καταστροφικές. Κλείνεις το γκάζι εκεί όπου πρέπει να το ανοίξεις, επικεντρώνεις το βλέμμα σου όταν πρέπει να «ανοίξεις» το οπτικό σου πεδίο, σφίγγεσαι τη στιγμή που πρέπει να χαλαρώσεις. Όταν μάθεις πότε ακριβώς πέφτει μια μοτοσικλέτα, με ποια διαδικασία, τι πρέπει να κάνεις για να μη γλιστρήσει και όλα αυτά αποδειχθούν απλά, εφαρμόσιμα από τον αρχάριο μέχρι τον πρωταθλητή και αποτελεσματικά, η οδήγηση περνά σε άλλο επίπεδο: απόλαυσης, ασφάλειας, ταχύτητας.
Όσο δύσκολο είναι να περιγράψεις μια ιδιαίτερη γεύση, άλλο τόσο αδύνατο είναι να φανταστεί κανείς τι τον περιμένει όταν αποκτήσει αυτές τις απλές, αλλά τόσο κωδικοποιημένες για όλους μας, γνώσεις.
Η οδήγηση είναι εγκεφαλικό παιχνίδι του οδηγού, καθώς οι μοτοσικλέτες δεν παίρνουν πρωτοβουλίες. Κάνουν ό,τι ακριβώς τους ορίσεις. Το αστείο είναι ότι οι περισσότερες από τις πρακτικές της μεθοδολογίας του σχολείου μπορούν να αξιοποιηθούν και στην καθημερινή ζωή. Πώς κάνεις τα πράγματα να κυλούν σε πιο αργούς ρυθμούς, πώς «διαβάζεις» το διαθέσιμο χώρο σου, πώς εντοπίζεις αυτόματα την απλή λύση σε ένα περίπλοκο πρόβλημα;
Όταν, μόλις χτες, απέφυγα το... αγκάλιασμα με ένα Μ3 που κοκάλωσε μπροστά μου, αντί να εισβάλω στο πίσω κάθισμα (κι αυτό χωρίς καν να ταραχτούν οι παλμοί της καρδιάς), απλώς επιβεβαίωσα ότι, πλέον, κάτι έχει αλλάξει για πάντα στην οδήγησή μου. Έχω αποκτήσει τα αντισώματα που όλοι μας έχουμε ανάγκη..._ Θ. Χ.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Το CSS εκπροσωπείται επίσημα στη χώρα μας από το περιοδικό 0-300. Περισσότερα για τη σχολή και το πρόγραμμα μαθημάτων, στο www.superbikeschool.gr ή στο τηλ.: 210.2851.300, κ. Ιωάννα Αρβανιτάκη.