Αποστολή στην Κύπρο
Σ_ AYTHN TH ΧΩΡΑ
ΠΟΥ ΣΤΑ ΔΥΟ EXEI ΣΧΙΣΤΕΙ...
Εκεί απέναντι είναι η εκκλησιά ’για Λάζερο (Αγ. Λαζάρου).
Μπροστά στην εκκλησιά αράζουν πλοία σε βάθος εφτά οργιές.
Όμως, εκεί που θα ρίξουν άγκυρα, το βάθος είναι δώδεκα
οργιές...(*)
Κείμενα/Φωτογραφίες: Σ. Κάγκας - Φ. Καραϊωσηφίδης
ΘΑ μπορούσε να πει κανείς ότι ήδη από τον 16ο αιώνα, οι
Τούρκοι γνώριζαν πού θα _ρίξουν άγκυρα_, πού θ_ αποβιβάσουν τα
στρατεύματά τους 400 χρόνια αργότερα. Οι αμμουδιές και το
λιμάνι της Κερύνειας περιγράφονται με σαφήνεια από τον Τούρκο
_περιηγητή_ Πίρι Ρέις, ο οποίος κάνοντας τον περίπλου του
Αιγαίου, κάθε άλλο παρά ...τον τουρισμό είχε κατά νου.
Χαρτογραφώντας προσεκτικά και με λεπτομέρειες όλα τα νησιά του
Αιγαίου δεν παρέλειψε βεβαίως την Κύπρο. Το απόσπασμα που
αναφέρουμε στην αρχή είναι μέρος της αναφοράς του σ_ αυτό το
_νησί που δεν είναι όπως τα άλλα νησιά. Γιατί περιβάλλεται απ_
όλες τις μεριές από μέρη μουσουλμανικά, όπως οι ακτές της
Ανατολής, τα δάση της Δαμασκού, τα παράλια της Αλεξανδρέτας.
Το νησί έμεινε απροσάρμοστο ανάμεσα σ_ αυτά τα μέρη_.
Ίσως θα _πρεπε στην Ελλάδα να έχουμε δώσει μεγαλύτερη προσοχή
στα γραπτά και τις απόψεις του Πίρι Ρέις. Ίσως είχαμε γλιτώσει
από μερικές συμφορές. Ίσως.
Βέβαια όσοι Έλληνες γνωρίζουν τον Τούρκο κουρσάρο τον έχουν
ακουστά μόνο ως ...πλοίο. Ας είναι.
Τό Αιρμπάς A320, μας έφερε -με αρκετά ομολογουμένως
σκαμπανεβάσματα- σε 1 1/2 ώρα από την Αθήνα στην παραλιακή,
συννεφιασμένη Λάρνακα. Χρήσιμη παρένθεση: η Έλλάδα συνδέεται
το χειμώνα με την Κύπρο καθημερινά με τρεις πτήσεις, δύο των
Κυπριακών Αερογραμμών και μία της Ολυμπιακής. Το A300 της
Ολυμπιακής των 280 και πλέον θέσεων ταξιδεύει σχεδόν άδειο, σε
αντίθεση με τα δύο κυπριακά μικρότερα A320 των 150 θέσεων και
σύμφωνα με το συνάδελφο της _Πτήσης_ Φ.Κ., που μας συνόδευε σ_
αυτό το ταξίδι, αυτό δεν γίνεται καθόλου τυχαία. Τέλος της
παρένθεσης.
Το αεροδρόμιο της Λάρνακας, δεν λέει και πολλά πράγματα. Παλιό
αγγλικό πρόχειρο αεροδρόμιο και στίβος μάχης, είναι
θεμελιωμένο πάνω σε έλος διαθέτοντας μιά σειρά χαμηλά γκρίζα
κτίρια που φέρνουν στο νου παραπήγματα στρατοπέδου. Θυμίζει,
προς το χειρότερο μάλιστα, αυτό της Ολυμπιακής και σύμφωνα με
τους Κύπριους η κατάσταση είναι σχετικά δικαιολογημένη καθώς
το διεθνές αεροδρόμιο της Κύπρου ήταν ως το 1974 στη Λευκωσία
και μετά την εισβολή αποτελεί μέρος της Νεκρής Ζώνης κι
ελέγχεται από τους Καναδούς του OHE. Μόλις πρόσφατα λήφθηκε
επιτέλους η απόφαση να εκσυχρονιστεί το παλιό της Λάρνακας
και μαζί με το μικρότερο της Πάφου ν_ αποτελέσουν τις δύο
ευπρόσωπες εισόδους του νησιού.
Για τον υπογράφοντα τα τρία χρόνια που πέρασαν από την
τελευταία επίσκεψη στο νησί, δεν ήταν αρκετά να σβήσουν
εκείνες τις εντυπώσεις, ωστόσο, πολλά πράγματα φαίνεται ότι
έχουν αλλάξει σ_ αυτό το διάστημα. Τα 46 χλμ., που χωρίζουν τη
Λάρνακα από τη Λευκωσία είναι αρκετά για να αντιληφθούμε το
μέγεθος των αλλαγών. H εθνική οδός που έχει αποπερατωθεί
(θυμίζοντας αντίστοιχη αγγλική), οι κατάξεροι τότε λόφοι που
καλύπτονται από μικρά δενδρύλια, τα εργοστάσια κατά μήκος του
δρόμου, η ανοικοδόμηση. Απέραντο εργοτάξιο. Αφήνουμε την
καταγραφή για το επόμενο πρωινό. Το οποίο δεν αργεί να έλθει.
H Κύπρος ξυπνά πολύ πρωί. Στις 7, όλες οι δημόσιες υπηρεσίες
είναι σε πλήρη λειτουργία και το σημείωμα από το Γραφείο Τύπου
και Πληροφοριών έλεγε ότι, στις 8.30 θα αρχίζαμε τον πρώτο
κύκλο των επισκέψεών μας στη Νεκρή Ζώνη, στην περιοχή του
Λήδρα Παλάς, έδρα του διοικητή των _Οηέδων_.
H ημέρα έχει ξημερώσει βαριά. H θερμοκρασία είναι πιό χαμηλή
από της Αθήνας και, πράγμα μάλλον σπάνιο για την περιοχή, έχει
ήδη χιονίσει τις προηγούμενες ημέρες. Το Τρόοδος δείχνει στο
βάθος κατάλευκο, αλλά ο Πενταδάκτυλος απέναντί μας στα βόρεια,
στα κατεχόμενα είναι καθαρός. Εκτός από εκείνο τον απαίσιο
λεκέ -αυτόν τον άσπρο λεκέ- στη πλαγιά του, που μας είχε
ανακατέψει το στομάχι την πρώτη φορά που τον είχαμε εντοπίσει.
_H Κύπρος είναι τουρκική_. Μαζί με τη σημαία με το
μισοφέγγαρο, κρέμεται εκεί πάνω από την πόλη της Λευκωσίας για
17 χρόνια παγώνοντας το χαμόγελο όσων ξεχνιούνται για μιά
στιγμή, νομίζοντας ότι βρίσκονται, σε μιά πόλη, μιά χώρα όπως
όλες οι άλλες. Κι είναι τόσο εύκολο να ξεχαστείς στη Λευκωσία.
Περιδιαβαίνοντας το καινούργιο τμήμα της πόλης, με την
αλματώδη ανάπτυξη, τις βιλίτσες αμερικανικού στυλ, τους
πλατείς δρόμους, τα ψηλά εμπορικά κτίρια, σου είναι αδύνατο να
φανταστείς, την ερημιά, τη σιωπή, την κατάρα που κρύβει αυτή η
πόλη στα σπλάχνα της. Τόσο εύκολο να ξεχαστείς ώσπου να φας τη
γροθιά στο στομάχι. Την ώρα που, εντελώς ανύποπτος, παζαρεύεις
την τιμή ενός _καλού δερμάτινου_ στην οδό Λήδρας θα νιώσεις τη
βαριά σκιά της κόκκινης σημαίας πάνω στο κεφάλι σου. Και από
εκείνη τη στιγμή τίποτε δεν θα είναι ίδιο. Όσο ανέμελος
τουρίστας κι αν το _παίξεις_, τα πάντα αποκτούν μιά άλλη
διάσταση. Την πραγματική, αυτή που βρίσκεται στην ψυχή και
πίσω από το χαμόγελο αυτών των μελαχροινών ανθρώπων που μιλούν
με μια ιδιότυπη προφορά, την ίδια γλώσσα με σένα. Από δω και
πέρα είναι στο χέρι σου να ψάξεις, να βάλεις το δάχτυλο στην
πληγή. Την ανοικτή πληγή που αιμορραγεί συνεχώς για 17 χρόνια.
Αυτή που κατατρώγει το δικό σου, το δικό μας σώμα.
Βρίσκεσαι κατά πρόσωπο με μιά πόλη, μιά χώρα, που είναι η
τελευταία που έχει το θλιβερό προνόμιο να τη χωρίζει στα δύο
ένας τοίχος. Τη μοναδική πλέον σ_ αυτόν τον πλανήτη. Ένας
τοίχος ορθωμένος όχι από ιδεολογικές διαφορές, αλλά από
εθνικές, θρησκευτικές, πνευματικές. Και γι_ αυτό πιό δύσκολο
να πέσει.
Διπρόσωπη πόλη η Λευκωσία. Σαν όλη την Κύπρο. Πονά η ψυχή σου
να βλέπεις τα ψηλά κτίρια με τις ταμπέλες των ασφαλιστικών
εταιριών και των τραπεζών να σφύζουν απο πολυάσχολους
μπίζνεσμεν, την ίδια ώρα που πιό δίπλα, παιδιά κάνουν μάθημα
σε αίθουσες που αντί για παράθυρα έχουν πολεμίστρες, που το
ρόλο του επιστάτη στο διάλειμμα παίζει ο βλοσυρός στρατιώτης.
Γαλάζια και λευκά φυλάκια, 18χρονα παιδιά με το όπλο υπό μάλης
να φυλάνε, με το βλέμμα μονίμως στον Πενταδάκτυλο.
’γριες εικόνες, ξεχασμένες για μας τους πολίτες της
μητροπολιτικής Ελλάδας.
Περιδιαβαίνοντας την παλιά πόλη στα όρια της Νεκρής Ζώνης
πηγαίνοντας από φυλάκιο σε φυλάκιο, χαζεύουμε τα έργα που
γίνονται στους στενούς δρόμους. Μιά τεράστια πινακίδα
πληροφορεί ότι η ανάπλαση της παλιάς πόλης και η πεζοδρόμηση
των στενών δρόμων γίνεται με εοκική επιχορήγηση (οι ντόπιοι το
ονομάζουν μάστερ-πλαν). Το κυριότερο: τα ίδια έργα ακριβώς
γίνονται και απέναντι στο κατεχόμενο τμήμα. Έτσι, κάποια
στιγμή που θα ενωθεί η πόλη, το ιστορικό κέντρο θα έχει μιά
ενιαία μορφή. Ελπίδες.
Επιπλέον σε μια προσπάθεια να αποκλιμακωθεί η ένταση που
αναγκαστικά υπάρχει εκατέρωθεν της Νεκρής Ζώνης, πολλά από τα
φυλάκια έχουν εγκαταλειφθεί από Έλληνες και Τούρκους και η
φύλαξη έχει ανατεθεί στις δυνάμεις του OHE.
Αυτά μέσα στην πόλη. H ένταση όμως υπάρχει και έχει μεταφερθεί
σε όλο το υπόλοιπο μήκος της Διαχωριστικής και ευρίσκεται σε
λανθάνουσα κατάσταση, η οποία ωστόσο μερικές φορές παίρνει
δυναμική μορφή. Τις ημέρες που είμαστε εκεί, το σημείο έντασης
ήταν το χωριό Πύλα, το μοναδικό μικτό χωριό στις ελεύθερες
περιοχές.
H Πύλα, απέχει μόλις 15 χλμ. από τη Λάρνακα κι είναι στα όρια
του θύλακα που είχαν κατακτήσει οι Τούρκοι στη διάρκεια του
Αττίλα II. Το χωριό έχει 800 περίπου Ελληνοκύπριους κατοίκους
και 350 Τουρκοκύπριους και, βάσει των συμφωνιών, απαγορεύεται
να αλλάξει το status quo. Κανείς δεν μπορεί να μετεστεγαστεί
στην Πύλα από άλλη περιοχή, δεν μπορεί να χτίσει σπίτι, να
ανοικοδομηθεί σχολείο ή άλλο δημόσιο κτίριο. Οι αστυνομικοί
της Κυπριακής Δημοκρατίας κυκλοφορούν στο χωριό με πολιτικά
και άοπλοι, οι τουρκοκύπριοι κάτοικοι που θέλουν να
διακινηθούν στα ελεύθερα τμήματα μπορούν να το κάνουν μόνο
κατόπιν αδείας από το αστυνομικό τμήμα διπλανού χωριού, της
Οροκλίνης. H αστυνόμευση του χωριού ανήκει στους Καναδούς του
OHE, οι οποίοι έχουν εγκατασταθεί στην κεντρική πλατεία.
Οι αρχές του ψευδοκράτους ακολουθώντας την πάγια τακτική όχι
απλώς των προκλήσεων αλλά της de-facto αλλαγής του status quo,
προσπάθησαν το τελευταίο διάστημα να εγκαταστήσουν στα όρια
του χωριού νέες τηλεπικοινωνιακές γραμμές ώστε να συνδεθούν οι
Τουρκοκύπριοι κάτοικοι με τα κατεχόμενα. H Κυπριακή Δημοκρατία
διαμαρτυρήθηκε έντονα και το πρόβλημα προς το παρόν _λύθηκε_.
Όσοι όμως γνωρίζουν καλά τους Τούρκους θεωρούν σίγουρο ότι θα
επανέλθουν σε ανύποπτο χρόνο.
Κάνοντας μια σύντομη βόλτα μέσα στο χωριό με το αυτοκίνητο του
Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου -από το οποίο είχαμε βγάλει τα
διακριτικά- με την κάμερα και τις φωτογραφικές μηχανές
κρυμμένες, μήπως και ...δυσαρεστηθούν οι Τούρκοι και οι
Οηέδες, σκεφτόμαστε γιά άλλη μιά φορά ότι το μικρόβιο που μας
έχει κυριεύσει εδώ στην Ελλάδα, υπάρχει και στην Κύπρο. H
τακτική των ήπιων ενεργειών και αντιδράσεων, του διαλόγου και
της μη πρόκλησης, απέναντι σε έναν αντίπαλο που εκτός των
άλλων βασίζεται στο θράσος του και τη δική μας
υποχωρητικότητα.
Είναι θλιβερό να βλέπεις ένα χωριό να μαραζώνει και να
εξαθλιώνεται, τους ανθρώπους να έχουν μονίμως χαμηλωμένα τα
μάτια και Ελληνοκύπριους αστυνομικούς να _μασκαρεύονται_ για
να μπουν στο δικό τους χωριό. Εικόνες από το μέλλον;
H απαισιοδοξία, τα ερωτηματικά, η ανησυχία, είναι οι μόνιμοι
συνοδοί σου σ_ αυτές τις περιπλανήσεις. Από την Πύλα και μετά
στο δρόμο για την περιοχή της Δεκέλειας, όπου και ο ζωτικός
χώρος των αγγλικών βάσεων, μέσα από ένα τυπικά αγγλικό
περιβάλλον ξεκινά ο δρόμος για την Αμόχωστο. Οι παλιές
σκουριασμένες πινακίδες σήμανσης, είναι πιά ξεθωριασμένες,
άλλωστε δεν έχουν νόημα ύπαρξης. Μένουν απλώς στη θέση τους
για να θυμίζουν ότι εκεί κάτω στη θάλασσα είναι μιά πόλη
φάντασμα πού περιμένει 17 χρόνια να επιστρέψουν οι κάτοικοί
της. Από τη Δερύνεια και το ακατοίκητο σήμερα χωριό ’χνα,
μπορείς να δεις την πόλη από ψηλά σε απόσταση λιγότερη από 3
χλμ. Υπάρχουν _ειδικά_ σημεία στις ταράτσες των σπιτιών όπου
με κυάλια ή με ένα ισχυρό τηλεφακό, ο επισκέπτης ρουφά
άπληστα το θέαμα, το θέαμα της νεκρής πόλης. Μοιάζει με
κηδεία. Οι πιό συχνές φιγούρες που αγναντεύουν απλανώς τη
θάλασσα και τα κουφάρια των κτιρίων είναι βέβαια οι παλιοί της
κάτοικοι. Δύσκολα τους παίρνεις λέξη. Ακόμη πιό δύσκολα τους
παρηγορείς.
H Αμμόχωστος και πιό γενικά τα Βαρόσια, είναι τα σημεία από
τα οποία οι Τούρκοι υποτίθεται ότι θα απαγκιστρωθούν ώστε η
περιοχή να περάσει ξανά στους Ελληνοκύπριους. Όσο κι αν αυτό
στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων φαντάζει λίγο, ασήμαντη
υποχώρηση ενός κατακτητή, συναισθηματικά είναι σίγουρο ότι θα
λειτουργήσει καταλυτικά τουλάχιστον σ_ εκείνους που
ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους και δεν συμφιλιώθηκαν ποτέ με
την ιδέα ότι θα βλέπουν το σπίτι τους με τα κυάλια.
Αυτή είναι λοιπόν η Κύπρος σήμερα. Λευκωσία, Πύλα, Δερύνεια.
Ένα τρίγωνο που περικλείει τη σκληρή, αδυσώπητη για τον
επισκέπτη, που έχει ακόμη κάποιες αντιστάσεις, πραγματικότητα
και που όσο κι αν κινδυνεύουμε να το ξεχάσουμε, αφορά πρώτα
απ_ όλους εμάς εδώ στη μητροπολιτική Ελλάδα.
Με τον κίνδυνο να χαρακτηριστούμε ..._νεοεθνικιστές_, θα
επαναλάβουμε αυτό που έχουν πεί επανειλημμένως -και λένε και
σήμερα- πολλοί άλλοι στην Ελλάδα και στην Κύπρο αλλά που
δυστυχώς δεν έχει γίνει συνείδηση και εθνική πολιτική. H
Κύπρος, είναι πολύ μικρή για να είναι διχοτομημένη. H Κύπρος
είναι ελληνικό πρόβλημα. H κατοχή του νησιού δεν αφορά έναν
άλλο λαό, δεν είναι πρόβλημα που πρέπει να λύσουν άλλοι εν
αγνοία μας, δεν είναι διαπραγματεύσιμο θέμα, δεν μπορεί να
περιοριστεί στα πλαίσια κάποιων αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών.
Μακάρι να μπορούσαν όλοι οι Ελληνες να κάνουν ένα ταξίδι στην
Κύπρο.
Θα έβλεπαν τότε, ότι πίσω από τα πολυώροφα κτίρια, τις
δραστηριότητες , την οικονομική ανάπτυξη, τις χρυσαφένιες
παραλίες και τα πολυτελή τουριστικά θέρετρα κρύβεται το δράμα
ενός κομματιού του ελληνισμού, που είναι ίδιο με τό δράμα της
Μικράς Ασίας, του Πόντου και θα είναι ίσως ίδιο με το δράμα
κάποιων πολύ πιο κοντινών μας αύριο. Θα ανακάλυπταν με φρίκη,
ότι τα εγγενή λάθη αυτής της παράξενης φυλής μας έχουν πάντοτε
πληρωθεί ακριβά.
Ίσως έτσι άρχιζε κι η αντίδραση.
ΣΤΟΧΟΣ: H ΠΛΗΡΗΣ ΤΟΥΡΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
H τουρκική εισβολή στο νησί της Αφροδίτης είχε τη δικαιολογία
της "ειρηνευτικής επιχείρησης για την προστασία των
τουρκοκυπρίων". Στο όνομα αυτής της επιχείρησης εξελίσσεται
εδώ και 17 χρόνια ένα σενάριο που έχει σαν αποκλειστικό σκοπό
την πλήρη τουρκοποίηση της Κύπρου και την εξαφάνιση κάθε
ελληνικού και χριστιανικού, για πολλούς δε κάθε μη τουρκικού
στοιχείου από την τουρκοκρατούμενη περιοχή.
H πρώτη σκηνή της τραγωδίας ξεκίνησε με το ξερίζωμα 200.000
Ελλήνων από τις προγονικές τους εστίες και ιδιαίτερα από
περιοχές της βορείου Κύπρου όπου η ισλαμική και
τουρκοκυπριακή παρουσία ήταν παλαιότερα ουσιαστικά
ανύπαρκτη.
Τα χρόνια που ακολούθησαν, οι τουρκικές δυνάμεις κατοχής
κατέκλυσαν τις περιοχές αυτές με εποίκους, ενώ συστηματικά
εκδίωξαν και τους λίγους εγκλωβισμένους που παρέμεναν παρόλες
τις απειλές, τους εκβιασμούς και τις πιέσεις. Ταυτόχρονα,
ξεκίνησε μιά πολύπλευρη προσπάθεια για την παραποίηση της
πραγματικότητας. Κάθε στοιχείο που θύμιζε την πανάρχαια
ελληνική παρουσία, μεθοδικά εξαφανίστηκε: αντικείμενα,
εκκλησίες, σχολεία, αρχαιολογικοί χώροι καταστράφηκαν ή
εξαφανίστηκαν.
Κάθε τοπωνύμιο, κάθε χωριό, πόλη ή περιοχή άλλαξαν όνομα,
ακόμη και αυτές που είχαν διατηρήσει τις ονομασίες τους μέσα
από τα χρόνια της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Χάρτες ξανατυπώθηκαν και τα βιβλία της ιστορίας ξαναγράφηκαν
στη συστηματική προσπάθεια της μεγάλης απάτης που εκφράζεται
ξεκάθαρα από τις επανειλημμένες δηλώσεις Τούρκων πολιτικών. O
τότε πρωθυπουργός Οζάλ δήλωνε: _...οι πρώτοι 'Ελληνες ήλθαν
στην Κύπρο τον 15 μ.Χ. αιώνα_ ελπίζοντας να νομιμοποιήσει τη
λεηλασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου.
H δεύτερη, περισσότερο σκοτεινή σκηνή της τραγωδίας παίζεται
καθημερινά.
Ινδιανάπολη, πολιτεία Ινδιάνα ΗΠΑ, Αύγουστος 1989. Αμερικανικό
Ομοσπονδιακό δικαστήριο εκδίδει απόφαση κατά της εμπόρου έργων
τέχνης Γκόλντμπεργκ, στην κατοχή της οποίας βρέθηκαν ψηφιδωτά
από εκκλησία στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο.
H κλοπή αυτών των έργων μαζί με πολλά άλλα είχε καταγγελθεί
κατά τη διάρκεια της "Συνεδρίασης του Διεθνούς Συμβουλίου
Μουσείων" που έγινε στην Αθήνα το 1984. H καταδικαστική αυτή
απόφαση, αν και ευπρόσδεκτη σαν ανασταλτικός παράγοντας στη
διεθνή διακίνηση κλοπιμαίων από τα κατεχόμενα, ξετυλίγει μιά
πτυχή που όπως φαίνεται αποτελεί την κορυφή και μόνο του
παγόβουνου.
Το δρομολόγιο, που ακολούθησαν τα ψηφιδωτά και βρέθηκαν στην
κατοχή της Γκόλντμπεργκ, ξεκίνησε από την εκκλησία του χωριού
Λιθραγκωμής στη βορειανατολική πλευρά της Καρπασίας. Με τη
μεσολάβηση Ιταλών και Αυστριακών μεσαζόντων τα κλοπιμαία
άλλαξαν χέρια αντί 1,2 εκατομμυρίων δολαρίων το 1988, στο
χώρο τράνζιτ του διεθνούς αεροδρομίου της Γενεύης. Μετά από
δύο προσπάθειες της αρχαιοκαπήλου να τα πουλήσει σε
αμερικανικά μουσεία έναντι 20 εκατομμυρίων δολαρίων,
ειδοποιήθηκε τελικά η Κυπριακή Κυβέρνηση και η Ορθόδοξη
Εκκλησία της Κύπρου. Είναι άγνωστο πόσοι από τους
αρχαιολογικούς θυσαυρούς ακολούθησαν την ίδια οδό.
Το ψευδοκράτος, σε μιά προσπάθεια να νομιμοποιήσει την ύπαρξή
του, _έθεσε υπό την προστασία του όλους τους τόπους λατρείας
και τα αρχαιολογικά μνημεία_ κλείνοντάς τα σε συρματοπλέγματα
_για προστασία από βανδαλισμούς και κλοπές_. Είναι όμως το
ίδιο το ψευδοκράτος που διαπράττει τους βανδαλισμούς και τις
κλοπές. H πιό γνωστή περίπτωση αφορά τον ψευτοδήμαρχο της
Μόρφου που κατηγορήθηκε επανειλημμένως για αρχαιοκαπηλία
ακόμη και από τους τουρκοκύπριους, ενώ στην κατοχή του ιδίου
και των συγγενών του βρέθηκαν πολλές φορές αρχαία και
βυζαντινά έργα τέχνης. Ανάλογες κατηγορίες υπάρχουν και για
δεκάδες άλλους αξιωματούχους του κυβερνώντος κόμματος και
φυσικά δεν υπάρχουν στοιχεία για τη δραστηριότητα των εποίκων
και των Τούρκων στρατιωτών. Αν και η πρόσβαση πέρα από την
γραμμή του Αττίλα είναι δύσκολη, πολλοί Αμερικανοί και
Ευρωπαίοι ερευνητές, βυζαντινολόγοι και αρχαιολόγοι, με
κίνδυνο της ζωής τους κατόρθωσαν να επισκεφθούν τις περιοχές
αυτές και να τεκμηριώσουν σε φιλμ το έγκλημα ενάντια όχι
μόνον στην κυπριακή ιστορία αλλά και την ανθρωπότητα.
Αξιομνημόνευτη στο σημείο αυτό είναι η προσφορά του Γερμανού
Κλάους Γκάλας που σε επανειλημμένες επισκέψεις του στα
κατεχόμενα συνέλεξε πολύτιμο υλικό για την τραγωδία.
Εκτός από τα βιβλία που έχει εκδόσει ο ίδιος, τροφοδοτεί και
το διεθνή τύπο με συγλονιστικά πειστήρια. Διαβάζουμε σ' ένα
περιηγητικό του για ένα ταξίδι του στη βόρεια Κύπρο το 1989
_...κάναμε την τρομακτική ανακάλυψη ότι πραγματικά η χωρίς
διάκριση καταστροφή της ελληνικής κουλτούρας ήταν παντού
εμφανής: ούτε ένα από τα μνημεία που συναντήσαμε δεν ήταν
χωρίς ζημιές. 'Ολες οι εκκλησίες και τα χριστιανικά
νεκροταφεία είχαν συλληθεί και λεηλατηθεί. ...'Ενας
ανηφορικός δρόμος μας φέρνει στις ανατολικές πλαγιές του
Πενταδάκτυλου που χωρίζει τις βόρειες ακτές του νησιού από
την εύφορη πεδιάδα της Μεσαορίας που εκτείνεται νότια μέχρι
το μεγαλοπρεπές Τρόοδος. Σε ένα σταυροδρόμι συναντάμε το
μονοπάτι που μας οδηγεί στο μοναστήρι του Αντιφωνίτη, έρημο
τώρα και λεηλατημένο. Προχωρούμε προς την εκκλησία στο κέντρο
του προαυλίου από όπου παλαιότερα είχε αφαιρεθεί από
αρχαιοκάπηλους η σύνθεση με το κεφάλι του αρχαγγέλου Γαβριήλ.
H παλιά πόρτα υποχωρεί, ενώ η αλυσίδα που υπάρχει φαίνεται
ότι δεν έχει χρησιμοποιηθεί για χρόνια. Τα μάτια συνηθίζουν
σύντομα στο μισοσκόταδο. Το λιγοστό φως που μπαίνει από τα
σπασμένα και βρώμικα τζάμια αποκαλύπτει την καταστροφή και
επιβεβαιώνει τους φόβους μας: το εσωτερικό της εκκλησίας
είναι ερείπιο. Τίποτε δεν έχει αφεθεί όρθιο. 'Ολες οι εικόνες
έχουν αφαιρεθεί και μόνον τα πλαίσια του εικονοστασίου
στέκουν σκελετοί-μάρτυρες. Οι τοιχογραφίες, όσες δεν έχουν
αφαιρεθεί, είναι κατεστραμμένες, γεμάτες από χαραγματιές και
χυδαίες επιγραφές. ...Το ταξίδι μέσα στις κατάφυτες πλαγιές
του Πενταδακτύλου μας φέρνει σε μιά μικρή κοιλάδα, δέκα
περίπου χιλιόμετρα μακριά όπου βρισκόταν το μοναστήρι του
Σουρπ Μαγκάρ που ιδρύθηκε από τον 'Αγιο της Αρμενικής
Εκκλησίας Μαγκάρ τον Αλεξανδρινό το 1000 μ.Χ. Το άρωμα των
λουλουδιών από τους πορτοκαλεώνες, το τιτίβισμα των πουλιών
και ο ανοιξιάτικος καιρός μεταφέρει τον περιηγητή σ' έναν
άλλο ευχάριστο κόσμο, μέχρι τουλάχιστον το τέλος του δρόμου
που αντικρύζουμε τα ερείπια του μοναστηριού. Σκηνές
εφιαλτικές. H καταστροφή δεν φαίνεται να προέρχεται από
βόμβες αφού μάλιστα η περιοχή βρίσκεται αρκετά έξω από την
περιοχή των μαχών της εισβολής, το 1974. 'Εχει καταστραφεί
από πρόθεση. Στους λίγους τοίχους που παραμένουν όρθιοι, οι
βάρβαροι επιδρομείς άφησαν την υπογραφή τους...
ΕΝΑΛΙΑ ΚΥΠΡΟΣ
H Κύπρος είναι ένας χώρος ιδιαίτερα προικισμένος από τη φύση,
με μεγάλη ποικιλία τοπίου, ευχάριστο κλίμα και πολλές
εκπλήξεις σε συνδυασμό με την πλούσια πολιτιστική παράδοση
του νησιού. Οι ατέλειωτες χρυσές αμμουδιές στα νότια και τα
ανατολικά συναντούν το όρος Τρόοδος με τις δασοσκεπείς
βουνοπλαγιές.
Λευκωσία: H διχοτομημένη πρωτεύουσα του νησιού αποτελεί παρ_
όλα αυτά την καρδιά της Κύπρου και εξελίσσεται σε διεθνές
κέντρο συναντήσεων και συνδετικός κρίκος ανάμεσα στη Μέση
Ανατολή και την Ευρώπη. Ανάμεσα στα αξιοθέατα περιλαμβάνονται
τα μουσεία της πόλης που ο επισκέπτης θα πρέπει να επισκευθεί
εάν πρόκειται να πάρει έστω και μία γεύση από την κυπριακή
Γη. Το Κυπριακό Μουσείο στεγάζει πολύτιμες συλλογές κυπριακών
αρχαιοτήτων και θησαυρών από τη Νεολιθική εποχή μέχρι και την
Πρώιμη Βυζαντινή. Το Βυζαντινό Μουσείο φιλοξενεί υπέροχες
εικόνες της περιόδου από τον 8ο και 9ο αιώνα έως και τον 18ο.
Στην Πλατεία Αρχιεπισκοπής ο επισκέπτης μπορεί να βρει
συγκεντρωμένα το Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο με το Πολιτιστικό
Κέντρο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου επίσης με μεγάλη
συλλογή βυζαντινών εικόνων, πινακοθήκη και βιβλιοθήκη. Το
Μουσείο Λαϊκής Τέχνης στεγάζει πολλά εκθέματα κυπριακής
λαϊκής τέχνης, ενώ στο Μουσείο Εθνικού Αγώνα μπορεί κανείς
να βρει έγγραφα, φωτογραφίες και πολλά άλλα ενθυμήματα του
εθνικού απελευθερωτικού αγώνα κατά των ’γγλων την περίοδο
1955-59. Τα "φυλακισμένα μνήματα" στις κεντρικές φυλακές με
τους εκτελεσθέντες της περιόδου αυτής είναι άλλη μια μνήμη
του κυπριακού αγώνα μέσα από την ιστορία.
H Λευκωσία όμως δεν είναι μόνον μουσεία. Είναι μιά πόλη που
προκαλεί τον επισκέπτη να την εξερευνήσει, περπατώντας στα
στενά σοκάκια με τα εργαστήρια, τις γειτονιές αλλά και τα
εμπορικά κέντρα, τις πλατείες, και τα πάρκα της.
Λεμεσός: Με περισσότερους από 120.000 κατοίκους το σημαντικό
αυτό λιμάνι και εμποροβιομηχανικό κέντρο έχει επίσης και τη
φήμη της πόλης του γλεντιού και της διασκέδασης. Τα
τελευταία χρόνια εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο τουριστικό θέρετρο
του νησιού που συγκεντρώνει σχεδόν όλο το χρόνο επισκέπτες
από όλη την Ευρώπη. Τεράστια, πολυτελή ξενοδοχεία κατά μήκος
της ακτής εξασφαλίζουν την άνετη διαμονή και τη διασκέδαση.
Ανάμεσα στα αξιοθέατα περιλαμβάνονται το κάστρο στο παλιό
λιμάνι που κτίστηκε στη θέση παλαιότερου βυζαντινού φορυρίου.
Στεγάζει το Κυπριακό Μεσαιωνικό Μουσείο. Είκοσι χιλιόμετρα
δυτικά της πόλης, στο δρόμο για την Πάφο, υπάρχει το αρχαίο
Κούριο με αξιόλογο ελληνορωμαϊκό θέατρο και το ιερό του
Απόλλωνα Υλάτη, προστάτη των δασών. Πιό βόρεια στις πλαγιές
του Τροόδος είναι χτισμένα πολλά παραδοσιακά χωριά που
γεφυρώνουν το χάσμα ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Δίνουν
την ευκαιρία στον επισκέπτη να γευτεί λιχουδιές της
παραδοσιακής κυπριακής κουζίνας και να αγοράσει αντικείμενα
λαϊκής τέχνης.
Λάρνακα: Χτισμένη στη θέση του αρχαίου Κιτίου είναι σήμερα η
τρίτη μεγαλύτερη πόλη στην Κύπρο. 'Εδρα των ευρωπαϊκών
διπλωματικών αποστολών τον 18ο αιώνα, έχει την περισσότερο
ευρωπαϊκή φυσιογνωμία από κάθε άλλη περιοχή στο νησί. H
ανάπτυξη του αεροδρομίου στις παρυφές της πόλης, μετά την
εισβολή του 1974, αλλά και η τουριστική ανάπτυξη έδωσαν στην
πόλη σημαντική ξενοδοχειακή υποδομή. Ειδυλλιακά τα τοπία στη
μαρίνα με τις χαρακτηριστικές "φοινικούδες", το φρούριο και
οι βυζαντινές εκκλησίες της πόλης. Λίγο έξω από την πόλη και
δίπλα στο αεροδρόμιο βρίσκεται η Αλυκή. Κατά τους χειμερινούς
μήνες ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει χιλιάδες αποδημητικά
πτηνά. Απέναντι ακριβώς βρίσκεται ο τεκές Χαλά Σουλτάν όπου
κατά την παράδοση ενταφιάστηκε το 647 η θεία του προφήτη
Μωάμεθ.
Πάφος: Το όνομα της μικρής αλλά γοητευτικής πόλης συνδέθηκε
με τη λατρεία της θεάς του έρωτα Αφροδίτης, της οποίας ένα
από τα ονόματα που της προσάπτονται είναι και Παφία. H
νεότερη Πάφος αντιπροσωπεύει όσο καμιά άλλη την κυπριακή
παράδοση, ενώ τα ξενοδοχεία υπόσχονται αξέχαστες διακοπές.
Αξιοθέατα: το μικρό λιμανάκι και το κάστρο της Πάφου.
Πέρα όμως από τις μεγάλες πόλεις, η Κύπρος είναι γεμάτη
οικισμούς και αξιοθέατα. Ανάμεσά τους η Παραλίμνι-Αγία Νάπα:
H μικρή αυτή πόλη έγινε μετά την εισβολή το διοικητικό κέντρο
της 'Ελεύθερης Περιοχής Αμμοχώστου. Είναι ένα από τα
δημοφιλέστερα παραλιακά θέρετρα της Ανατολικής Μεσογείου.
Εναλία Κύπρος: Μια επίσκεψη στο μικρό αλλά πανέμορφο νησί
είναι μιά πρόκληση στον επισκέπτη να γευτεί, να αγγίξει, να
απορροφήσει, να "χαθεί" μέσα στην ομορφιά του τοπίου, τον
πλούτο της παράδοσης και την αξέχαστη κυπριακή φιλοξενία.
ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΑΕΡΟΓΡΑΜΜΕΣ
OI Κυπριακές Αερογραμμές, ο εθνικός αερομεταφορέας της Κύπρου ιδρύθηκε
στις 24 Σεπτεμβρίου 1947 και ανήκει σήμερα κατά 80% στην Κυπριακή
Κυβέρνηση εξυπηρετώντας 36 περίπου προορισμούς στην Ευρώπη και τη Μέση
Ανατολή.
Τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας τους η μοναδική γραμμή Λευκωσίας- Λονδίνου
εξυπηρετείτο κατόπιν συμφωνίας από αεροπλάνα της βρετανικής BEA. H
απόκτηση τριών αεροπλάνων "Ντακότα" τον επόμενο χρόνο επέτρεψαν στις
κυπριακές αερογραμμές να ανοίξουν τα φτερά τους προς τη Μέση Ανατολή. O
στόλος αυτός αυξήθηκε σταδιακά στα 6 DC-3, ενώ το 1953 προστέθηκαν και
αεροσκάφη τύπου "Βίσκαουντ που προσέφεραν άνεση και ταχύτητα στη γραμμή
προς Λονδίνο. Δυστυχώς το 1957, η διαρκώς επιδεινούμενη πολιτική κατάσταση
στο νησί ανάγκασε την εταιρία να αποδεσμεύσει το στόλο της και η BEA
ανέλαβε και πάλι να εξυπηρετεί μερικές από της τακτικές γραμμές από τον
Ιανουάριο του 1958.
H βελτίωση της κατάστασης από το 1960 σήμανε και την κατακόρυφη ανάπτυξη
της εταιρίας με την εισαγωγή σε υπηρεσία των αεριωθουμένων Κόμετ 4B και
την επέκταση του δικτύου των δρομολογίων. 'Ετος ορόσημο για την εταιρία
αποτελεί το 1969 όταν οι κυπριακές αερογραμμές παρέλαβαν το πρώτο από τα
δύο βρετανικής κατασκευής επιβατικά νέας γενιάς Τράιτεντ II που
δρομολογήθηκαν στις γραμμές Λευκωσίας-Αθηνών και Λευκωσίας-Λονδίνου.
H άφιξη του δεύτερου αεροσκάφους βοήθησε στην καθιέρωση της γραμμής
Λευκωσίας-Φραγκφούρτης και της περαιτέρω διείσδυσης στην Ευρωπαϊκή αγορά.
Τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα χρήσης της περιόδου αυτής ωθούν την εταιρία
στην ίδρυση, το 1970 θυγατρικής εταιρίας ναυλωμένων πτήσεων για την
αύξηση του τουριστικού ρεύματος στο νησί.
Το 1971 υπήρξε έτος ρεκόρ με τη μεταφορά 150.000 επιβατών κάτι που υπήρξε
σημαντικό κίνητρο για την παραγγελία τον επόμενο χρόνο δύο ακόμη
αεροσκαφών Τράιτεντ II και την προσθήκη των Παρισίων, του Μάντσεστερ, της
Ρώμης και της Ρόδου στους προορισμούς των τακτικών δρομολογίων.
H τουρκική όμως εισβολή στο νησί, το καλοκαίρι του 1974 έβαλε τραγικό
τέρμα στην επιτυχημένη πορεία των Κυπριακών Αερογραμμών. Ξαφνικά η
εταιρία βρέθηκε χωρίς αεροπλάνα. 'Ενα από αυτά καταστράφηκε εντελώς από
τουρκικά αεροπλάνα, ενώ τα υπόλοιπα τέσσερα εγκλωβίστηκαν στο Διεθνές
Αεροδρόμιο της Λευκωσίας, θύματα και αυτά του δολοφονικού Αττίλα.
Για έναν περίπου χρόνο και ενώ η κυπριακή κυβέρνηση προσπαθούσε να
ανοικοδομήσει το νησί, οι κυπριακές αερογραμμές συνέβαλαν στην προσπάθεια
με την αναδιοργάνωση του στόλου. H εταιρία συνέχισε όλη αυτήν την περίοδο
να απασχολεί το σύνολο του προσωπικού της παρ_ όλο που δεν είχε καθόλου
έσοδα.
Το Φεβρουάριο του 1975, από το μικρό αεροδρόμιο στη Λάρνακα, οι κυπριακές
αερογραμμές άνοιξαν και πάλι τα φτερά τους με δύο νοικιασμένα αεροπλάνα
και προορισμούς προς Βηρυτό, Τελ-Αβίβ και Αθήνα. Παρ_ όλα τα μειονεκτήματα
του αεροδρομίου και τον παράταιρο στόλο που η εταιρία συνέθετε από
διάφορες πηγές, το δίκτυο των τακτικών δρομολογίων άρχισε και πάλι να
αυξάνεται με γοργό ρυθμό. Το 1976 σημειώθηκε ρεκόρ κερδών, ενώ τον επόμενο
χρόνο και μετά από συντονισμένες προσπάθειες της κυπριακής κυβέρνησης δύο
από τα εγκλωβισμένα Τράιτεντ απελευθερώθηκαν αφού παρέμειναν υπό τον
έλεγχο των δυνάμεων των Ηνωμένων Εθνών για περισσότερο από τρία χρόνια.
Το τέλος της δεκαετίας του _80 έφερε στην εταιρία τρία αεριωθούμενα BAC
1-11, δύο Μπόινγκ 707, 2 νέους προρισμούς τακτικών δρομολογίων ενώ οι
εγκαταστάσεις διακίνησης επιβατών και εξυπηρέτησης του στόλου στο
αεροδρόμιο Λάρνακας βελτιώθηκαν σημαντικά.
Μετά από μιά σύντομη περίοδο οικονομικών δυσχερειών οι κυπριακές
αερογραμμές ξεκινούν και πάλι την ανοδική τους πορεία. Την περίοδο αυτή
λαμβάνεται η απόφαση της ανανεώσης του στόλου, μιάς απόφασης που παρόλες
τις δυσκολίες υλοποίησής της δημιούργησε τις ευνοϊκές προϋποθέσεις για την
περαιτέρω εξέλιξη της εταιρίας. Μετά από προσεκτική μελέτη, παραγγέλθηκαν
στην ευρωπαϊκή κοινοπραξία Αίρμπας δύο αεροσκάφη μεγάλης χωρητικότητας
A310. H παραγγελία αυτή διπλασιάστηκε τα επόμενα χρόνια, ενώ στα μέσα της
δεκαετίας αποφασίστηκε και η αγορά του μικρότερου υπερσύγχρονου A320 για
την αντικατάσταση των BAC 1-11 και Μπόινγκ. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι
Κυπριακές Αερογραμμές υπήρξαν ένας από τους πέντε ιδρυτικούς πελάτες τόσο
για το A320, όσο και για τους προηγμένους κινητήρες του IAE V2500.
Σήμερα ο στόλος των Κυπριακών Αερογραμμών με τα νέα χρώματα σε μπλέ και
χρυσό έχει μέση ηλικία, μόλις έξι ετών, από τις μικρότερες στον κόσμο και
περιλαμβάνει τέσσερα A320 και τέσσερα A310 ευρείας ατράκτου. Τέσσερα ακόμη
A320 αναμένεται να παραληφθούν μέχρι το καλοκαίρι. Υπάρχουν ακόμη τρία BAC
1-11 που ανακαινίστηκαν ριζικά πρόσφατα για την εξυπηρέτηση δρομολογίων σε
μικρές αποστάσεις.
Σε μιά περίοδο σημαντικών αλλαγών στην ευρωπαϊκή αεροπορική σκηνή, οι
Κυπριακές Αερογραμμές επανεκτίμησαν και επαναπροσδιόρισαν τους στόχους
τους, τόλμησαν (εκεί που άλλοι αερομεταφορείς, συμπεριλαμβανομένης και
της ημέτερης O.A. δίστασαν) και προχώρησαν με σίγουρα βήματα και μπορούν
πλέον να συναγωνιστούν επιτυχώς σ' ένα συνεχώς φιλελευθεροποιούμενο
περιβάλλον στις αερομεταφορές. Παρόλο που η κυπριακή κυβέρνηση είναι ο
κύριος μέτοχος, η δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία δεν συναντάται σε κανέναν
από τους εργαζομένους σε όποια θέση κι αν βρίσκονται (η νοοτροπία αυτή
είναι γενικότερα απούσα στη μεγαλόνησο, κάτι που ίσως... ξενίσει το μέσο
'Ελληνα).
H νέα εταιρική ταυτότητα, η σημαντική βελτίωση του προϊόντος και των
προσφερομένων υπηρεσιών, η επέκταση του δικτύου δρομολογίων είναι τα σωστά
βήματα που οδηγούν την εταιρία από έναν περιφερειακό μεσογειακό μεταφορέα
σε μιά διεθνή ευρωπαϊκή αεροπορική εταιρία επιπέδου και ποιότητας.
H πρόσφατη συμφωνία συνεργασίας με την ολλανδική KLM ανοίγει νέους
σημαντικούς ορίζοντες. 'Ενα άλλο βήμα για την ανάπτυξη του κυπριακού
τουρισμού είναι η ίδρυση της νέας θυγατρικής εταιρίας ναυλωμένων πτήσεων.
Ονομάζεται Eurocypria και θα χρησιμοποιεί δύο από τα νέα A320 με 174
θέσεις.
Οι Κυπριακές Αερογραμμές φιλοδοξούν να γίνουν σήμερα ο
συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή,
όχι μόνο για τον τουρίστα αλλά και τον επιχειρηματία που
ταξιδεύει προς ή από αυτήν την περιοχή του κόσμου. H διακίνηση
επιβατών πέρυσι ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο. H εταιρία
συνδέει σήμερα δεκαοκτώ πρωτεύουσες και άλλες μεγάλες πόλεις
της "Γηραιάς Ηπείρου" με δέκα προορισμούς στη Μέση Ανατολή
και την περιοχή του Κόλπου, δίνοντας την ευκαιρία ολιγοήμερων
διακοπών στο πανέμορφο νησί. Πέρυσι η διακίνηση επιβατών
ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο. Κατά τη χειμερινή περίοδο οι
Κυπριακές Αερογραμμές εκτελούν εβδομαδιαίως από την Ελλάδα
τουλάχιστον 19 τακτικές πτήσεις από τα αεροδρόμια Αθηνών,
Θεσσαλονίκης και Ηρακλείου. Το καλοκαίρι και τους μήνες
τουριστικής αιχμής οι πτήσεις την εβδομάδα ανέρχονται σε 50,
39 από Αθήνα, 3 από Ηράκλειο, 4 από Ρόδο και τέσσερις από
Θεσσαλονίκη.
ΚΥΠΡΙΑΚΗ OIKONOMIA: ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΣ ΜΙΜΗΣΗ
ΖΩΝΤΑΣ κοντά μια εβδομάδα στην Κύπρο, περιδιαβαίνοντας όλο το
νησί ο Έλληνας επισκέπτης δεν μπορεί να αποφύγει κάποιες
αναπόφευκτες συγκρίσεις ανάμεσα στον τρόπο ζωής και τις
οικονομίες της Ελλάδας και της Κύπρου.
Όντας μάλιστα πολίτης μιάς χώρας (της μητροπολιτικής!) η οποία
χρόνια τώρα βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, η σύγκριση
με τη μικρή αλλά στιβαρή κυπριακή οικονομία φέρνει δάκρυα στα
μάτια.
Θα πρέπει δε να έχουμε πάντοτε κατά νου ότι η οικονομία στην
περίπτωση της Κύπρου -και πολύ περισσότερο της Ελλάδας- δεν
καθορίζει μόνο το βιοτικό επίπεδο των πολιτών αλλά αποτελεί
και ένα σημαντικό -το σημαντικότερο ίσως- άξονα για τον εθνικό
αγώνα που διεξάγεται.
Μιά ισχυρή επιπρόσθετα οικονομία, αντίθετα από μιά αντίστοιχη
που μονίμως παραπαίει, λειτουργεί ως λοκομοτίβα για τη
διεύρυνση και εμβάθυνση των κοινωνικών υπηρεσιών και παροχών
στους πολίτες.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να αντιληφθεί
ότι η κυπριακή οικονομία είναι μάλλον απαλλαγμένη από τα
διαρθρωτικά προβλήματα που μαστίζουν την ελληνική.
Παράδειγμα: H ανεργία το 1991 ήταν 2.4%, ενώ για το 1992
προβλέπεται να πέσει στο 2.0%. O πληθωρισμός πέρυσι κυμάνθηκε
γύρω στο 5.1% ενώ για φέτος αναμένεται να είναι αυξημένος κατά
1.1%. Οι δύο αυτοί βασικοί δείκτες, είναι άμεσα συγκρίσιμοι με
αυτούς των πλέον ανεπτυγμένων οικονομικά ευρωπαϊκών χωρών,
όπου για παράδειγμα ο μέσος όρος ανεργίας ήταν το 1991 περίπου
6.6% και για τις χώρες της Κοινότητας 8.8%. Ας σημειωθεί δε
ότι ο πραγματικός ρυθμός αύξησης μισθών στην Κύπρο το 1991
ήταν 4% κι αυτό παρά τις αρνητικές επιδράσεις που είχε ο
πόλεμος του Κόλπου στο νησί.
Το δημόσιο εξωτερικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ (Ακαθάριστο
Εθνικό Προϊόν), ήταν 18.3% για το 1991 και υπολογίζεται να
πέσει στο 17.0% τη χρονιά που διανύουμε. Είναι χαρακτηριστικό
ότι το 1987 το ανάλογο ποσοστό ήταν 26.3%.
Σε ότι αφορά το ποσοστό εξυπηρέτησης του δημοσίου εξωτερικού
χρέους (αποπληρωμές τόκων και κεφαλαίων στο εξωτερικό χρέος ως
ποσοστό της αξίας εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών) που δείχνει
και τη δυνατότητα αποπληρωμής, σημειώνεται ότι είναι γύρω στο
10%, ενώ το 1987 ήταν 12.7%.
H εικόνα της ευημερούσας οικονομίας είναι ακόμη πιό
χαρακτηριστική αν συμπληρώσουμε ότι το κατά κεφαλήν εισόδημα
έχει ξεπεράσει τα 10.000$, η μεγέθυνση του ΑΕΠ το 1992 θα
υπερβεί το 6.0% κι ότι υπάρχει σοβαρή έλλειψη εργατικού
δυναμικού.
Κάτι τελευταίο. Ξεφυλλίζοντας τις κυπριακές εφημερίδες, ο
επισκέπτης ανακαλύπτει ακόμη μια ενδεικτική διαφορά ανάμεσα
στις οικονομίες της Κύπρου και της Ελλάδας. H αξία γης, είναι
ιδιαίτερα χαμηλή σε σχέση με τα δικά μας δεδομένα. Αν γιά
παράδειγμα ένα οροφοδιαμέρισμα στην Αγ. Παρασκευή
κοστίζει σήμερα 35 εκατομύρια δρχ., στην Κύπρ