4 troxoi website home 4 troxoi forum

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΣΗΣ, ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ 4ΤΡΟΧΟΙ

Καλειδοσκόπιο


H XAMENH ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

H ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ανάπτυξη της ανθρώπινης κοινωνίας δεν περνάει
μόνο μέσα από τις εφαρμοσμένες επιστήμες και την τεχνολογία,
παρά το γεγονός ότι αυτές είναι που έχουν άμεση επίδραση στην
καθημερινή μας ζωή, αλλά και από τις θεωρητικές επιστήμες και
τις καλές τέχνες. Και στη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας
καμία αυτοκρατορία δεν επέζησε για πολύ αν η ανάπτυξή της δεν
βασιζόταν σ_ αυτήν την πολύ απλή αρχή.
Μία αρχή που πολλές φορές έχουμε υπενθυμίσει από αυτήν εδώ τη
στήλη και που δεν θα πάψουμε να υπενθυμίζουμε όσο συνεχίζει να
αγνοείται στη χώρα που κατ_ εξοχήν δικαιώθηκε εδώ και μερικές
χιλιάδες χρόνια. Ιδιαίτερα όταν άλλοι λαοί μας δίνουν κάθε
τόσο μαθήματα χρησιμοποιώντας τη δική μας πολιτιστική
κληρονομιά, την οποία σέβονται πολύ περισσότερο από εμάς.
Αφορμή αυτήν τη φορά μας δίνουν οι πρόσφατες κινητοποιήσεις
των Γάλλων μαθητών και καθηγητών ενάντια στην εξαγγελθείσα
πρόθεση του Γαλλικού υπουργείου Παιδείας να περιορίσει τη
διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών στα γαλλικά
σχολεία. Αρνούμενοι να δεχτούν ότι η μόρφωσή των νέων -ακόμα
και όσων προσανατολίζονται προς τις θετικές επιστήμες- πρέπει
να βασίζεται σε μία στείρα τεχνοκρατική αντίληψη, οι Γάλλοι
μαθητές και καθηγητές διαδήλωσαν υπέρ της σύνδεσης του
παρόντος με το παρελθόν, της εξέλιξης με την παράδοση, της
εφαρμογής με τη θεωρία, της ανάπτυξης της τεχνολογίας με την
ανάπτυξη του πνεύματος. Γνωρίζοντας ότι πραγματική μόρφωση δεν
αποκτά κανείς παρά μόνον αν έχει και την ευρύτητα πνεύματος
που μόνον ο συνδυασμός των θετικών επιστημών με την κλασική
παιδεία μπορεί να δώσει.
Είναι δύσκολο να αποφύγει κανείς τον πειρασμό να προχωρήσει
στη σύγκριση αυτής της στάσης με την ανύπαρκτη αντίδραση στο
σημαντικό περιορισμό της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στα
δικά μας σχολεία, που ελαφρά τη καρδία αποφάσισε πριν μερικά
χρόνια η Ελληνική Πολιτεία. Στερώντας από τους Έλληνες μαθητές
τη δυνατότητα της ολοκληρωμένης σύνδεσης με την ίδια τη βάση
της πολιτιστικής μας υπόστασης, με τα γνωστά θλιβερά
αποτελέσματα που ενισχύουν σήμερα τις φωνές που εκφράζονται
υπέρ της επαναφοράς της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών από
την πρώτη γυμνασίου.
Μόνο που οι Έλληνες μαθητές όχι μόνο δεν αντέδρασαν αλλά
_ανακουφίστηκαν_ με τον πνευματικό ευνουχισμό τους που
αποφάσισε η Ελληνική Πολιτεία. Παρ_ όλο που η απόφαση αυτή
αφορούσε σε τελική ανάλυση την ιστορία και την υποδομή της
δικής μας γλώσσας και όχι κάποιας ξένης κι επομένως θα είχε
πολύ χειρότερες επιπτώσεις στην ελληνική παιδεία απ_ ότι μιά
αντίστοιχη απόφαση σε μία ξένη χώρα. Κι όμως, οι Έλληνες
μαθητές που δεν χάνουν την ευκαιρία να καταλάβουν τα σχολεία
τους μόλις έχουν κάποιο _αίτημα_ και οι Έλληνες καθηγητές που
με τόση ευκολία καταφεύγουν σε πολυήμερες απεργίες όταν έχουν
κάποια οικονομική ή _θεσμική_ διαφορά με την πολιτεία, δεν
οργάνωσαν την παραμικρή εκδήλωση ενάντια σ_ αυτήν την επίθεση
εναντίον της γλώσσας και του πολιτισμού μας. Και χρειάστηκε να
αντιδράσουν με τον πιό έντονο τρόπο υπέρ της δικής μας
παράδοσης κάποιοι ξένοι μαθητές και καθηγητές, που την τιμούν
πολύ περισσότερο από εμάς, για να φανεί ακόμα πιό έντονα η
δική μας πνευματική κενότητα και πολιτιστική ανυπαρξία. Δεν
είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζεται σαν
χώρα δεύτερης κατηγορίας στην Ευρώπη. Με πολίτες δεύτερης
κατηγορίας πώς αλλιώς θα μπορούσε να αντιμετωπίζεται;

Πάνος Φιλιππακόπουλος


ΕΝΑΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ ΕΦΥΓΕ
O Ισαάκ Ασίμοφ, κορυφαίος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας
και σημαντικότατη μορφή στην εκλαΪκευση της επιστήμης, πέθανε
στις 2 Απριλίου σε ηλικία 72 ετών στη Νέα Υόρκη όπου ζούσε τα
τελευταία χρόνια. Γεννήθηκε στο Πετροβίτσι της Σοβιετικής
Ένωσης τον Ιανουάριο του 1920 και πήγε με τους γονείς του στις
ΗΠΑ σε ηλικία 3 ετών. Πήρε το Πτυχίο της Χημείας από το
Πανεπιστήμιο Κολούμπια και μέχρι το 1958 κατείχε έδρα της
Βιοχημείας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης
πριν προτιμήσει τελικά την επιστημονική φαντασία από την
επιστημονική πραγματικότητα.
Στη διάρκεια την συγγραφικής του καριέρας, που ξεκίνησε στη
δεκαετία του _30 από περιοδικά, μας χάρισε περισσότερα από 450
βιβλία που _οδήγησαν τα όρια της φαντασίας πολλών κατοίκων
αυτού του πλανήτη πολλά έτη φωτός μακρύτερα_.
Από τη δεκαετία του _50, ο Ισαάκ Ασίμοφ διατύπωσε στο βιβλίο
του _Εγώ, το ρομπότ_ τους τρεις θεμελιώδεις νόμους της
ρομποτικής, ενώ η τριλογία του _Foundation_ του χάρισε το 1966
το βραβείο Hugo και τον τίτλο του συγγραφέα του πλέον
επιτυχημένου έργου Επιστημονικής Φαντασίας. O Ασίμοφ άλλαξε το
πρότυπο του ρομπότ σαν δολοφονικού μηχανήματος, άποψη που
ακολούθησαν αργότερα και άλλοι συγγραφείς. Τα μπεστ-σέλερ
συνεχίστηκαν στη δεκαετία του _60 με το _Φανταστικό ταξίδι_.
Στα έργα του συμπεριλαμβάνονται και βιβλία με αντικείμενο την
ιστορία, την τέχνη, αλλά και χιουμοριστικά.
Ανάμεσα στα γνωστότερα έργα του είναι τα: _Οι θεοί κάποτε_, _H
γέννηση και ο θάνατος των άστρων_,_Η γη, το σπίτι μας_, _H
σελήνη της γης_, _Οι αστεροειδείς_, _Πως γεννήθηκε το σύμπαν_.
O Ισαάκ Ασίμοφ κατατάσσεται ανάμεσα στους τρεις γίγαντες του
_Χρυσού Αιώνα_ της επιστημονικής φαντασίας μαζί με τον Ρόμπερτ
Χένλαϊν και τον ’ρθουρ Κλαρκ. Από αυτούς μόνον ο τελευταίος
παραμένει εν ζωή.

EIKONIKH ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
_Το δωμάτιο φάνηκε να στενεύει και να αλλάζει σχήμα πριν οι
τοίχοι αρχίσουν τελικά να διπλώνουν και να εξαφανίζονται σαν
τις σελίδες ενός βιβλίου. Ξαφνικά μιά πολύχρωμη μπάλα άρχισε
να πλησιάζει χοροπηδώντας λες και ξεπετάχτηκε από το άπειρο.
Πλησίαζε μεγαλώνοντας σε κάθε αναπήδηση μέχρι που ήλθε να
σταματήσει μπροστά μου. Σήκωσα το χέρι μου να την αγγίξω κι
αυτή οπισθοχώρησε μόλις την ακούμπησα με την άκρη του δακτύλου
μου. Έβγαλα τα γυαλιά από τα μάτια μου και τα πάντα
εξαφανίστηκαν_. Αυτή είναι η πρώτη εμπειρία, αν και
ομολογουμένως είναι δύσκολο να περιγραφεί με λόγια, κάποιου
που περιγράφει την επαφή του με την τεχνολογία που έγινε
γνωστή με το οξύμωρο σχήμα _Εικονική Πραγματικότητα_ ή κατ_
άλλους _Πραγματική Εικονικότητα_.
H τεχνική επιτρέπει στους χρήστες να _νιώθουν_ και να
_ελέγχουν_ έναν εικονικό κόσμο, δημιούργημα ηλεκτρονικών
υπολογιστών. Παράθυρο σ_ αυτόν τον κόσμο είναι μιά ειδική
μάσκα που περιέχει δύο μικροσκοπικές τηλεοπτικές οθόνες
προσαρμοσμένες μπροστά σε κάθε μάτι και κλειδί αποτελούν τα
εφοδιασμένα με αισθητήρες γάντια που επιτρέπουν την απ_
ευθείας επικοινωνία με τον υπολογιστή.
Οι συσκευές _Εικονικής Πραγματικότητας_ δεν είναι απλώς ένα
παιγνίδι, αλλά η επαναστατική επέκταση συστημάτων, όπως οι
εξομοιωτές πτήσης, που χρησιμοποιούνται εδώ και αρκετά χρόνια
για την εκπαίδευση πιλότων. Τώρα όμως ο χρήστης δεν είναι
απλώς ένας παρατηρητής αλλά συμμετέχει στο φανταστικό αυτόν
κόσμο.
Όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των συστημάτων προβλέπουν ότι
θα αποτελέσει το _μέσον_ που θα τερματίσει τη βασιλεία την
τηλεόρασης αν δεν την εξαφανίσει εντελώς πριν από την πρώτη
δεκαετία του επόμενου αιώνα.
Οι διαστάσεις των πολλαπλών εφαρμογών της νέας τεχνολογίας
μόλις έχουν αρχίσει να εξερευνώνται. Σε ερευνητικό κέντρο των
ΗΠΑ επιστήμονες μελετούν βιομηχανική ασφάλεια σε ένα
εργοστάσιο που βρίσκεται μόνον μέσα στη μνήμη ενός
ηλεκτρονικού υπολογιστού, ενώ η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία
(ESA) μελετά τη χρήση του συστήματος για την εκπαίδευση των
αστροναυτών σε διαστημικούς περιπάτους που σήμερα απαιτούν
γιγάντιες δεξαμενές με νερό για να τους δίνουν την αίσθηση της
απουσίας βαρύτητας.
Το υψηλό κόστος είναι σήμερα το μόνο εμπόδιο που χωρίζει το
ευρύ κοινό από το να _γευτεί_ την εμπειρία της _Εικονικής
Πραγματικότητας_. Ήδη όμως έχουν γίνει τα πρώτα βήματα για τη
μαζική παραγωγή των συστημάτων που απαιτούνται. H εταιρία
κινηματογραφικών παραγωγών MCA μάλιστα σκοπεύει να ανοίξει το
πρώτο χωρό-θέατρο _Εικονικής Πραγματικότητας_ μέσα στο 1994.
Ήδη όμως η πρώτη ταινία του είδους έκανε την εμφάνισή της σαν
πειστήριο σε δικαστήριο στις ΗΠΑ και παρουσίαζε τις πιθανές
συνθήκες κάτω από τις οποίες ο κατηγορούμενος πυροβόλησε τον
αδελφό του. H ταινία διάρκειας 90 δευτερολέπτων απεικόνιζε τη
σκηνή του φόνου βάσει των καταθέσεων άλλων μαρτύρων και
συμβουλών ιατροδικαστών και ειδικών στη βλητική. H υπεράσπιση
προέβαλε σοβαρές αντιρρήσεις κατηγορώντας την ταινία σαν
προσπάθεια εντυπωσιασμού του δικαστηρίου με περιστατικά που
ίσως ποτέ δεν έλαβαν χώρα. H εταιρία όμως που προετοίμασε την
ταινία υποστήριξε ότι ανάλογες αντιρρήσεις είχαν προβληθεί και
την εποχή που φωτογραφίες είχαν προσκομιστεί σαν αποδείξεις σε
δικαστήρια αλλά με την πάροδο του χρόνου η αξία τους
αποδείχθηκε πέραν πάσης αμφιβολίας. Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον
άρθρο σχετικά με την _Εικονική Πραγματικότητα_ μπορείτε να
διαβάσετε στο τεύχος Νο 2 του νέου περιοδικού _Επιστήμη &
Τεχνολογία_ που κυκλοφορεί στα περίπτερα από τις Τεχνικές
Εκδόσεις.
(Φωτογραφία: PETER MENZEL/SCIENCE PHOTO LIBRARY/M. ISSARIS)
_ΤΑΣΗ_ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Πριν από δέκα περίπου χρόνια η δημοσίευση μιάς ιατρικής
μελέτης στις Ηνωμένες Πολιτείες προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση
αφού συνέδεε ένα από τα αγαθά του σύγχρονου πολιτισμού, την
ηλεκτρική ενέργεια, με την πιθανότητα ανάπτυξης διαφόρων
μορφών καρκίνου. H μελέτη συγκεκριμένα ανέφερε ότι ο κίνδυνος
λευχαιμίας για παιδιά που ζούσαν κοντά σε γραμμές μεταφοράς
ηλεκτρικού ρεύματος υψηλής τάσης ήταν τουλάχιστον διπλάσιος
από αυτόν που διέτρεχαν παιδιά σε άλλες περιοχές. Αν και οι
κίνδυνοι από πηγές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας υψηλής
ενέργειας, όπως για παράδειγμα αναμεταδότες μικροκυμάτων,
πομποδέκτες ραντάρ κ.α., είναι γνωστοί για πολλά χρόνια, οι
πιθανοί κίνδυνοι από ηλεκτρομαγνητικά πεδία χαμηλής συχνότητας
ερχόντουσαν για πρώτη φορά στο φως. Στα δέκα χρόνια που
πέρασαν, το ερώτημα του πόσο επηρεάζονται τα ζωϊκά κύτταρα και
οι ιστοί από αυτά τα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία δεν έχει
λάβει ακόμη οριστική απάντηση αλλά σήμανε τη συνέχιση των
μελετών από πολλούς επιστημονικούς οργανισμούς σε πολλές χώρες
του κόσμου όπως αποδείχθηκε και σε πρόσφατο συνέδριο που έγινε
πρόσφατα στο Λονδίνο, με σκοπό το συντονισμό των σχετικών
ερευνών.
H απουσία επιστημονικών στοιχείων σημαίνει ότι οι αρμόδιες
αρχές σε διάφορες χώρες δεν έχουν καμία βάση για να λάβουν
μέτρα και να εκδόσουν σχετικές οδηγίες για την προστασία των
πολιτών από τον πιθανό κίνδυνο. Το πρόβλημα εμφανίζεται ακόμη
πιό περίπλοκο αφού στη συνέχεια της εξακρίβωσης των πιθανών
βλαβερών επιδράσεων της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας χαμηλής
συχνότητας, ακολουθεί μιά αλληλουχία χρονοβόρων ενεργειών. Θα
πρέπει για παράδειγμα να τεθούν τα ποσοτικά όρια ασφαλούς
έκθεσης στην ακτινοβολία αυτού του τύπου, ενώ σημαντικό είναι
να οριστεί τί ακριβώς σημαίνει βλάβη της υγείας από αυτήν και
τί όχι. Περισσότερο όμως σημαντικό από όλα είναι το υψηλότατο
κόστος λήψης προφυλακτικών μέτρων, όπως η μετακίνηση των
εναερίων γραμμών υψηλής τάσης και των υποσταθμών από
κατοικημένες περιοχές

ΖΩΗ ΣΤΑ ΒΑΘΗ ΤΗΣ ΒΑ_ΚΑΛΗΣ
Πριν από 13 περίπου χρόνια ωκεανολόγοι ανακάλυψαν σημεία στον
ωκεανικό βυθό, όπου μάγμα από τα έγκατα της γης ερχόταν σε
επαφή με το θαλασσινό νερό. Τα σημεία αυτά ήταν το επίκεντρο
ανάπτυξης μερικών από τις πιό παράξενες μορφές ζωής στον
πλανήτη, όπως τεράστιων οστρακοειδών, βακτηριδίων μήκους
αρκετών εκατοστών και θαλάσσιων σκουλικιών με σώματα που οι
διαστάσεις τους ξεπερνούσαν τα τρία μέτρα. Μέχρι πρόσφατα
επιστεύετο ότι τα σημεία αυτά, βρισκόντουσαν αποκλειστικά στις
αβύσσους των ωκεανών αλλά πριν από δύο περίπου χρόνια μιά
ομάδα ερευνητών τα ανακάλυψε και στο βυθό της λίμνης Βαϊκάλης
στη Σιβηρία.
Τα υδροθερμικά αυτά στόμια ξεκινούν συνήθως από γιγάντιες,
βαθιές σχισμές των τεκτονικών πλακών όπου το μάγμα και το νερό
έρχονται σε ελεγχόμενη επαφή. H Βαϊκάλη έχει ουσιαστικά
σχηματιστεί από ένα τέτοιο ρήγμα και αποτελεί τη βαθύτερη και
παλιότερη λίμνη με ηλικία μεγαλύτερη των 25 εκατομμυρίων ετών.
O πραγματικός στερεός πυθμένας της κρύβεται από τρία περίπου
χιλιόμετρα υλικών που εναποτέθηκαν εκεί με την πάροδο των
χρόνων. Οι επιστήμονες ήξεραν ότι εάν υπήρχαν υδροθερμικά
στόμια θα έπρεπε να βρίσκονται εκεί βαθιά στη λάσπη. Οι πρώτες
έρευνες βασίστηκαν σε σοβιετικές θερμογραφικές μελέτες αλλά
αργότερα μιά ομάδα από αμερικανικό πανεπιστήμιο άρχισε τις
δικές της έρευνες χρησιμοποιώντας ένα βαθυσκάφος-ρομπότ και
μελετώντας την εμφάνιση, αλατότητα και θερμοκρασία της λάσπης
του βυθού. H επιτυχία δεν άρχισε να έλθει όταν μερικούς μήνες
μετά ανακάλυψαν το πρώτο στόμιο γεμάτο με σφουγγάρια, γιγάντια
βακτήρια και γαρίδες τερατωδών διαστάσεων. Αν και τα δύο
τελευταία είχαν ξαναπαντηθεί κάτω από ανάλογες συνθήκες στους
ωκεανούς, η ύπαρξη των σπόγγων προβληματίζει τους επιστήμονες
για το πώς οι οργανισμοί αυτοί βρέθηκαν στο βυθό της λίμνης.
Μιά θεωρία υποδεικνύει ότι η Σιβηρία κατακλύστηκε σε
προϊστορικούς χρόνους, επιτρέποντας έτσι τη μετανάστευση
θαλασσίων οργανισμών από τον Αρκτικό ωκεανό. Με τον καιρό, οι
οργανισμοί αυτοί προσαρμόστηκαν στο περιβάλλον του γλυκού
νερού και αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα γύρω από τα υδροθερμικά
στόμια.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα _ζωοφόρα_ αυτά στόμια δεν
παρουσιάζουν απόλυτα τη συμπεριφορά και τις συνθήκες αυτών που
απαντώνται στους ωκεανικούς πυθμένες. Για παράδειγμα η
θερμοκρασιακή διαφορά με το περιβάλλον είναι μόνον 24 βαθμοί,
ενώ στους ωκεανούς η διαφορά αυτή ξεπερνά τους 700 βαθμούς.
Έτσι και οι πληθυσμοί της χλωρίδας και της πανίδας που
συγκεντρώνουν γύρω τους είναι κατ_ ανάγκη μικρότεροι αλλά η
μελέτη τους δίνει στους επιστήμονες ανεξάντλητη πηγή στοιχείων
για την εξέλιξη των ειδών στον πλανήτη.

ΜΕΤΡΩΝΤΑΣ TO ΓΗΙΝΟ _ΣΦΥΓΜΟ_
Το καλοκαίρι του 1989, ένα νέο ηφαίστειο έκανε την εμφάνισή
του στον ταραγμένο βυθό του ωκεανού έξω από το ιαπωνικό
θέρετρο 'Ιτο, εκατό περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Τόκιο.
H τυχαία παρουσία ενός ερευνητικού σκάφους στην περιοχή
επέτρεψε στους επιστήμονες αλλά και τους Ιάπωνες τηλεθεατές να
παρακολουθήσουν το φαντασμαγορικό θέαμα όταν η θαλάσσια
επιφάνεια άρχισε να τινάζεται δεκάδες μέτρα στον αέρα, ενώ
πυκνός ατμός και καπνοί γέμιζαν την περιοχή.
Μερικές εβδομάδες αργότερα, μιά ομάδα γεωλόγων ήλθε με μιά
αναφορά τους να εκπλήξει την επιστημονική κοινότητα,
παρουσιάζοντας όλες τις λεπτομέρειες της ηφαιστειακής γένεσης,
έστω και αν κανένα από τα μέλη της δεν βρισκόταν κοντά στο
περιστατικό τη στιγμή της έντονης δραστηριότητας. H ομάδα είχε
αποκτήσει όλα τα στοιχεία που χρειαζόταν για να καταλήξει ότι
το ηφαίστειο είχε σχηματιστεί από ένα άνοιγμα του θαλάσσιου
πυθμένα μόλις 15 εκατοστών, από ένα δίκτυο δορυφόρων.
Το δίκτυο αυτό είναι ουσιαστικά ένα δορυφορικό σύστημα
ραδιοφάρων τοποθετημένο σε γεωστατική τροχιά, 36.000
χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια του πλανήτη. O κύριος
προορισμός του είναι η παροχή στοιχείων για τη ναυτιλία
μεγάλης ακρίβειας. Ειδικές συσκευές (πολλές φορές, όχι
μεγαλύτερες από μία συσκευή τηλεφώνου) δίνουν θέση του
παρατηρητή με ακρίβεια μερικών μέτρων σε οποιοδήποτε σημείο
της Γης. Με ολοκληρωμένο το δίκτυο σε τροχιά, η ακρίβεια αυτή
θα αυξηθεί και άλλο κατακόρυφα. Σύντομα όμως από τις
καταπληκτικές δυνατότητες του δικτύου ξεπήδησαν και άλλες
εφαρμογές όπως για παράδειγμα η _δορυφορική_ γεωδεσία, η
επιστήμη δηλαδή που χαρτογραφεί και παρακολουθεί τις
μετακινήσεις του γήινου φλοιού.
Για να εκτιμήσει κανείς την εξαντλητική προεργασία που απαιτεί
η κλασική γεωδαισία θα πρέπει να σημειώσουμε ότι απαιτεί
πολυάριθμες ομάδες επιστημόνων με εξοπλισμό που πολλές φορές
αποτελεί το μοναδικό φορτίο πολλών φορτηγών αυτοκινήτων. H
τεχνική βασίζεται στον τριγωνισμό και έχει ιστορία μερικών
χιλιάδων χρόνων. Μετρώντας τις πλευρές ενός γιγάντιου τριγώνου
κατασκευάζεται σιγά-σιγά ένα δίκτυο τριγώνων όπου οι πλευρές
και γωνίες ανάμεσά τους είναι γνωστές. Με τον τρόπο αυτόν
είναι δυνατόν να καλυφθούν (αργά αλλά σταθερά) περιοχές πολλών
εκατοντάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων κάθε χρόνο, κυρίως κατά
μήκος γνωστών ρηγμάτων του γήινου φλοιού. Συγκρίνοντας τις
μετρήσεις με αυτές παρελθόντων ετών, οι επιστήμονες μπορούν να
διαπιστώσουν εάν υπήρξαν μετακινήσεις κατά μήκος του ρήγματος.
H μέθοδος είναι βέβαια ακριβής αλλά εξαιρετικά χρονοβόρος και
ακόμη και σημεία που παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον όπως
για παράδειγμα το ρήγμα του Αγίου Ανδρέα στην Καλιφόρνια δεν
μπορούν να δεχθούν τις επισκέψεις των επιστημόνων περισσότερες
από τέσσερις φορές το χρόνο.
Στη βασική του εφαρμογή, η ακρίβεια του συστήματος στον
προσδιορισμό της θέσης ενός δέκτη (περίπου 30 μέτρα) δεν είναι
φυσικά αρκετή για τη μέτρηση της μετακίνησης των πλευρών των
ρηγμάτων. Χρειάστηκε έτσι να τροποποιηθεί το σύστημα βάσει
μιάς απλής παρατήρησης ενός επιστήμονα που είχε εργαστεί στην
ανάπτυξή του. Όταν δύο δέκτες που βρίσκονται σε απόσταση ο
ένας από τον άλλον δέχονται σήμα από τον ίδιο δορυφόρο με μία
διαφορά φάσης λόγω της διαφοράς αποστάσεων των δύο σημείων από
το δορυφόρο. Μετρώντας αυτήν τη διαφορά φάσης από τρεις
τουλάχιστον δορυφόρους, είναι δυνατή τη μέτρηση της σχετικής
θέσης άρα και της μετακίνησης των δύο δεκτών με ακρίβεια
εκατοστού. H μέθοδος, αν και άχρηστη για τη βελτίωση της
ακρίβειας του συστήματος στην αρχική του χρήση σαν
ραδιοναυτιλιακό βοήθημα, αποτελεί πολύτιμο σύμμαχο των
γεωλόγων στο να _διαβάζουν κυριολεκτικά το σφυγμό ενός
ζωντανού πλανήτη όπως η Γη_.


ΑΠ_ TON ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ
-Σε πρόσφατο αεροπορικό ατύχημα στη Γαλλία, πολλά από τα
θύματα του μοιραίου αεροσκάφους δεν θα ήταν δυνατόν να
αναγνωριστούν χωρίς τη συμβολή της νέας τεχνικής που βασίζεται
στην εξακρίβωση της ταυτότητας μέσω του DNA. Ένα επιτελείο
ειδικών ιατροδικαστών, οδοντιάτρων και βιολόγων χρειάστηκαν
περισσότερο από 10 μέρες για να ανακαλύωουν την ταυτότητα 68
εκ των 87 θυμάτων της αεροπορικής τραγωδίας μέσω συμβατικών
μεθόδων. H έρευνα όμως οδήγησε σε αδιέξοδο για τα υπόλοιπα 19
θύματα. Τελικά η ταυτότητα 16 εξ αυτών εξακριβώθηκε μέσω της
νέας τεχνικής που βασίζεται στη σύγκριση των αλυσίδων του DNA
με αυτές των στενών συγγενών. Σε τρεις μόνον περιπτώσεις δεν
στάθηκε δυνατή η αναγνώριση επειδή δεν υπήρχαν αρκετά γενετικά
στοιχεία. Οι ειδικοί πάντως τονίζουν ότι η μέθοδος αυτή, αν
και ασχεδόν αλάνθαστη σε περιπτώσεις που και οι δύο γονείς του
θύματος μπορούν να δώσουν δείγματα αίματος, δεν μπορεί να
υποκαταστήσει τις συμβατικές μεθόδους ελέγχου ταυτότητας λόγω
του υψηλού κόστους, μεγαλύτερου των 60 εκατομμυρίων δραχμών
στη συγκεκριμένη περίπτωση. Αντίθετα επεσήμαναν ότι εάν είχε
προβλεφθεί η δημιουργία κάποιας τράπεζας στοιχείων DNA, ακόμη
και για περιορισμένο αριθμό ατόμων όπως τα πληρώματα
αεροπορικών εταιριών, στρατιωτικοί κ.λπ., το κόστος θα ήταν
μόλις 20.000 δραχμές κατά περίπτωση.


IATPIKH
-H ραγδαία πρόοδος στην Ιατρική και τη Βιολογία κάνει
απαραίτητη την θέσπιση νέων κανόνων αλλά και νόμων που θα
οριοθετούν το πεδίο δράσης των επιστημόνων. H Γαλλία, είναι
μία από τις χώρες όπου το θέμα έχει απασχολήσει τόσο την
πολιτεία όσο και τους επιστημονικούς συλλόγους και έχει
σημαντικές αντιδράσεις. Πριν από τρία περίπου χρόνια μιά
ανάλογη προσπάθεια από την πλευρά της πολιτείας κατέληξε σε
αδιέξοδο αφού δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από όσα
έλυσε. Σήμερα, ένα τουλάχιστον νομοσχέδιο που προτείνεται,
αναμένεται να βρει πολλούς υποστηρικτές στην επιστημονική
τουλάχιστον κοινότητα αφού χαλαρώνει τους περιορισμούς σχετικά
με την πρόσβαση σε τράπεζες ιατρικών και άλλων πληροφοριών.
Αντίθετα ένα άλλο νομοσχέδιο οριοθετεί για πρώτη φορά το
νομικό πλαίσιο σχετικά με το ανθρώπινο σώμα, τα γενετικά
πειράματα και την τεχνητή γονιμοποίηση. Για πρώτη φορά
ορίζονται ποινές για τη διακίνηση και εμπορία ανθρωπίνων μελών
αλλά και των περιπτώσεων γυναικών που κυοφορούν για λογαριασμό
άλλων. Οι περιπτώσεις αυτές είχαν ξεσηκώσει σκάνδαλο πριν
μερικά χρόνια και σύμφωνα με το νέο νόμο περιορίζονται
σημαντικά και επιτρέπονται μόνον κάτω από συνθήκες που ορίζει
ειδικό δικαστήριο. H τεχνητή γονιμοποίηση περιορίζεται μόνον
σε ζευγάρια που έχουν πρόβλημα στειρότητας ή κινδυνεύουν να
μεταδόσουν στο έμβρυο κάποια σημαντική ασθένεια. Ένα θέμα που
παραμένει σημείο διαμάχης είναι η πρόβλεψη ότι σε τέτοιες
περιπτώσεις οι δότες σπέρματος πρέπει να παραμένουν ανώνυμοι.
Αντίθετα, αρκετοί ειδικοί ανάμεσά τους βιολόγοι και ψυχολόγοι
υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα σε άτομα
που γεννήθηκαν μ_ αυτόν τον τρόπο να γνωρίζουν τους
πραγματικούς γονείς τους. H Γαλλία είναι μία από τις χώρες που
υποστηρίζει την άμεση σύγκλιση πανευρωπαϊκού συνεδρίου για το
θέμα των ηθικών φραγμών στην ιατρική και τη βιολογία.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
-Μεγάλες εταιρίες στη δυτική Ευρώπη, τις ΗΠΑ, τον Καναδά και
την Ιαπωνία προμηθεύουν έναντι μικρού τιμήματος χώρες του
Τρίτου Κόσμου με επικίνδυνη τεχνολογία. Την αποκάλυψη αυτή
έκαναν επιστήμονες σε διεθνές συνέδριο με θέμα τη μεταφορά
τεχνολογίας από τις ανεπτυγμένες στις αναπτυσσόμενες χώρες που
έγινε στις αρχές του χρόνου στην Αυστραλία. Σύμφωνα με τις
καταγγελίες, μεγάλες εταιρίες _πωλούν_ σε τριτοκοσμικές χώρες
επικίνδυνη τεχνολογία σε πολύ χαμηλότερες τιμές από ό,τι
ασφαλέστερες μορφές που έχουν αναπτυχθεί μετά από πιέσεις
οργανώσεων καταναλωτών στη Δύση. Για παράδειγμα, σε πολλές
περιοχές του Τρίτου Κόσμου χρησιμοποιούνται μέθοδοι κατασκευής
χημικών από τη χλωριοαλκαλική βιομηχανία που αφήνουν να
διαρρεύσουν στο περιβάλλον μεγάλες ποσότητες υδραργύρου. O
υδράργυρος καταλήγει τελικά στο νερό σε μορφές που προσβάλλουν
το νευρικό σύστημα των ανώτερων οργανισμών. Τα χημικά που
παράγονται, χρησιμοποιούνται σε πολλές βιομηχανίες
επεξεργασίας πρώτων υλών και κοστίζουν έως και τέσσερις φορές
λιγότερο από ό,τι αυτά που παράγονται με λιγότερο ρυπογόνες
μεθόδους στις βιομηχανικές χώρες. Ειδικοί επιστήμονες
υπολογίζουν ότι η μόλυνση του περιβάλλοντος είναι ο
μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι χώρες του Τρίτου
Κόσμου δεδομένης και της απουσίας ενημέρωσης ή ισχυρών
οικολογικών οργανώσεων.

-Το ιαπωνικό μετεωρολογικό ινστιτούτο ανακοίνωσε στα μέσα
Μαρτίου ότι η τρύπα του Όζοντος πάνω από την Ανταρκτική έχει
μεγαλώσει κατά 13 φορές τα τελευταία δέκα χρόνια και σήμερα
καλύπτει μιά έκταση 17 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Στοιχεία που αφορούν την ίδια την Ιαπωνία αναφέρουν ότι η
μεγαλύτερη καταστροφή στο διάστημα αυτό, 4,5% έλαβε χώρα πάνω
από την πόλη Σαπόρο, ενώ σημαντική μείωση της στοιβάδας του
Όζοντος υπήρξε και πάνω από άλλες ιαπωνικές μεγαλουπόλεις.


ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
-Μια αμερικανική εταιρία παρουσίασε ένα νέο χημικό προϊόν που
ίσως σημάνει και το τέλος του _γκραφίτι_, σημαντικού παράγοντα
στην υποβάθμιση της ζωής στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις.
Μέχρι σήμερα η αντιμετώπιση των επιγραφών με σπρέι σε τοίχους
ή άλλες επιφάνειες ήταν ουσιαστικά ένας άνισος αγώνας.
Προσπάθειες για την κατασκευή υλικών προστασίας, διαλυτικών ή
καθαριστικών προσέκρουε στο υψηλό κόστος ή τη δυσκολία χρήσης
τους. Το νέο υλικό, που μοριακά είναι συγγενές με το κοινό
σαπούνι ψεκάζεται πάνω στις επιφάνειες που πρόκειται να
προστατευθούν. H υδατοδιαλυτή ουσία περιέχει ενεργά ιοντικά
και φθωριοαλκαλικά στοιχεία που του δίνουν ιδιότητες ανάλογες
του σαπουνιού. Σε αντίθεση όμως με τα μόρια του τελευταίου,
που προσκολλώνται στη βρωμιά βοηθώντας την αφαίρεσή της, τα
μόρια της νέας ουσίας προσκολλώνται στις περισσότερες
επιφάνειες, δημιουργώντας ένα προστατευτικό στρώμα. H
κατασκευάστρια εταιρία DOW, στις μέχρι στιγμής δοκιμές έχει
βρει ότι οι επιφάνειες που έχουν επιχριστεί με το προϊόν
προστατεύονται από μπογιές, μελάνι, μαρκαδόρους, γράσα κ.α. Το
ίδιο προϊόν έχει δοκιμαστεί και σε προφυλακτήρες αυτοκινήτων
και έχει βρεθεί ότι προσφέρει εξαιρετική προστασία στους
λεκέδες από έντομα, πίσα ή χώμα.