Καλειδοσκόπιο
ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΑΙΝΟΥΡΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣH ρουτίνα της καθημερινής ζωής και η τάση κάθε ανθρώπου να
θεωρεί «αυτονόητα» όσα υπάρχουν γύρω του, μας εμποδίζουν πολλές
φορές να συνειδητοποιήσουμε τις πολλαπλές εξελίξεις που
βελτιώνουν συνεχώς τη ζωή μας, ποιοτικά και ποσοτικά. Σπάνια
εντυπωσιαζόμαστε από κάποια σημαντική επιστημονική ή τεχνική
καινοτομία σε βαθμό που να σκεφθούμε ότι πράγματι έγινε κάτι
που θα κάνει τη ζωή μας ευκολότερη. Θεωρούμε αυτά που μας
προσφέρονται «φυσιολογικά» και καθώς η συνεχής οικονομική κρίση
δεν μας επιτρέπει να τα απολαύσουμε όλα, θεωρούμε τη ζωή μας
δύσκολη και γκρινιάζουμε για όσα μας λείπουν.
Από την πρακτική αυτή δεν εξαιρούμε ούτε τον εαυτό μας, άλλωστε
απ? αυτήν εδώ τη στήλη συνήθως γκρινιάζουμε για όσα δεν
συμβαίνουν, για όσα δεν γίνονται σωστά και για όσα θα μπορούσαν
να γίνουν. Κι αυτό δεν είναι καθόλου κακό, θα λέγαμε μάλιστα
ότι αυτή η νοοτροπία αποτελεί τη βάση της εξέλιξης και της
βελτίωσης του ανθρώπινου πολιτισμού. Κάθε γενιά θεωρεί
«κεκτημένα» τα όσα κληρονόμησε από τις προηγούμενες, θεωρεί
φυσιολογικό κάθε νέο επίτευγμά της και αποζητάει συνεχώς το
ακόμα καλύτερο, χωρίς να ικανοποιείται ποτέ και χωρίς να θεωρεί
ποτέ πως έφτασε σε κάποιο «τέρμα». Και η αναζήτηση του νέου και
του καλύτερου την οδηγεί συνεχώς σε νέα επιτεύγματα.
Καλό είναι όμως καμιά φορά να κάνουμε ένα διάλειμμα στην
γκρίνια και να αναλογιζόμαστε πόσο καλύτερη και ευκολότερη
είναι η ζωή μας, όχι από εκείνη των μακρινών προγόνων μας
(αλίμονο αν δεν ήταν) αλλά από τη ζωή των γονέων μας ή ακόμα κι
από τη δική μας πριν 20 χρόνια. Και λέγοντας «η ζωή μας» δεν
εννοούμε πόσος είναι ο μισθός μας, πόσες μέρες πηγαίνουμε
διακοπές ή πόσες φορές την εβδομάδα βγαίνουμε για να
διασκεδάσουμε. Είναι βεβαίως κι αυτές παράμετροι που δεν μπορεί
να αγνοεί κανείς αλλά δεν είναι οι μόνες που χαρακτηρίζουν την
ποιότητα της ζωής μας. Εμείς αναφερόμαστε εδώ περισσότερο σε
στοιχεία όπως οι εξελίξεις της ιατρικής, η ανάπτυξη των
τηλεπικοινωνιών, οι δυνατότητες ενημέρωσης, η βελτίωση της
ασφάλειας στις μεταφορές, το σπίτι, τους χώρους δουλειάς και
τόσα άλλα, που έχουν ανεβάσει την ποιότητα της ζωής μας σε άλλα
επίπεδα χωρίς ουσιαστικά να το έχουμε συνειδητοποιήσει.
Συγχωρείστε μας αυτή την πιο «φιλοσοφική» αντιμετώπιση της καθημερινότητας
αυτόν το μήνα, αλλά νομίζουμε ότι δεν είναι κακό να εκτιμούμε
αυτά που έχουμε, άσχετα αν προσπαθούμε να τα βελτιώσουμε. Κι
επιτρέψτε μας να αναφέρουμε ένα προσωπικό παράδειγμα που μας
οδήγησε σ? αυτή τη φιλοσοφική διάθεση και δείχνει
χαρακτηριστικά πόσο έχουν βελτιωθεί βασικά στοιχεία της ζωής
μας, που ίσως δεν εκτιμούμε όσο πρέπει. Πριν μερικές εβδομάδες
ο 9χρονος γιος του υπογράφοντος χειρουργήθηκε για τη θεραπεία
μιας βουβωνοκήλης. Μέσα σε μία ώρα από την έξοδό του από το
χειρουργείο σηκώθηκε, περπάτησε και έφαγε παγωτό, λίγες ώρες
αργότερα έφυγε από το νοσοκομείο και επέστρεψε στο σπίτι με
ελάχιστους πόνους μόνον όταν περπατούσε, και την επομένη δεν
κάθησε ούτε μία ώρα στο κρεβάτι, ενώ ο γιατρός τού επέτρεψε να
φάει ό,τι και όσο ήθελε. Αυτό ήταν μια έκπληξη για μας, παρόλο
που υποτίθεται πως παρακολουθούμε τις εξελίξεις της επιστήμης,
! όπως διαπιστώσαμε αντιμετωπίστηκε με έκπληξη απ? όλους, σε
όσους το αναφέραμε. Κάτι που σημαίνει ότι κανείς δεν έχει
συνειδητοποιήσει πόσο τεράστια είναι η βελτίωση των δυνατοτήτων
προστασίας της υγείας μας, ακόμα και σε απλές περιπτώσεις που
μπορούν να συμβούν στον καθένα. Συγκρίνετε αυτό το περιστατικό
με κάτι αντίστοιχο πριν 20 χρόνια, την ταλαιπωρία, τους πόνους,
τη δίαιτα και την ανάγκη νοσηλείας στο νοσοκομείο που
συνεπαγόταν, και σκεφθείτε αν η μείωση του ανθρώπινου πόνου και
η προστασία της υγείας δεν αποτελεί ένα τεράστιο άλμα στην
προσπάθεια της βελτίωσης της ποιότητας ζωής. Ας συνεχίσουμε
λοιπόν τις προσπάθειες για το καλύτερο, ας συνεχίσουμε την
γκρίνια για τις ελλείψεις που υπάρχουν και τα λάθη που
γίνονται, αλλά καλό είναι να εκτιμούμε και την πρόοδο που έχει
γίνει και τα επιτεύγματα της σημερινής γενιάς.
Πάνος Φιλιππακόπουλος
ΝΟΤΕΣ ΚΑΙ ΥΓΙΗ ΦΥΤΑ
Η σχέση μεταξύ μουσικής και της ανάπτυξης των φυτών είναι κάτι
που οι επιστήμονες ερευνούν εδώ και αρκετά χρόνια. Η περίπτωση
όμως του Γάλλου Ζοέλ Στενχάιμερ είναι μοναδική, αφού πρόσφατα
κατέθεσε αίτηση για την απόκτηση διεθνούς διπλώματος
ευρεσιτεχνίας, υποστηρίζοντας ότι γράφει μουσική που βοηθά τα
φυτά να αναπτυχθούν. Σύμφωνα με όσα ισχυρίζεται, οι συνθέσεις
του δεν είναι τυχαίες. Κάθε νότα είναι προσεκτικά επιλεγμένη
ώστε να αντιστοιχεί σε ένα αμινο-οξύ μιας πρωτεϊνης. Έτσι η
ολοκληρωμένη μελωδία αντιστοιχεί στην πρωτεϊνη αυτή. Ο
Στενχάιμερ υποστηρίζει ότι τα φυτά στο άκουσμα των μελωδιών
αυτών παράγουν περισσότερη από τη συγκεκριμένη πρωτεϊνη απ?
ό,τι θα παρήγαγαν φυσικά. Η διαδικασία μπορεί όμως να έχει την
αντίστροφη πορεία, δηλαδή να υπάρξει σύνθεση που να απαγορεύει
την παραγωγή πρωτεϊνών που δημιουργούν ανεπιθύμητες
παρενέργειες στα φυτά, όπως το σάπισμα.
Ο Στενχάιμερ θεωρεί ότι οι νότες και τελικά η μουσική αποτελούν
πολλαπλάσια παράγωγα των αρχικών εκείνων συχνοτήτων που
απαντώνται σε μοριακό επίπεδο στη διάρκεια της σύνθεσης των
πρωτεϊνών από τα δομικά τους στοιχεία, τα αμινο-οξέα. Ο
Στενχάιμερ, που έχει σπουδάσει κβαντική φυσική στο Πανεπιστήμιο
του Πρίνστον, βασίζει την ευρεσιτεχνία του σε δύο συνθέσεις που
αφορούν την παραγωγή δύο πρωτεϊνών (Cytochrome oxydase και
Cytochrome C) και σχετίζονται με το χρώμα των φυτών. Στη
διάρκεια των πειραμάτων που διεξήγαγε, χρησιμοποίησε ντοματιές.
Τα φυτά που μεγάλωσαν με τη μουσική (σε δόσεις των τριών λεπτών
την ημέρα) μεγάλωσαν έως και δυόμισι φορές περισσότερο από αυτά
που δεν δέχθηκαν την ευεργετική επίδρασή της.
Ο ερευνητής υποστηρίζει επίσης ότι κατόρθωσε να σταματήσει τη
διάδοση μιας μόλυνσης στις ντοματιές παίζοντας μουσική που δεν
επέτρεπε την ανάπτυξη ενζύμων που ήταν απαραίτητα για την
ανάπτυξη των ιών. Ο Στενχάιμερ αναγνωρίζει ότι πολλοί
πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν με σκεπτικισμό όσα υποστηρίζει.
Παρόλα αυτά επισημαίνει ότι όσοι θα ήθελαν να πειραματιστούν θα
πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, αφού οι μελωδίες θα
πρέπει να είναι πολύ σύντομες σε διάρκεια. Σημειώνει δε και μια
περίπτωση παρενέργειας όπου ο μουσικός που χρησιμοποιούσε για
+ * ηχογραφήσεις είχε δυσκολίες να αναπνεύσει, όταν έπαιξε
πολλές φορές ένα συγκεκριμένο κομμάτι. Στη φωτογραφία η
παρτιτούρα για μια από τις συνθέσεις.
ΖΑΧΑΡΗ ΚΑΙ ΒΕΝΖΙΝΗ
Ζάχαρη στο ρεζερβουάρ καυσίμων ενός αυτοκινήτου είναι μια μέθοδος που
χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται από βανδάλους και
χούλιγκανς έως και... επίδοξους πραξικοπηματίες, όπως ίσως θα
θυμούνται οι παλαιότεροι σε κάποιο περιστατικό της σύγχρονης
ελληνικής ιστορίας. Η χρήση της βασίζεται στην υπόθεση ότι η
ζάχαρη διαλύεται στη βενζίνη και εισέρχεται έτσι στον κινητήρα
του αυτοκινήτου, προκαλώντας βλάβη στις βαλβίδες. Έτσι, όταν
υπάρχει η υποψία ύπαρξής της στα καύσιμα, ο μοναδικός τρόπος
αντιμετώπισης είναι να «ρουφήξουμε» το περιεχόμενο του
ρεζερβουάρ πριν αυτό φτάσει στον κινητήρα. Σύμφωνα όμως με έναν
επιστήμονα από το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια, η
μέθοδος αυτή είναι εντελώς άχρηστη, αφού η ζάχαρη δεν είναι
διαλυτή στη βενζίνη. Έτσι, όταν τοποθετηθεί στο δοχείο
καυσίμων, κατακάθεται στον πυθμένα από όπου φυσικά είναι
δύσκολο να αναρροφηθεί.
Ο ερευνητής είχε τις πρώτες υποψίες για τη μη διαλυτότητα της
ζάχαρης στη βενζίνη από την εποχή που εργάστηκε για 10 περίπου
χρόνια σε εγκληματολογικά εργαστήρια αμερικανικής μεγαλούπολης.
Εκεί, συχνά αστυνομικοί έφερναν για πιστοποίηση δείγματα
καυσίμου που είχαν συλλέξει από περιπτώσεις βανδαλισμών.
Παρόλες όμως τις σχετικές έρευνες, σε σπάνιες μόνον περιπτώσεις
ήταν δυνατόν να εντοπιστούν ίχνη ζάχαρης σε βενζίνη που είχε
«αναρροφηθεί» από ρεζερβουάρ αυτοκινήτου, έστω και αν υπήρχε
βεβαιότητα για το γεγονός. Για να δοκιμάσει τη θεωρία του,
δημιούργησε δείγματα ζάχαρης με πολύ ασθενή ραδιενέργεια και τα
ανακάτεψε με βενζίνη. Παρόλες τις προσπάθειες διάλυσης ακόμη
και με φυγοκεντρισμό, μετέπειτα μέτρηση της ραδιενέργειας στη
μάζα του υγρού έδειξε ότι ελάχιστη ποσότητα της ζάχαρης είχε
τελικά διαλυθεί. Αλλά ακόμη και αν η ζάχαρη ήταν τελικά
διαλυτή, η καταστροφή που θα προκαλούσε είναι μάλλον ασήμαντη.
Επισημαίνει δε, ότι σε μελέτες που έχουν γίνει σε εργαστήρια
μηχανολογίας, ακόμη και ζάχαρη που ρίχθηκε απευθείας στο
καρμπιρατέρ αυτοκινήτων προκάλεσε... πολύ μαύρο καπνό, αλλά
καμιά άλλη βλάβη. Στη φωτογραφία κρύσταλλοι ζάχαρης που όπως
αποδεικνύεται δεν μπορεί να διαλυθεί στο ρεζερβουάρ ενός
αυτοκινήτου.
ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΒΑΘΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΑΛΥΣΙΔΑ ΤΟΥ DNA
Η αλυσίδα του DNA ενός ανθρώπινου κυττάρου αν εκταθεί ξεπερνά σε
μήκος τα δύο μέτρα. Παρόλα αυτά καταλαμβάνει ελάχιστο χώρο,
αφού είναι συνήθως τυλιγμένη σχηματίζοντας εκατομμύρια
ελικώσεις γύρω από έναν πυρήνα που αποτελείται από πρωτεϊνες.
Το σύνολο είναι και αυτό συστραμμένο σε έλικες, σχηματίζοντας
τα χρωμοσώματα. Η κατανόηση της δομής του DNA αποτελεί το
βασικό τομέα έρευνας της βιοφυσικής. Πρόσφατα δύο ερευνητές του
Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς στις ΗΠΑ, οι Ευάγγελος Μουδριανάκης
και Τζίνα Αρεντς κατόρθωσαν, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της
κρυσταλλογραφίας ακτίνων «Χ», να έχουν μια καλύτερη άποψη τού
τι ακριβώς συμβαίνει μέσα στην αλυσίδα του DNA.
Πρωταρχικός σκοπός της έρευνας ήταν να μελετηθούν οι τρόποι που διατηρούν
την ελικοειδή μορφή αυτής της αλυσίδας. Είναι ήδη γνωστό ότι οι
δεσμοί που τη συγκρατούν είναι η αλληλεπίδραση ηλεκτρικών
φορτίων. Η έρευνα όμως των δύο επιστημόνων απέδειξε ότι τα
φορτία δεν είναι τυχαία. Θετικά φορτία που διατρέχουν την
επιφάνεια του πυρήνα των πρωτεϊνών, ταιριάζουν απόλυτα με
αρνητικά φορτία στους έλικες του DNA. Στην απεικόνιση που έγινε
με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή, παρουσιάζονται δύο
έλικες του DNA (με χρώμα γκρι) τυλιγμένοι γύρω από τον πυρήνα
πρωτεϊνών (σε χρώματα λευκό και μπλε). Η κατανόηση του τρόπου
συγκράτησης της δομής του DNA είναι σημαντική, αφού θα
επιτρέψει την επισήμανση των μεθόδων που αυτή χαλαρώνει
προκειμένου να επιτρέψει την αντιγραφή τμημάτων της αλυσίδας
και επανέρχεται στη θέση της όταν η διαδικασία τελειώσει. Η
αντιγραφή του DNA είναι η βάση του πολλαπλασιασμού των κυττάρων
και φυσικά η βάση της ανάπτυξης των οργανισμών και της ζωής.
ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ
Ποιες είναι οι πιθανότητες να πέσετε θύμα της πιθανής πτώσης ενός
αστεροειδούς διαμέτρου 2 χιλιομέτρων που θα χτυπήσει τη Γη τα
επόμενα 100 χρόνια; Μεγαλύτερες από 1:10.000 σύμφωνα με δύο
ερευνητές της ΝΑΣΑ που υπολόγισαν πρόσφατα τέτοιου είδους
πιθανότητες. Οι δύο επιστήμονες βάσισαν τις μελέτες τους σε
πρόσφατες ανακαλύψεις σχετικά με τον αριθμό των αστεροειδών που
διασταυρώνονται με το επίπεδο της τροχιάς του πλανήτη μας, άρα
υπάρχει πιθανότητα και να βρεθούν σε πορεία σύγκρουσης. Μόνον
μέσα στον προηγούμενο χρόνο 163 αστεροειδείς συγκέντρωναν τα
παραπάνω χαρακτηριστικά. Ο μεγαλύτερος από αυτούς, ο 1627 Ivar,
έχει διάμετρο 8 περίπου χιλιόμετρα. Καλύτερες όμως μέθοδοι
επισήμανσης ίσως αποκαλύψουν ότι ο αριθμός αυτός, άρα και οι
κίνδυνοι είναι πολύ μεγαλύτεροι.
Κατά μέσο όρο κάθε χρόνο σημειώνεται η είσοδος στην ατμόσφαιρα ενός
μεγάλου μετεωρίτη που προκαλεί στα ανώτερα στρώματα έκρηξη
μεγέθους της ατομικής βόμβας της Χιροσίμα (15 κιλοτόνων).
Πτώσεις αντικειμένων με διάμετρο μεγαλύτερη των 300 μέτρων
αναμένονται κάθε 20.000 χρόνια. Τέτοια αντικείμενα αναμένεται
να αφήσουν πίσω τους κρατήρες διαμέτρου 5 χιλιομέτρων και
υπάρχει τουλάχιστον μια πρόσφατη επιβεβαιωμένη περίπτωση το
1908 στη Σιβηρία. Αντικείμενα μεγέθους 500-5.000 μέτρων
αναμένεται να προκαλέσουν τεραστίων διαστάσεων καταστροφές,
πιθανότατα θα εξολοθρεύσουν το ένα τέταρτο του πληθυσμού της
Γης και θα μεταβάλουν σημαντικά τις συνθήκες ζωής πάνω σ?
αυτήν. Ευτυχώς οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο είναι
εξαιρετικά σπάνιες, μικρότερες από δύο σε ένα εκατομμύριο
χρόνια. Παρόλα αυτά, με τα πέντε δισεκατομμύρια κατοίκων του
πλανήτη σήμερα, οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο στη
διάρκεια του μέσου όρου ζωής των 65 χρόνων είναι περίπου 1 προς
20.000. Οι πιθανότητες όμως αυτές είναι ανάλογες αυτών που
υπάρχουν στο να πέσει κανείς θύμα αεροπορικού δυστυχήματος ή
μεγαλύτερες του κινδύνου τρομοκρατικής ενέργειας.
Οι ίδιοι όμως επιστήμονες επισημαίνουν ότι μια εντατικοποίηση της
προσπάθειας καταγραφής των αστεροειδών κοντά στη Γη και των
κομητών των οποίων οι τροχιές θα μπορούσαν να τους φέρουν σε
σύγκρουση με τον πλανήτη μας, θα μπορούσε να μας δώσει
προειδοποίηση δεκαετιών για μια καταστροφή. Στο χρόνο αυτό θα
μπορούσαν να αναπτυχθούν τρόποι για την αντιμετώπιση της
!ατάστασης.
ΥΨΗΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗ
H χρήση εναέριων μέσων στην κατάσβεση δασικών πυρκαγιών είναι
μια πραγματικότητα εδώ και τουλάχιστον τρεις δεκαετίες.
Δυστυχώς όμως η αποτελεσματικότητα των πυροσβεστικών αεροσκαφών
περιορίζεται από παράγοντες όπως η χαμηλή ορατότητα από καπνό
στο χώρο πυρκαγιάς. Έτσι οι χειριστές, μη γνωρίζοντας την
ακριβή θέση και την ένταση των επιμέρους εστιών, έχουν να
πάρουν δύσκολες αποφάσεις κάτω από την πίεση του χρόνου. Μ?
αυτόν τον τρόπο υπάρχει σπατάλη πολύτιμων πυροσβεστικών μέσων
αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις κίνδυνος ατυχημάτων. Το 1991,
σε μια προσπάθεια να υπερπηδηθούν τα προβλήματα αυτά, η δασική
υπηρεσία της καναδικής πολιτείας Αλμπέρτα, τοποθέτησε σ? ένα
από τα μικρά δικινητήρια αεροσκάφη παρατήρησης που διαθέτει μια
συσκευή FLIR (Forward Looking Infrared).
Οι συσκευές αυτές, με στρατιωτικές κυρίως εφαρμογές, επιτρέπουν
σε κάποιον να βλέπει τη νύχτα ή μέσα από καπνό, αφού η
λειτουργία τους δεν βασίζεται στο ορατό φως αλλά στην
απορρόφηση της υπέρυθρης ακτινοβολίας από το περιβάλλον και τα
διάφορα αντικείμενα. Επιπλέον στο αεροπλάνο έχει τοποθετηθεί
ένα βίντεο για την καταγραφή των ειδώλων κι ένας εκτυπωτής για
τη δημιουργία αντιγράφων σε χαρτί. Ειδικευμένος αξιωματικός που
επιβαίνει στο αεροσκάφος, καθοδηγεί τα εναέρια μέσα πυρόσβεσης
βάσει της καλύτερης εικόνας της κατάστασης που έχει, κάνοντας
τη χρήση τους πολύ πιο αποτελεσματική. Επιπλέον, μπορεί να
ρίξει στο έδαφος τις τυπωμένες εικόνες από το χώρο της
πυρκαγιάς, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις επίγειες
δυνάμεις σαν πρόχειροι χάρτες. Έτσι, ο κρίσιμος χρόνος που
απαιτείται για την αρχική εκτίμηση της κατάστασης συμπιέζεται
σημαντικά.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η έγκαιρη επέμβαση, της οποίας η
αρχική εκτίμηση είναι απαραίτητη, αποτελεί κυριαρχικό παράγοντα
επιτυχίας της αεροπυρόσβεσης, όπως τονίζουν σε κάθε περίσταση
όσοι ασχολούνται με τέτοιου είδους επιχειρήσεις σε όλα τα μέρη
του κόσμου. Στη φωτογραφία το ελαφρύ περιπολικό αεροσκάφος με
τη συσκευή FLIR κάτω από το ρύγχος του.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
-Η χρήση του εντομοκτόνου DDT, έχει απαγορευθεί στις ΗΠΑ και σε
πολλές άλλες χώρες εδώ και 25 χρόνια λόγω των κινδύνων που
παρουσιάζει. Παρόλα αυτά ίχνη του αλλά και των επικίνδυνων
ουσιών που παράγονται κατά τη φυσική του διάσπαση στο
περιβάλλον βρέθηκαν σε απομονωμένα δάση των βορειανατολικών
πολιτειών των ΗΠΑ. Στις περιοχές αυτές, σύμφωνα με τα υπάρχοντα
αρχεία, δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ το εντομοκτόνο. Η επιστημονική
ομάδα που διεξάγει την έρευνα παρατήρησε ότι η συγκέντρωση των
ουσιών αυτών είναι πολύ μεγαλύτερη σε μεγάλα υψόμετρα και
πλαγιές που έχουν κατεύθυνση προς δυσμάς. Εικάζεται έτσι, ότι
επειδή το DDT χρησιμοποιείται ευρύτατα ακόμη σε χώρες της
@νατολικής Ευρώπης, της Αφρικής, την Ινδία και το Μεξικό,
υπήρξε μεταφορά μέσω των δυτικών ανέμων της υψηλότερης
ατμόσφαιρας. Εάν η υπόθεση επαληθευθεί, θα είναι μία ακόμη
απόδειξη ότι η προστασία του περιβάλλοντος δεν μπορεί να είναι
μεμονωμένη προσπάθεια κάποιων χωρών, ενώ οι αναπτυγμένες χώρες
θα πρέπει να συνεργαστούν με τις αναπτυσσόμενες αντί να τις
χρησιμοποιούν σαν χώρους αποθήκευσης αποβλήτων ή περιοχές όπου
«ξεφορτώνονται» τα αποθέματα επικίνδυνων για το περιβάλλον
ουσιών.
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
-Οι οπτικοί δίσκοι προσφέρουν ήδη σημαντικά πλεονεκτήματα στη
μαζική αποθήκευση στοιχείων. Τα σημερινά συστήματα βασίζονται
σ? έναν πλαστικό δίσκο που περιστρέφεται κάτω από μια κεφαλή.
Αυτή περιέχει έναν πομπό ακτινοβολίας λέιζερ, ένα σύστημα φακών
και έναν οπτικό αισθητή. Μικροσκοπικές, ειδικά καθορισμένες
περιοχές στην επιφάνεια του δίσκου αντανακλούν την ακτινοβολία
λέιζερ διαφορετικά από άλλες. Ο οπτικός αισθητής μπορεί να
αναγνωρίσει την αλληλουχία αυτή στη διάρκεια της περιστροφής
του δίσκου και να τη μεταφράσει σε πληροφορίες. Το σύστημα
φακών είναι απαραίτητο, ώστε τα συστήματα ανάγνωσης να
αντιμετωπίσουν τις ατέλειες κατασκευής ή την παραμόρφωση των
οπτικών δίσκων, εστιάζοντας την ακτινοβολία στο επιθυμητό
πάντοτε επίπεδο. Ακριβώς πάνω σ? αυτή την πρόβλεψη βασίζεται
και μια νέα εφαρμογή της ΙΒΜ που παρουσίασε πρόσφατα έναν
πολλαπλό δίσκο στο πάχος των παλαιών, που περιέχει όμως μέχρι
και 6,5 gigabytes πληροφοριών, δέκα δηλαδή φορές περισσότερες
από τους συμβατικούς. Μπορεί να διαβαστεί από εξοπλισμό ανάλογο
με τον υπάρχοντα, με μικρές μόνο μετατροπές.
Κάθε στρώμα του νέου δίσκου είναι ημιδιαφανές, ώστε ένα μοναδικό
λέιζερ να μπορεί να διαπεράσει τα πολλαπλά στρώματα. Το ίδιο
όμως σύστημα φακών αναλαμβάνει το έργο του να εστιάσει την
ακτίνα στα επιμέρους στρώματα. Η εταιρία έχει κατασκευάσει ήδη
δίσκους με 2, 4 ή 6 στρώματα. Προωθεί όμως την κατασκευή 8πλών
και 10πλών δίσκων, αφού το βασικό πρόβλημα που έχει ήδη λυθεί
ήταν η ανακάλυψη του ημιδιαφανούς υλικού που θα είχε αρκετή
ανακλαστικότητα για την ανάγνωση των στοιχείων αλλά επιτρέπει
την ακτίνα λέιζερ να διαβάσει τα επάλληλα στρώματα.
-Στατιστικά στοιχεία που αφορούν την καταμέτρηση πεζών που
χρησιμοποιούν ένα δρόμο, διασχίζουν μια διασταύρωση ή
εισέρχονται σ? ένα κτίριο, είναι στοιχεία εξαιρετικά χρήσιμα σε
πολλές κατηγορίες επαγγελμάτων, όπως των πολεοδόμων, των
μηχανικών, των αρχιτεκτόνων κ.ά. Δυστυχώς όμως η καταμέτρηση
αυτή δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Ενώ δηλαδή στα αυτοκίνητα
χρησιμοποιείται η απλή μέθοδος ενός αισθητή στη μορφή σωλήνα
που απλώνεται στο δρόμο και καταμετρά τις διελεύσεις μέσω της
πίεσης που εξασκούν σ? αυτόν οι τροχοί, η ίδια τεχνική δεν
μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ανθρώπους. Ο λόγος είναι ότι η
συμπεριφορά των ανθρώπων είναι πολύ πιο περίπλοκη από αυτή των
αυτοκινήτων. Μπορεί δηλαδή να αποφύγουν τον αισθητήρα ή να
πατήσουν πολλές φορές πάνω σ? αυτόν. Στο βρετανικό Πανεπιστήμιο
του Νιούκαστλ επινοήθηκε μια μέθοδος καταμέτρησης που βασίζεται
στην ανάλυση εικόνων βίντεο και χρησιμοποιεί συμβατικό
\ξοπλισμό. Μια κάμερα καταγράφει σκηνές από την περιοχή
ενδιαφέροντος που διαφέρουν χρονικά 0,25 δευτερόλεπτα. Οι
εικόνες ψηφιοποιούνται κι ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής με
ειδικό λογισμικό αναλαμβάνει να παρακολουθήσει την κίνηση που
παρουσιάζουν τα μεμονωμένα στοιχεία («πίξελ») που συνθέτουν την
ψηφιακή εικόνα. Η κινητικότητά τους είναι απευθείας συνάρτηση
του αριθμού των ατόμων που περιλαμβάνονται στην εικόνα.
Δυστυχώς η μέθοδος δεν αποδίδει παρά μόνο στην καταμέτρηση
μικρού αριθμού ανθρώπων, αφού το λογισμικό «καταρρέει» στην
ανάλυση εικόνων από πλήθος. Οι ερευνητές που ασχολούνται τώρα
με το πρόγραμμα ελπίζουν να πετύχουν καλύτερα αποτελέσματα
μειώνοντας το χρόνο λήψης των διαδοχικών εικόνων από 0,25 σε
0,1 δευτερόλεπτα.
-Πριν από δύο περίπου μήνες κυκλοφόρησαν σε αμερικανικά σούπερ
μάρκετ οι πρώτες γενετικά εξελιγμένες ντομάτες. Οι ντομάτες
αυτές είναι προϊόν της αμερικανικής εταιρίας Κάλτζιν που
ξεκίνησε τη σχετική έρευνα στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας.
Χρειάστηκε όμως μια αρκετά μεγάλη περίοδος στην αμερικανική
υπηρεσία τροφίμων, για να δώσει την τελική της έγκριση ότι
«είναι τόσο ασφαλείς για κατανάλωση, όσο και οι ντομάτες που
έχουν καλλιεργηθεί με συμβατικές μεθόδους». Θα πρέπει να
σημειωθεί ότι στις ΗΠΑ και σε πολλές άλλες χώρες δεν υπάρχει
νομική υποχρέωση για τέτοιου είδους ελέγχους και εγκρίσεις για
τα γενετικά εξελιγμένα τρόφιμα. Παρόλα αυτά η κατασκευάστρια
εταιρία ήθελε την έγκριση αυτή μετά το θόρυβο που έχει
δημιουργηθεί σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους που ενέχουν για
τους καταναλωτές.
Το πρόβλημα που είχε να αντιμετωπίσει (και τελικά έλυσε) η
Κάλτζιν, είναι ότι οι συνηθισμένες ντομάτες μαζεύονται άγουρες,
άρα και σκληρές για τη μεταφορά. Στη συνέχεια ψεκάζονται με
χημικά κι έτσι «ωριμάζουν» τεχνητά. Ενώ όμως η διαδικασία αυτή
τους δίνει τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της ώριμης τομάτας, δεν
κάνει τίποτε για τη γεύση. Για να εμποδίσουν τις ντομάτες να
μαλακώσουν ενώ ωριμάζουν, οι ερευνητές βρήκαν έναν τρόπο για να
σταματήσουν την παραγωγή ενός ενζύμου που προσβάλλει τα κύτταρα
του εξωτερικού φλοιού και κάνει τα λαχανικά να σαπίζουν.
Εισήγαγαν έτσι στις ντοματιές μια αντίστροφη έκδοση του DNA που
παράγει το ένζυμο, μη επιτρέποντας την ολοκλήρωσή του σε
πρωτεϊνη. Οργανώσεις προστασίας καταναλωτών στις ΗΠΑ τάσσονται
εναντίον των γενετικά εξελιγμένων τροφίμων για πολλούς λόγους,
και οι ντομάτες υπήρξαν ένας από τους κύριους στόχους τους.
Δεκάδες πάντως εταιρίες σε όλο τον κόσμο περιμένουν να αξιολογήσουν
την υποδοχή που επιφύλαξαν οι καταναλωτές στις νέες ντομάτες,
που έχουν και τη διπλάσια τιμή από τις συμβατικές, προκειμένου
να κυκλοφορήσουν τα δικά τους προϊόντα.
Επιμέλεια: Φ. Γ. Καραϊωσηφίδης