Πάνος Φιλιππακόπουλος

__Γι_ αυτό δεν πρόκειται να λυθεί ποτέ το κυκλοφοριακό πρόβλημα. Κι όλα τα
μεγαλόπνοα σχέδια που αναγγέλλονται είναι μια μεγάλη τρύπα στο νερό. Όταν
έχουμε
πρόβλημα συμπεριφοράς και είμαστε κοινωνικά απροσάρμοστοι, τι να μας κάνουν
τα
"σχέδια" και τα "συστήματα";__

OI ΑΝΑΦΟΡΕΣ των μέσων ενημέρωσης, μεταξύ των οποίων και του
δικού μας περιοδικού, στο κυκλοφοριακό πρόβλημα της Αθήνας
είναι συχνές. Το πρόβλημα άλλωστε είναι υπαρκτό, όπως και σε
όλες τις μεγαλουπόλεις, και απασχολεί και τους πολίτες και τις
αρχές, αφού αποτελεί αιτία απώλειας χρόνου και χρήματος,
αύξησης της ρύπανσης και της κατανάλωσης ενέργειας και
πρόκλησης εκνευρισμού και άγχους. ?σχετα αν εδώ, όπως
συνηθίζουμε σε όλες τις εκδηλώσεις μας, είμαστε υπερβολικοί
και υπερτονίζουμε τη σοβαρότητά του σαν να είναι κάτι το
πρωτοφανές. Όσοι έχουν βρεθεί και κυκλοφορήσει σε ευρωπαϊκές
μεγαλουπόλεις καταλαβαίνουν πολύ καλά τι εννοούμε. Ακόμη και η
πυκνή κυκλοφορία που χαρακτηρίζει την Αθήνα στις ώρες αιχμής
δεν συγκρίνεται με τα ατέλειωτα μποτιλιαρίσματα των ευρωπαϊκών
πρωτευουσών, όπου χιλιάδες αυτοκίνητα ακινητοποιούνται στην
κυριολεξία για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως το πρόβλημα δεν είναι εδώ υπαρκτό
και πως δεν πρέπει να κάνουμε προσπάθειες για την αντιμετώπισή
του. Για να λύσεις όμως, ή έστω για να περιορίσεις ένα
πρόβλημα, πρέπει πρώτα απ_ όλα να εντοπίσεις τις αιτίες του.
Κι εδώ τα πράγματα αρχίζουν να μπλέκουν, γιατί με την
ευθυνοφοβία που διακρίνει στην Ελλάδα ακόμη κι αυτούς που
έχουν υπεύθυνες θέσεις κανείς δεν θέλει να δει το πρόβλημα
στις πραγματικές του διαστάσεις και να διερευνήσει τις
πραγματικές του αιτίες. Αρχίζουν λοιπόν οι τυποποιημένοι
αφορισμοί και οι γενικότητες, που όχι μόνο δεν λύνουν το
πρόβλημα αλλά συχνά οδηγούν σε επιδείνωσή του, αφού
προσανατολίζουν τα μέτρα προς λάθος κατεύθυνση (δείτε πόσο
αύξησε τον αριθμό των αυτοκινήτων στην Αθήνα το απίστευτα
βλακώδους έμπνευσης μέτρο του δακτυλίου και θα καταλάβετε τι
εννοούμε!)
Όσοι αναφέρονται λοιπόν στο κυκλοφοριακό πρόβλημα της Αθήνας,
της Θεσσαλονίκης αλλά και άλλων ελληνικών πόλεων, έχουν έτοιμη
την εύκολη δικαιολογία: _αυξήθηκαν πολύ τα αυτοκίνητα και δεν
χωράνε_. Και μ_ αυτό_ καθαρίζουν. Κι αρχίζει από εκεί και πέρα
η διελκυστίνδα προτάσεων και μέτρων που έχουν αποκλειστικό
στόχο το αυτοκίνητο και καταλήγουν συνήθως σε οικονομικά μέτρα
εναντίον του, με σκοπό να γεμίσουν τα κρατικά ταμεία και όχι
να λύσουν το κυκλοφοριακό.
Το κυκλοφοριακό πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο θέμα αριθμού
αυτοκινήτων ή στενών δρόμων, είναι σε μεγάλο βαθμό και θέμα
οργάνωσης και προγραμματισμού από την πλευρά των κρατικών
υπηρεσιών αλλά και συμπεριφοράς των πολιτών. Κι εκεί ακριβώς
είναι που χωλαίνουμε στην Ελλάδα (σε πολλούς τομείς άλλωστε τα
προβλήματά μας οφείλονται σ_ αυτές τις αιτίες) με αποτέλεσμα
το κυκλοφοριακό πρόβλημα να είναι εδώ πιο έντονο απ_ ό,τι θα
ήταν σε μία άλλη ευρωπαϊκή πόλη με τον ίδιο ακριβώς αριθμό
αυτοκινήτων και τους ίδιους ακριβώς δρόμους. Και δεν μιλάμε
για ελλείψεις που έχουν οικονομικά αίτια (π.χ. λιγότερο
αναπτυγμένα μέσα μαζικής μεταφοράς), γιατί τότε θα μιλούσαμε
τελείως θεωρητικά, αφού η οικονομική μας κατάσταση είναι
δεδομένη. H προσπάθειά μας είναι να θέσουμε το πρόβλημα στις
πραγματικές του βάσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις σταθερές
παραμέτρους που επηρεάζουν την κυκλοφορία (αριθμός
αυτοκινήτων, κατάσταση δρόμων, οργάνωση συγκοινωνιών κ.λπ.)
στις πραγματικές τους τιμές και προσπαθώντας να υπολογίσουμε
τι θα μπορούσε να γίνει με αυτά τα πραγματικά δεδομένα για να
βελτιώσει την κατάσταση.
Είναι σίγουρο, για παράδειγμα, ότι η καλύτερη αστυνόμευση θα
μπορούσε να μειώσει πολλά τοπικά προβλήματα που δημιουργούν
κυκλοφοριακές _αρρυθμίες_, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι
προτείνουμε να προσληφθούν άλλοι τόσοι αστυνομικοί, αφού είναι
δεδομένο ότι η πρόσληψή τους δεν μπορεί να καλυφθεί από τον
προϋπολογισμό. Όταν όμως κάθε μέρα ένα μεγάλο μέρος της
δύναμης της Τροχαίας ασχολείται με την αστυνόμευση του
δακτυλίου ή της παράνομης στάθμευσης σε σημεία που κανείς δεν
αντιλαμβάνεται γιατί είναι παράνομη -αφού δεν ενοχλεί την
κυκλοφορία- αυτό είναι ένα πρόβλημα οργάνωσης που θα μπορούσε
να λυθεί χωρίς οικονομική επιβάρυνση. Και μεγάλος αριθμός
τροχονόμων θα μπορούσε να απελευθερωθεί από αυτές τις άχρηστες
δουλειές και να ασχοληθεί με πολύ πιο χρήσιμα πράγματα.
Οι αυθαιρεσίες πολλών δημάρχων και κοινοταρχών που πεζοδρομούν
ή μονοδρομούν τους δρόμους της περιοχής τους όπως θέλουν (ή
όπως βολεύει κάποιους που _έχουν τα μέσα_) αδιαφορώντας για το
σύνολο, είναι επίσης ένα άλλο πρόβλημα που δεν έχει οικονομική
βάση και θα μπορούσε να λυθεί αν υπήρχε η θέληση από την
πλευρά των κρατικών υπηρεσιών. Αλλά και η καλύτερη μελέτη των
αντίστοιχων αποφάσεων των τελευταίων θα μπορούσε να μας
γλιτώσει από πολλά μποτιλιαρίσματα. Όπως επίσης και η
κατάργηση πολλών άχρηστων σηματοδοτών, η τοποθέτηση των οποίων
γίνεται με βάση τις πιέσεις _τοπικών παραγόντων_ (που
βαριούνται να περπατήσουν 20 ή 50 μέτρα μέχρι το κοντινότερο
φανάρι και θέλουν ακόμη ένα έξω από το σπίτι τους) και όχι
κάποιες συγκεκριμένες κυκλοφοριακές ανάγκες.
Το έχουμε πει πολλές φορές και δεν θα σταματήσουμε να το
επαναλαμβάνουμε, πως η Αθήνα (αλλά, πιστεύουμε, και πολλές
άλλες ελληνικές πόλεις) έχει υπερβολικά πολλά φανάρια (εντελώς
ασυντόνιστα μάλιστα), όσα δεν συναντάει κανείς σε άλλες,
μεγαλύτερες απ_ αυτήν ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, κι ότι
εκατοντάδες απ_ αυτά είναι εντελώς άχρηστα.
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η αδιαφορία πολλών οδηγών (ή
και μη οδηγών) για όσους κινούνται στους δρόμους, με
αποτέλεσμα τη συνεχή παρενόχληση της κυκλοφορίας σε πολλά
σημεία της πόλης κάθε δεδομένη χρονική στιγμή, κάτι που
δημιουργεί τοπικά μποτιλιαρίσματα που μοιραία επηρεάζουν
ευρύτερες περιοχές. Πόσες φορές δεν έχετε δει κάθε είδους
οχήματα να σταματούν όπου θέλουν ή να παρκάρουν σε διπλή και
τριπλή σειρά σε σημεία όπου εμποδίζουν την κυκλοφορία, ή ακόμη
να κλείνουν οι δρόμοι από τις δραστηριότητες διαφόρων που
συμπεριφέρονται σαν να είναι η πόλη κτήμα τους; Ένα
χαρακτηριστικό παράδειγμα είδαμε με τα μάτια μας τις μέρες των
γιορτών, που χρειάστηκε να κινηθούμε μερικές φορές προς το
κέντρο της Αθήνας.
Παραμονές Χριστουγέννων, 23 Δεκεμβρίου, γύρω στο μεσημέρι
βρεθήκαμε σ_ ένα σοβαρό μποτιλιάρισμα στη λεωφόρο Συγγρού.
Στην αρχή περίπου της λεωφόρου, στο ύψος του Μακρυγιάννη, μια
μπετονιέρα _έριχνε πλάκα_ σ_ ένα καινούριο κτίριο, έχοντας
κλείσει τη μία από τις τρεις λωρίδες του δρόμου. Ξαφνικά
λοιπόν, οι τρεις λωρίδες κυκλοφορίας γίνονταν δύο και
αναγκαστικά όλα τα οχήματα που κινούνταν στη δεξιά λωρίδα
άλλαζαν κατεύθυνση προς τη μεσαία για να περάσουν. Το
αποτέλεσμα το αντιλαμβάνεστε, αφού λίγο-πολύ όλοι έχουν βρεθεί
σε παρόμοιες καταστάσεις. Και το μποτιλιάρισμα οφειλόταν
αποκλειστικά και μόνο σ_ αυτό το λόγο, αφού μόλις περνούσες
την μπετονιέρα η ροή της κυκλοφορίας γινόταν κανονική. Το
εξοργιστικό είναι ότι αυτό επαναλήφθηκε και άλλες μέρες, αφού
μία εβδομάδα μετά, προπαραμονή Πρωτοχρονιάς, χρειάστηκε και
πάλι να κινηθούμε από το ίδιο σημείο προς το κέντρο και η
μπετονιέρα ήταν και πάλι εκεί, κλείνοντας με τον ίδιο τρόπο το
δρόμο (και δημιουργώντας βέβαια και πάλι μποτιλιάρισμα).
O καθένας δηλαδή, μπορεί σ_ αυτή τη χώρα να κάνει τις δουλειές
όπου, όποτε και όπως τον βολεύει, κλείνοντας την κυκλοφορία,
ενοχλώντας τους άλλους, πολλές φορές ακόμη και καταστρέφοντας
τις περιουσίες τους, χωρίς να ζητάει άδεια από κανένα και
χωρίς κανείς να τον ελέγχει. Σκεφθείτε: μέσα στις γιορτές,
όταν όλος ο κόσμος βρίσκεται στους δρόμους, ο άλλος έκλεισε
έναν από τους κεντρικότερους δρόμους της Αθήνας σε ώρες αιχμής
γιατί ήθελε να_ ρίξει πλάκα! Τη στιγμή που ένα κτίριο μπορεί
να χρειάζεται ακόμη και 2 χρόνια για να ολοκληρωθεί, δεν
μπορούσε να καθυστερήσει 15-20 μέρες για να περάσουν οι
γιορτές και να κάνει τη δουλειά σε ώρες που η κυκλοφορία δεν
είναι μεγάλη, αλλά έπρεπε να αναστατώσει μια τεράστια περιοχή
μέσα στις γιορτές (με τις ανάλογες επιπτώσεις βέβαια και στην
αύξηση της ρύπανσης και του θορύβου).
Τέτοια παραδείγματα βλέπει κανείς δεκάδες κάθε μέρα, σε
μεγαλύτερη ή μικρότερη κλίμακα, σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα
η αυθαιρεσία γίνεται από τις ίδιες τις κρατικές υπηρεσίες.
Ακόμη και τα διάφορα έργα που γίνονται για τη _βελτίωση της
ποιότητας ζωής_, γίνονται τόσο ανοργάνωτα που αναστατώνουν τη
ζωή χιλιάδων ανθρώπων για μεγάλα χρονικά διαστήματα (με
εξαίρεση το μετρό, που περιέργως κατασκευάζεται τόσο σωστά
και προγραμματισμένα, ώστε να δημιουργεί πολύ μικρά προβλήματα
στην κυκλοφορία παρά το μέγεθος του έργου και την εξάπλωσή του
σχεδόν σε ολόκληρη την πόλη). Και μετά μας φταίει ο _μεγάλος_
αριθμός των αυτοκινήτων! Γι_ αυτό δεν πρόκειται να λυθεί ποτέ
το κυκλοφοριακό πρόβλημα. Κι όλα τα μεγαλόπνοα σχέδια που
αναγγέλλονται για αυτό είναι μια μεγάλη τρύπα στο νερό. Όταν
έχουμε πρόβλημα συμπεριφοράς και είμαστε κοινωνικά
απροσάρμοστοι, τι να μας κάνουν τα _σχέδια_ και τα
_συστήματα_;_Π.Φ.