Hovercrafts
Ιπτάμενη ...πλεύσηΤα _Hovercrafts_ σήμερα, δέκα χρόνια μετά την πρώτη
εμφάνισή τους στην αγορά σαν εμπορικά σκάφη που θα
μπορούσε να τα αποκτήσει ακόμη και ένας ιδιώτης,
βρίσκονται στις βιτρίνες, προσιτά στον καθένα. Διθέσια,
τετραθέσια ή μεγαλύτερα σας προσκαλούν σε μια νέα
αίσθηση μεταφοράς στην ξηρά ή στην θάλασσα κινούμενα
εντελώς ...παρά φύση πάνω σ_ ένα στρώμα αέρος, χωρίς να
...τσουλάνε, να πλέουν ή να ...πετούν.
TI EINAI τέλος πάντων αυτά τα _Hovercrafts_; Τίποτε το πολύπλοκο.
Κάτι ίσως πιο απλό και από αυτή την κίνηση πάνω σε ...τροχούς.
Τόσο που η απλότητα της σύλληψης της ιδέας την κάνει να φαντάζει
ακόμα πιο μεγαλοφυής και να απορεί κανείς πως άργησε τόσο πολύ να
αξιοποιηθεί η ανακάλυψη αυτή του Σουηδού _Swedenberg_ που
έφτιαξε το πρώτο Hovercraft στις αρχές του 18ου αιώνα.
Τότε, όταν ακόμα η μηχανοκίνηση ήταν άγνωστη, το ανήσυχο εκείνο
μυαλό, κατόρθωσε να ανασηκώσει από το έδαφος μια ναυτική
πλατφόρμα και να την κινήσει πάνω σε στρώμα αέρα _φουσκώνοντας_
κατά κάποιο τρόπο το κάτω μέρος της μ_ ένα αεροσυμπιεστή ο οποίος
έπαιρνε κίνηση με πεντάλ.
Αμέσως γίνεται αντιληπτό ότι τελικά η δύναμη που απαιτείται για
να ανασηκωθεί και στην συνέχεια να κινηθεί ένα Hovercraft είναι
ελάχιστη. Πως γίνεται αυτό; Είναι επίσης απλό να καταλάβουμε.
H παραγωγή του αέρα που χρειάζεται για ν_ ανασηκωθεί ένα φορτίο,
δεν είναι ανάγκη να είναι στιγμιαία. Το _φούσκωμα_ της βάσης
μπορεί να διαρκέσει κάποιο χρόνο. Στην συνέχεια η συντήρηση της
ποσότητας του αέρα για την διατήρηση της πίεσης, δεν απαιτεί
μεγάλη παραγωγή ενέργειας. Και φυσικά όταν γίνει αυτό, όταν
δηλαδή το όχημα _αιωρείται_ χάνοντας την άμεση επαφή του με την
στερεή ή υγρή επιφάνεια, δεν υπάρχουν πια τριβές. Από κει και
μετά, ελάχιστη ώθηση θα κινήσει το _ιπτάμενο_ αντικείμενο. Μια
κάθετη έλικα αναλαμβάνει αυτό το ρόλο, βάσει των αρχών της
αεροδυναμικής, και ένας ανακλαστήρας πίσω της (πηδάλιο) ελέγχει
την κατεύθυνση.
Το 1912 ένας Αυστραλός ο A. Adcock έχοντας πια έτοιμο τον
ηλεκτροκινητήρα προχώρησε την ιδέα του Σουηδού τοποθετώντας στην
θέση των πεντάλ μία ηλεκτρομηχανή που ενεργοποιούσε ένα
αεροσυμπιεστή και συγχρόνως μία έλικα, κατορθώνοντας μ_ αυτό τον
τρόπο να ανυψώσει και να κινήσει μία ξύλινη πλατφόρμα πάνω σε μία
βάση, κάτι σαν ανάποδο ποτήρι.
Για αρκετά χρόνια όμως η ιδέα αυτή αντιμετωπίστηκε με μεγάλη
δυσπιστία. Πολύ αργότερα κάποιοι ασχολήθηκαν με την εξέλιξή της,
η οποία κύρια οφείλεται στις ανάγκες του πολέμου του Βιετνάμ.
Στην συνέχεια η πρώτη αυτή εφαρμογή άνοιξε τον ορίζοντα στα
Hovercrafts που γρήγορα έδειξαν τα πλεονεκτήματά τους στην
μαζική μεταφορά, όχι μόνο ατόμων αλλά και οχημάτων. H πρώτη
χρησιμοποίησή τους έγινε στην σύνδεση της Ηπειρωτικής Ευρώπης με
την Μεγάλη Βρετανία στο στενό της Μάγχης.
Τα Hovercrafts ανήκουν στην κατηγορία των αεροστατικών SES
(Surface - Effect - Ship) όπως είναι η κωδική τους ονομασία λόγω
της ιδιότητάς τους να κινούνται πάνω σ_ ένα στρώμα αέρος που
παράγεται από το ίδιο το όχημα, αρχίζοντας την κίνησή του μετά
την ανύψωση.
H άλλη κατηγορία, τα _αεροδυναμικά SES_ κινούνται πάλι πάνω σε
στρώμα αέρος, αλλά η άντωση παράγεται από την κίνηση του οχήματος
με τους κανόνες τις αεροδυναμικής, όπως κινούνται τα αεροπλάνα.
Αρχές λειτουργίας
Όπως είπαμε λοιπόν το Hovercraft είναι ένας κλειστός θάλαμος όπου
μέσα σ_ αυτόν συμπιέζεται αέρας ο οποίος το αναγκάζει να σηκωθεί.
M_ αυτό το ανασήκωμα, όπως γίνεται αντιληπτό, διαφεύγει αέρας.
Γι_ αυτό είναι απαραίτητη η συνεχής συμπλήρωσή του. Κατά την
κίνηση του Hovercraft, η επιφάνεια δεν είναι πάντα επίπεδη,
ειδικά όταν αυτό κινείται στην επιφάνεια της θάλασσας όπου ο
κυματισμός δημιουργεί απρόβλεπτες ανωμαλίες.
Όπως καταλαβαίνετε μία σταθερή σκληρή κατασκευή αεροθαλάμου, δεν
θα έφερνε κανένα κινητικό αποτέλεσμα αφού θα υπήρχε συνεχώς
αντίσταση από τις αλλεπάλληλες προσκρούσεις του κελύφους πάνω
στην διαφοροποιούμενη υγρή επιφάνεια. Έτσι δόθηκε η λύση της
_ποδιάς_, του εύκαμπτου λαστιχένιου περιβλήματος του _deck_ του
σκάφους, που επιτρέπει την διαφυγή του πλεονάζοντος αέρα μετά το
επιτελούμενο έργο της άντωσης χωρίς να είναι εμπόδιο στις
προσκρούσεις των κυμάτων.
Για την ακρίβεια, παρουσιάζει τη μικρότερη αντίσταση τριβής η
οποία σαφώς επηρεάζει τη ταχύτητα της κίνησης, αλλά δεν
δημιουργεί κανένα πρόβλημα στην ασφαλή και γρήγορη διακίνηση του
Hovercraft, αφού μόλις η ποδιά προσκρούει στο επερχόμενο εμπόδιο,
το σκάφος ανασηκώνεται ούτως ώστε η συμπαγής του μάζα να υπερπηδά
το εμπόδιο με στιγμιαία συμπίεση και διαφυγή της ποσότητας αέρα
που βρίσκεται από κάτω του.
Αυτή είναι η θεωρία των Hovercrafts. Τώρα λοιπόν που καταλάβαμε
πως μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις ιδιότητες του αέρα,
φανταζόμαστε και πως λειτουργεί στην πράξη το Hovercraft. Εκείνο
που έρχεται αμέσως στο νου, είναι η άτρακτος με την _φούστα_
γύρω-γύρω που εγκλωβίζει τον αέρα, και δύο πηγές παραγωγής αέρα.
Μια που θα τροφοδοτεί το κάτω μέρος για την άντωση και μια
δεύτερη για την ώση. ?ρα χρειαζόμαστε δύο φτερωτές, μια οριζόντια
και μια κάθετη, που θα κινούν ανεξάρτητοι κινητήρες ή ένας με
διακλαδωτήρα.
Όμως και εδώ τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Μια έλικα είναι
υπεραρκετή για να φέρει σε πέρας και τα δύο έργα, της άντωσης
και της ώσης, και ως εκ τούτου ένας κινητήρας. H έλικα η οποία
είναι πολύφτερη για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αναρρόφηση αέρα,
δουλεύει μέσα σ_ ένα τούνελ ούτως ώστε η αέρινη μάζα να υφίσταται
κάποια συμπίεση έχοντας μεγαλύτερη είσοδο απ_ ότι έξοδο. Στην
έξοδο τώρα είναι τοποθετημένος ένας οριζόντιος νομέας που στέλνει
μέρος του εκτινασσόμενου ρεύματος κάτω από την άτρακτο, και ν_
αφήσει το υπόλοιπο να σπρώξει το όχημα. Αυτή η σχέση κατανομής
της ποσότητας του αέρα δεν είναι σταθερή για κάθε άτρακτο, ακόμα
και του ίδιου μεγέθους. Το μέγεθος της άντωσης εξαρτάται από το
ωφέλιμο φορτίο και είναι φυσικό η μεγαλύτερη ανάγκη έργου άντωσης
να συνεπάγεται μειωμένη ώση, άρα μικρότερες ταχύτητες.
Ανάλογα λοιπόν την χρήση, ο κατασκευαστής μοιράζει την έξοδο.
Παραδείγματος χάριν μια ελαφριά άτρακτος για ένα άτομο που θα
χρησιμοποιηθεί για αγώνες χρειάζεται ελάχιστη άντωση αφού με τη
μεγάλη ταχύτητα, αυτή αυξάνεται κατά την διάρκεια της κίνησης από
την αεροδυναμική συμπεριφορά του οχήματος.
Ένα από τα προβλήματα των Hovercrafts και το βασικό μειονέκτημά
τους, είναι ο έλεγχος της κατεύθυνσής τους. O ανακλαστήρας στην
έξοδο του αέρα που είναι το πηδάλιό τους, δεν έχει την αμεσότητα
του στριψίματος των τροχών ή του πηδαλίου του σκάφους. Αντιδρά
όπως ακριβώς στο αεροσκάφος. Το αεροσκάφος όμως κινείται στο
διάστημα όπου όλα είναι ανοιχτά και ελεύθερα. Αλλά το Hovercraft
είναι συγχρόνως ένα χερσαίο όχημα, άσχετα αν δεν πατάει στην γη
και ένα σκάφος έστω και αν δεν πλέει στην θάλασσα.
Και εδώ είναι η δυσκολία. O έλεγχος της κατεύθυνσης με τους
νόμους της αεροδυναμικής προσαρμοσμένους στην ασφαλή γήινη
διακίνηση. Φυσικά στα μεγάλα Hovercrafts όπου υπάρχει η
δυνατότητα τοποθέτησης δύο ελίκων, τα πράγματα είναι πιο εύκολα
Με την αυξομείωση της δύναμης της ώσης η αλλαγή κατεύθυνσης είναι
σχεδόν 100% ελεγχόμενη. Στα μονοκινητήρια όμως Hovercrafts το
στρίψιμο είναι τεχνική όχι τόσο απλή και φυσικά όχι πάντα
ανώδυνη. Π.χ. το στρίψιμο τελευταία στιγμή αποκλείεται.
On Action
_Δεν είναι σαν να πετάς, δεν είναι σαν να _γλιστράς_, δεν είναι
σαν να πλέεις_.
Ανοίγεις το γκάζι από το γκριπ τύπου μοτοσικλέτας και ακούς τον
θόρυβο του κινητήρα μαζί με τον θόρυβο της πολύφτερης έλικας. H
άτρακτος αρχίζει ν_ ανασηκώνεται απ_ το έδαφος και συγχρόνως να
κινείται μπροστά. H επαφή με το νερό δεν φέρνει καμιά διαφορά. H
επιτάχυνση δεν είναι απότομη αλλά προοδευτική. Νοιώθεις ότι
κουμαντάρεις κάτι εξωγήινο, φανταστικό, και αυτό το πρωτόγνωρο
συναίσθημα συναρπάζει. Όταν ο αέρας είναι από πίσω αναπτύσσει
γρήγορα ταχύτητα και κλείσιμο μέρους του γκαζιού το φέρνει σε μια
ισορροπία που γίνεται αισθητή από το θόρυβο του μηχανικού
συστήματος ο οποίος ελαττώνεται αισθητά, και το _αντικείμενο_
ολισθαίνει εύκολα πάνω στην αόρατη δύναμη που το κρατάει
ανυψωμένο. Το προοδευτικό στρίψιμο τους πηδαλίου το αναγκάζει ν_
αλλάξει κατεύθυνση αργά σε μεγάλο τόξο. Το απότομο στρίψιμο το
περιστρέφει ενώ συνεχίζει να κινείται στην ίδια ευθεία μέχρι να
ακινητοποιηθεί κάποτε και να ξεκινήσει προς την καινούργια
κατεύθυνση.
...?λλο πράγμα. Το σώμα παίζει βασικό ρόλο στην οδήγησή του αφού
κάθε μεταφορά του βάρους του χειριστή επηρεάζει την
κατευθυντικότητα. Αυτά για το μονοθέσιο. Το αμέσως μεγαλύτερο
έχει διαφορετικές δυνατότητες. Κατ_ αρχάς ελέγχει ο χειριστής την
αναλογία αέρος που θα μοιραστεί η άντωση με την κίνηση. Έτσι,
στέλνοντας περισσότερο στην άντωση το Hovecraft μπορεί να
σταθεροποιηθεί ιπτάμενο χωρίς να κινείται.
Στον κόντρα αέρα, ειδικά το μικρό, δυσκολεύεται ν_ αναπτύξει
ταχύτητα. Το καλύτερο είναι να ξεκινήσεις και να αναπτύξεις πρίμα
και κατόπιν να στρίψεις με την κεκτημένη ταχύτητα προς την
επιθυμητή κατεύθυνση.
Κάτι καινούργιο λοιπόν στην θάλασσα. Όπου το δείτε πάρτε το στα
χέρια σας και ειλικρινά θα διασκεδάσετε.
Μακριά μόνον από λουόμενους. H κατευθυντικότητά τους δεν
ελέγχεται πλήρως, αν και το κλείσιμο του γκαζιού τα ακινητοποιεί
άμεσα.
Στην Ελλάδα έκαναν φέτος την εμφάνισή τους μ_ ένα ντεμπούτο που
ξεκίνησε από τα ναυτικά σαλόνια.
Το Αγγλικό εργοστάσιο OSPREY έκανε μια δυναμική εισβολή στον χώρο
των Hovercrafts παρουσιάζοντας τρία μοντέλα: ένα μονοθέσιο, ένα
τριθέσιο και ένα πενταθέσιο. Είναι σαφές όμως ότι το μέγεθος δεν
είναι δεσμευτικό σε καμιά περίπτωση και το Hovercraft μπορεί να
φτιαχτεί τόσο μικρό ή τόσο μεγάλο όσο να καλύπτει τις όποιες
ανάγκες.
Οι ιπποδυνάμεις θα λέγαμε ότι είναι ιδιαίτερα μικρές για το έργο
που αποδίδουν στο τελευταίο στάδιο. Το OSPREY 1 φοράει κινητήρα
BRIGGS-STATTEN 28HP που του χαρίζει ανώτατη ταχύτητα 40 χλμ/ώρα
καταναλώνοντας 4,5 λίτρα/ώρα καύσιμο. Το τριθέσιο OSPREY φοράει
δύο κινητήρες KOHLER 25 ίππων ο καθένας, που το προωθούν με 56
χλμ./ώρα τελική ταχύτητα καταναλώνοντας 7 λίτρα/ώρα. Το μεγάλο
μοντέλο των 5 θέσεων που το βάρος του πλησιάζει το μισό τόνο
είναι εξοπλισμένο με μια τετρακύλινδρη ...CITROEN υδρόψυκτη 1900
cc που αποδίδει 107 ίππους. Καίγοντας 9 λίτρα/ώρα τρέχει την
άτρακτο με 80 χλμ./ώρας τελική ταχύτητα.
Και τα τρία μοντέλα της OSPREY είναι αβύθιστα, διαθέτουν
ελεγχόμενη διακοπή εισαγωγής μίγματος ώστε να μην παρουσιάζουν το
φαινόμενο του _στοπαρίσματος_ στο απότομο κλείσιμο του γκαζιού
και _χουν άδεια χρήσης αναψυχής του υπουργείου E.N. του άρθρου 28
του ειδικού κανονισμού λιμένα που αφορά τα ταχύπλοα σκάφη.
Βάσει αυτής της άδειας επιτρέπεται η κυκλοφορία και εκμίσθωσή
τους. Έτσι σύντομα θα τα δείτε να νοικιάζονται σε κάποιες
παραλίες. Πριν τρέξετε όμως να τα δοκιμάσετε, έχετε υπ_ όψη σας
τα εξής:
1. Πρέπει να έχετε άδεια χειριστή ταχύπλοου σκάφους.
2. Θα ξεκινήσετε από τον ειδικά σηματοδοτημένο χώρο, δεν θα
πλησιάσετε σε καμιά περίπτωση λιγότερο από 200 μέτρα το τελευταίο
λουόμενο, και δεν θ_ απομακρυνθείτε περισσότερο από ένα μίλι απ_
την ακτή.
Τις υπόλοιπες οδηγίες θα σας τις δώσει αυτός που θα σας το
νοικιάσει, ο οποίος δεν θα σας επιτρέψει να το πάρετε αν η δύναμη
του αέρα ξεπερνάει τα 4 μποφόρ.
Αν τώρα αγοράσετε δικό σας, σίγουρα θα μάθετε αρκετά
χρησιμοποιώντας το αλλά προσοχή από και που θα το ρίχνετε για να
βγείτε στην θάλασσα, όσο τουλάχιστον ακόμα δεν υπάρχουν ειδικοί
χώροι εκκίνησης.
Ακόμα έχετε υπ_ όψιν σας ότι τα Hovercrafts ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ να
κινούνται στην ξηρά. Αν τώρα βρεθείτε σε κάποιο μέρος που δεν
υπάρχει ψυχή, εκεί δώστε του να καταλάβει αν δεν σας ενοχλεί το
ότι δεν υπάρχει κανένας να σας ...θαυμάζει.
Τα _ADOC_ είναι Hovercrafts τα οποία κατασκευάζονται στην Γαλλία
από την _ACKERMAN INDUSTRIE_ και απευθύνονται και αυτά στην
γενική χρήση. Κύριο χαρακτηριστικό τους, η απλότητα της
κατασκευής με εμφανή την επιδίωξη του σχεδιαστή στην ελαφρότητα
της ατράκτου. Οι κινητήρες που χρησιμοποιεί το εργοστάσιο για την
κίνηση των _ADOC_ είναι οι Ιταλικοί ARROW. Οι _ARROW_ είναι
κατασκευασμένοι από ελαφρύ κράμα αλουμινίου και εκτός από τον 35
HP που είναι μονοκύλινδρος και τον φοράει το μικρό μονοθέσιο, οι
μεγαλύτεροι από 65 HP μέχρι και 180 HP, δικύλινδροι ως
εξακύλινδροι είναι BOXER.