In memoriam: Juan Manuel Fangio
JUAN MANUEL FANGIO (1911-1995)
«Μotor Racing is something you must do with passion»
(Οι αγώνες αυτοκινήτου είναι κάτι που πρέπει να κάνεις με πάθος)
H ψυχή του λιονταριού
Ο θάνατος του Juan Manuel Fangio ανακοινώθηκε με ένα απλό σύντομο
τηλεγράφημα το πρωί της Δευτέρας 17 Ιουλίου 1995. Η πατρίδα του, η
Αργεντινή, αλλά και όλος ο κόσμος του αυτοκινήτου, πάγωσε.
Οι πιο κοντινοί του άνθρωποι περίμεναν βέβαια το τέλος, αφού ο 84χρονος
πλέον Φάντζιο βασανιζόταν τους τελευταίους μήνες από νεφρική ανεπάρκεια και
μια πνευμονία τον έστειλε σε άσχημη κατάσταση στο νοσοκομείο.
Επιμέλεια: K. Λακαφώσης
ΖΩΝΤΑΣ σε μια εποχή εντελώς διαφορετική από τη σημερινή, ο Φάντζιο, για
πολλούς ο μεγαλύτερος οδηγός αγώνων που εμφανίστηκε ποτέ, είχε μια καριέρα
που σε τίποτα δεν μοιάζει με τα δεδομένα των σύγχρονων αγώνων. Το 1948,
όντας ήδη στα 38 του χρόνια (σε μια ηλικία που οι σημερινοί οδηγοί έχουν
αποσυρθεί πλέον από τους αγώνες) ξεκινούσε τη διεθνή του καριέρα
συμμετέχοντας σε ευρωπαϊκούς αγώνες με αυτοκίνητο της Λέσχης Αυτοκινήτου
Αργεντινής. Βέβαια, από πολύ νωρίτερα είχε δείξει δείγματα του εξαιρετικού
του ταλέντου, όμως ο Β? Παγκόσμιος Πόλεμος που μεσολάβησε, ήταν η αιτία για
την καθυστερημένη εμφάνισή του στη διεθνή σκηνή.
Η πρώτη φορά που ο Φάντζιο οδήγησε σε αγώνα ήταν το 1936, σε ηλικία 25
ετών, όταν οι φίλοι του από τη γειτονιά του στα περίχωρα του Μπουένος
Αιρες, έχοντας διαπιστώσει την αγάπη του στα αυτοκίνητα, αλλά και το
ταλέντο του, του έκαναν ένα ξεχωριστό δώρο. Χρησιμοποιώντας το... ταξί ενός
από την παρέα, έκαναν μια πρόχειρη μετατροπή αφαιρώντας το αμάξωμα και τους
προφυλακτήρες, και ο Φάντζιο έλαβε μέρος σε ένα μικρό τοπικό αγώνα. Σε μια
εποχή, αλλά και σε μια χώρα που δεν ευνοούσε την εμπλοκή με τους αγώνες,
συνέχισε τις προσπάθειές του με παρόμοια οχήματα, δουλεύοντας και σαν
βοηθός μηχανικού σε ένα συνεργείο της περιοχής. Το πρώτο δείγμα του
ξεχωριστού ταλέντου του ήλθε το 1939, όταν έλαβε μέρος στο Γκραν Πρι της
Αργεντινής (όπως ονομαζόταν τότε ο αγώνας αντοχής που διέσχιζε την
Αργεντινή) με ένα αυτοκίνητο συναρμολογημένο από τους θαυμαστές του. Το
αυτοκίνητο, που είχε σασί Φορντ και κινητήρα Σεβρολέ, ξεκίνησε στην 108η
θέση και κατάφερε να τερματίσει 5ο. H Σεβρολέ πρόσεξε την επίδοση του
οδηγού, και φρόντισε να βοηθήσει την προσπάθειά του στους αγώνες αυτούς.
Η πρώτη του νίκη ήρθε ένα χρόνο αργότερα, σ? έναν παρόμοιο αγώνα, στο Gran
Premio del Norte, έναν αγώνα αντοχής διαρκείας αρκετών ημερών από το
Μπουένος Αιρες στη Λίμα του Περού, πάνω από τις Ανδεις.
«Εκεί έμαθα καλό έλεγχο του αυτοκινήτου», δήλωνε αργότερα. «Οδηγώντας
γρήγορα σε λασπωμένους δρόμους, μαθαίνεις να αισθάνεσαι πού βρίσκονται οι
τροχοί σου μέσα από την πλάτη του καθίσματος.»
Οι επιτυχίες του στην Αργεντινή συνεχίστηκαν, δεν υπήρχαν όμως διεθνείς
αγώνες, λόγω του πολέμου, ώστε ο Φάντζιο να αναδειχθεί και έξω από τα
σύνορα της χώρας του.
Με το τέλος του πολέμου όμως, ξαναγεννήθηκε το μεγάλο ενδιαφέρον για αγώνες
με μονοθέσια και τα Γκραν Πρι ξεκίνησαν σε όλες τις πόλεις της Ευρώπης.
Οι πρώτες νίκες ήλθαν το 1949, με Simca και Ferrari και, από την επόμενη
χρονιά που ξεκινούσε και το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, η Αλφα Ρομέο φρόντισε να
τον έχει στην ομάδα της.
Στον δεύτερο μόλις αγώνα πήρε την πρώτη του νίκη, και την πρώτη αυτή
αγωνιστική χρονιά, κέρδισε δύο ακόμη Γκραν Πρι. Τον επόμενο χρόνο, το 1951,
κέρδισε και πάλι τρεις αγώνες, μαζεύοντας αρκετούς βαθμούς ώστε να
κατακτήσει τον πρώτο από τους πέντε τίτλους Πρωταθλητή Οδηγών (ο πρώτος
ήταν με Αλφα Ρομέο, οι επόμενοι δύο με Μερτσέντες, ένας με Φεράρι και ένας
με Μαζεράτι). Οι υπόλοιποι τέσσερις μάλιστα ήλθαν στη σειρά, από το 1954 ως
το 1957, σημαδεύοντας την απόλυτη κυριαρχία του, σε μία εποχή που ο
συναγωνισμός ήταν πραγματικά σκληρός, οι αντίπαλοι εξίσου καλοί ενώ οι
διαφορές των αυτοκινήτων δεν ήταν τέτοιες που να είναι αξεπέραστες από το
ταλέντο των οδηγών.
Η πλέον γνωστή στιγμή της καριέρας του είναι σίγουρα η νίκη του στο
Γερμανικό Γκραν Πρι του 1957, στο τρομερό Νίρμπουργκρινγκ (στο «αληθινό»
Νίρμπουργκρινγκ με τις επικίνδυνες τυφλές στροφές και τις τόσες παγίδες)
στο τιμόνι μίας Μαζεράτι. Μετά από μια στάση στα πιτς, που τον καθυστέρησε
και τον άφησε 48?? πίσω από τον Mike Hawthorn και τον Peter Collins, ο
Φάντζιο μπήκε ξανά στην πίστα και εξαπέλυσε μια απίστευτη επίθεση,
σπάζοντας το ρεκόρ του γύρου δέκα φορές τη μια μετά την άλλη, φτάνοντας
τελικά τις δύο Φεράρι και περνώντας τις -στο δρόμο για μια απίστευτη νίκη-
με διαφορά 3,6??.
Το προηγούμενο ρεκόρ του από την περασμένη χρονιά ήταν 9? 41.6??, και ενώ
στις δοκιμές το είχε κατεβάσει μέχρι τα 9? 25.6??. Στην απίστευτη «έκρηξή»
του στον αγώνα το κατέβασε στα 9? 17.4??.
Αυτά τα πράγματα απλώς δεν γίνονται σήμερα...
Ας μην ξεχνάμε ότι, εκείνη την εποχή, οι οδηγοί έπαιζαν πραγματικά «το
κεφάλι τους», αφού οι αγώνες ήταν σημαντικά πιο επικίνδυνοι από ότι είναι
σήμερα. Τα μέτρα ασφαλείας ήταν ελάχιστα ενώ η παθητική ασφάλεια των
αυτοκινήτων πρακτικά ανύπαρκτη.
Ο Φάντζιο είχε ήδη γλιτώσει από ένα σοβαρό ατύχημα το 1952 στη Μόντσα, όταν
το αυτοκίνητό του βγήκε από το δρόμο και χτύπησε σε ένα ανάχωμα και ο ίδιος
βρέθηκε στο νοσοκομείο σε άσχημη κατάσταση με σπασμένο αυχένα, λιπόθυμος
για αρκετές ώρες. Τα αίτια του ατυχήματος βρίσκονταν κυρίως στη φυσική
κατάσταση του οδηγού, αφού είχε περάσει τα εξής απίστευτα πριν μπει στο
κόκπιτ της Μαζεράτι για την εκκίνηση εκείνου του αγώνα: την παραμονή
βρισκόταν στην Ιρλανδία για έναν αγώνα Formula Libre, και όταν ξεκίνησε να
ταξιδέψει για την Ιταλία, διαπίστωσε (στο αεροδρόμιο του Λονδίνου) ότι ο
καιρός έχει χαλάσει πάνω από την Ιταλία και οι πτήσεις είχαν προσωρινά
διακοπεί. Έχοντας δώσει την υπόσχεσή του στη Μαζεράτι να τρέξει, αποφάσισε
να πετάξει μέχρι το Παρίσι και από εκεί να οδηγήσει μέχρι τη Μόντσα.
Κατάφερε τελικά να φτάσει στην πίστα οδηγώντας, το μεσημέρι της Κυριακής,
μισή ώρα μόλις πριν τον αγώνα, χωρίς φυσικά να έχει κάνει δοκιμές και
προκριματικά. Με όλα αυτά δεδομένα, το ατύχημά του στο δεύτερο μόλις γύρο
ήταν σχεδόν προδιαγεγραμμένο. Τρομερά μαχητικός όμως πίσω από το τιμόνι του
αγωνιστικού του, ο Φάντζιο δεν ήταν ο άνθρωπος που θα οπισθοχωρούσε σε
καμία περίπτωση και αυτό ήταν το χαρακτηριστικό που τον έκανε να ξεχωρίζει.
Ακόμη και εξαντλημένος, με χειρότερο αυτοκίνητο ή με αρκετή διαφορά πίσω
από τους προπορευόμενους, ο Φάντζιο ήταν πάντα ένα λιοντάρι μέσα στην
πίστα, ενώ από την άλλη ήταν ένας εξαιρετικά φιλικός και σεμνός άνθρωπος
έξω από αυτήν. Πάντα απέδιδε τις επιτυχίες του σε μεγάλο ποσοστό στην τύχη,
αλλά και στο αυτοκίνητό του και δήλωνε ότι τον βοηθούσαν οι περιστάσεις
στις επιτυχίες του.
Το 1958, σε ηλικία 47 ετών, αποφάσισε να αποσυρθεί διαπιστώνοντας ότι δεν
μπορεί πλέον να τρέχει με την ίδια επιτυχία που γνώριζε τα προηγούμενα
χρόνια. Ο τελευταίος του αγώνας ήταν στη Reims, όπου μάλιστα κάποια στιγμή
έσπασε το πεντάλ του συμπλέκτη της Μαζεράτι και ο Φάντζιο κατάφερε να
τερματίσει τέταρτος, αλλάζοντας με δυσκολία ταχύτητες χωρίς συμπλέκτη. Στη
διάρκεια του αγώνα πήρε και την οριστική απόφαση να εγκαταλείψει και ο
πρώτος που το έμαθε ήταν ο μηχανικός του στα πιτς μετά τον τερματισμό.
Με την είδηση του θανάτου του, ο παλιός του αντίπαλος Stirling Moss δήλωσε
συγκινημένος: «Ο Φάντζιο ήταν ένας πραγματικός τζέντλεμαν, και τον τίτλο
αυτό τον απέκτησε με τις πράξεις του και όχι από τη γέννησή του. Ήταν ένας
υπέροχος άνθρωπος, όχι μόνο στον αγώνα, αλλά και με τους μηχανικούς, τους
οπαδούς του αλλά και τους φίλους του έξω από την πίστα. Δεν ήταν απλά φίλος
για μένα, κάποια στιγμή είχε γίνει το είδωλό μου. Με το θάνατό του κλείνει
μια εποχή»_4Τ