Καλειδοσκόπιο

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ

ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΑΝΔΑΛΟΘΗΡΙΑ

ΣE AYTH τη χώρα, για να επιβιώσει κανείς, πρέπει τελικά να μην ξεχωρίζει.
Αν το κεφάλι του εξέχει λίγο ανάμεσα στο πλήθος, κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή
να αποκεφαλιστεί. Και το χειρότερο είναι, πως αυτό συμβαίνει συνήθως σε
όσους ξεχωρίζουν με την επιστημονική τους κατάρτιση και την επαγγελματική
τους επάρκεια και όχι σε όσους ξεχωρίζουν με λιγότερο χρήσιμες στην
κοινωνία δραστηριότητες ή ακόμη και με αρνητικό τρόπο. Ένα μεγάλο μέρος της
κοινωνίας μας έχει φτάσει στο σημείο να θαυμάζει όσους πλούτισαν με
παρανομίες, με την καταστροφή του περιβάλλοντος, με τη φοροκλοπή ή με
άλλες, ανάλογα ευγενείς δραστηριότητες, και ταυτόχρονα παθαίνει αλλεργία
όταν πλουτίζει νόμιμα κάποιος λόγω των γνώσεων και των ικανοτήτων του.
Μόνον όσοι οδηγούν το πλήθος σε οπαδοποίηση, όπως οι πολιτικοί, ορισμένοι
«καλλιτέχνες» και «αθλητές», έχουν ασυλία από τα παμφάγα μέσα ενημέρωσης
όσον αφορά την οικονομική τους κατάσταση. Ένας πολιτικός μπορεί να
κατασκευάζει ένα σπίτι πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων, χωρίς οι οπαδοί του
να δίνουν δεκάρα για να μάθουν πού βρήκε τα χρήματα, ένας κορυφαίος αθλητής
μπορεί να υπογράφει ένα συμβόλαιο δισεκατομμυρίων (και πολύ καλά κάνει) και
αυτό θεωρείται «μαγκιά» από τους περισσότερους, ένας καλλιτέχνης μπορεί να
εισπράττει ένα εκατομμύριο την ημέρα και αυτό θεωρείται απόλυτα φυσικό (και
είναι). Όταν όμως ένας επιστήμονας ξεχωρίσει από την οικονομική μιζέρια της
«ψωροκώσταινας», τότε υπάρχει... σκάνδαλο και... πρόκληση στην κοινωνία!
Θυμάστε τι έγινε πριν λίγο καιρό όταν κάποιοι βουλευτές «έβγαλαν στη φόρα»
τους μισθούς των γιατρών του Ωνασείου (χωρίς βέβαια να δείξουν τον ίδιο
ζήλο για τη διερεύνηση του «πόθεν έσχες» των συναδέλφων τους); Ευκαιρία
έψαχναν τα τρωκτικά της ψευδοενημέρωσης για να ξεσπαθώσουν εναντίον μερικών
από τους ελάχιστους Έλληνες που πραγματικά αξίζουν αυτά που παίρνουν.
«Σκάνδαλο» ήταν που πήρε μερικές δεκάδες εκατομμύρια ένας καρδιοχειρούργος
που έκανε... 90 εγχειρήσεις μέσα σ? ένα μήνα, ο οποίος θα έπαιρνε
πολλαπλάσια χρήματα στο εξωτερικό και γλιτώνει την εθνική οικονομία από
τεράστια ποσά που θα πλήρωναν σε ξένες κλινικές πολλοί ασθενείς του αν
αυτός δεν χειρουργούσε εδώ. O οποίος χειρούργος, σε τελική ανάλυση, θα
πληρώσει στην εφορία το... 40% αυτών των εκατομμυρίων που πήρε, γιατί είναι
νόμιμα και δηλωμένα. «Σκάνδαλο» θεωρείται επίσης να παίρνουν μερικά
εκατομμύρια, νόμιμα και δηλωμένα στην εφορία, ορισμένοι ανώτατοι δικαστικοί
για διαιτησίες, στις οποίες ορίζονται λόγω του υψηλού επιπέδου των νομικών
τους γνώσεων, που εξασφαλίζει δίκαιη επίλυση σοβαρών αντιδικιών. Και δεν
είναι σκάνδαλο που αγοράζουν αφορολόγητα αυτοκίνητα εκατομμυρίων οι
βουλευτές, που δεν πληρώνουν φόρους σαν τους άλλους Έλληνες, που παίρνουν
«μαύρα χρήματα» τόσοι αθλητές και καλλιτέχνες, που παίρνουν αφορολόγητα
φακελάκια πολλοί από τους γιατρούς που δεν μπορούν να πάρουν υψηλούς
μισθούς όπως στο Ωνάσειο;
«Να τεθεί ανώτατο όριο στις αμοιβές των γιατρών του Ωνασείου», ωρύονται οι
κομπλεξικοί, που δεν μπορούν να δεχτούν πως ένας επιστήμονας μπορεί να
πληρώνεται πολλά, και οι πονηροί που δεν θέλουν να παίρνουν κάποιοι πολλά
χωρίς «μαγκιά» και «κομπίνα» γιατί τους χαλάνε την πιάτσα. «Να τεθεί
ανώτατο όριο στις αμοιβές των δικαστικών από διαιτησίες και να δίνονται με
κλήρωση» φωνάζουν άλλοι κομπλεξικοί, που δεν μπορούν να δεχτούν πως μπορεί
κάποιος να βγάζει πολλά γιατί οι γνώσεις και οι ικανότητές του τον κάνουν
περιζήτητο και πως δεν είναι δυνατόν να βάζεις μαζί σε κληρωτίδα τον ικανό
και τον ανίκανο.
E, λοιπόν, όχι. Εμείς δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με τα χρήματα, όσα κι αν
είναι, που παίρνει οποιοσδήποτε γιατρός του Ωνασείου και δεν έχουμε κανένα
πρόβλημα με τα χρήματα, όσα κι αν είναι, που παίρνει οποιοσδήποτε
δικαστικός από διαιτησίες. Στη χώρα της απάτης, της παραοικονομίας, της
σπέκουλας, της φοροκλοπής, της πολιτικής φαυλότητας, της ευνοιοκρατίας,
είναι ευχής έργον που υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι πλουτίζουν (ναι,
πλουτίζουν και καλά κάνουν και δεν πρέπει να ντρεπόμαστε να το πούμε) λόγω
των επιστημονικών γνώσεων και των ικανοτήτων τους, με χρήματα νόμιμα και
δηλωμένα. Γιατί αποτελούν ένα παράδειγμα για τους νέους μας ότι μπορεί να
προοδεύσει κανείς χωρίς να κλέβει το δημόσιο χρήμα και χωρίς να
συνωστίζεται στα κομματικά γραφεία. Μήπως αυτό είναι που φοβούνται
περισσότερο οι σκανδαλοθήρες;
Πάνος Φιλιππακόπουλος

ΜΠΟΥΜΕΡΑΝΓΚ 20.000 ΕΤΩΝ

Πριν από 10 περίπου χρόνια σε μία σπηλιά στην Πολωνία, αρχαιολόγοι βρήκαν
μια τεράστια ποικιλία παλαιοντολογικών ευρημάτων. Ανάμεσά τους βρισκόταν
και ένα κομμάτι από χαυλιόδοντα μαμούθ που είχε κατεργαστεί σε τοξοειδές
σχήμα και θύμιζε πολύ τα μπούμερανγκ που χρησιμοποιούν οι ιθαγενείς στην
Αυστραλία. Η ηλικία του έχει εκτιμηθεί ότι φτάνει τα 20.300 χρόνια και
φυσικά κανείς δεν θα τολμούσε να δοκιμάσει εάν το τόσο πολύτιμο εύρημα
συμπεριφέρεται πραγματικά σαν μπούμερανγκ. Πρόσφατα όμως μια ομάδα
επιστημόνων κατασκεύασε ένα ακριβές αντίγραφο από πλαστικό που έχει το ίδιο
σχήμα, βάρος και κατανομή πυκνότητας και το δοκίμασε σε πτήση. Τα
αποτελέσματα υπήρξαν εκπληκτικά, αφού το είκοσι χιλιάδων ετών μπούμερανγκ
διαγράφει τόξα 30 μέτρων κατά μέσο όρο και ξεπερνά τα 40 μέτρα όταν η ρίψη
γίνει με αντίθετο άνεμο. Δεδομένου δε ότι έχει μήκος περίπου 60 εκατοστά
και βάρος ένα κιλό, είναι ένα επικίνδυνο όπλο με το οποίο οι αρχαίοι
κυνηγοί σκότωναν ελάφια που αφθονούσαν στις πολωνικές κοιλάδες την εποχή
εκείνη.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ DNA

Μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις όλων των εποχών είναι
οι αποκαλούμενες «γραφές της Νεκράς Θάλασσας», μια συλλογή από χειρόγραφα
που βρέθηκαν σε μια σπηλιά από ένα νεαρό βεδουίνο βοσκό στις όχθες Νεκράς
Θάλασσας. Πενήντα χρόνια όμως αργότερα γνωρίζουμε ελάχιστα για τα μυστικά
που πιθανώς κρύβουν επειδή δεν έχει σταθεί δυνατόν να συναρμολογηθούν τα
κομμάτια σε ενιαίο κείμενο. Σήμερα οι γραφές παραμένουν ένα πολύτιμο «παζλ»
που οι αρχαιολόγοι προσπαθούν να συνθέσουν από το σχήμα που έχουν τα
επιμέρους κομμάτια ή τον γραφικό χαρακτήρα, αφού η συνέχεια του κειμένου
δεν μπορεί να βοηθήσει, δεδομένου ότι το τελευταίο δεν έχει ακόμη
μεταφραστεί. Τώρα όμως, σε βοήθεια της αρχαιολογικής προσπάθειας έρχεται η
μέθοδος προσδιορισμού ταυτότητας μέσω DNA, αφού τα κείμενα είναι γραμμένα
επάνω σε δέρμα ζώων. Το δέρμα είχε ξεραθεί, αποψιλωθεί από τις τρίχες και
λεπτυνθεί πριν χρησιμοποιηθεί για γραφή. Η ζωική προέλευση ελπίζεται ότι θα
κάνει δυνατή την εφαρμογή της μεθόδου DNA. Αυτό δεν σημαίνει ότι σε
οποιοδήποτε δέρμα μπορεί ύστερα από 2000 και πλέον χρόνια να παραμένουν
ίχνη αναγνωρίσιμου DNA. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση η προσπάθεια θα ήταν
χωρίς αποτέλεσμα. Στην περίπτωση όμως των «γραφών της Νεκράς Θάλασσας», η
ξηρότητα της ατμόσφαιρας μέσα στη σπηλιά στην οποία βρέθηκαν ελπίζεται ότι
θα έχει διατηρήσει τα στοιχεία που απαιτούνται. Από τον έλεγχο του DNA
είναι εύκολο να εντοπιστεί το είδος των ζώων από το οποίο προήλθαν τα
δέρματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα δέρματα προέρχονται από
αιγοπρόβατα, αλλά εάν βρεθεί και κάποιο άλλο ζώο, αυτό θα είναι δείγμα ότι
τα συγκεκριμένα κομμάτια ανήκουν σε άλλο κομμάτι του κειμένου. Το αντίθετο
θα σημαίνει ότι τα κομμάτια ανήκουν στον ίδιο κείμενο. Η εφαρμογή όμως της
μεθόδου έχει και ένα άλλο σκοπό. Εάν βρεθούν αξιοποιήσιμα ίχνη DNA, τότε θα
μπορεί να γίνει σύγκριση με στοιχεία που έχουν συλλεχθεί από κόκαλα ζώων
που έχουν βρεθεί σε άλλες αρχαιολογικές ανασκαφές. Ελπίζεται έτσι ότι θα
ριχθεί φως σε παλαιά αντιδικία που υπάρχει σχετικά με τα κείμενα, εάν
δηλαδή προέρχονται από μια εβραϊκή κοινότητα που ζούσε στην περιοχή ή είναι
σημαντικά ιουδαϊκά κείμενα που μεταφέρθηκαν από άλλο σημείο και φυλάχτηκαν
εκεί για να μην πέσουν σε ρωμαϊκά χέρια.

Ο ΓΑΛΑΞΙΑΣ ΜΑΣ, Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΑΣ
Βρίσκεται εκεί έξω και καταστρέφει τα πάντα στο πέρασμά του. Ο λόγος για το
γαλαξία μας, που όπως υποστηρίξουν οι αστρονόμοι βρίσκεται εδώ και πολλά
δισεκατομμύρια χρόνια σε μια τροχιά καταστροφής, «καταβροχθίζοντας» άλλους
μικρότερους γαλαξίες που πλησιάζουν πολύ στο διάβα του. Ο γαλαξίας «Νάνος
Τοξότης» που ανακαλύφθηκε πρόσφατα είναι ένα από τα θύματά του. Βρίσκεται
σε απόσταση μόλις 78.000 ετών φωτός που είναι μικρότερη από τη διάμετρο του
δικού μας γαλαξία και φαίνεται ότι έχει ήδη παραμορφωθεί κάτω από την
επίδραση της βαρυτικής έλξης του τελευταίου. Μια ομάδα επιστημόνων δύο
αμερικανικών πανεπιστημίων δημιούργησαν με τη βοήθεια ενός ισχυρού
υπολογιστή μια προσομοίωση που αποδεικνύει ότι ο γαλαξίας μας διαλύει
σιγά-σιγά τον «Νάνο Τοξότη». Όπως φαίνεται και από την απεικόνιση, ο αρχικά
σφαιρικός «Νάνος Τοξότης» αρχίζει μια σπειροειδή πορεία μέσα από τον δικό
μας γαλαξία που σταδιακά τον παραμορφώνει. Τελικά αυτό που απομένει είναι
ένα τόξο από διασκορπισμένα άστρα. Εκείνο που δεν είναι ακόμη γνωστό, είναι
εάν ο «Νάνος Τοξότης» βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη φάση εισόδου ή εξόδου,
εάν δηλαδή βρίσκεται στην αρχή ή στο τέλος της ζωής του. Οι επιστήμονες
πάντως υποστηρίζουν ότι εάν ο «Νάνος Τοξότης» έχει διαγράψει ήδη μέρος της
τροχιάς του μέσα στον γαλαξία μας θα έχει αφήσει εμφανή ίχνη που παραμένουν
ορατά τουλάχιστον για ένα δισεκατομμύριο χρόνια. Δεν μένει παρά να ψάξουμε
να τα βρούμε.

ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΟΥ ΤΕΝΙΣ
Το τένις (ή αντισφαίριση αν θέλετε) είναι ένα από τα σπορ όπου η συνεχής
εξάσκηση είναι απαραίτητη ώστε να τελειοποιήσει κανείς την τεχνική και την
απόδοσή του. Όπως όμως κάθε εξάσκηση, είναι μια διαδικασία ρουτίνας την
οποία έχουν αναλάβει εδώ και χρόνια τα μηχανήματα. Τα περισσότερα όμως από
αυτά δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον δάσκαλο, αφού δεν πρόκειται για
τίποτε περισσότερο από συσκευές που απλώς ρίχνουν τις μπάλες. Πρόσφατα μια
αυστραλιανή εταιρία παρουσίασε μια νέα συσκευή που θα μπορούσε, λόγω των
ικανοτήτων που διαθέτει, να πάρει τον τίτλο του «μηχανικού δασκάλου του
τένις».
Μέχρι σήμερα τα συστήματα που ήταν διαθέσιμα μπορούσαν να ρίχνουν την μπάλα
με σταθερή ταχύτητα σε σταθερό ύψος. Η νέα συσκευή γνωστή σαν SAM (Sports
Action Machine) μπορεί όχι μόνο να μεταβάλλει τους παραπάνω παράγοντες,
αλλά και να «σερβίρει» την μπάλα χρησιμοποιώντας ποικιλία τεχνικών, ενώ
μπορεί να βάλει και «φάλτσο» ή να μιμηθεί βολές από υποτιθέμενους
αριστερόχειρες ή δεξιόχειρες αντιπάλους. Μπορεί επίσης να προγραμματιστεί
ώστε να «σερβίρει» την μπάλα πάντα μέσα σ? ένα τετράγωνο «παράθυρο» πλευράς
15 εκατοστών, αξιοπιστία που ξεπερνά τις ικανότητες του καλύτερου δασκάλου.
Ο εφευρέτης του Ντάνιελ Ελμπάουμ είχε αρχικά σχεδιάσει τη μηχανή για
εξάσκηση σε πινγκ πονγκ, αλλά σύντομα ανακάλυψε ότι το μεγαλύτερο
ενδιαφέρον υπήρχε για το άθλημα του τένις και έκανε τη σχετική μετατροπή.
Το SAM μπορεί να «σερβίρει» από ύψος μέχρι και λίγων εκατοστών από την
επιφάνεια του εδάφους, έως και 2,75 μέτρα. Η μπάλα εκτοξεύεται περνώντας
μέσα από δύο κυλίνδρους που περιστρέφονται με μεγάλη ταχύτητα. Δεδομένου δε
ότι ο καθένας από αυτούς μπορεί να περιστραφεί ανεξάρτητα είναι δυνατόν να
παραχθούν τροχιές με μεταβλητή καμπύλη ή «φάλτσο».
Η λειτουργία του μπορεί να γίνει με προγραμματισμό ή να ελέγχεται με
τηλεχειρισμό. Μελλοντικά και για την εκπαίδευση των επαγγελματιών παικτών
για τους οποίους λόγω κόστους προορίζεται, το SAM θα μπορεί να αποθηκεύσει
στη μνήμη του υπολογιστή που διαθέτει μέχρι και 9.000 διαφορετικές βολές
που χαρακτηρίζουν επαγγελματίες τενίστες, επιτρέποντας στους αντιπάλους
τους να προετοιμαστούν κατάλληλα πριν από κάθε παιχνίδι. Μια ακόμη πιο
φιλόδοξη προσπάθεια είναι η προσθήκη ενός συστήματος ηλεκτρονικού
υπολογιστή που μπορεί να αναπαράγει τις βολές κάποιου τενίστα από την
ανάλυση ενός βίντεο. Στη φωτογραφία η συσκευή, όπου φαίνεται η κεφαλή
εκτόξευσης και η αποθήκη με τις μπάλες που μπορεί να χωρέσει έως και 200
από αυτές. Μελλοντικά προβλέπεται να υπάρξουν προσαρμογές του SAM και για
άλλα αθλήματα όπως το μπέιζμπολ, το μπάντμιντον και η σκοποβολή «τραπ».

ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

ΖΩΟΛΟΓΙΑ

- Ο χαμαιλέων είναι ένας εκπρόσωπος του ζωικού βασιλείου που κρύβει αρκετά
μυστήρια. Το ότι μπορεί να αλλάζει την απόχρωση του δέρματός του ή ότι τα
μάτια του μπορούν να περιστραφούν ασύγχρονα είναι χαρακτηριστικά που είναι
γνωστά από την αρχαιότητα. Μόλις όμως πρόσφατα, ένας γερμανός επιστήμονας
ανακάλυψε μια άλλη ιδιότητα που έχουν τα μάτια του χαμαιλέοντα, πάνω στην
οποία βασίζεται η καταπληκτική του ιδιότητα να εκτιμά τις αποστάσεις. Τα
περισσότερα σπονδυλωτά, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου έχουν μάτια με
φακούς που συγκεντρώνουν το φως. Ο χαμαιλέων, αντίθετα, διαθέτει μάτια με
φακούς που αποκλίνουν το φως. Στην πρώτη περίπτωση η διαδικασία εστίασης
επιτυγχάνεται από μια σειρά ιστών και μυών που μεταβάλλουν την καμπυλότητα
των φακών. Ο έλεγχος όμως αυτός δεν είναι αρκετά ακριβής, ώστε να μπορεί
από αυτόν να εκτιμηθεί η απόσταση από το αντικείμενο παρατήρησης. Τα
περισσότερα σπονδυλωτά εκτιμούν τις αποστάσεις με τη βοήθεια της
στερεοσκοπικής όρασης που διαθέτουν, της μικρής δηλαδή απόστασης που
υπάρχει ανάμεσα στα μάτια και που έχει αποτέλεσμα τη δημιουργία δύο
διαφορετικών ειδώλων. Το ερώτημα όμως που απασχολούσε τους επιστήμονες ήταν
πως ο χαμαιλέων που έχει ανεξάρτητη κίνηση στα μάτια μπορεί και εκτιμά με
τόση ακρίβεια τις αποστάσεις, σε σημείο που να μπορεί να συλλάβει έντομα
από απόσταση με τη βοήθεια της τεράστιας γλώσσας του. Με κατάλληλες
οφθαλμολογικές μετρήσεις αποκαλύφθηκε ο τρόπος που εστιάζει το είδωλο το
σύστημα αποκλινόντων φακών του ματιού του χαμαιλέοντα. Έτσι η εστίαση είναι
πολύ πιο ακριβής και οι πληροφορίες που λαμβάνει το ζώο πολύ περισσότερες,
επιτρέποντας έτσι καλύτερη αντίληψη των αποστάσεων.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
- Η απαγόρευση εμπορίας διαφόρων χημικών ενώσεων που καταστρέφουν το όζον
της ατμόσφαιρας έχει δημιουργήσει ένα κύκλωμα λαθρεμπορίου και η κατάσταση
αρχίζει να αποκτά διαστάσεις επιδημίας, όπως καταγγέλθηκε πρόσφατα σε
διεθνές συνέδριο για το όζον που έγινε στη Χαλκιδική. Η χώρα μας είναι μία
από αυτές στις οποίες η διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace
κατήγγειλε πρόσφατα ότι λειτουργούν εταιρίες που εμπορεύονται παράνομα
τέτοια προϊόντα. Η παράνομη εισαγωγή τέτοιων επικίνδυνων ουσιών γίνεται,
είτε παραβιάζοντας ανοικτά τη σχετική Κοινοτική νομοθεσία, είτε
παραπλανώντας τις αρμόδιες αρχές. Αναφορικά με την τελευταία περίπτωση
υπάρχουν καταγγελίες ότι στις φιάλες που έχουν εισαχθεί έχει αντικατασταθεί
απλά η ετικέτα που ανέφερε το περιεχόμενο σαν CFC-12 (μια ουσία που είναι
απαγορευμένη) σε μια άλλη που έγραφε CFC-22, ουσία της οποίας η χρήση
επιτρέπεται ακόμη υπό όρους. Η εισαγωγή CFC-12 (γνωστού με την εμπορική
ονομασία «φρέον» 12) απαγορεύεται σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το
λαθρεμπόριο όμως τέτοιων ουσιών οργιάζει, με κύρια πηγή τη Ρωσία και με
οδούς που φαίνεται ότι περνούν και από την Ελλάδα. Αν και η πιο κραυγαλέα
υπόθεση που αφορούσε ελληνική εταιρία έχει πάρει τον δρόμο της δικαιοσύνης
μετά από καταγγελία της Greenpeace, η σχετική έρευνα απέδειξε πόσο
απροετοίμαστες είναι οι αρμόδιες υπηρεσίες για τη δίωξη του σχετικού
λαθρεμπορίου. Η υποδομή και οι έλεγχοι στα τελωνεία είναι από ελλιπείς έως
ανύπαρκτοι και δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη κατάλληλης νομοθεσίας όπως
προβλέπουν οι Κοινοτικοί κανονισμοί. Εμφανίζονται δε πάνω από αυτά και οι
περιπτώσεις δημοσίων λειτουργών που θεωρούν αυτό το είδος του λαθρεμπορίου
σαν... δευτερεύουσας σημασίας μη συμβάλλοντας έτσι σε ένα καθεστώς που
διευκολύνει την ασυδοσία σε βάρος του περιβάλλοντος.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
- Πριν από μερικά χρόνια, μετά την τραγική βομβιστική ενέργεια πάνω από το
Λόκερμπι της Σκοτίας εναντίον του αεροσκάφους της Παναμέρικαν, αρκετές
εταιρίες αλλά και δημόσιοι οργανισμοί ξεκίνησαν προσπάθειες για τη
δημιουργία ενός αεροσκάφους που θα μπορούσε να επιζήσει μιας έκρηξης στο
εσωτερικό της ατράκτου. Δεδομένου ότι η καταστροφή σε τέτοιες περιπτώσεις
προέρχεται από διάρρηξη που καταστρέφει τη δομική συνοχή της ατράκτου, οι
πρώτες ενέργειες στράφηκαν στην ελεγχόμενη διοχέτευση των αερίων της
έκρηξης. Με άλλα λόγια οι σχεδιαστές μείωναν την ανθεκτικότητα ορισμένων
τμημάτων της ατράκτου, ώστε οποιαδήποτε εκτόνωση εκρηκτικού μηχανισμού στο
εσωτερικό του σκάφους να δημιουργεί ανοίγματα στα σημεία αυτά, από τα οποία
ξέφευγαν στην ατμόσφαιρα τα αέρια της έκρηξης. Η ιδέα αυτή όμως δεν στάθηκε
ιδιαίτερα δημοφιλής με τους κατασκευαστές αεροσκαφών και τις αεροπορικές
εταιρίες. Έτσι, τώρα οι προσπάθειες στρέφονται προς την ακριβώς αντίθετη
κατεύθυνση, την ενίσχυση δηλαδή των τμημάτων εκείνων όπου υπάρχει ο
κίνδυνος έκρηξης. Τέτοια σημεία είναι ο χώρος των αποσκευών στο κάτω μέρος.
Μία βρετανική εταιρία έχει παρουσιάσει μια πρόταση όπου ο χώρος αυτός
ενισχύεται εξωτερικά με αυτοκόλλητες ταινίες ινών άνθρακα και επικαλύπτεται
με εποξική ρητίνη. Ο τρόπος με τον οποίο τοποθετούνται οι ταινίες αυτές
δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε μια έκρηξη να δημιουργήσει ανοίγματα με
ευθείες ακμές. Έχει βρεθεί ότι τα ρήγματα με ακανόνιστες ακμές διαλύουν το
αεροπλάνο, αφού τα κομμάτια που προεξέχουν παρασύρονται από τον αέρα ή
ρήγματα ξαπλώνονται κατά μήκος όλης της επιφάνειας.

- Ένα άλλο πρόβλημα ασφάλειας που γίνεται όλο και οξύτερο στις
αερομεταφορές, αφορά τον εντοπισμό πιθανών βομβιστών. Κάθε χρόνο σε όλο τον
κόσμο καταγράφονται δεκάδες χιλιάδες περιπτώσεις βομβιστικών ενεργειών που
αναστατώνουν τη ζωή αθώων πολιτών. Οι περισσότερες από αυτές δεν λαμβάνουν
ποτέ δημοσιότητα αλλά απασχολούν επιστημονικές ομάδες που προσπαθούν να
βρουν τρόπους να εντοπίσουν εγκαίρως μια απόπειρα πριν αυτή εξελιχθεί. Στο
παρελθόν έχουν αναπτυχθεί συστήματα που εντοπίζουν εκρηκτικά και
προορίζονται για τον έλεγχο αποσκευών σε αεροδρόμια, αλλά το κόστος τους
ξεπερνά τις δυνατότητες των περισσότερων αστυνομικών υπηρεσιών που ψάχνουν
για ένα φορητό σύστημα που θα μπορούσε να δίνει κάποιες ενδείξεις ώστε να
δικαιολογείται περαιτέρω έρευνα. Μία απλή συσκευή που αναπτύχθηκε πρόσφατα
βασίζεται στην ιδιότητα που έχουν έστω και μικρές ποσότητες εκρηκτικών να
προκαλούν λάμψη όταν αναφλέγονται. Το πρωτότυπο της συσκευής δεν ήταν
τίποτε παραπάνω από μεταλλικός σωλήνας που είχε στην μια άκρη ένα δίσκο και
ένα θερμαντικό σώμα και στην άλλη ένα αισθητήρα που πολλαπλασιάζει το φως
και καταγράφει την έντασή του. Μικρές ποσότητες εκρηκτικού (εκατομμυριοστά
του γραμμαρίου) τοποθετούντο στο δίσκο που θερμαινόταν στους 500? Κελσίου.
Αμέσως ο αισθητήρας κατέγραφε στην άλλη πλευρά του σωλήνα τη λάμψη, όσο
απειροελάχιστη κι αν ήταν αυτή. Η ιδέα είναι ότι όσοι έχουν έλθει σε επαφή
πρόσφατα με εκρηκτικά έχουν πάνω τους ή στις αποσκευές, το αυτοκίνητό τους,
ή το σπίτι τους αρκετά ίχνη που να μπορέσει να συλλάβει ο ανιχνευτής. Στη
δεύτερη φάση της εξέλιξης ο αισθητήρας βαθμονομήθηκε σε σχέση με άλλες
ουσίες που επίσης προκαλούν λάμψη όταν αναφλέγονται όπως ανθρακικές
ενώσεις, χαρτί, λάδι και λιπαντικά υπολείμματα σπίρτων κ.ά. Το τελικό
προϊόν που θα εμφανιστεί στην αγορά θα έχει προσαρμοσμένη μια μικρή
ηλεκτρική σκούπα με την οποία θα σαρώνονται τα ρούχα και το δέρμα του
ύποπτου. Ο αέρας θα περνά μέσα από ένα πολύ λεπτό μεταλλικό πλέγμα που θα
θερμαίνεται στη συνέχεια, ενώ ο ανιχνευτής θα ερευνά για τα στοιχεία
εκείνου που θα προδίδουν την παρουσία εκρηκτικών. Ένας μικροϋπολογιστής με
μια βιβλιοθήκη ιχνών, συνδεδεμένος με τον αισθητήρα θα περιορίζει τα λάθη
στο ελάχιστο. Το όλο σύστημα δεν αναμένεται να κοστίζει περισσότερο από
μερικές χιλιάδες δολάρια όταν μπει σε παραγωγή.