Nίκος Mάργαρης
ΟΙΚΟ-ΛΟΓΙΚΑ«Είτε αναφερόμαστε στα «ευαίσθητα» θηλαστικά, από τη βίδρα και το λύκο
μέχρι και τη νανονυχτερίδα είτε στην ιχθυοπανίδα, είτε στην ορνιθοπανίδα η
κατάσταση στον Ταυρωπό θεωρείται από όσους δεν εθελοτυφλούν και διαβάζουν
τις μελέτες που υπάρχουν ως σημαντικότατη οικολογική επιτυχία?»
Φραγμάτων εγκώμιον
OTAN ήμασταν στο σχολείο μαθαίναμε ότι η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από
τις υδατοπτώσεις ήταν ιδιαίτερα σκόπιμη και χρήσιμη. Τότε, μάλιστα,
υπερτονίζαμε το γεγονός ότι παίρναμε «δωρεάν» ρεύμα χωρίς να καταναλώνουμε
ακριβά καύσιμα όπως το κάρβουνο και το πετρέλαιο. Δεν αναφερόμασταν ακόμη
ούτε στο γεγονός ότι δεν ρυπαίνουμε την ατμόσφαιρα με τα υδροηλεκτρικά
εργοστάσια ούτε στο ότι δημιουργούμε τεχνητές λίμνες, στις οποίες κρατάμε
το νερό την εποχή της αφθονίας, το χειμώνα και την άνοιξη (που λιώνουν τα
χιόνια) για να το έχουμε την εποχή της έλλειψης.
Πριν από λίγο καιρό, ο παλιός συνεργάτης των Τεχνικών Εκδόσεων κ. Γιάννης
Ντρενογιάννης, ο οποίος κάθε εβδομάδα παρουσιάζει στα NEA ένα ταξίδι στην
Ελλάδα, έγραφε για μία εκδρομή στον Ταυρωπό. Ή, αλλιώς φράγμα του Μέγδοβα,
ή αλλιώς τεχνητή λίμνη Νικολάου Πλαστήρα (δείτε και σε αυτό το τεύχος το
?κομάτι? του A. Τσαντούλα).
Μία τεχνητή λίμνη που έγινε ψηλά στην Πίνδο, με φράγμα στον ποταμό Μέγδοβα
ή Ταυρωπό, που είναι παραπόταμος του Αχελώου. Τα νερά «γυρίζουν» (ή, μήπως,
«εκτρέπονται»;) στη Θεσσαλία όπου παράγεται ηλεκτρική ενέργεια, υδρεύεται η
Καρδίτσα και αρδεύεται μεγάλο τμήμα της περιοχής. Με λίγα λόγια έχουμε να
κάνουμε με μία εκτροπή του Αχελώου που έχει γίνει εδώ και δεκαετίες. Πράγμα
που μας επιτρέπει να δούμε και να προβλέψουμε τι θα συμβεί και με τα
φράγματα στη Μεσοχώρα και τη Συκιά στον Ανω Αχελώο.
O Γιάννης Ντρενογιάννης, έκπληκτος μπροστά στην ωραιότητα του «νέου»
εξαίσιου τοπίου που δημιουργήθηκε, έχει ενοχές. Πως θα γράψει ότι είναι
πανέμορφο ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα; Ευτυχώς το ξεπερνά γρήγορα και
συνιστά την επληκτική εκδρομή που όλοι πρέπει να κάνουν. Έχω διαβάσει
περιγραφές ταξιδιωτικές για τη λίμνη του Ταυρωπού και στην «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ»
και στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» και στο ταξιδιωτικό περιοδικό «ΚΟSΜΟS». Πάντοτε οι
περιγραφές είναι ενθουσιώδεις έστω και αν αγνοούν ή δεν τονίζουν το γεγονός
ότι έχουμε να κάνουμε με μία λίμνη μικρότερη των σαράντα ετών που εκτρέπει
τα νερά του Αχελώου στη Θεσσαλία. Όταν, ο «αρμόδιος» της τελευταίας μελέτης
περιβαλλοντικών επιπτώσεων κάλεσε τους εκπροσώπους των οικολογικών
οργανώσεων που έχουν ξεσηκωθεί για τα σχεδιαζόμενα έργα του Αχελώου, τους
είπε τα παραπάνω. H απάντηση ήταν του είδους: «άλλο το ωραίο τοπίο, άλλο η
πραγματική κατάσταση του περιβάλλοντος στον Ταυρωπό».
Να με συγχωρεί η χάρη τους, αλλά η συνολική κατάσταση του περιβάλλοντος
στην περιοχή βελτιώθηκε σημαντικότατα. Είτε αναφερόμαστε στα «ευαίσθητα»
θηλαστικά, από τη βίδρα και το λύκο μέχρι και τη νανονυχτερίδα είτε στην
ιχθυοπανίδα, είτε στην ορνιθοπανίδα η κατάσταση στον Ταυρωπό θεωρείται από
όσους δεν εθελοτυφλούν και διαβάζουν τις μελέτες που υπάρχουν ως
σημαντικότατη οικολογική επιτυχία.
Αν ήταν μόνο μια περιβαλλοντική αναβάθμιση δεν θα το τόνιζα τόσο πολύ.
Υπάρχει, όμως (εδώ τι λένε «οι οικολόγοι των συμφορών»;) παράλληλη
κοινωνική και οικονομική αναβάθμιση. Αμέτρητα είναι τα νέα ωραιότατα σπίτια
που χτίζονται τριγύρω από τη λίμνη τα οποία συμπληρώνονται όχι μόνο από
ξενοδοχεία και κέντρα διασκέδασης, αλλά ακόμη και νέες εκκλησίες. Να
προσθέσω ότι έχει δημιουργηθεί ακόμα και Mountain Bike Center;
Σας συνιστώ, αγαπητοί μου, μια εκδρομή στην περιοχή όπου πραγματικά θα
απολαύσετε ένα εκπληκτικό τοπίο, όπως και αμέτρητοι άλλοι το κάνουν. Στη
συνέχεια να πάτε στη Μεσοχώρα, όπου οι «οικολόγοι» εμποδίζουν τη δημιουργία
του φράγματος, να διαπιστώσετε την πλήρη κοινωνική και οικονομική
κατάρρευση που συμβαδίζει και με την υποβάθμιση των περιβαλλοντικών
σκηνικών.
Ευτυχώς, τον Ταυρωπό τον γνωρίζουν αρκετοί, χώρια που την άνοιξη γίνεται
χαμός και από τις εκδρομές των σχολείων της Θεσσαλίας. Χαρά Θεού να είσαι
στην ορεινή Ελλάδα και ν? ακούς την πιτσιρικάδα να «κελαϊδάει». Αυτή την
εικόνα γιατί την απεχθάνονται οι «εραστές» του περιβάλλοντος; Προτιμούν την
άδεια Μεσοχώρα και το Αρματολικό το χειμώνα;
Πήγε το καλοκαίρι στη Μεσοχώρα και ο Διευθυντής της Green Peace. O οποίος
σε άρθρο του στην «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» μιλούσε για τα καταπληκτικά ντόπια
λουκάνικα που θα χαθούν. Όταν στη Μεσοχώρα δεν κάνουν λουκάνικα επειδή
έχουν μόνο γιδοπρόβατα. O άνθρωπος έφαγε «εισαγόμενα» λουκάνικα Τρικάλων
που όντως είναι νοστιμότατα.
Στην Ευρυτανία ο Ταυρωπός ενώνεται -παλαιότερα «απευθείας»- με τον Αχελώο.
Σήμερα η ένωση γίνεται στην τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών που έχει
μετονομαστεί σε φράγμα Παύλου Μπακογιάννη.
Κοίταζα την κοίτη του Ταυρωπού με το τεράστιο εύρος και τις φερτές ύλες που
μεταφέρει πριν να μπει στη λίμνη των Κρεμαστών και απορούσα. Τι θα
συνέβαινε, αλήθεια, αν δεν υπήρχε αυτό το φράγμα; H απάντηση είναι πολύ
απλή: Κάθε τόσο θα είχαμε πλημμύρες και καταστροφές στην Αιτωλοακαρνανία!
Τις όποιες πλημμύρες περιορίζουμε με τα υδροηλεκτρικά φράγματα στα
Κρεμαστά, το Καστράκι και το Στράτος. Όλα κατά μήκος του Αχελώου.
Από την άλλη, σκέφτομαι πόσο λίγη πληροφόρηση -ή πολλή εμπάθεια- έχουν όσοι
ομιλούν περί «εκτροπής» έχοντας στο μυαλό τους ένα ποτάμι που όσο νερό έχει
στις «πηγές» έχει και στις εκβολές του.
Από την περιοχή του Ανω Αχελώου, λοιπόν, όπου θα γίνουν -όπως ελπίζω- τα
φράγματα της Μεσοχώρας και της Συκιάς, εκβάλουν στον ποταμό και αμέτρητα
ρυάκια, ποταμάκια και ποτάμια. Ας αναφέρω μερικά: Αγραφιώτης, Φουρνιώτικος,
Ταυρωπός, Τρικεριώτης, Καρπενησιώτης, Κρικελλοπόταμος, Ζέρβας, Ριάκας,
Μπιζάκος και άλλα. Επομένως, το νερό που θα πάει στη Θεσσαλία δεν συνιστά
ποσότητα που είναι δυνατόν να διαταράξει τη δομή και τη λειτουργία των
υδατικών σχέσεων που σήμερα υπάρχουν.
Διαβάζω τις διαμαρτυρίες κινήσεων, συλλόγων, δήμων και κοινοτήτων της
Δυτικής Ελλάδας που ξεσηκώθηκαν άνευ λόγου και αιτίας. Σκέφτονται, στ?
αλήθεια, οι κάτοικοι του Αγρινίου ότι αν δεν υπήρχαν τα φράγματα που
προανέφερα, συνέχεια θα είχαν πλημμύρες και καταστροφές; Όπως συνέβαινε
μέχρι και τα μισά της δεκαετίας του ?50; Να προσθέσω και το γεγονός ότι τα
χωράφια τους απέκτησαν πολλαπλάσια αξία επειδή αρδεύονται από τα φράγματα;
Ότι το Αγρίνιο πίνει νερό από το φράγμα Καστρακίου;
Παρακαλώ, όσοι Αγρινιώτες ή Αιτωλοακαρνάνες διαφωνούν με όσα γράφω, αλλά
από την άλλη έχουν καλή διάθεση, να κάνουν μια απλή εκδρομή. Να ξεκινήσουν
από το Στράτο και ν? ανεβούν παράλληλα μέχρι το Καστράκι. Δύο φράγματα που
έχουν μετατραπεί σε βιότοπους εκπληκτικής ομορφιάς. Ας πάνε μέχρι το χωριό
Μπαμπαλιός και θα ενθουσιαστούν οπωσδήποτε.
Πως είναι δυνατόν να διαφωνούμε σε μία «άνυδρη» χώρα όπως η Ελλάδα στη
δημιουργία φραγμάτων; Είναι ή όχι υγροβιότοποι τα φράγματα;
Σε άρθρο του για την Κερκίνη που δημοσιεύθηκε στο «Οxygen» ο κ. N. Πέτρου
προσπαθεί ν? αναιρέσει το γεγονός ότι ο καλύτερος, ίσως, υγροβιότοπος της
χώρας δεν είναι τίποτε παραπάνω από ένα φράγμα που δημιουργήθηκε στον
ποταμό Στρυμώνα την εποχή του Ελευθερίου Βενιζέλου, το 1930. Χρησιμοποιεί
επιχειρήματα του είδους: παλαιότερα εδώ προϋπήρχε υγροβιότοπος, τα οποία
φυσικά και δεν ισχύουν. Αρκεί να ρωτήσει κάποιος τους κατοίκους ή να δει
παλαιούς χάρτες ή να ψάξει στις πηγές που υπάρχουν.
Αλλά εγώ ξεχνάω την Κερκίνη και πάω στο φράγμα του Αγρα στην Έδεσσα. Εκεί
έγινε ή όχι υγροβιότοπος στην τεχνητή λίμνη της ΔΕΗ; Πάμε λίγο παρακάτω από
τη Βέρροια όπου οι τεχνητές λίμνες της ΔΕΗ είναι αυτή την εποχη γεμάτες
κύκνους.
Αλλά και ο Στράτος -νεότατο φράγμα- καθημερινά ενώνεται βιολογικά με τον
εξαίσιο υγροβιότοπο του Αμβρακικού. Ήδη γέμισε πουλιά.
Να φύγω από το Στράτο να πάω στη Μύκονο. Το εκεί φράγμα μέσα σε πέντε
χρόνια έγινε υγροβιότοπος. Και είναι προς τιμήν των αρμοδίων που
απαγόρευσαν το κυνήγι.
Να πάω στην τεχνητή λίμνη του Μόρνου που γέμισε ερωδιούς; Να πάω στην
Απολακιά της Ρόδου όπου η ορνιθοπανίδα χαλάει κόσμο ή να πάω στο φράγμα του
Κουτιά στη Λήμνο;
Όσοι δεν με πιστεύετε πάτε, επιτέλους, στη λίμνη του Μαραθώνα. Μάλιστα
υπήρχε πριν από χρόνια άρθρο στη «Νέα Οικολογία» όπου έγραφε για τα πουλιά
της τεχνητής λίμνης!_Ν.Μ.