Nίκος Δήμου
O ΠΟΙΗΤΗΣ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ ΑΓΑΠΟΥΣΕ THN ΑΥΤΟΚΙΝΗΣΗ. Ήταν ένας από τους λίγους που
είχε αφιερώσει ποιήματα στο αυτοκίνητο - οι παλιοί αναγνώστες της στήλης θα
το θυμούνται.
Αλλά και οι νεότεροι το γνωρίζουν. O ενδεκάχρονος αναγνώστης Ανδρέας
Κυριακίδης μου στέλνει ένα ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη σημειώνοντας: «Θεωρώ
πως είναι το καλύτερο ποίημα που θα μπορούσε να δημοσιευτεί, έτσι ώστε να
τιμηθεί αυτός ο μεγάλος ποιητής από το περιοδικό».
Αγαπητέ Ανδρέα, το ποίημα αυτό είχε δημοσιευτεί στη στήλη μου τον Αύγουστο
του 1988 - όταν εσύ ήσουν τριών ετών! Θα το ξαναδημοσιεύσω (ολόκληρο τώρα)
γιατί ενώ δεν είναι από τα καλύτερα του ποιητή, είναι σίγουρα κάτι που
ταιριάζει στο χώρο των 4T (και που θα χαροποιήσει την καρδιά των Alfisti:
H Alfa Romeo
Θαύμασα τον Παρθενώνα
και σε κάθε του κολώνα
βρήκα τον χρυσό κανόνα
Όμως σήμερα το λέω
βρίσκω το καλό και ωραίο
σε μια σπορ Αλφα Ρομέο
Καλοκαίρια και χειμώνες
να είναι γύρω μου ελαιώνες
πίσω μου όλοι οι αιώνες
Κι όπου μπρος ο δρόμος βγάζει
και σε πειρασμό με βάζει
δωσ του να πατάω το γκάζι
Με την δύναμη του λιόντα
και με του πουλιού τα φόντα
πιάνω τα εκατόν ογδόντα
Γειά σας θάλασσες και όρη
γειά σας κι έχω βάλει πλώρη
για της Αστραπής την Κόρη.
Όταν γράφτηκε αυτό το ποίημα τα εκατόν ογδόντα ήταν ταχύτητα μυθική.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ME ΣΥΓΚΙΝΗΣΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ μία άγνωστη και ανέκδοτη συνέντευξη του
Οδυσσέα Ελύτη (που πρωτοδημοσιεύθηκε στα «Νέα» στις 23.3.96, πενήντα
τέσσερα χρόνια μετά την καταγραφή της). Εκεί ο ποιητής (31 χρόνων) μέσα
στην Κατοχή, απαντώντας στην ερώτηση του Φάνη Κλεάνθη «Λαχταράτε κανένα
προπολεμικό αγαθό;» απαντάει: « A ναι, αυτό μπορώ να σας το πω αμέσως και
χωρίς να σκεφθώ καθόλου. Μα δεν υπάρχει αμφιβολία, το αγαθό που λαχταράω
είναι το αυτοκίνητο! Μη με πάρετε για κανένα καθυστερημένο νεόπλουτο που
θέλει να κάνει επίδειξη των χαμένων πρόσκαιρα αγαθών του, ούτε για κανένα
αναίσθητο που με τα λόγια του αυτά προσβάλλει τα εκατομμύρια εκείνων που
δεν έχουν σήμερα να φάνε. Όμως το αυτοκίνητο είχε γίνει πραγματικά για μένα
μία αναπόσπαστη οργανική ανάγκη, ακόμα και όργανο υποβοηθητικό της ποίησής
μου, όσο κι αν ένα τέτοιο πράγμα μπορεί εκ πρώτης όψεως να φανεί παράξενο.
Σ? αυτό χρωστάω την πολυτιμότερη πείρα μου, την λεπτομερέστατη γνωριμία μου
με την Ελλάδα, την καθημερινή μου σχεδόν επαφή με τη Φύση, τις αλλεπάλληλες
εκείνες μεγάλες διαδρομές των τριών και τεσσάρων χιλιάδων χιλιομέτρων όπου
μου δόθηκε η ευκαιρία ν? αφομοιώσω έναν καινούριο κινητικό τρόπο ερμηνείας
της φύσης, μία καινούρια αντίληψη για τη ρύθμιση της ταχύτητας των λυρικών
μου εικόνων».
Έχοντας μία προσωπική σχέση με τον Ελύτη τα τελευταία είκοσι χρόνια, ήξερα
πως δεν συμμεριζόταν την περιφρόνηση των κάθε λογής κουλτουριάρηδων για τα
μηχανικά πράγματα. Όταν του εξηγούσα πόσο εύκολη είναι η επεξεργασία
κειμένων στον υπολογιστή, αυτός (που ξαναδούλευε πολύ τα γραφτά του) μου
έλεγε: «σε ζηλεύω, αλλά είναι πολύ αργά για να αλλάξω». (Πάντως δεν έγραφε
στο χέρι, αλλά σε μία μικρή φορητή γραφομηχανή).
Όμως δεν φανταζόμουν ότι δεκαετίες πριν από μένα είχε διατυπώσει κάτι
ανάλογο με τη θεωρία της Τέλειας Διαδρομής. (Τι άλλο είναι ο «κινητικός
τρόπος ερμηνείας της Φύσης»;) Προτείνω αυτά τα λόγια του Ελύτη να μπουν
προμετωπίδα στο περιοδικό - να ξορκίζουν όλους τους στενόμυαλους και
κομπλεξικούς εχθρούς της αυτοκίνησης.
Στην ίδια συνέντευξη, και στην ερώτηση: «Ποιο είδος αναψυχής σας αρέσει
καλύτερα;» απαντάει «Το αυτοκίνητο και το κολύμπι, ασυζητητί».
Και όταν τον ρωτάνε σε ποια εποχή θα ήθελε να ζει δεν απαντάει στον αιώνα
του Περικλή ούτε στο Βυζάντιο: «προτιμώ πολύ τη δική μου, παρ? όλα όσα μας
έχει κάνει να δοκιμάσουμε. Οι ανταμοιβές της ήταν -για την ιδιοσυγκρασία
μου τουλάχιστον- μεγάλες, ήταν τόσες που να μην μπορώ να της αρνηθώ την
ευγνωμοσύνη μου».
Μνήμη ενός μεγάλου δημιουργού που ήταν ζωντανός και παρών μέχρι το τέλος.
ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΠΟΥ ΠΟΝΑΕΙ:
Αγαπητέ κ. Δήμου,
σαν τακτικός αναγνώστης σας εδώ και αρκετά χρόνια νιώθω ότι γνωριζόμαστε.
Αλλωστε έχουν συναντηθεί οι δρόμοι μας αρκετές φορές σε διάφορα σημεία της
Ελλάδας. Φυσικά δεν συστηθήκαμε, γιατί αλίμονο (για σας) αν μιλούσατε με
όλους όσοι σας (ανα)γνωρίζουν. Δεν θα φτάνατε ποτέ στον προορισμό σας.
Αφορμή γι? αυτή την επικοινωνία μας είναι η επιστολή και η απάντησή σας
στον κ. Θέμη Μητσιάλη από την Κέρκυρα στο «Ημερολόγιο» του Απριλίου.
Αγαπητέ κ. Δήμου, όλοι εμείς -λέω εμείς γιατί πιστεύω ότι και άλλοι
αναγνώστες θα συμμερίζονται τις απόψεις μου- που σας διαβάζουμε, αλλά
νιώθουμε αυτό που εννοείτε και πίσω από τις λέξεις, εμείς που βρίσκουμε
τόσα κοινά μαζί σας (ίσως από τα βιβλία σας ή γιατί έχουμε περάσει
φοιτητικά χρόνια στη Γερμανία) ξέρουμε ότι κάτι έχει αλλάξει από την εποχή
που η στήλη σας ήταν συνέχεια του «Εν λευκώ». Και εσείς ξέρετε ότι κείμενα
του τύπου «κορνάροντας στη βροχή» ή «ο άνθρωπος που ετοίμαζε το αυτοκίνητό
του» μας έχουν λείψει. Το ξέρουμε ότι το ξέρετε. Και δεν υπάρχει φυσικά
κανείς λόγος για (δημόσιες) απαντήσεις όπως στην περίπτωση του κ. Μητσιάλη.
Όταν έρθει η στιγμή θα απαντήσετε και εμείς θα το καταλάβουμε. Εύχομαι να
είστε πάντα καλά,
φιλικά
Σωτήρης Χαϊμαντάς
KI EMENA MOY ΛΕΙΠΟΥΝ AYTA TA KEIMENA, άγνωστε φίλε Σωτήρη. Τι άλλαξε; Πολλά
πράγματα. Εγώ γέρασα έντεκα ολόκληρα χρόνια. O αρχικός μου ενθουσιασμός
σίγουρα δεν υπάρχει πια. (Σε ένα γάμο έντεκα ετών, επιζεί ο έρωτας;) Εν τω
μεταξύ βγήκαν στη μέση και νέες αγάπες. (Ναι, ενίοτε απατώ τα αυτοκίνητα με
τους υπολογιστές). Έχω γράψει τόσα κείμενα στους 4T - πάνω από 700! Νιώθω
ότι όσα σημαντικά είχα να πω για το αυτοκίνητο τα έχω ήδη γράψει. Όταν πάω
να πιάσω κάποιο θέμα, έχω έντονο φόβο μην αρχίσω να επαναλαμβάνομαι. Βλέπω
μερικούς που χρόνια τώρα γράφουν και ξαναγράφουν το ίδιο κείμενο, με τις
ίδιες ιδέες, το ίδιο ύφος, και με πιάνει σύγκρυο. (Παρόλα αυτά: αν οι 4T
αναδημοσίευαν τα παλιά μου άρθρα θα τα ανακάλυπτε ένα νέο κοινό).
Αλλαξε και το περιοδικό. O K.K. όλο και πιο ένοχος νιώθει που ασχολείται με
«μπουλόνια». Αυτή η ενοχή τελικά διαποτίζει τους πάντες. Μπήκαν πολλοί
υψηλού διαμετρήματος αρθρογράφοι και το σκηνικό έγινε διαφορετικό. Οι
ημέρες της αθωότητας παρήλθαν οριστικά
Δικαιολογίες θα πείτε, ίσως περιττές. Αλλά δεν είναι τυχαίο πως νιώθω την
ανάγκη να τις δημοσιοποιήσω. Ίσως να είναι τώρα ο καιρός. Έχω επίσης
αναρωτηθεί συχνά πότε θα είναι ο καιρός να φύγω, πριν με βαρεθούν οι
αναγνώστες -κι εγώ ο ίδιος.
O ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΟΥΡΤΗΣ EKANE TO ΘΑΥΜΑ TOY! Θυμόσαστε τον ενοχλητικό θόρυβο στο
πίσω παράθυρο -ή ράφι- του BMW (τέως 318is και νυν 325i); Δέκα τεχνικοί τον
έψαχναν, άλλος, από άλλη εταιρία τον βρήκε. O Γιώργος Τσούρτης, της
Renault, σε συζήτηση που είχαμε βρήκε την αρρώστια, μόνο από την περιγραφή
του συμπτώματος. Ήταν ένα εξωτερικό λάστιχο στο κάτω μέρος του πίσω
παρμπρίζ, που είχε μερικά αποκολληθεί, χωρίς να φαίνεται όταν το αυτοκίνητο
ήταν εν στάσει. Όταν έτρεχε με μεγάλη ταχύτητα ο αέρας το μετακινούσε, του
δημιουργούσε κραδασμούς και θόρυβο. Το πρόβλημα λύθηκε κι εγώ μπορώ να
απολαμβάνω την ησυχία του εξακύλινδρου κινητήρα και σε μεγάλες ταχύτητες.
Υ.Γ.: O αναγνώστης Μιχάλης Παπαϊωάννου, τελειόφοιτος Αρχιτεκτονικής,
προφανώς δεν είχε διαβάσει τη στήλη τους δύο τελευταίους μήνες. Αλλιώς θα
ήξερε πως σταμάτησα τη δημοσίευση επιγραφών και δεν θα έμπαινε στον κόπο να
μου στείλει είκοσι πέντε (25) πολύ χαρακτηριστικές (και καλές) φωτογραφίες
και ένα τρισέλιδο γράμμα-υπόμνημα. Λυπάμαι κύριε Παπαϊωάννου, οι
φωτογραφίες είναι στη διάθεσή σας αν τις θέλετε πίσω. O ίδιος ζητάει να
δημοσιεύσουμε μία λίστα όλων των αυτοκινήτων που έχουν κερδίσει το C.O.T.Y.
- τον τίτλο του αυτοκινήτου της χρονιάς, από την αρχή της διάκρισης. Δεν
έχω τα στοιχεία - ο K.K. όμως, που είναι και μέλος της Κριτικής Επιτροπής
θα τα έχει, και ελπίζω να εισακούσει την παράκληση.