Καλειδοσκόπιο
O κινηματογράφος στην εποχή των ηλεκτρονικών εφέ
ΟΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ αίθουσες έχουν ήδη αρχίσει να υποδέχονται τις πρεμιέρες
της νέας περιόδου.
Ανάμεσα στις δεκάδες φετινές νέες ταινίες που έχουν αρχίσει τη σύντομη
τροχιά τους στη μεγάλη οθόνη υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό. Οι
πραγματικοί πρωταγωνιστές δεν είναι οι ηθοποιοί που φαίνεται πλέον να έχουν
εκτοπιστεί σε δευτερεύοντα ρόλο, αλλά τα κινηματογραφικά ειδικά εφέ που
έχουν δημιουργηθεί από πανίσχυρους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Φυσικά η συμβολή των υπολογιστών στην έβδομη τέχνη δεν είναι κάτι το νέο,
αυτή τη χρονιά όμως έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις.
Αυτό που δεν μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό, όταν παρακολουθεί κανείς την
ταινία, είναι ότι ολόκληρες σκηνές από τη δράση έχουν γεννηθεί όχι στα
κινηματογραφικά στούντιο, αλλά μέσα στα μικροκυκλώματα υπολογιστών και
ζωντάνεψαν στη συνέχεια στις οθόνες τους.
Συμπτωματικά, ίσως, φέτος κλείνουν και δεκαπέντε χρόνια από την πρώτη
κινηματογραφική ταινία μεγάλου μήκους που χρησιμοποίησε σκηνές που
κατασκευάστηκαν από ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Πρόκειται για την ταινία «Τron», μια παραγωγή του οργανισμού Γουόλτ
Ντίσνεϊ. Όλα τα σκηνικά ήταν ηλεκτρονικά. Λίγα χρόνια αργότερα, η ταινία «Ο
τελευταίος Αστρομαχητής» (Τhe Last Starfighter) πρωτοτυπούσε όχι ως προς το
θέμα (μια διαστημική περιπέτεια) αλλά ως προς το ότι στις αστρικές μάχες
είχαν χρησιμοποιηθεί αντί για μοντέλα υπό κλίμακα, αποκλειστικά είδωλα που
είχαν δημιουργηθεί από υπολογιστή.
Το πόσο ωρίμασε η σχετική τεχνολογία από τότε γίνεται φανερό από τον αριθμό
των φετινών ταινιών που τη χρησιμοποιούν. Ταινίες όπως το «Jurassic Park:
The Lost World», «Con Air, Απόδραση στον Αέρα», «ΜΙΒ: Οι Ανδρες με τα
Μαύρα», «Μπάτμαν και Ρόμπιν», «Volcano, Το Ηφαίστειο», «Το Πέμπτο Στοιχείο,
The Fifth Εlement», «Speed 2: Cruise Control» και πολλές άλλες, δε θα
μπορούσαν να γίνουν ποτέ πραγματικότητα χωρίς τους ηλεκτρονικούς
υπολογιστές.
Αν νομίζετε όμως ότι η εισαγωγή των υπολογιστών έφερε και μικρότερο κόστος
για τις υπερπαραγωγές, μάλλον θα πρέπει να το σκεφτείτε ξανά. Τα σκηνικά
μπορεί πλέον να μην είναι πραγματικά, αλλά το κόστος παραμένει υψηλό. Για
τη δημιουργία κάθε σκηνής, εκατοντάδες άνθρωποι εργάζονται επί χιλιάδες
ώρες χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικό εξοπλισμό που κοστίζει εκατομμύρια.
Η κινηματογραφική όμως βιομηχανία συνεχίζει να παράγει... όνειρα, έστω και
ηλεκτρονικά.
Χαρακτηριστική σκηνή από τη φετινή επιτυχία Con Air. Το C-123 που
χρησιμοποιήθηκε στην ταινία δε θα μπορούσε να αντέξει στις καταπονήσεις που
του επεφύλαξαν οι σκηνοθέτες της ταινίας. Το ηλεκτρονικό όμως C-123 που
δημιούργησε η εταιρία Dream Quest Image τα έβγαλε πέρα μια χαρά. Το πώς
έγινε αυτό φαίνεται στα τέσσερα εικονιζόμενα καρέ. Σε κάποια σκηνή μία
Corvette του 1967 σέρνεται πίσω από το αεροπλάνο, κάτι που φυσικά θα ήταν
αεροδυναμικά δύσκολο έως και αδύνατο. Η σκηνή με το αυτοκίνητο δέσμιο στο
αεροπλάνο κινηματογραφήθηκε στο έδαφος και στη συνέχεια έγινε η ηλεκτρονική
σύνθεση. Στη δεύτερη περίπτωση χρησιμοποιήθηκε ένα τρισδιάστατο μοντέλο του
αυτοκινήτου και για να γίνει το αποτέλεσμα ρεαλιστικότερο, ένας ισχυρός
υπολογιστής κατασκεύασε την πορεία του αυτοκινήτου στον αέρα.
Σε πολλές από τις φετινές παραγωγές οι υπολογιστές δεν χρησιμοποιούνταν
μόνο σε συγκεκριμένες σκηνές. Στην ταινία, για παράδειγμα, «Τhe Fifth
Εlement» που εξελίσσεται στη Νέα Υόρκη του μέλλοντος, η ηλεκτρονική
παρέμβαση γίνεται σε όλες σχεδόν τις σκηνές, από τη γενική άποψη της πόλης
μέχρι την περιήγηση στους δρόμους της, όπου πραγματικές κινηματογραφήσεις
έχουν ηλεκτρονικά παραλλαχθεί για τις ανάγκες του σεναρίου, μέχρι και την
τελευταία λεπτομέρεια. Αλλες σκηνές δημιουργήθηκαν ηλεκτρονικά εξαρχής Η
τεχνική βέβαια δε διαφέρει από τα σύγχρονα ηλεκτρονικά παιχνίδια που δίνουν
μια καλή γεύση των δυνατοτήτων των ηλεκτρονικών υπολογιστών στον τομέα
αυτόν.
Μέσα στην καρδιά ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή γεννήθηκε και η λάβα που
απείλησε το Λος Αντζελες στην ταινία «Volcano». Τέσσερα διαφορετικά
προγράμματα χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των εφέ που απαίτησαν
χιλιάδες ώρες εργασίας, αφού όλες οι σχετικές σκηνές ήταν ηλεκτρονικές και
όχι συνθέσεις πραγματικών σκηνών και ηλεκτρονικών ειδώλων.
Η ταινία «Ανδρες με τα Μαύρα» επιφύλαξε τους θεατές κάτι το διαφορετικό,
αφού οι εξωγήινοι όχι μόνο ήταν πρωτότυποι αλλά και άλλαζαν συνεχώς με την
εξέλιξη της πλοκής. Για τη σχεδίασή τους χρησιμοποιήθηκαν δεκάδες
διαφορετικά μοντέλα που απέκτησαν «υπόσταση» στον υπολογιστή πριν
«παντρευτούν» με τα πρόσωπα των πραγματικών ηθοποιών. Η συμβίωση δεν ήταν
πάντα επιτυχημένη. «Σε πολλές περιπτώσεις», λέει ο Ρομπ Κόλεμαν, ο
σκηνοθέτης ψηφιακών εφέ και απεικόνισης της ταινίας, «όντα που μας άρεσαν
στον υπολογιστή εγκαταλείφθηκαν, όταν απέτυχαν να συνεργαστούν αρμονικά με
κάποιον από τους ηθοποιούς. Ευτυχώς, αντίθετα με τους ηθοποιούς, τα μόνα
παράπονα που πήραμε ήταν από τους προγραμματιστές και τις εκατοντάδες ώρες
δουλειάς που πήγαν πρακτικά χαμένες».
Όλες οι ταινίες δεν αφορούν εξωγήινους. Στην ταινία «George of the Jungle»,
η συμβολή των υπολογιστών ζητήθηκε για την αναπαράσταση του μικρού
συμπρωταγωνιστή ελέφαντα που έπρεπε να έχει το χαρακτήρα ενός κουταβιού.
Έτσι σε ορισμένες σκηνές οι υπολογιστές προσέθεσαν μια τρισδιάστατη γλώσσα
ή ανέλαβαν να κουνήσουν χαριτωμένα τα αυτιά. Σε άλλες όμως περιπτώσεις,
όπως αυτή της φωτογραφίας, ο μικρός ελέφαντας είναι εξ ολοκλήρου
ηλεκτρονικός, αποτέλεσμα ψηφιοποίησης μοντέλων από πηλό.
Η συμβολή όμως των υπολογιστών στο σύγχρονο κινηματογράφο έχει και άλλη
μορφή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εταιρία TFX την οποία όλες οι
μεγάλες κινηματογραφικές εταιρίες εμπιστεύονται για τη δημιουργία ειδικών
αυτοκινήτων για τις ανάγκες των ταινιών τους. Η TFX υπήρξε πολλά χρόνια
κατασκευαστής πρωτοτύπων για εταιρίες όπως η Νισάν και η GM. Πριν από δέκα
περίπου χρόνια, αναμίχθηκαν με τον κινηματογράφο που στη συνέχεια τους
απορρόφησε. Αν και θεωρητικά οι εργασίες κατασκευής ενός πρωτοτύπου για την
αυτοκινητοβιομηχανία δε διαφέρει από αυτή για τη βιομηχανία του
κινηματογράφου. Υπάρχουν όμως σημαντικές διαφορές. Στα στούντιο
κατασκευάζονται συνήθως πολύ πιο βιαστικά. Η TFX έχει κατά μέσον όρο 8-12
εβδομάδες για να κατασκευάσουν όχι απλώς ένα μοντέλο σε κανονικές
διαστάσεις, αλλά ένα πλήρως λειτουργικό αυτοκίνητο. Για να επιταχυνθεί η
διαδικασία, οι άνθρωποι της TFX χρησιμοποιούν ταυτόχρονα πρότυπα από πηλό,
ενώ συνεχίζεται η σχεδίαση με προγράμματα CAD. Σταδιακά τα κομμάτια του
προτύπου αντικαθίστανται από λειτουργικά τμήματα που προέρχονται από
εργαλειομηχανές CNC. Υπάρχουν όμως και άλλες απαιτήσεις. Οι
κινηματογραφικές εταιρίες απαιτούν και την ταυτόχρονη ανάπτυξη ηλεκτρονικών
τρισδιάστατων μοντέλων, κάτι που γίνεται εύκολα από τα προγράμματα CAD. Τα
ίδια μοντέλα, όπως στην περίπτωση του έργου «Βatman and Robin»,
χρησιμοποιούνται από τις εταιρίες παιχνιδιών για την κατασκευή όλων αυτών
των αναμνηστικών που συνοδεύουν πλέον τις μεγάλες κινηματογραφικές
παραγωγές και αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων.
TA NEA CD-ROM
Σε ηλεκτρονική τροχιά
Την πρώτη δεκαετία του επόμενου αιώνα ο άνθρωπος ελπίζει να πραγματοποιήσει
το επόμενο βήμα της διαστημικής εξερεύνησης, την τοποθέτηση ενός μόνιμου
διαστημικού σταθμού γύρω από τη Γη που ίσως αποτελέσει και το βάθρο
εξόρμησης προς άλλους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Ο διαστημικός
σταθμός «Αλφα» είναι μία πολυεθνική συνεργασία με τη συμμετοχή των Η.Π.Α,
της Ρωσίας, του ευρωπαϊκού διαστημικού οργανισμού ESA, της Ιαπωνίας και
άλλων χωρών σε μια προσπάθεια που θα επεκταθεί σε διάστημα αρκετών χρόνων
μέχρις ότου συναρμολογηθεί το τεράστιο συγκρότημα από μικρά τμήματα που θα
μεταφέρονται σταδιακά σε τροχιά.
Το πρόγραμμα βρίσκεται αρκετά χρόνια στο μέλλον σε ό,τι αφορά την
υλοποίηση, αν και μερικά του τμήματα δοκιμάζονται ήδη στον ταλαίπωρο...
ρωσικό σταθμό «Μir» και στα αμερικανικά διαστημικά λεωφορεία. Με τη δύναμη
όμως των ηλεκτρονικών υπολογιστών και την τεχνολογία των «πολυμέσων», εσείς
μπορείτε να κάνετε τώρα την πρώτη σας επαφή με τον «Αλφα» σαν αστροναύτης
του 21ου αιώνα. Το όχημα που θα σας μεταφέρει στην εικονική διαστημική
τροχιά ονομάζεται «Space Station Simulator». Πρόκειται για έναν προσομοιωτή
διαφορετικό από ό,τι έχετε συναντήσει μέχρι σήμερα, αφού πρώτα σας δίνει τα
μέσα να κατασκευάστε το δικό σας διαστημικό σταθμό από 40 διαφορετικά
κομμάτια και μετά σας επιτρέπει να κάνετε μία περιήγηση, ένα «διαστημικό
περίπατο» ακολουθώντας όλες τις διαδικασίες. Και το εσωτερικό όμως του
σταθμού περιμένει τους τολμηρούς εξερευνητές για να γνωρίσουν τον τρόπο που
λειτουργούν τα διάφορα υποσυστήματα, τα προβλήματα της διαβίωσης σε
συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, τις διαδικασίες στη συναρμολόγηση διαστημικών
κατασκευών, ακόμη και στα πειράματα που γίνονται ή προβλέπονται να γίνουν
στα τροχιακά εργαστήρια. Κάθε γωνιά του σταθμού κρύβει και ένα στοιχείο,
ένα μυστικό ή μία έκπληξη που περιμένει να την ανακαλύψετε. Το μόνο που
έχετε να κάνετε είναι να ξεκινήστε την ηλεκτρονική περιήγηση με το
«ποντίκι» του PC σας.
Το «Space Station Simulator» όμως είναι διαφορετικό και για έναν άλλο λόγο.
Εκτός από ψυχαγωγία προσφέρει πληροφόρηση και γνώσεις. Στη σχεδίασή του
χρησιμοποιήθηκαν πραγματικά στοιχεία από τη ΝΑΣΑ και την ESA, ενώ υπάρχει η
δυνατότητα να συνδεθείτε μέσω Ίντερνετ με δεκάδες διευθύνσεις που
προσφέρουν πληροφόρηση για πραγματικά διαστημικά προγράμματα και εταιρίες
που δουλεύουν στο πρόγραμμα «Αλφα». Ακόμη και σπάνιες πληροφορίες από τα
άλλοτε σοβιετικά και τα ρωσικά αρχεία χρησιμοποιήθηκαν για να αποκτήσει το
CD-ROM περισσότερη αληθοφάνεια. Ενσωματωμένη υπάρχει ακόμη και μία ολόκληρη
εγκυκλοπαίδεια με φωτογραφίες, σχήματα, σχέδια και πληροφορίες για να
συμπληρώσουν τις γνώσεις σας. Το «Space Station Simulator» το βρήκαμε στο
ειδικευμένα βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου (τηλ.: 38.09.821) και κοστίζει 16.500
δραχμές. Για να μπείτε όμως σε ηλεκτρονική τροχιά θα χρειαστείτε επίσης
έναν PC με επεξεργαστή Pentium 90MHz ή ταχύτερο, 16 MB RAM, 60 MB χώρο στο
«σκληρό» σας δίσκο, έγχρωμη οθόνη και κάρτα βίντεο, κάρτα ήχου και μόντεμ
28.800 bps για τη σύνδεση με τον κυβερνοχώρο.
Επιμέλεια: Φαίδων Γ. Καραϊωσηφίδης