Nicolas Hayek (Smart)
H ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ TOY ENTOYAP ΣΕΝΤΛΕΡNICOLAS HAYEK (SMART)
«Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ»
O άνδρας: Νίκολας Χάγιεκ, 68 ετών
Γεννημένος στο Λίβανο από πατέρα Αμερικάνο και μητέρα Λιβανέζα,
εγκαταστάθηκε στην Ελβετία και σπούδασε Μαθηματικά, Φυσική και Χημεία στο
Πανεπιστημίο της Λιόν. Εργάστηκε στην αρχή στο χυτήριο του (πλούσιου)
πεθερού του που παρήγαγε μεταξύ άλλων και τμήματα αυτοκινήτων. Παράλληλα
ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως σύμβουλος επιχειρήσεων ιδρύοντας μάλιστα τη
δική του τεχνική εταιρία (η οποία απασχολεί σήμερα 250 μηχανικούς). Το 1983
μέσω της εταιρίας του (SMH) βγάζει στην παραγωγή τα ρολόγια Swatch. O ίδιος
σήμερα είναι τεχνικός σύμβουλος του Καγκελάριου Κολ, καθώς και της γαλλικής
κυβέρνησης.
H εταιρία: MCC (Micro Compact Car)
Αντικείμενο: Παραγωγή 200.000 Σμαρτ ετησίως στο εργοστάσιο του Χάμπακ στη
Γαλλία
H εταιρία ανήκει στη Μερτσέντες-Μπενζ (51%) και τη SMH (49%). H τελευταία
παράγει πολλές γνωστές μάρκες ρολογιών ?Ωμέγα, Λονζίνς, Σουότς μεταξύ
άλλων? έχει πρόεδρο το N. Χάγιεκ, απασχολεί 17.000 εργαζομένους και είχε
κέρδη 2,25 εκατ. δολάρια το 1995.
ΜΙΚΡΟΚΑΜΩΜΕΝΟΣ με ζωηρά μάτια, ο Νίκολας Χάγιεκ, μας υποδέχτηκε στο γραφείο
του, φορώντας τρία (!) ρολόγια σε κάθε του χέρι... Το γραφείο του βρίσκεται
στην ελβετική πόλη Μπίελ, αλλά η κατοικία του είναι 100 χλμ. μακρύτερα.
Έτσι χρησιμοποιεί μια Μερτσέντες S-Class με οδηγό, για τις μετακινήσεις του
από και προς το σπίτι του.
«Δόξα τω Θεώ που υπάρχουν τα αυτοκίνητα», μας λέει. Και συνεχίζει
χαριτολογώντας: «Επιτρέπουν στον άνθρωπο να είναι μόνος και να μπορεί να
σκέφτεται».
Έχοντας περισσότερο θεωρητική κατάρτιση πάνω στις επιστήμες που σπούδασε,
απέχει πολύ από την έννοια του μηχανικού. Όπως λέει και ο ίδιος, οι γνώσεις
του είναι σχεδόν εμπειρικές στην τεχνολογία και ?πολύ περισσότερο? στο
μάρκετινγκ.
H καινούρια πρόκληση γι? αυτόν είναι η απόφαση για την παραγωγή του μικρού
διθέσιου αυτοκινήτου πόλης, με το όνομα Σμαρτ.
Μια συμπαραγωγή της Μερτσέντες και της εταιρίας SMH, που θα κατασκευάζεται
στο Χάμπακ της Γαλλίας. Την άνοιξη του 1998 θα βγει από τις γραμμές
παραγωγής η έκδοση με τους τρικύλινδρους κινητήρες ντίζελ και βενζίνης, που
θα κατασκευάζει η Μερτσέντες στο Βερολίνο. Ένα χρόνο αργότερα, το μοντέλο
με τον υβριδικό κινητήρα, σχεδιασμένο από τη SMH στην Ελβετία θα κάνει την
εμφάνισή του.
Όπως είναι φανερό, η υπόθεση Σμαρτ σηκώνει αρκετή συζήτηση, και οι
ερωτήσεις μας είναι αρκετές, σε αντίθεση με το χρόνο του συνομιλητή μας.
Ξεκινάμε αμέσως την κουβέντα μας και ρωτάμε πρώτα απ? όλα τον κ. Χάγιεκ τι
τον ώθησε ν? ασχοληθεί με τα αυτοκίνητα:
«Επειδή η αυτοκινητοβιομηχανία δεν έχει γνωρίσει μεγάλες αλλαγές τα
τελευταία 50 χρόνια, σε αντίθεση με πολλές άλλες», απαντά.
- Ποια ήταν η προηγούμενη εμπειρία σας σ? αυτό τον κλάδο;
«Η εταιρία μου όλα αυτά τα χρόνια συνεργάστηκε με τις σημαντικότερες
αυτοκινητοβιομηχανίες, όπως η Μερτσέντες-Μπενζ, η VW, η Φορντ, η GM, η Αλφα
Ρομέο...».
- Τότε θα ήταν πιο σωστό να σας ρωτήσω για ποιον δεν έχετε εργαστεί...
«Για τη Ρενό (εκτός από την οργάνωση ενός συνεδρίου για τους μάνατζέρ της)
την Πεζό, την Κράισλερ, τη Σεβρολέτ και τους Γιαπωνέζους».
- Πιστεύετε λοιπόν ότι μπορείτε να προσφέρετε κάτι καινούριο;
«Υπάρχουν τρεις προτεραιότητες σε οποιαδήποτε βιομηχανία στον κόσμο παράγει
μαζικής κατανάλωσης αγαθά: το προϊόν, το προϊόν, το προϊόν. Χρησιμοποιώ και
στα αυτοκίνητα την ίδια θεωρία, που τόσα χρόνια εφαρμόζω στα ρολόγια.
Δείτε, από τα 1 δισ. ρολόγια χειρός που πωλούνται ανά τον κόσμο ετησίως, τα
950 εκατ. (95%) κοστίζουν μέχρι 100 ελβετικά φράγκα, και μόνο ένα 5%
ξεπερνά αυτό το όριο. Αν θέλεις λοιπόν να έχεις παρουσία στην κορυφή, θα
πρέπει να έχεις κατακτήσει τη βάση. Πώς σχετίζονται όλα αυτά με το
αυτοκίνητο; Τα μεγέθη είναι παραπλήσια. Από τα 37 εκατ. αυτοκίνητα που
είναι η ετήσια παγκόσμια παραγωγή, το 75% βρίσκεται ανάμεσα στην τιμή των
12.000-15.000 δολαρίων. Κάτω από αυτό το ποσό συναντάμε προϊόντα μόνο από
τη Ρενό και τη Φίατ και ίσως και τη Σέατ. Πρέπει να προστεθούν κι άλλοι
ευρωπαίοι κατασκευαστές σ? αυτή την κατηγορία. Αν δεν το κάνουμε εμείς, θα
το κάνουν οι Κορεάτες.
Εκτός αυτού, η ίδια η Μερτσέντες αντιλαμβάνεται καθαρά πια ότι δε φτάνει να
είσαι πρώτος μόνο στην κορυφή. Υπάρχει αρκετό χρήμα και στη χαμηλή
κατηγορία. Σε τελική ανάλυση, κατασκευάζουμε το Σμαρτ γιατί η ίδια η αγορά
μάς το ζητά και γιατί μόνο η δική μας εταιρία γνωρίζει την τέχνη να
κατασκευάζει υψηλής ποιότητας προϊόντα σε χαμηλή τιμή».
- Με ποιους έχετε συζητήσει το Σμαρτ;
«Ρωτήστε με καλύτερα σε ποιους δεν το έχουμε δείξει. Στην πραγματικότητα
υπάρχουν ακόμα αρκετοί ενδιαφερόμενοι στην άλλη άκρη του τηλεφώνου...»
- Αυτό που μας ξάφνιασε όλους μας είναι ότι καταφέρατε να πείσετε τη
Μερτσέντες και όχι την VW. Μάλιστα, ο κύριος Πιχ δεν κρύβει ότι δεν
πιστεύει στην ιδέα σας. Και δεν είναι ο μόνος...
«Θα έπρεπε τότε ν? ακούσετε τους άλλους, αυτούς που είναι ενθουσιασμένοι με
το αυτοκίνητό μας. H ιστορία με την VW είχε ως εξής: Στην αρχή φτιάξαμε
μαζί μια εταιρία με σκοπό την εξέλιξη του σχεδίου. Περίπου 20 μηχανικοί της
VW εγκαταστάθηκαν μόνιμα στο Μπίελ. Όταν όμως ανάλεβε ο Πιχ, ο οποίος ήταν
εξαρχής αντίθετος, η εταιρία αναγκαστικά διαλύθηκε. Αγόρασα τότε πίσω τις
μετοχές τους, και ένα χρόνο αργότερα ιδρύθηκε η σημερινή εταιρία με τη
συμμετοχή της Μερτσέντες».
- Μερικοί λένε για κάποιες «σκιές» στη σχέση με το συνέταιρό σας...
«Πάντα υπάρχει κάποιος ανταγωνισμός ανάμεσα σε συνεργάτες. Είναι υγιές
φαινόμενο. Εκεί που υπάρχει κάποια διαφορά άξια λόγου είναι ότι, ενώ η
Μερτσέντες επιθυμεί να ξοδεύει μεγάλα ποσά σε αυτοκίνητα πολυτελείας, εμείς
προωθούμε τη σκέψη για ?ποιότητα στη βάση?. Πάντως με συνδέουν στενοί
δεσμοί φιλίας με όλα τα στελέχη της Μερτσέντες και κυρίως με τον κ. Σρεμπ
που γνωρίζω προσωπικά από το 1989».
- Είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς γιατί θέλησαν να κατασκευάσουν, την
ίδια πάνω κάτω εποχή, δύο παρεμφερή αυτοκίνητα, το Class A και το Σμαρτ.
«Μα δεν ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Το πρώτο θα κοστίζει κατά 70%
ακριβότερα, ενώ θα είναι μεγαλύτερο και θα έχει 4 θέσεις».
- Θα χαρακτήριζα το Σμαρτ σαν ένα στοίχημα. Σε τι το βασίζετε;
«Η ζωή είναι ένα διαρκές στοίχημα. Το μόνο σίγουρο είναι ο θάνατος και οι?
φόροι. Όπως και να έχει όμως, η SMH δεν ?παίζει? με τα χρήματα άλλων, έχει
αρκετά δικά της, που επενδύει στο Σμαρτ. Το οποίο ?επαναλαμβάνω? το ζητά η
αγορά».
- Μια και το αναφέρετε συχνά αυτό το τελευταίο, τι καινούριο φέρνει το
Σμαρτ, πώς δικαιολογεί την ύπαρξή του;
«Η ανάγκη της αγοράς για τέτοιου είδους οχήματα είναι η καλύτερη
δικαιολογία. Εκτός αυτού θα είναι ένα πολύ καλό αυτοκίνητο, καλύτερο από
τους ανταγωνιστές του και αρκετά φθηνό».
- Απ? όσο γνωρίζω θα κοστίζει γύρω στα 11.000 δολάρια, όσο δηλαδή ένα καλό
μεταχειρισμένο. Δεν είναι αρκετά για ένα διθέσιο αυτοκίνητο αν σκεφτούμε
μάλιστα ότι άλλες τέτοιες προσπάθειες απέτυχαν εξαιτίας αυτού του
γεγονότος;
«Πρώτα απ? όλα, ποιος χρειάζεται περισσότερες από δύο θέσεις;».
- Έχετε δίκιο, αλλά οι καταναλωτές δεν είναι πάντα τόσο αντικειμενικοί στο
τι ζητούν από ένα αυτοκίνητο.
«Το αγοραστικό κοινό είναι πολύ πιο έξυπνο απ? ό,τι νομίζουμε. Είναι απλό:
σ? αυτά τα χρήματα θα μπορεί κάποιος να αποκτήσει ένα αυτοκίνητο με την
εγγύηση ποιότητας της Μερτσέντες και της Σουότς. Έχει περάσει με επιτυχία
όλες τις δοκιμές πρόσκρουσης σε Αμερική και Ευρώπη, και έχει αποδειχτεί πως
οι επιβάτες του έχουν πολύ μεγάλες πιθανότητες να επιζήσουν ύστερα από ένα
ατύχημα. Θα έχει μεταξύ άλλων δύο αερόσακους, αυτόματο κιβώτιο (τιπτρόνικ)
και θα καταναλώνει μόλις 4 λίτρα στα 100 χλμ. στη βενζινοκίνητη έκδοση.
Το συνολικό του μήκος θα του επιτρέπει να σταθμεύει κάθετα στο πεζοδρόμιο
ενώ οι χώροι του είναι κάτι παραπάνω από αρκετοί. Αυτό μπορεί να σας το
επιβεβαιώσει ο ίδιος ο? Καγκελάριος Κολ, ο οποίος, παρά το ύψος και το
βάρος του, κατάφερε να βολευτεί άνετα πίσω από το τιμόνι του Σμαρτ».
- Ακούγεται ότι ο χρόνος συναρμολόγησης ενός αυτοκινήτου σας θα κυμαίνεται
ανάμεσα στις 5 και 8 ώρες.
«Οι μηχανικοί μου υποστηρίζουν ότι βρισκόμαστε πολύ πιο κοντά στο νούμερο
?5? παρά στο ?8?. Έχουμε εξελίξει το δικό μας σύστημα παραγωγής και σύμφωνα
με γνώμες ειδικών η παραγωγικότητά μας θα είναι η υψηλότερη στον κόσμο».
- Στόχος σας είναι τα 200.000 Σμαρτ το χρόνο. Πολλοί αναλυτές λένε ότι σ?
αυτή την τιμή, δε θα καταφέρετε να ξεπεράσετε τις 90.000 μονάδες.
«Στοχεύοντας στις 200.000 μονάδες ετησίως στην πραγματικότητα έχουμε να
κάνουμε με το 0,5% της παγκόσμιας παραγωγής. Οι αναλυτές που επικαλείστε,
όπως και οι ίδιοι παραδέχονται, κάνουν πολλές φορές λάθος. Και σας ρωτώ
εγώ: πώς είναι δυνατόν να προδιαγράφουν την πορεία ενός προϊόντος που δεν
υπάρχει; Θυμάμαι πως στο ξεκίνημα της Swatch έλεγα πως θα ήμουν
ικανοποιημένος αν πουλούσα 10.000 μονάδες. Ήδη έχω ξεπεράσει τα 240 εκατ.
ρολόγια. Για το Σμαρτ λέω πως ένας αριθμός γύρω στις 110.000 είναι το
σημείο εκκίνησης για μας».
- Θα ξεκινήσετε πουλώντας το Σμαρτ στην Ευρώπη, όπου κατασκευάζονται 13
εκατομμύρια αυτοκίνητα το χρόνο και πωλούνται περί τα 15 εκατομμύρια.
Συνεπώς οι 200.000 δικές σας μονάδες αντιπροσωπεύουν το 1,2% αυτής της
αγοράς. Αρκετά φιλόδοξο ώστε ν? αποτύχει, δε νομίζετε;
«Βάλτε το καλά στο μυαλό σας: Δεν θα αποτύχουμε».
- Προς το παρόν η MCC έχει μόνο ένα αυτοκίνητο. H Μερτσέντες όμως
ολοκληρώνει μ? αυτό προς τα κάτω την γκάμα της. Είναι δυσάρεστο αυτό για
σας; Ετοιμάζετε κάτι άλλο για το μέλλον;
«Το συζητάμε αυτό με τη Μερτσέντες. Δεν έχουμε καταλήξει κάπου
συγκεκριμένα».
- Είναι αλήθεια αυτό που δήλωσε κάποιος από την εταιρία σας, ότι όποιος
αγοράσει Σμαρτ, θα έχει τη δυνατότητα ?με ένα μικρό επιπλέον αντίτιμο? να
του παρέχεται ένα κάμπριο για έναν ολόκληρο μήνα;
«Δεν έχω ακούσει κάτι τέτοιο. Όμως πρέπει να σας πω ότι είμαστε ανοιχτοί
στις καινούριες ιδέες, τις ενθαρρύνουμε. Το συγκεκριμένο που μου είπατε, θα
ταίριαζε? γάντι στη Μερτσέντες, που θα μπορούσε έτσι να νοικιάσει μερικά
από τ? αυτοκίνητά της».
- Ακούγεται ότι ο πρόεδρος Σιράκ και ο Καγκελάριος Κολ θα εγκαινιάσουν μαζί
το εργοστάσιο στο Χάμπακ τον ερχόμενο Νοέμβριο.
«Ουδέν σχόλιο».
- Για να επανέλθουμε στο αυτοκίνητο, δε σας? εξαγριώνει ο σκεπτικισμός με
τον οποίο αντιμετωπίζεται ακόμη το σχέδιό σας;
«Όχι. Αν δεν υπήρχε αυτός ο σκεπτικισμός θα τα είχα παρατήσει. Αντλώ δύναμη
απ? αυτό. Θυμάμαι πως οι γονείς μου στέκονταν με έντονη κριτική διάθεση
απέναντι στις νεανικές μου επιλογές. O πατέρας μου ήθελε να γίνω
οδοντίατρος, όπως ήταν ο ίδιος, ενώ η μητέρα μου με φανταζόταν χειρούργο,
παρ? ότι γνώριζε την πλήρη αποστροφή μου στο αίμα. O σκεπτικισμός τους όμως
με βοήθησε να προχωρήσω εμπρός».
- Είπατε κάποτε ότι η ιαπωνική εξαγωγική επιτυχία άρχισε με τα ηλεκτρονικά.
«Ναι, είναι αλήθεια».
- Πρέπει λοιπόν να ευχαριστήσετε τους Ιάπωνες. Χωρίς αυτούς δε θα υπήρχε η
δική σας αντίδραση.
«Κάτω απ? αυτό το πρίσμα, ναι, πρέπει να ευχαριστήσω τους ανταγωνιστές μου
?και όχι μόνο τους Ιάπωνες? που με βοηθούν να βελτιωθώ».
- Και αν οι γιαπωνέζοι αποφασίσουν να εξάγουν τα δικά τους ?ανταγωνιστικά
στο Σμαρτ? αυτοκίνητα; Δε σας ανησυχεί αυτό;
«Ακόμη δεν το έχουν κάνει, αλλά είναι πιθανόν. Πάντως δε με ανησυχεί. Όπως
σας είπα όλα μπορούν ν? αποφευχθούν εκτός από το θάνατο και τους φόρους.
Δεν περιμένω τίποτε περισσότερο από το να πουλήσω 200.000 αυτοκίνητα.
Σέβομαι τον ανταγωνισμό και θα είμαι ευγνώμων στους Ιάπωνες αν φέρουν
?φρέσκο αέρα? στα μικρά αυτοκίνητα».
- Για ποια επιτεύγματά σας είστε υπερήφανος;
«Για τη γυναίκα μου και τα δύο παιδιά μου».
- Τι σας κάνει ευτυχισμένο επαγγελματικά;
«Τίποτε πια στο επάγγελμά μου δεν μπορεί να μου δώσει την αληθινή, την
πραγματική χαρά»._Ε.Σ.