Camel Trophy 1997
H ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΔΕΝ EINAI ΠΙΑ ΕΔΩ...H ελληνική συμμετοχή στο Κάμελ Τρόφι ?97 μπορεί να μην κέρδισε τη διάκριση,
έφυγε όμως με την ικανοποίηση της αληθινής φιλίας που αναπτύχθηκε ανάμεσα
σε αυτήν και την τουρκική ομάδα. Και αυτή ήταν το πολυτιμότερο έπαθλο.
Αλλωστε, οι αλλαγές στο χαρακτήρα του Τρόφι ήταν τέτοιες που πολλούς
συνέλαβε απροετοίμαστους και ακόμη περισσότερους διαφωνούντες...
του Θανάση Τσίτσα
Η ζωή της μικροκαμωμένης Μπανταχάντ, όπως και πολλών άλλων μογγόλων
νομάδων, μοιάζει τόσο πολύ με τη ζωή των προγόνων της, που θα έλεγε κανείς
ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει από την εποχή του Τζένγκις Χαν.
Τα τελευταία όμως χρόνια αρκετοί άρχισαν να ανακαλύπτουν τα καταναλωτικά
αγαθά του δυτικού κόσμου. Ήταν τότε που η κομμουνιστική κυβέρνηση έκανε τα
πρώτα βήματά της προς την ελεύθερη αγορά.
Τα σχολιαρόπαιδα συνηθίζουν να τριγυρίζουν σήμερα στην πλατεία Σκουμπατάρ
του Ουλάν Μπατόρ με ρόλερ στα πόδια και με μια κόκα κόλα στο χέρι, ενώ λίγο
πιο πέρα ολόκληρες οικογένειες νομάδων φωτογραφίζονται αυτάρεσκα με φόντο
το μαυσωλείο του Στάλιν της Μογγολίας, Γκοϊμπαλσάν.
Πέντε χρόνια πέρασαν από την ημέρα που και οι τελευταίοι σοβιετικοί
στρατιώτες εγκατέλειψαν το έδαφός της αφήνοντας πίσω κυριολεκτικά
πόλεις-φαντάσματα. Μια χρονιά σημαδιακή για ένα έθνος που στο τέλος της
χιλιετηρίδας αναζητά με αγωνία την εθνική του ταυτότητα και που πέρυσι
γιόρτασε τα 790 χρόνια από την ίδρυση της αυτοκρατορίας του Τζέγκις Χαν.
Σφηνωμένη ανάμεσα στη Ρωσία και την Κίνα, η Μογγολία στρέφει σήμερα το
πρόσωπό της στον κόσμο μέσα από τα ίχνη του Κάμελ Τρόφι, ενώ και αυτό με τη
σειρά του σημαδεύει καινούρια μονοπάτια.
Το 18ο Camel Trophy ξεκίνησε και τερμάτισε στην πρωτεύουσα της Μογγολίας,
το Ουλάν Μπατόρ, που στην τοπική διάλεκτο σημαίνει «κόκκινος ήρωας»,
ονομασία βέβαια μιας άλλης εποχής που κανείς δε σκέφτεται ακόμα να ξεχάσει.
Γεμάτη σκόνη, φτωχή και άχρωμη, φιλοξενεί σήμερα 650.000 κατοίκους, οι
περισσότεροι από τους οποίους ζουν σε οικοδομικά μπλοκ σοβιετικής
αισθητικής. Μέχρι ενός σημείου η πόλη θυμίζει πόλη της ανατολικής Ευρώπης,
έως τη στιγμή που αντικρίζεις στην περιφέρεια τις παράγκες και τα
εκατοντάδες γκερ.
Στους δρόμους τα αυτοκίνητα είναι λιγοστά, κυρίως Τράμπαντ ή Βάρμπουργκ, οι
λίγοι ωστόσο πλούσιοι Μογγόλοι κυκλοφορούν με Μερτσέντες και BMW. Το Ουλάν
Μπατόρ είναι πια και μια βραδινή πόλη. Κάποια γαλλικά μπιστρό, ένα καζίνο
για τους πωλητές κασμίρ, ένα-δύο κορεάτικα εστιατόρια και αρκετά κλαμπ όπου
Ρωσίδες και Μογγόλες με βαμμένα ξανθά μαλλιά χορεύουν όλη τη νύχτα στους
ρυθμούς των τελευταίων επιτυχιών του MTV.
Η βροχή που έπεφτε κατά τη διάρκεια της εκκίνησης στο Ουλάν Μπατόρ δεν
μπόρεσε με τίποτα να χαλάσει την εορταστική ατμόσφαιρα και την επιθυμία των
κατοίκων του να σφίξουν το χέρι των ξένων επισκεπτών τους. Ανάμεσά τους και
η 8η ελληνική συμμετοχή με πλήρωμα τον Νίκο Κωστόπουλο, το Μάκη Αργύρη και
συνοδεία στο πίσω κάθισμα ?εκ περιτροπής? τους δημοσιογράφους Βαγγέλη
Τσερέ, Κωνσταντίνο Πανταζά, Γιώργο Σκευοφύλακα και Αλέξανδρο Τσαντούλα.
Μετά το τέλος των αρχικών ειδικών δοκιμασιών και τον αποχαιρετισμό στο
εθνικό πάρκο του Τερέλ, άρχισαν να διακρίνονται οι πρώτες διαρθρωτικές
αλλαγές στη φιλοσοφία και τη δομή του αγώνα.
Τα πληρώματα θα προχωρούσαν προς το δεύτερο σημείο συνάντησης, στο Σελέζ,
χαράζοντας δική τους πορεία αυτόνομα ή με παρέα. Η λέξη κονβόι είχε
απαλειφθεί από το λεξιλόγιο των διοργανωτών.
Οι ημέρες προς το Σελέζ ήταν ζεστές και φωτεινές, αλλά με δυνατό αέρα που
το βράδυ έριχνε τη θερμοκρασία κάτω από το μηδέν. Στην περιοχή εξακολουθούν
να ζουν νομαδικές φυλές που παρακολουθούσαν με μια ξεχωριστή ευγένεια και
περηφάνια τους ειρηνικούς εισβολείς να περνούν από τη γειτονιά τους.
Οι περισσότεροι απ? αυτούς κατοικούν μέσα στα περίφημα και παραδοσιακά γκερ
που αποτελούνται από ένα κυκλικό ξύλινο φράχτη ο οποίος είναι καλυμμένος με
τέντα και μαλλί προβάτου. Ο καπνός, από την κοπριά που καίγεται για να
ζεστάνει το χώρο και από το φαγητό που μαγειρεύεται, βγαίνει από μια τρύπα
στη σκεπή.
Παρόλα αυτά ο Χαν, ο μεγάλος κατακτητής του 13ου αιώνα, θα έμενε άναυδος
μπροστά στους ηλιακούς συλλέκτες, τις τηλεοράσεις και τα βίντεο που
συναντήσαμε σε πολλά σπίτια στη νότια Μογγολία. H νομαδική κοινωνία δείχνει
να μπαίνει σε νέο δρόμο από τότε που η Μογγολία εγκατέλειψε τον
κομμουνιστικό κανόνα, το 1990.
Στα επτά αυτά χρόνια ένα λαϊκό κίνημα ανάγκασε την κυβέρνηση να υιοθετήσει
τη δημοκρατία και τους δυτικούς (καπιταλιστικούς μέχρι πρότινος) κανόνες
αγοράς.
Η αλλαγή αυτή φαίνεται όμως να μην ικανοποίησε απόλυτα την πλειοψηφία που
ζαλισμένη από τις (σκληρές) νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις εξέλεξε πριν από
δύο περίπου μήνες κομμουνιστή πρόεδρο!
Η υψηλή ανεργία, η ανεπάρκεια τροφίμων και ο πληθωρισμός έσπρωξαν τους
νομάδες, που αντιπροσωπεύουν το 40% του συνολικού πληθυσμού, να ψηφίσουν
έναν πρώην κομμουνιστή υποψήφιο δίνοντάς του την εντολή να? επιβραδύνει
τους ρυθμούς των εξελίξεων.
Επιστροφή όμως στις ειδικές δοκιμασίες στο Σελέζ που είχαν και τα πρώτα
απρόοπτα για το ελληνικό πλήρωμα. Σε μία από αυτές το Λαντ Ρόβερ με τη
γαλανόλευκη ντεραπάρισε σε μια βουνοπλαγιά με αποτέλεσμα να στραβώσει το
καγιάκ. Το πνεύμα της συνεργασίας όμως ήταν εκεί και η τουρκική ομάδα
διέθεσε το δικό της προκειμένου ο Νίκος και ο Μάκης να ολοκληρώσουν τις
ειδικές δοκιμασίες.
H πορεία προς την ενδοχώρα γινόταν όλο και περισσότερο συναρπαστική. Καθαρά
κρυστάλλινα νερά γεμάτα λευκούς σολομούς, ανώμαλα σκληρά εδάφη, δρόμοι
ξεροί, γεμάτοι σκόνη. Τις πιο κρύες νύχτες ακολούθησαν οι πολύ ζεστές
ημέρες. Κάποια μπουκάλια βότκα με την επωνυμία Τζένγκις Χαν που γύριζαν
γύρω από τις αναμμένες βραδινές φωτιές έφερναν την πολυεθνική παρέα ακόμα
πιο κοντά.
Στο δρόμο για τη λίμνη Χόφσγκολ, το τρίτο σημείο συνάντησης, όσοι ήξεραν να
εκμεταλλεύονται το έδαφος και τις ικανότητές τους έπαιζαν μια παρτίδα
κρίκετ! Οι υπόλοιποι έγιναν μάρτυρες της καθημερινής ζωής ενός λαού που δεν
έχει αλλάξει επί αιώνες τις συνήθειές του με παραδόσεις που ακολουθούνται
κατά γράμμα.
Οι νομάδες Μογγόλοι εξακολουθούν να ταξιδεύουν με άλογα, να ντύνονται με
παραδοσιακές ρόμπες και να φορούν κεντημένες μπότες και τελετουργικά
καπέλα. Η ταξιδιάρικη ψυχή τους αποτυπώνεται ιδιαίτερα στα γκερ τα οποία
γκρεμίζουν και φτιάχνουν κάθε τόσο, όταν η εποχή αλλάζει και τα ζώα τους
χρειάζονται αναγκαστικά πλουσιότερη γη για βοσκή.
Για τους νομάδες η έννοια της λέξης φράχτης και η πρόθεση για μόνιμη
κατοικία δεν υπάρχουν. Όλες οι εκτάσεις ανήκουν στο δημόσιο, επομένως και
σ? όλα τα παιδιά της Μογγολίας. Οι πρόσφατες οικονομικές μεταρρυθμίσεις
τούς έδωσαν τη δυνατότητα να πουλούν και να ανταλλάσσουν τα ζώα τους, ενώ
μέχρι πρότινος ήταν υπό την ιδιοκτησία του κράτους.
Η κίνηση αυτή άρχισε να φέρνει αποτελέσματα. «Παλαιότερα δεν μπορούσαμε να
δουλεύουμε σκληρά και να αποκτούμε χρήματα. Τώρα μπορούμε, κι αυτό είναι
καλό», ομολογεί η Μπανταχάντ , μια νεαρή Μογγόλα που ζει λίγο έξω από το
Καρακόρουμ. «Η ζωή καλυτέρεψε, βελτιώθηκε. Νομίζω ότι τώρα πια ανήκουμε στη
μεσαία τάξη των νομάδων», λέει γελώντας.
H λίμνη Χοφσγκολ ?η οποία σημειωτέον διαθέτει το 2% του νερού παγκοσμίως?
ήταν ο τόπος του... εγκλήματος για μια ακόμα δοκιμασία στο καγιάκ και η
ευκαιρία για το Μάκη Αργύρη και τα 20 πληρώματα να γιορτάσουν με κεράκια
και τούρτα από την Αθήνα τα 28α γενέθλια του.
Τα πανηγύρια, όμως, τελείωσαν σχετικά γρήγορα για το ελληνικό πλήρωμα γιατί
οι επόμενες ημέρες έκρυβαν εκπλήξεις. Ακολουθώντας τις οδηγίες ενός
αμερικάνικου χάρτη άμυνας κόλλησαν σ? ένα βάλτο, ενώ γύρω επικρατούσε
χιονοθύελλα.
Το αποτέλεσμα ήταν να χάσουν επί 24 ώρες τον προσανατολισμό τους και
αρκετές θέσεις στη γενική κατάταξη. Οι φύλακες-άγγελοί τους, το τουρκικό
πλήρωμα, έμεινε κι αυτή τη φορά κοντά τους, κάτω από φρικτό κρύο, για να
τους βοηθήσει να ξεκολλήσουν από ένα υψόμετρο 3.000 μ.
Από εκείνη τη στιγμή και μετά, Έλληνες και Τούρκοι, εγκατέλειψαν κάθε
προσπάθεια για διάκριση, αλλά αυτό πλέον δεν είχε και τόση σημασία μπροστά
στη μεγάλη φιλία που είχε γεννηθεί και που δε διαπραγματευόταν με κανένα
έπαθλο.
«Ύστερα από ένα χρόνο δεν πρόκειται να θυμάσαι τον πρώτο ή το δεύτερο. Θα
θυμάσαι μόνο τις ανθρώπινες στιγμές», λέει ο Νίκος Κωστόπουλος. «Τρία
χρόνια κυνηγούσα τη συμμετοχή και λέω ένα μεγάλο ευχαριστώ που με έσπρωξαν
να είμαι ξανά υποψήφιος. Στην αρχή απογοητευτήκαμε που χάσαμε λόγω κακών
υπολογισμών το 5ο σημείο συνάντησης, αλλά μετά το απολαύσαμε γιατί νιώσαμε
μαζί με τους τούρκους φίλους μας ότι είμαστε σ? ένα πραγματικό Κάμελ Τρόφι.
Υπήρχε έντονος συναγωνισμός και υπερβολικά πολλές δοκιμασίες. Τρέχαμε
πανικόβλητοι και ήμασταν συνέχεια «στην πρέσα». Η έλλειψη του κονβόι
στοίχισε την ανθρώπινη επικοινωνία μεταξύ των πληρωμάτων, αλλά η
ανεξαρτησία των κινήσεων που είχαμε ήταν ενδιαφέρουσα. Ωραίο είναι έτσι, με
καινούρια αθλήματα, αλλά λίγο πιο χαλαρό, βρε παιδιά».
Οι τελευταίες ημέρες πέρασαν για όσους δε σκοτώνονταν να διακριθούν δίπλα
στην αμμουδιά της τιρκουάζ λίμνης Τατς, βλέποντας το ηλιοβασίλεμα στην
έρημο Κόμπι, παίζοντας ποδόσφαιρο ή κάνοντας βόλτες με καμήλες. Στις 30
Μαΐου το πνεύμα του Κάμελ Τρόφι ζωντάνεψε σ? ένα πάρτι λίγο πριν από το
Καρακόρουμ. Το βάπτισαν το «Διεθνές Γεύμα», στο οποίο όλοι χόρευαν και όλοι
τραγουδούσαν. Κάπου άλλωστε είχε χαθεί και η αγωνία για το ποια σημαία θα
έκοβε πρώτη το νήμα. Είχαν ήδη διανύσει κάτι περισσότερο από 2.500 χλμ και
είχαν δοκιμαστεί σε 64 (!) ειδικές δοκιμασίες που περιλάμβαναν εναλλάξ
καγιάκ, ορειβατικό ποδήλατο, οδήγηση και προσανατολισμό.
«Πρέπει να καταλάβουμε ότι το φετινό Τρόφι δεν είχε καμία σχέση με ότι
ξέραμε στο παρελθόν», παρατηρεί ο Μάκης Αργύρης. «Σαφώς δεν ήταν
περιπέτεια, αλλά ένας αγώνας πολύχρωμος και σχεδιασμένος άψογα για τις
τηλεοπτικές κάμερες. Αν πήγαινες για να βρεις την περιπέτεια, δε θα την
έβρισκες. Θα μπορούσα πλέον να το ονομάσω Camel Game, αλλά εμένα προσωπικά
δε μου χαλάει την εικόνα, ίσως γιατί παλιά έκανα πρωταθλητισμό και αυτή η
αθλητική διάσταση μ? αρέσει περισσότερο. Ήταν καλύτερο απ? ό,τι περίμενα».
Η Αυστρία πρώτη φορά στην ιστορία της κατακτούσε το έπαθλο, μαζί την πρωτιά
στην οδήγηση και στο ορειβατικό ποδήλατο. Οι Ρουμάνοι, στην πρώτη τους
συμμετοχή θα επέστρεφαν στην πατρίδα τους με το βραβείο της Λαντ Ρόβερ, οι
Γάλλοι με το αντίστοιχο έπαθλο για το καγιάκ, ενώ οι Σουηδοί κέρδισαν στη
γενική κατάταξη τις δοκιμασίες του προσανατολισμού και του ομαδικού
πνεύματος.
Καταργώντας τις παραδόσεις οι διοργανωτές αυτή τη φορά δεν ανακοίνωσαν την
τοποθεσία του επόμενου σταθμού για το 1998.
Στα παρασκήνια η πυξίδα δείχνει την Παταγονία, στη Γη του Πυρός, αλλά
τίποτα δεν είναι σίγουρο ακόμη. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο αγώνας αλλάζει
μορφή.
«Είναι η πιο περίεργη αίσθηση που έχω από Κάμελ Τρόφι», υποστηρίζει ο
Βαγγέλης Τσερές. Η ένταση, το τρέξιμο να προλάβουμε τα σημεία συνάντησης
δεν άφηναν περιθώρια να γνωριστείς με κανέναν. Το πιο ξεκάρφωτο βραβείο
είναι το Team Spirit, διότι δεν υπήρχε η έννοια της λέξης team (ομάδα),
γιατί απλά δεν υπήρχαν ούτε ομαδικές δοκιμασίες, ούτε φυσικά κονβόι.
Βέβαια, όταν ρώτησα στο τέλος αρκετούς συμμετέχοντες αν θα το ξανάκαναν μου
είπαν: «Βεβαίως, ακόμα και τώρα». Εγώ μπορεί να είμαι ρομαντικός και
εραστής των παλιών Τρόφι, αλλά τον πρώτο λόγο έχουν οι συμμετέχοντες. Το
πείραμα λοιπόν πέτυχε».