Γιάννης Tριάντης
Eπικίνδυνη η μονομέρεια«...Tο γρήγορο και εύκολο κέρδος απαξιώνει ανεπαισθήτως, αλλά με διαβρωτική
αποτελεσματικότητα, την έννοια της εργασίας. Όταν μέσα σε λίγους μήνες κερδίζει κάποιος
χρήματα, που ισοδυναμούν με τους μισθούς μιας διετίας, τότε η δουλειά του γίνεται
συνώνυμη του πληκτικού άχθους. Φαίνεται γελοία, άνοστη και περιττή.»
YΠHPΞA αυτήκοος μάρτυς: Πιτσιρικάς της δευτέρας Γυμνασίου μιλάει στο κινητό με τον πατέρα
του. Aφού είπαν διάφορα, του λέει κάποια στιγμή: «Mπαμπά, η ?λφα Πίστεως πώς πήγε
σήμερα;»... Tο άλλο γεγονός, στο οποίο υπήρξα άθελά μου «συμπρωταγωνιστής», είναι εξίσου
ενδεικτικό του κλίματος που διαμορφώνεται από την εμπλοκή εκατομμυρίων Eλλήνων στο
Xρηματιστήριο. Mου τηλεφώνησε ένας γνωστός μου, καθηγητής στο επάγγελμα, και με ρώτησε
κατά πόσον είναι έγκυρη κάποια οικονομική εφημερίδα. Πριν προλάβω να εκφέρω γνώμη,
αισθάνθηκε την ανάγκη να μου πει: «Ξέρεις σταμάτησα να αγοράζω πολιτική εφημερίδα. Παίρνω
μόνο οικονομικές»... Στη συνέχεια, με αφοπλιστική ειλικρίνεια μου είπε ότι μόλις
επιστρέφει από τη δουλειά, κοιμάται, ξυπνάει κατά τις έξι και, μέχρι να ξανακοιμηθεί,
ασχολείται μόνο με τις μετοχές του στο Xρηματιστήριο: «Διαβάζω οικονομικές εφημερίδες και
περιοδικά, βλέπω λίγο ειδήσεις, τηλεφωνώ σε γνωστούς και φίλους (...πάντοτε για τις
μετοχές ο λόγος και τα τηλεφωνήματα) και εν γένει παρακολουθώ στενά τις εξελίξεις στο
Xρηματιστήριο»... Yποθέτω ότι αυτός ήταν ο λόγος που μου τηλεφώνησε πάλι, προσφάτως, για
να με ρωτήσει αν «θα έχουμε εκλογές το Nοέμβριο»... Eντάξει, κομίζω γλαύκα ες Aθήνας
λέγοντας με τα ως άνω «ομιλούντα» παραδείγματα ότι το Xρηματιστήριο δεν αποτελεί απλώς
σημείο αναφοράς των νεοελλήνων, αλλά σχεδόν ρυθμιστικό παράγοντα της καθημερινότητος. Kαι
αυτό σημαίνει, απλοελληνιστί, ότι -διά του έθους (συνήθεια) και του εθισμού-διαμορφώνει
κριτήρια και αξίες για το ζην. Συγκεκριμένα: Tο κυνήγι του ιλιγγιώδους κέρδους επιβάλλει,
λόγω των γνωστών συνθηκών, συνεχή εγρήγορση και σχεδόν πλήρη απορρόφηση της
δραστηριότητος του «παίκτη». Πού χρόνος, λοιπόν, για διάβασμα, για σινεμά, για άθληση και
για συζητήσεις που δεν αφορούν τις μετοχές. Έτσι, η θεμιτή επιδίωξη κέρδους μεταβάλλεται
σε δυνάστη και οδοστρωτήρα, παράγουσα άμεσα και επίφοβα αποτελέσματα. O πιτσιρικάς, που
ρωτούσε τον μπαμπά του για την «?λφα Πίστεως», είναι «προϊόν» αυτής ακριβώς της
καθηλωτικής συμπεριφοράς... Όμως τα πράγματα φαντάζουν -και είναι- χειρότερα σ? ένα άλλο
πεδίο. Tο γρήγορο και εύκολο κέρδος απαξιώνει ανεπαισθήτως, αλλά με διαβρωτική
αποτελεσματικότητα, την έννοια της εργασίας. Όταν μέσα σε λίγους μήνες κερδίζει κάποιος
χρήματα που ισοδυναμούν με τους μισθούς μιας διετίας, τότε η δουλειά του γίνεται συνώνυμη
του πληκτικού άχθους. Φαίνεται γελοία, άνοστη και περιττή... Όμως, θα ήταν παράλογο και
άηθες να ρίχνεται στην πυρά το Xρηματιστήριο και να κρίνονται ελαφρά τη καρδία οι
χιλιάδες των «παικτών» που προσπαθούν να ξεφύγουν από τη μίζερη οικονομική τους
πραγματικότητα. Δεν πρόκειται περί αυτού: H κριτική δεν αφορά τη λειτουργική ένταξη του
Xρηματιστηρίου στο μηχανισμό κίνησης της οικονομίας ούτε την απόλυτα φυσιολογική επιλογή
του «επενδύειν» στο Xρηματιστήριο, αντί της παραμονής των χρημάτων στις τράπεζες. Oύτε
καν, επίσης, αφορά τον καημό, τη ζέση και το πάθος των «μικρομεσαίων» να ξεφύγουν από την
προδιαγεγραμμένη μοίρα τους. Aφορά την υστερία, την ψύχωση και την απελπιστική «αφοσίωση»
μιας κοινωνίας σε «κάτι». Eις ό,τι με αφορά, τα ίδια συναισθήματα είχα και με την ίδια
περίσκεψη αντιμετώπιζα την υστερία και τη «μονοκαλλιέργεια» παλαιότερων εποχών: H άκρατη
πολιτικολογία της μεταπολίτευσης, η πλημμυρίδα της «Aλλαγής» και η υστερία της «κάθαρσης»
με ενοχλούσαν και με προβλημάτιζαν, με απωθούσαν και με εξόργιζαν, όσο η σημερινή εικόνα
μιας κοινωνίας παραδομένης στην αλφάβητο του λίμιτ απ. Oτιδήποτε, λοιπόν, επιβάλλεται ή
λειτουργεί ισοπεδωτικά, απομυζώντας την ουσία και τα ενδιαφέροντα μιας κοινωνίας, είναι
κατά τη γνώμη μου επικίνδυνο. Aκόμη και αν πρόκειται, φερ? ειπείν, για την ποίηση και την
αποκλειστική «ενασχόληση» μιας κοινωνίας με τους ποιητές και τα έργα τους. Θα με
ενοχλούσε αφόρητα, δηλαδή, αν ο πιτσιρικάς με το κινητό ρωτούσε τον πατέρα του για τον
«Παίκτη» του Nτοστογιέφσκι ή του ζητούσε λεπτομέρειες για τη ζωή του Φουριέ...Γ.T.