Nίκος Mάργαρης
"...η μικρόσωμη καφέ «βραχυκερατική» αγελαδίτσα, μια εντόπια φυλή, κινδυνεύει με(πραγματική!) εξαφάνιση. Από περισσότερα από χίλια άτομα, που υπήρχαν στην περιοχή το
1964, σήμερα έχουν απομείνει λιγότερα από εκατό..."
Διαδρομές
OΣOI έχετε στο μυαλό σας εκδρομή σκεφτείτε στα σοβαρά μια εξόρμηση στον Παραδοσιακό
Ξενώνα του Συνεταιρισμού των Γυναικών στον ?γιο Γερμανό. Πέρα από την περιποίηση, θ?
απολαύσετε και καταπληκτικές τσουκνιδόπιτες, καθώς και άλλα παραδοσιακά εδέσματα. Μόνο
θυμηθείτε να έχετε μαζί σας τηλεκάρτα για να πάρετε τηλέφωνο, επειδή εκεί τα κινητά δε
λειτουργούν. Σ? αυτόν το Συνεταιρισμό πραγματοποιείται ένα ειδικό σεμινάριο, το οποίο
παρακολουθούν όλες οι κυρίες που είναι μέλη. Πληροφορούνται τις σύγχρονες μεθόδους για
την τοπική ανάπτυξη διαμέσου όχι μόνο τουριστικών, αλλά και πολλών άλλων δραστηριοτήτων.
Οι οποίες φτάνουν μέχρι και τη δημιουργία ειδικού ηλεκτρονικού δικτύου για κρατήσεις
δωματίων και παραγγελίες τοπικών προϊόντων. Τα μαθήματα πήγαν πολύ καλά. Όμως το βράδυ
του Σαββάτου (την επαύριο έφευγα) έριχνε δυνατό χιόνι. Μας ανησύχησαν επίσης οι
πληροφορίες ότι είχε κλείσει ο δρόμος προς Φλώρινα από μία νταλίκα, που γλίστρησε στον
πάγο:
-Τι λέτε, θα καταφέρουμε να φτάσουμε αύριο το απόγευμα Θεσσαλονίκη;
-Έχεις χειμωνιάτικα λάστιχα;
-Δε σας καταλαβαίνω. Η Toyota Avensis (την οποία μας είχε παραχωρήσει η Toyota?Αξιός και
ο ευγενέστατος διευθυντής της κύριος Θεοδοσίου) είναι καινούρια και έχω και αλυσίδες.
-Δε φοράω ποτέ αλυσίδες. Έχω χειμωνιάτικα λάστιχα!
Ευτυχώς το πρωί από την αστυνομία μας πληροφόρησαν ότι ο δρόμος από Καστοριά ήταν
ανοιχτός κι έτσι ξεκίνησα σιγά-σιγά πάνω στο παγωμένο χιόνι.
Δεν είναι δυνατόν, βέβαια, να περιγράψουμε μια περιοχή της χώρας μας χωρίς ειδική αναφορά
στο φαγητό. Πριν φύγετε από την Πρέσπα, να μην παραλείψετε ν? αγοράσετε οπωσδήποτε
φασόλια. Τόσο τα μεγάλα -τους γίγαντες- όσο και τα μικρότερα. Όλη η περιοχή φημίζεται γι?
αυτά, χώρια που εκεί τα παίρνετε στη μισή τιμή απ? ότι πωλούνται τυποποιημένα στα
super-markets.
Έπρεπε να γίνει και μία τελευταία βόλτα μέχρι το χωριό Ψαράδες. Οι εντυπώσεις μου από
αυτό είναι δύο: Η πρώτη έχει σχέση με την αναβάθμιση της όλης περιοχής, την καινούρια
«παραλία», τα νέα εστιατόρια, το νεόχτιστο ξενοδοχείο με την εκπληκτική θέα. Η δεύτερη
έχει σχέση με τις τοπικές αγελαδίτσες, που εδώ και χρόνια είναι στην καρδιά μου.
Φαίνεται στ? αλήθεια περίεργο, αλλά την ίδια στιγμή που ο πληθυσμός των περίφημων
πελεκάνων αυξάνεται εμείς να συνεχίζουμε τις διαμαρτυρίες για την προστασία τους. Από την
άλλη, η μικρόσωμη καφέ «βραχυκερατική» αγελαδίτσα, μια εντόπια φυλή, κινδυνεύει με
(πραγματική!) εξαφάνιση. Από περισσότερα από χίλια άτομα, που υπήρχαν στην περιοχή το
1964, σήμερα έχουν απομείνει λιγότερα από εκατό. Γιατί άραγε αδιαφορούμε γι? αυτήν την
εξαφάνιση; Μήπως επειδή τις αντικαταστήσαμε στις μπριζόλες μας με τις νέες, τις λεγόμενες
«βελτιωμένες» φυλές (των τρελών αγελάδων!), που από πενήντα άτομα το 1964 σήμερα
ξεπέρασαν τις πεντακόσιες; Θα θεωρηθεί «αιρετικό» να τονίσω ότι η αγελαδίτσα της Πρέσπας
είναι το είδος στη χώρα μας, που κινδυνεύει περισσότερο και από τους πελεκάνους (που στην
Κερκίνη κοντεύουν να γίνουν σαν τις κότες!) και από την αρκούδα και από τη φώκια;
Φεύγοντας από τους Ψαράδες, πλησιάζαμε προς τη διασταύρωση για την Κρυσταλλοπηγή. Εδώ
αποφάσισα να κάνω μια μικρή παράκαμψη. Θεώρησα ενδιαφέρον να δω από κοντά πώς εξελίχθηκε
το απομονωμένο, πριν από μερικά χρόνια, χωριό από το άνοιγμα των συνόρων μας με την
Αλβανία. Πριν φτάσουμε στην Κρυσταλλοπηγή υπάρχει το Βατοχώρι. Το οποίο ελάχιστα απέχει
από τον Εθνικό Δρόμο Φλώρινας ? Καστοριάς. Θα έλεγα ότι είναι ένα «περίεργο» χωριό, στο
οποίο συνυπάρχουν τόσο η ερήμωση -με δεκάδες κτίρια υπό κατάρρευση- όσο και η πορεία προς
τα εμπρός. Αξίζει, επομένως, μια πεντάλεπτη παράκαμψη από το δρόμο για να κάνετε μια
επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο. Το οποίο δημιούργησε ο αξιέπαινος τοπικός σύλλογος «Το
Γραφικό Βατοχώρι». Στην Κρυσταλλοπηγή, όπου και το τελωνείο για την Αλβανία, γέμισαν
«σιδεριές» τα παράθυρα των σπιτιών. Από την άλλη φαίνεται ότι το χωριό «πήρε τα πάνω
του». Είτε με τη δημιουργία νέων εμπορικών καταστημάτων, είτε εστιατορίων, είτε
βενζινάδικων.
Πριν από την Καστοριά από το δρόμο της Φλώρινας αυτό που σε εντυπωσιάζει είναι ότι
συνεχώς συναντούμε «πευκιάδες», οι οποίοι προέρχονται από τις λεγόμενες «αναδασώσεις».
Είναι, όμως, αναδάσωση στο φυσικό χώρο εξάπλωσης της φυλλοβόλου βελανιδιάς να φυτεύεις
πεύκα; Ποιος ο στόχος; Να εξαφανίσεις τα αγριογούρουνα, που έτρωγαν βελανίδια, να γεμίσει
ο τόπος κάμπιες ή να έρθει μια φωτιά να τα ρημάξει;
Μετά την Κοζάνη πεινάσαμε. Απαραίτητη, επομένως, η στάση στη Ζωοδόχο Πηγή, η οποία θα
πρέπει ν? αλλάξει όνομα. Τούτο επειδή τα δεκάδες εστιατόρια, που υπάρχουν, συνιστούν το
σημερινό σήμα κατατεθέν. Θα πρότεινα να γίνει «Τροφοδόχος Πηγή». Προσφέρουν οτιδήποτε που
μπορεί να σε οδηγήσει στο έλκος: από λακέρδα και μπακαλιάρο μέχρι γίδα βραστή και
φασολάδα. Εδώ διαπίστωσα το πώς ξεπεράστηκε το σοβαρότατο δίλημμα «έτοιμες
προτηγανισμένες» ή «σπιτικές πατάτες». Παλαιότερα ήμασταν σίγουροι ότι από τη στιγμή που
οι τηγανιτές πατάτες ήταν κομμένες «ακανόνιστα» είναι «σπιτικές». Μόνο που έκπληκτος
διαπίστωσα ότι κατασκευάστηκε ειδική μηχανή που τις κόβει με τρόπο που νομίζεις ότι δεν
είναι προτηγανισμένες!_N.M