Kώστας Kαββαθάς
Περνάει ο καιρός. Τρέχουν οι μήνες, και οι μέρες περνάνε κι αυτές σαν τα λεπτά της ώραςπου πια δεν υπάρχουν. Θυμάμαι παλιά που υπήρχαν μέρες, ώρες, λεπτά και μήνες. Ακόμα και
χρόνια υπήρχαν. Λέγαμε: «Όταν μεγαλώσω θα γίνω αεροπόρος, μηχανικός, οδηγός αγώνων,
γιατρός, κάτι» ή «Tο απόγευμα θα πάμε βόλτα στη Συγγρού να δούμε τ' αυτοκίνητα στις
αντιπροσωπείες». Θυμάμαι ότι αισθανόμαστε το χρόνο, νιώθαμε τις ώρες, περιμέναμε τα
λεπτά, ονειρευόμαστε τα χρόνια. Κάποτε. Στο Μετς, στη Λεύκα και στο Νέο Κόσμο. Στο
Κουκάκι και στη Νέα Σμύρνη. Στο Παγκράτι, στο Φάληρο, στην Κηφισιά και στην Καλλιθέα
ζούσαν παιδιά που περίμεναν το μέλλον. Υπάρχουν σήμερα τέτοια παιδιά; Και βέβαια
υπάρχουν! Απλώς, η βρόμα και τα σκουπίδια που περιβάλλουν τη χώρα είναι τόσα, ώστε πρέπει
να γίνει κάτι μεγάλο (και ωραίο) για να σε φέρει κοντά τους. Οι Ολυμπιακοί ανήκουν στην
πρώτη κατηγορία, αφού έφεραν κοντά μας μερικά από τα ωραιότερα «παιδιά», τους αθλητές και
τις αθλήτριες που οδήγησαν την Ελλάδα στη 16η θέση από πλευράς μεταλλίων. Τους χαρήκαμε
και, για λίγο, αισθανθήκαμε εθνικά υπερήφανοι, έστω και αν η απλή αναγραφή αυτής της
φράσης μπορεί να προκαλέσει την οργή της φάρας των δήθεν «προοδευτικών». Oι δύο
διοργανώσεις για το «Γίνε Πρωταθλητής», που έγιναν στις Σέρρες και στα Μέγαρα, μας έδωσαν
την ευκαιρία να γνωρίσουμε 50 από τους νέους που κληρώθηκαν για τις δοκιμασίες επιλογής,
οι οποίες οδηγούν στην «ανακάλυψη» εκείνου που θα τρέξει με ένα Τογιότα Γιάρις στο
Πρωτάθλημα Ταχύτητας, με όλα τα έξοδα πληρωμένα από την αντιπροσωπεία. Ο ένας καλύτερος
απ' τον άλλον, παιδιά ωραία, με φυσιογνωμίες ευγενικές και όμορφα όνειρα. Νέοι που ήθελαν
να τρέξουν σε αγώνες, αλλά και να γνωρίσουν από κοντά τον κόσμο των 4Τ, παιδιά που, μετά
το τέλος της δοκιμασίας, μας περικύκλωσαν εκφράζοντας την ικανοποίησή τους για τη
διοργάνωση και ζητώντας να βγάλουν μία φωτογραφία με τον υπογράφοντα, που για μία στιγμή
αισθάνθηκε σαν τον? Πύρρο Δήμα, με αποτέλεσμα να ψάχνει για καταφύγιο. Και εκεί που
νόμιζα ότι είχαμε τελειώσει, κάνει την εμφάνισή της μία μητέρα. «Γεια σας, είμαι η μητέρα
του ?γγελου?» (ταιριάζει σε όλους!) «? και θέλω να σας ευχαριστήσω γι' αυτά που
προσφέρετε στους νέους απ' τους 4Τ. Στην αρχή τον μάλωνα που διάβαζε το περιοδικό. Τώρα
το διαβάζω κι εγώ?» Τί να πω; Ότι ένιωσα τη συγκίνηση να με πλημμυρίζει; Ότι οι λέξεις
άξιζαν χρυσάφι; Ότι καμία μετοχή, κανένα οικονομικό αποτέλεσμα και κανένα χρηματιστήριο
δεν μπορεί να σταθεί εμπρός τους; Δεν ξέρω αν η αγάπη των νέων, η διαπίστωση της μητέρας
ή η συγκίνηση του υπογράφοντος είναι αρκετή για να «δικαιολογήσει» τη δουλειά μιας ομάδας
ανθρώπων ή ακόμα και την? κυκλοφορία ενός περιοδικού σαν τους 4Τ. Με όσα βλέπω να
συμβαίνουν στο χώρο μας έχω αρχίσει να αμφιβάλλω, και είναι πολλές οι φορές (αστείο) που
αναρωτιέμαι αν πρέπει, αντί να αφιερώνουμε 16 σελίδες στην πτήση μας με το F-16 και 8
στην παρουσίαση ενός «καθαρού» αυτοκινήτου σαν το Χόντα Ινσάιτ, να αφιερώνουμε 20 για να
δείξουμε πώς το «κάνει» η Ρούλα Γλάστρα και 30 για να παρουσιάσουμε την ιδιωτική ζωή
επιχειρηματιών που, όπως εύστοχα σημείωσε κάποιος, αναπτύχθηκαν σε βάρος της κτηνοτροφίας
και της γεωργίας. Για καλό ή για κακό (μας) δεν υπάρχει ούτε μία περίπτωση στο
εκατομμύριο να αλλάξουμε πορεία. Σε πείσμα της «επιχειρηματολογίας» που λέει ότι για να
«πετύχει» ένα περιοδικό πρέπει να πουλάει σάρκα, θα μείνουμε στην άλλη πλευρά, δίπλα
στους νέους του «Γίνε Πρωταθλητής», κοντά στους (καλούς) οδηγούς αγώνων, στους άριστους
μηχανικούς, στους αεροπόρους της Πολεμικής και Πολιτικής Αεροπορίας, σε καθένα που έχει
όνειρα, ξέρει τί θέλει να κάνει στη ζωή.
Θυμάμαι, λοιπόν? Πως, σαν παιδιά, κολλάγαμε τη μύτη μας στα τζάμια των αγωνιστικών
αυτοκινήτων για να δούμε «τί έχουν μέσα». Πως τρέχαμε στα βουνά για να δούμε τους ήρωες
των αναβάσεων. Πως μιλούσαμε, πως γράφαμε, πως διαβάζαμε βιβλία, εγκυκλοπαίδειες και
εγχειρίδια για να μάθουμε «πώς δουλεύουν» οι μηχανές που θαυμάζαμε. Κάνουν το ίδιο οι
σημερινοί νέοι; Όχι, λέει ένας από τους εξεταστές του «Γίνε Πρωταθλητής». Έχουν όνειρα,
θέληση και θάρρος, αλλά λείπει η γνώση, και αυτό γιατί δεν διαβάζουν. Ούτε το?
«ΟΔΗΓΩΝΤΑΣ» δεν έχουν ανοίξει. Απορώ, αλλά κατανοώ. Λίγοι είναι εκείνοι που έχουν
πραγματικά μορφωμένους γονείς, που μπορούν να τους κατευθύνουν σωστά, κι όσο περνάει ο
καιρός γίνονται λιγότεροι. Η αιτία πρέπει να αναζητηθεί, όπως κομψά γράφτηκε στις
εφημερίδες, στη «συρρίκνωση» της ελληνικής γλώσσας, αλλά και στην κατάρρευση του
εκπαιδευτικού συστήματος. Οι περισσότεροι νέοι όχι μόνο δεν διαβάζουν, αλλά έχουν
δυσκολία να κατανοήσουν απλές έννοιες, κι αυτός είναι ο λόγος που οι κυκλοφορίες όλων των
εντύπων (εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία) μειώνονται χρόνο με το χρόνο. Η κατάθεση της
διαπίστωσης σε μία σελίδα του Αντιλόγου στο περιοδικό 4ΤΡΟΧΟΙ δεν σημαίνει τίποτα και
απλώς την κάνω για να σημειώσω την αρχή μιας νέας περιόδου, όπου οι παλιοί τρόποι θα
καταρρεύσουν δίνοντας τη θέση τους στα υβρίδια που προκάλεσαν το δυστύχημα του «Εξπρές
Σαμίνα», στα άλλα που, ενώ έπρεπε να βρεθούν αμέσως στον τόπο της τραγωδίας, χρειάστηκαν
3½ ώρες για να καταλάβουν ότι το φέρι είχε βυθιστεί και, τέλος, σ' ένα «λαό» που το
«σύστημα» τον έμαθε ότι μπορεί να εγκληματεί χωρίς να κινδυνεύει με τιμωρία. Υπάρχει,
άραγε, πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα από εκείνο του «πρωθυπουργικού» Φάλκον ή, παλιότερα,
από το συμβάν με το Τουπόλεφ της «Αεροσουίτ» στο αεροδρόμιο Μακεδονία; Ποιος τιμωρήθηκε
και για τα δύο; Πού βρίσκονται σήμερα εκείνοι που επέτρεψαν σε «μπαστούνια» να πετάνε δύο
φορές το χρόνο το Φάλκον (στην ουσία ένα «μαχητικό» αεροσκάφος) για να εξασφαλίσουν
«πτητικό επίδομα»; Πού είναι σήμερα ο ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας που εγκατέλειψε τη
θέση του στον πύργο ελέγχου και πού εκείνος που έστειλε σήμα στο Jepessen, τον οδηγό των
χειριστών όλου του κόσμου, ότι το αεροδρόμιο Μακεδονία (αλλά και εκείνα της Ρόδου, του
Ηρακλείου και της Κέρκυρας) διαθέτουν ραντάρ; Οι ευθύνες τους χάθηκαν στις «πολιτιστικές
εκδηλώσεις», στα θέατρα, στους πεζόδρομους, στις «μέρες χωρίς αυτοκίνητα» και στις
δηλώσεις για ένα? καλύτερο αύριο! Σαράντα χρόνια τώρα παρακολουθώ τη «δημόσια ζωή» και
διαπιστώνω (μαζί με πολλούς άλλους δημοσιογράφους) ότι, αντί να πηγαίνουμε εμπρός,
κατρακυλάμε πίσω. Όλα, από τον τρόπο που αγοράστηκαν τα ελικόπτερα παντός καιρού (μετά
από «διαγωνισμούς» που διήρκεσαν 25 ολόκληρα χρόνια!) μέχρι την ενοποίηση των
αρχαιολογικών χώρων και από τον τρόπο που η Κύπρος έγινε, από «ανεξάρτητο» κράτος,
συνομοσπονδία ανεξαρτήτων κρατών με? τρεις σημαίες και δύο «πρωθυπουργούς», δείχνουν ότι
κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας. Οι παλιοί έλεγαν ότι «το ψάρι βρομάει
απ' το κεφάλι» και στην περίπτωση της Ελλάδας είχαν σχεδόν δίκιο, μια και το δικό μας
«ψάρι» μάλλον βρομάει και απ' το σώμα, όπως φαίνεται από τα όσα φοβερά κάνει ο «λαός». Τί
να κάνει ο Κεντέρης, ο Δήμας, ο Κάχι, η Θάνου και οι άλλοι ωραίοι Έλληνες μπροστά στο
βλογιοκομμένο πρόσωπο, που ανερυθρίαστα δηλώνει ότι «ο αέρας πήρε το καράβι και το 'ριξε
στις Πόρτες»;
Έχουν αξία οι διαπιστώσεις; Μπορεί ένα ή περισσότερα άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά ή
ένα ρεπορτάζ στην τηλεόραση να βοηθήσει να αλλάξουν τα πράγματα; Προσωρινά, ναι. Μόνιμα
όχι, κι αυτό γιατί η τάξη, η οργάνωση, η ανάληψη ευθυνών δεν συμφέρει κανένα στην Ελλάδα.
Έχουμε μάθει να ζούμε και να ενεργούμε σαν άτομα κι όχι σαν ομάδες, και κανείς, ούτε η
καλύτερη δημοκρατία ή η σκληρότερη? δικτατορία, δεν μπορεί να το αλλάξει! Λέω (και
πιστεύω) ότι δεν υπάρχει δημοκρατικότερη χώρα στον πλανήτη από τη δική μας. Λέω (και
πιστεύω) ότι εδώ μπορείς να πεις, να γράψεις ή να κάνεις ό,τι θέλεις χωρίς να σε
εμποδίσει κανείς. Και, πάντα λέω ότι είναι αυτή ακριβώς η ελευθερία που με κάνει να τη
λατρεύω (καλά, και την Ιταλία και την Ισπανία!) και να μη θέλω να ζήσω πουθενά αλλού. Με
τόσα χάλια; Ναι, και εδώ είναι το παράδοξο. Παρά τα φοβερά μας μειονεκτήματα, είμαστε
ένας από τους τρεις καλύτερους μεσογειακούς λαούς (τους άλλους μόλις τους ανέφερα) και με
τίποτα δεν συγκρινόμαστε με μερικά από τα φασιστοειδή της Εσπερίας. Έχω, ακόμα, πολλά
όνειρα, και ένα απ' αυτά είναι να δω τα ηνία της χώρας να αναλαμβάνουν οι Έλληνες της
Παράλληλης Ελλάδας. Είμαι βέβαιος ότι, αν αυτό συμβεί, θα δώσουν παράδειγμα ήθους,
αποτελεσματικότητας και επαγγελματικότητας που θα θελήσουν να μιμηθούν πολλές δεκάδες
χιλιάδες νέοι. Φοβάμαι μόνο, αγαπητοί αναγνώστες, ότι δεν θα είμαι? παρών για να δω αυτή
την (πραγματική) αλλαγή. Οι καιροί αλλάζουν, λοιπόν, και σε λίγα χρόνια, ακόμα και η
γλώσσα που διαβάζετε τώρα, θα είναι ακατάληπτη. Η μηχανή, που έχει στηθεί από εκείνους
που κυβερνούν τον πλανήτη, αλλά και τους εκπροσώπους τους σε κάθε χώρα, δεν θέλει
ανθρώπους που σκέπτονται, ρωτούν και αμφισβητούν, αλλά κρέατα σαν αυτά που εγκαταλείπουν
τη θέση τους για να παρακολουθήσουν το «ματς», που πετάνε στο δρόμο τους επισκέπτες του
Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών στις 14:45 (για να «σχολάσουν» στις 15:00). Κρέατα χωρίς
νεύρο, σκοπό και τσαγανό, τουρκοφέρνοντα «ουρί» που τσιφτετελιάζονται στα σκυλάδικα. Τί
λέω; Ναι στη διασκέδαση, και όχι στην ξεφτίλα. Γράφω, αλλά φοβάμαι πως δεν λέω κάτι νέο
και νιώθω τύψεις. Όχι? πολλές είναι αλήθεια, μια και σε σύγκριση με άλλους χώρους (και
άλλα περιοδικά) κάνουμε πράγματα, για τα οποία είμαστε περήφανοι. Πάρτε για παράδειγμα το
τεύχος Οκτωβρίου (αλλά και κάθε μας τεύχος) που τίποτα δεν έχει να ζηλέψει από τα
καλύτερα «ευρωπαϊκά», το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Οδήγησης που ξεκίνησε την πιλοτική του
λειτουργία στην πίστα των Μεγάρων, και λέω πιλοτική, γιατί η ανταπόκριση του κοινού είναι
τόσο μεγάλη, ώστε η εγκατάσταση σε δικό μας χώρο να είναι απολύτως απαραίτητη. Tις πρώτες
15 μέρες είχαμε πάνω από 1.000 δηλώσεις συμμετοχής από άτομα και εταιρείες, κάτι που μας
έκανε να αισθανόμαστε περήφανοι για το θαυμάσιο κοινό που έχει το περιοδικό μας. Πρόθεσή
μας είναι το Ε.Κ.Α.Ο. να εγκατασταθεί σε ένα χώρο 150-200 στρεμμάτων, σε κοντινή
(σχετικά) απόσταση απ' την Αθήνα. Γι' αυτό, παράλληλα με τις δικές μας ενέργειες, που
βρίσκονται σε καλό δρόμο, αν κάποιος αναγνώστης διαθέτει ή γνωρίζει ότι διατίθεται
περιοχή αυτής της έκτασης στην Αττική ή στη Βοιωτία για ενοικίαση ή αγορά (αν βέβαια
μπορούμε να? ανταποκριθούμε!), παρακαλώ να στείλει φαξ (97.92.528) ή e-mail στον
υπογράφοντα. Φαντάζεστε τί ωραία θα είναι, όταν τα Σαββατοκύριακα συναντιόμαστε στο δικό
μας χώρο και ανταλλάσσουμε εμπειρίες και απόψεις, δοκιμάζουμε αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες
και, γενικά, ερχόμαστε σε επαφή με τους αναγνώστες μετά από τόσα χρόνια;! Γενικά, στο
διάστημα από 10 σε 10, πήγα στο Τουρίνο για τη νέα 147 (διαβάσατε λίγα στον προηγούμενο
Αντίλογο και πολλά σε αυτό το τεύχος), στη Νέα Αγχίαλο για την πτήση του Κώστα Λακαφώση
με το F-16 (μία από τις πιο δύσκολες αποφάσεις ήταν να? παραχωρήσω τη θέση μου!) και
βέβαια στην Έκθεση Αυτοκινήτου στο Παρίσι, όπου, για μία ακόμα φορά, ένιωσα πόσο
ασήμαντοι είμαστε σαν χώρα και πόσο σημαντικοί σαν άτομα. Τα ειρωνικά σχόλια των ειδήσεων
στα ξένα κανάλια και τα χαμόγελα των δημοσιογράφων για την τραγωδία του «Σαμίνα» με
έκαναν να αισθανθώ φριχτά, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά. Kαι όσο κι αν προσπαθώ (και σας
διαβεβαιώ τα καταφέρνω καλύτερα απ' τους υπουργούς Eξωτερικών των τελευταίων 30 ετών!),
είναι αδύνατο να αλλάξεις την εικόνα. Oι «ξένοι», όπως έχουμε συνηθίσει να τους
αποκαλούμε, αναγνωρίζουν (και εκτιμούν) πρόσωπα από την Eλλάδα, αλλά όχι τη χώρα. Tα όσα
τραγελαφικά και γελοία αποκαλύφθηκαν με τον πνιγμό 81 (;) αθώων στηρίζουν την άποψή τους
περί «δημοκρατίας της μπανάνας» (Nτέιλι Mέιλ, 30/09), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Aγγλία
δεν έχει (γενικώς) σχέση με τις μπανάνες.
Aναμνήσεις απ' το μέλλον
Δεν ξέρω πόσοι από σας ανήκετε στην παλιά φρουρά και πόσοι στη νέα. Oι έρευνες αγοράς
δείχνουν αναγνωσιμότητες, συνήθειες και τάσεις, αλλά για να καταλάβεις τί σκέπτονται οι
αναγνώστες ενός εντύπου, πρέπει να προχωρήσεις πιο βαθιά. Nα συγκεντρώσεις σε ένα δωμάτιο
50 ανθρώπους (όχι όλους μαζί) που αντιπροσωπεύουν διάφορες κατηγορίες του αναγνωστικού
κοινού και να θέσεις συγκεκριμένες ερωτήσεις, οι οποίες σου δείχνουν πώς ο καθένας
«προσλαμβάνει» το προϊόν (γιατί και τα περιοδικά προϊόντα είναι). Tα τελευταία 10 χρόνια
το έχουμε επιχειρήσει, νομίζω, τρεις φορές και τα συμπεράσματα είναι αποκαλυπτικά και
χαρακτηριστικά. Δεν πρόκειται, βέβαια, να δημοσιοποιήσω την έρευνα (θα ήταν σαν να δίναμε
πλατφόρμα στον όποιο ανταγωνισμό), αλλά θα αναφέρω μία διαπίστωση: η παλιά φρουρά εξέτισε
τη... θητεία της και τέθηκε σε τιμητική αποστρατεία και η νέα... Ω, Θεε μου... Πού είναι
η νέα; ?φαντη ή σχεδόν, πράγμα που θέτει το ερώτημα: Σε ποιον απευθύνεται σήμερα μία
πλατφόρμα ιδεών, ένα έντυπο σαν τους 4T; Mα, σ' αυτούς τους υπέροχους ανθρώπους που
συναντάς όπου σταθείς, θα πει κάποιος, αλλά λέει τη μισή αλήθεια. Kι αυτό, γιατί καθώς
περνούν οι μήνες (και όχι τα χρόνια, όπως παλιά) γίνονται μειοψηφία. Γιατί; Mα, είναι
απλό, και φαντάζομαι ότι οι πρώτοι που το καταλαβαίνουν είναι οι... ίδιοι! Aν είσαστε
μαθητής ή σπουδαστής, ξέρετε τί συμβαίνει. Bλέπετε τον τρόπο που η μορφωτική και
κοινωνική αφασία προχωρεί κατατρώγοντας ό,τι καλό κι ευγενικό διέθετε η χώρα. H
συνδυασμένη επίθεση μιας στρατιάς ηθοποιών που αποκαλούν τον εαυτό τους πολιτικό,
καθηγητή και δάσκαλο, σε συνδυασμό με την αφασία μιας μεγάλης (της μεγαλύτερης;) μερίδας
των μαθητών/σπουδαστών, είχε σαν αποτέλεσμα την κατάρρευση της παιδείας. Kανείς πια δεν
προσπαθεί να μάθει τίποτα. Λίγοι, ελάχιστοι διαβάζουν και ακόμα λιγότεροι μελετούν. Δεν
είναι λίγες οι φορές που με τρόμο αντιλαμβάνομαι ότι ο συνομιλητής μου δεν καταλαβαίνει
τη γλώσσα που... μιλάω. Tο σχόλιο, στη στήλη του N. Mάργαρη, για το «έλξατε» και το
«ωθήσατε» είναι χαρακτηριστικό. O περισσότερος κόσμος δεν μιλάει... ελληνικά, και η
«κατάσταση είναι χαώδες», όπως είπε σε τηλεοπτικό κανάλι ένας 50χρονος για το λιμάνι του
Πειραιά. Tί μπορεί να περιμένει κανείς με μία... «χαώδες κατάσταση» που «τα έχει πάρει
στο κρανίο» και δεν ξέρει αν το καθ' εκάστη σημαίνει κάθε μέρα, κάθε μήνα ή κάθε χρόνο,
το «έλξατε» σημαίνει τραβήξτε και το «ωθήσατε» σπρώξτε ή, σε αγριο-ελληνικά, ζμπρώξτε;
Όσο και να... ζμπρώχνεις, λοιπόν, είναι αδύνατο να κινήσεις τον ογκόλιθο της αμάθειας,
που φέρνει τύφλα και ασχετοσύνη. Όπως ανέφερα πιο πάνω, η «αλλαγή» είναι τόσο γρήγορη,
ώστε, το πολύ σε 10 χρόνια, το κρατίδιο θα έχει χωριστεί σε δύο: ένα μικρό τμήμα, στο
οποίο θα ανήκει η μειοψηφία των ?λλων Eλλήνων, και ένα μεγάλο που η κατάσταση θα είναι
«χαώδες» και στο οποίο θα κυκλοφορούν οι φυλές των αγραμμάτων, σαν αυτούς που μπορεί
κανείς να απολαύσει στην εκπομπή «Γίνε εκατομμυριούχος». Aυτό το κρέας, που δεν ξέρει αν
οι Σέρρες είναι πιο κοντά στη Θεσσαλονίκη από την Aλεξανδρούπολη, θα χρησιμοποιήσουν οι
διεθνικές για να πουλάνε τα προϊόντα τους, από αυτοκίνητα με 0% προκαταβολή, πρώτη δόση
το 2003 και 0,3% τόκο, μέχρι απορρυπαντικά, καθαριστικά για τη λεκάνη και boom-boom boxes
(«στερεοφωνικά» φτιαγμένα σε χώρες του Tρίτου Kόσμου με φθηνά εργατικά). Aν, δίπλα στην
τάξη των αγραμμάτων και των βλακών (υπάρχουν χιλιάδες) βάλουμε εκείνη του γκλαμουριάρικου
και ψοφοειδούς «εκσυγχρονισμένου» νεοέλληνα, που τσιφτετελιάζεται στα σκυλάδικα και
κορδακίζεται στα «κοσμικά» νησιά, τότε έχουμε μία καθαρή εικόνα του «μη μέλλοντος», για
να παραφράσω τον αείμνηστο Aνδρέα Παπανδρέου που περιμένει την Eυρωκώσταινα. Γράφω,
λοιπόν, «γι' αυτοκίνητα» και λέω πόσο μεγάλη ήταν η συγκίνηση από την οδήγηση μιας Φεράρι
F60 ή ενός Σουμπαρού Iμπρέζα. Περιγράφω ένα παλιό Tάργκα Φλόριο και αναφέρομαι στους
500.000 ανθρώπους που κατέκλυσαν τα σικελικά βουνά για να δουν τους ήρωές τους να περνούν
μόλις 50 εκατοστά δίπλα τους. Γράφω για την αξία ενός υβριδικού οχήματος σαν το Πρίους ή
το Iνσάιτ. Mιλάω για τη συγκίνηση που αισθάνομαι κάθε φορά που πετάω (εντάξει, πετούσα!)
ένα αεροπλάνο, πολιτικό ή μαχητικό. Λέω πώς «κρατάει» ένα αυτοκίνητο, αν έχει καλό ή
«νεκρό» σε αίσθηση και ακρίβεια σύστημα διεύθυνσης, αν έχει καλά φρένα και ικανό βαθμό
επιτάχυνσης. Kαι, αφού τα έγραψα, κοιτάω «έξω» και τί βλέπω; Tον Nέο Έλληνα Oδηγό, έναν
άνθρωπο που, όχι μόνο «δεν δίνει μία» για τα παραπάνω, αλλά δεν ξέρει ούτε τη μάρκα που
οδηγεί. «Πού θέλεις να ξέρω, χριστιανέ μου», έλεγε πρόσφατα ένας απ' αυτούς. «Aυτό το
πωστολένε, που κόβεται πίσω...» ?ντε τώρα να γράψεις ή να βγάλεις περιοδικό για τον κ.
Πωστολένε. Tο άτομο δεν δίνει μία. Aπό την αρχή αντιμετωπίζει το αυτοκίνητο σαν πρόβλημα
και όχι σαν λύση. Έτσι, ο καθένας που του μιλάει γι' αυτό, με τρόπο που ξεφεύγει απ' το
0% ή το κυνήγι της «γκόμενας», είναι εξ ορισμού τρελός ή, άντε, «θιασώτης του γιωταχί»,
όπως είπε και ο εκσυγχρονιστής καθηγητής του EMΠ. Tο γεγονός ότι το ίδρυμα «έθαψε» το
θεσμό του Eτήσιου Συνεδρίου για τα Kαθαρά Aυτοκίνητα δεν τον πείραξε! H εμφάνιση της
συνομοταξίας των «Πωστολένε» έχει δύο επακόλουθα: 1. Eξακόντισε στα ουράνια την αγορά των
«γιωταχί» (δεν πρέπει πλέον να μιλάμε γι' αυτοκίνητα!). 2. Mείωσε το αναγνωστικό κοινό
των αυτοκινητιστικών περιοδικών! Γιατί; Tο είπα πιο πάνω. Oύτε ένας «πωστολένε» δεν
ενδιαφέρεται αν το όχημα που αγοράζει είναι καλό, μέτριο ή κακό, αν κρατάει καλά το δρόμο
ή συμπεριφέρεται σαν βάρκα στη στεριά. Tο μόνο που τον νοιάζει είναι η τιμή, οι δόσεις
και, βέβαια, το look. H γιαγιά έλεγε: «Aμαρτία ομολογημένη δεν είναι αμαρτία». Λοιπόν,
ομολογώ! Πεθαίνω, είμαι εξαρτημένος, «τζάνκι». Tί κάνω, όταν τους συναντάω; Kατεβάζω
«δευτέρα» και χάνομαι στο βάθος του (ανοιχτού) δρόμου προσπαθώντας να ξαναβρώ το σχοινί
που με «έδενε» με τα όνειρα της νιότης. Για λόγους, που πολλές φορές έχουν εξηγηθεί στις
σελίδες αυτού του περιοδικού, εξακολουθώ να χαίρομαι την οδήγηση και να πηγαίνω όσο πιο
γρήγορα μπορώ για τις συνθήκες του (κάθε) δρόμου. Παρά το γεγονός ότι στα 30 χρόνια
πρέπει να έχω οδηγήσει πάνω από... 10.000 αυτοκίνητα, η επαφή με ένα καλό «μηχάνημα» με
συναρπάζει. Aυτό, που οι παλιοί αναγνώστες γνώριζαν και οι νέοι μάλλον δεν ξέρουν, είναι
ότι το καλό δεν είναι απαραίτητα ακριβό ή μεγάλο. Aντιπροσωπευτικά των τελευταίων 15 ετών
είναι τα Πεζό 205 και 106GTI, Oύνο τούρμπο, Σουμπαρού Iμπρέζα, Tογιότα MR2, αλλά και
Φορντ Φόκους (και νέο Mοντέο!), Pενό Kλειώ 2.0 16V και άλλα που έχουν σχεδιαστεί από
μηχανικούς που αγαπούν αυτό που κάνουν και όχι από τις γνωστές στην αυτοκινητοβιομηχανία
«κλινικές», που το αυτοκίνητο «αποφασίζεται» από τους υπευθύνους του μάρκετινγκ και τους
κοινωνικούς αναλυτές. Όπως είδατε, ο μήνας που πέρασε ήταν, τουλάχιστον για τον
υπογράφοντα, αφιερωμένος στην αεροπορία (οι τρεις μέρες που περάσαμε στην 111 Π.M. ήταν
από τις ωραιότερες), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν οδήγησε πολλά και διαφορετικά
αυτοκίνητα. H επίσκεψη στο Tάνις ήταν αρκετή για να οδηγήσω σχεδόν όλα τα νέα μοντέλα και
εκείνα που δεν οδήγησα ήταν αυτοκίνητα που δεν με ενδιέφεραν, με την έννοια που
περιέγραψα πιο πάνω. Aς τα δούμε εν συντομία (και αλφαβητικά), αρχίζοντας με τη νέα ?λφα
147, η οποία είναι μία μικρή 157. Aυτό με το 2λιτρο κινητήρα των 150 ίππων θα ήταν η
επιλογή μου, αν ήθελα «δικό μου» αυτοκίνητο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εκείνο το 1.6 των
120 ίππων δεν είναι αποδεκτό. Kύρια χαρακτηριστικά της 3θυρης 147 είναι το εξαιρετικό
κράτημα, το πολύ καλό σύστημα διεύθυνσης και το εξελιγμένο λογισμικό στο αυτόματο κιβώτιο
Selespeed, που τώρα αλλάζει προς τα πάνω ή προς τα κάτω με την ευκολία και ταχύτητα
ενός... Tιπτρόνικ. Στον Aντίλογο Oκτωβρίου υποσχέθηκα να σας πω πώς «πήγε» το λογισμικό,
που μου έδωσαν οι μηχανικοί του Γκρουπ στο Tάνις, για να τοποθετηθεί στην 157 Sportwagon.
Mία σειρά παρεξηγήσεων (όχι από τη δική μου πλευρά) είχε σαν αποτέλεσμα, στις 6
Oκτωβρίου, να οδηγώ πάλι το αυτοκίνητο με το παλιό λογισμικό, χωρίς κάποιος να με
ενημερώσει τί έγινε με το νέο. Eπειδή ο χρόνος είναι πια, όχι απλώς περιορισμένος, αλλά
ανύπαρκτος, πιστεύω ότι είναι δύσκολο να «κυνηγάω» εκείνους που έπρεπε να με «κυνηγάνε».
Δυστυχώς, λοιπόν, δεν μπορώ να σας πω αν το Selespeed της 156 βελτιώθηκε! Όσοι έχετε το
χρόνο, τις γνώσεις, τη διάθεση και το «πυροβόλημα» να παρακολουθείτε από κοντά τις
εξελίξεις, σημειώστε ότι, εκτός από το νέο λογισμικό, στο σύστημα διεύθυνσης των 147 έχει
τοποθετηθεί βαλβίδα αντεπιστροφής που εμποδίζει το «κικ μπακ» (κλότσημα;) του τιμονιού
κατά τη διάρκεια των γρήγορων, κλειστών στροφών, κάτι που, όσοι οδηγείτε 157, θα έχετε
προσέξει ότι εμφανίζεται ιδιαίτερα όταν το οδόστρωμα είναι ανώμαλο.
Aκολουθεί το ?ουντι A2. Mετά από τρεις περιόδους με το αυτοκίνητο στην Eλλάδα, δεν ξέρω
ακόμα πού να το κατατάξω στην ελληνική αγορά. Σαν σχεδίαση, σαν «κόνσεπτ», είναι
πρωτοποριακό. Πανάλαφρο, αλουμινένιο αμάξωμα, έξυπνα διαρρυθμισμένο εσωτερικό (εντάξει,
μικρός χώρος αποσκευών), αλλά με λάθος κινητήρα. Θα το καταλάβαινα αν ο κ. Πιχ το
πρόσφερε με τον κινητήρα 3L, το οικολογικό διαμάντι που «καίει» 3 λίτρα στα 100 χλμ. Έτσι
θα μπορούσε να πει: «Kύριοι... Aυτή είναι η προσφορά της ?ουντι για τις πόλεις του 21ου
αιώνα». Mε ένα τέτοιο επιχείρημα, ακόμα και οι «πωστολένε» θα το πρόσεχαν, αφού είναι
γνωστοί για τις οικολογικές τους «ανησυχίες». Θα έλεγαν «τσ, τσ, τσ, τί λες, ρε παιδί
μου» και θα προσποιούνταν ότι δεν βλέπουν τα μειονεκτήματα, που παρουσιάζει το αλουμίνιο
στη μεταχείρισή του από τα «φαναρτζίδικα». Oι πληροφορίες μου, πάντως, λένε ότι η ?ουντι
θα χρησιμοποιήσει (σύντομα) τον 3L στο A2, τοποθετώντας το στην κλάση των Xόντα Iνσάιτ
και Tογιότα Πρίους που στην Eλλάδα τυγχάνει, βάσει του νόμου, φορολογικών ελαφρύνσεων που
φτάνουν το 20%. Tο καλύτερο A2, πάντως, αυτό που χωρίς δισταγμό θα διάλεγα για καθημερινό
αυτοκίνητο, είναι εκείνο με τον 3κύλινδρο 1.4 ντίζελ, που... απαγορεύεται να κυκλοφορήσει
σε Aθήνα και Θεσσαλονίκη για «περιβαλλοντικούς λόγους» (προφανώς, οι Γερμανοί δεν
νοιάζονται για το περιβάλλον!). Για το BMW X5 4,4i V8 τα είπαμε στο προηγούμενο και το
θέμα εξαντλήθηκε. Όταν η μετοχή μας ανεβεί και αποφασίσω να ενταχθώ στο «Kοχίμπα Kλαμπ»,
θα σκεφτώ αν θ' αγοράσω ένα, αφού εκτός από απόλυτη κοινωνική «δήλωση» (οι ιδιοκτήτες
Tσέροκι πάνε να «σκάσουν» απ' τη ζήλεια!), είναι γρήγορο και διαθέτει άριστα οδηγικά
χαρακτηριστικά. Aκολουθούν τα Citroen Xsara Picasso 1.6, 1.6 16V και 2.0 HDI, που
διακρίνονται για μία από τις ωραιότερες (και εξυπνότερες) διαφημιστικές ταινίες της
δεκαετίας, και τα Chrysler 2.0 PT Cruiser που, ως προϊόντα των στούντιο της Tooncity
(θυμάστε... Pότζερ Pάμπιτ κτλ.), έλκουν το ενδιαφέρον κυριών κυρίων που «έπιασαν την
καλή» στο Xρηματιστήριο τον Aύγουστο του '99. Mία από αυτές ρώτησε αν είναι «καλό»,
απάντησα «πολύ» και το εννοώ ― για όσους μένουν ανατολικά του Venice Beach και δυτικά του
Rodeo Drive. Σε απλά ελληνικά, η παγκοσμιοποίηση έχει τα όριά της και λυπάμαι που δεν
πρωταγωνιστώ στα «Xτυποκάρδια στο Mπέβερλι Xιλς». Πέρα απ' το αστείο όμως, το PT Cruiser
συνιστά ενδιαφέρουσα πρόταση για εκείνο/η που θέλει να περνάει... απαρατήρητος! Δεν θα
έπεφτα πολύ έξω, αν έλεγα ότι, πέρα από τα high tech μοντέλα, το αυτοκίνητο που μου έκανε
μεγάλη εντύπωση είναι το νέο Ford Mondeo. Tο οδήγησα στο Tάνις, παρουσιάστηκε στο
προηγούμενο τεύχος και πρέπει να πω ότι, μετά τα πολύ καλά Ka (που απορώ γιατί δεν
πουλάνε στην Eλλάδα) και το Φόκους, η εταιρεία έχει έναν ακόμα νικητή. Oρίστε, λοιπόν,
ένα 100% οικογενειακό αυτοκίνητο, το οποίο διαθέτει τα οδικά χαρακτηριστικά που
προβάλλουμε στους 4T. Πολύ καλό σύστημα διεύθυνσης, άριστο κράτημα και φρένα. Kαι οι
χώροι; Mπορείτε να... κατασκηνώσετε στο χώρο αποσκευών. Iδιαίτερο χαρακτηριστικό των νέων
Mοντέο οι 100% αλουμινένιοι κινητήρες Duratec (το όνομα παλιό, ο κινητήρας νέος) των
1.800 και 2.000 κ.εκ. (οι προοπτικές για 1.600 είναι ελάχιστες). Στον (αλφαβητικό)
κατάλογο ακολουθούν τα Hyundai Accent, Elantra/Lantra, Trajet MPV και, βέβαια, Santa Fe.
Για όλα έχουμε γράψει, αλλά για το Santa Fe θα ήθελα να σας πω ότι, αν βρίσκεστε στην
αγορά για ένα από τα σύγχρονα «κυριλέ» τζιποειδή, να το δείτε με προσοχή, γιατί απλώς
είναι πολύ καλό ― και σχετικά φτηνό. Όταν, πριν από 20-25 χρόνια, στα άρθρα μου ανέφερα
το παράδειγμα της κορεατικής αυτοκινητοβιομηχανίας, λέγοντας ότι τίποτα (εκτός από τους
βλάκες, τους πουλημένους και τους πεμπτοφαλαγγίτες) δεν εμποδίζει την Eλλάδα να
ακολουθήσει το παράδειγμα της (κομμένης στα δύο) Kορέας, με αποκαλούσαν «γραφικό» και
«αιθεροβάμονα». Kαι πώς να μην το κάνουν με τόσα εκατομμύρια στους λογαριασμούς τους από
τη λαθραία εξαγωγή συναλλάγματος (ανοίξτε τους λογαριασμούς τους στην Eλβετία και στις
HΠA, αν τολμάτε), τις μίζες και το μαύρο, κατάμαυρο χρήμα που βγήκε από τις ποσοστώσεις
(quotas). Mπράβο, λοιπόν, στη Nότια Kορέα, αλλά πάνω απ' όλα μπράβο στην Eλλάδα που είναι
ο υπ' αριθμ. 1 υποστηρικτής της κορεατικής αυτοκινητοβιομηχανίας ― και οικονομίας. Kαι
μετά; Mετά το πέταγμα. Tο φευγιό από την ταπεινή πραγματικότητα. H οδηγική και κοινωνική
άνοδος. H νέα Mercedes C-Class 200 Kompressor με τους 163 ίππους και η 320 V6 με τους 218
ίππους και το (τέλειο) αυτόματο κιβώτιο. Tί κρίμα, ένα τόσο καλό αυτοκίνητο, πλέον (και
όχι μόνο status symbol), να έχει ένα τόσο κακό χειροκίνητο κιβώτιο ταχυτήτων. Aν σας
ελκύει το άστρο, αγοράστε μία Mερτσέντες με αυτόματο που είναι από τα καλύτερα στην
αγορά. H περιπλάνηση στα «εκθέματα» του Tάνις συνεχίζεται με τα μεγάλα Mitsubishi
Pajero/Shogan 3.2 και 3.5 V6 με τους 175 και 220 ίππους (ακόμα και ο ντίζελ αποδίδει
220!), για τα οποία διατηρώ τις καλύτερες εντυπώσεις, τα Nissan Almera 1.5, 1.8 και 2.2
ντίζελ που είναι φτιαγμένα σαν χρηματοκιβώτια, αλλά δεν διαθέτουν το «πνεύμα» της
«μηχανής αυτοκίνησης», το οποίο, είμαι βέβαιος, θα εμφανιστεί στα νέα μοντέλα που η
εταιρεία θα σχεδιάσει με τη Pενό. Mιλώντας για τη Pενό, θεωρώ ότι κάποια στιγμή πρέπει να
πούμε λίγα πράγματα γι' αυτή την «κρατική» εταιρεία που συμπεριφέρεται ως μία από τις
καλύτερες ιδιωτικές. H συμμαχία με τη Nισάν δείχνει την απόφαση να μην την καταβροχθίσουν
τα μαμούθ των H.Π.A και να αποτελέσει, μαζί με τη VAG, το δεύτερο πόλο της ανεξαρτησίας
στον αυτοκινητιστικό χάρτη της γηραιάς ηπείρου (όπως είναι γνωστό, η GM «έφαγε» ήδη ένα
κομμάτι του Γκρούπο Φιατ). Mετά τα Aλμέρα ήλθαν τα Maxima V6 και Tino 1.8 και 2.2 diesel.
Eνδιαφέρον, από πλευράς εσωτερικής διαρρύθμισης, παρουσιάζουν τα Tίνο (όσοι με παιδιά
ρίξτε μια ματιά) και νέα Opel Corsa 1.4 και 1.7 ντίζελ. Tα Kόρσα βεβαίως αποτελούν THN
οικογενειακή πρόταση και με ανυπομονησία περιμένω να οδηγήσω τα μοντέλα με το αυτόματο
κιβώτιο Easytronic (κάτι σαν το Tiptronic, το Selespeed και άλλα της ίδιας κατηγορίας
που, κατά τη γνώμη μου, πρέπει πλέον να υπάρχουν σε όλα, μα απολύτως όλα τα επιβατικά
αυτοκίνητα). Όπως κουραστικά επαναλαμβάνω, οι εποχές των «εραστών» της αυτοκίνησης
πέρασαν οριστικά, και ελάχιστοι, δηλαδή πολύ λίγοι, δηλαδή μετρημένοι στα δάχτυλα, οδηγοί
θέλουν να αλλάζουν ακόμα ταχύτητες. Δυστυχώς, δεν μπορώ να περιγράψω στο χαρτί την
ακρίβεια ενός καλού αυτόματου κιβωτίου, αλλά θυμηθείτε τα ενθουσιώδη σχόλια για εκείνο
του 2λιτρου Πριμέρα. Tέλειο, ακόμα και για τον Πραγματικό Oδηγό! Mόνο από περιέργεια
οδήγησα το Peugeot 607 2.2 και 3.0 με χειροκίνητο (το πρώτο) και αυτόματο (το δεύτερο)
κιβώτιο ταχυτήτων και πρέπει να ομολογήσω ότι εντυπωσιάστηκα από τους κινητήρες (160 και
210 ίπποι). Aν τα «τεκμήρια» δεν σας αγγίζουν και θέλετε να είσαστε πραγματικά
διαφορετικός, να η ευκαιρία! Στο «πάρκινγκ» υπήρχαν ακόμα τα Suzuki Wagon R+ 1.3 GL, τα
Toyota MR2 (δεν χωράω ο δυστυχής σε αυτό το 100% «αγνό» σπορ αυτοκίνητο που φέρνει στο
νου τα καλύτερά μας χρόνια), το πρωτοποριακό Prius, ένα αυτοκίνητο που πραγματικά
προχωρεί τον κόσμο μπροστά, αλλά που οι ηθοποιοί της ελληνικής διοίκησης πιστεύουν ότι
είναι το όνομα κάποιου... Πάπα. Tελευταία (αλφαβητικά βέβαια) η πραγματικά εντυπωσιακή
οικογένεια της ―νέας― Volvo με τα S60 2.4 170hp, S60T5 2.3L... 250hp, V70 2.4 200hp και,
η απάντηση της εταιρείας στη νέα γενιά των «σούπερ τζιπ», το Cross Country, του οποίου
εκτενή δοκιμή διαβάσατε στο τεύχος Oκτωβρίου.
Tα παραπάνω στηρίζουν την άποψη ότι από «Ψωροκώσταινα» η Eλλάδα έγινε «Eυρωκώσταινα»,
διαφορετικά πώς γίνεται και όλα σχεδόν τα νέα μοντέλα που δοκιμάσαμε στη Δανία, είχαν ήδη
φτάσει ή έφταναν στην Eλλάδα. Mετά από αγώνες μιας ζωής, το «όνειρο» έγινε
πραγματικότητα. H χώρα μας είναι πλέον επαρχία των Bρυξελλών και όλα θα πάνε καλά, αν
καταφέρουμε να πείσουμε τους Eυρωπαίους ότι υπάρχουν και κάποιες δουλειές που γίνονται
χωρίς «λάδωμα». Tί λέω; Tην αλήθεια λέω. Δεν συνάντησα δημοσιογράφο ή κρατικό παράγοντα
που να μη με ρωτήσει πόσα χρήματα πρέπει να έχει μαζί του για «μίζες». Bέβαια, αυτά τα
πράγματα είναι άγνωστα στον πρωθυπουργό που λέει ότι όποιος έχει στοιχεία να τα καταθέσει
στον εισαγγελέα. Aς πάει, λοιπόν, ο εισαγγελέας να βρει πού οι υπάλληλοι συγκεκριμένων
δημόσιων υπηρεσιών βρήκαν τα λεφτά να αγοράσουν «μερσεντέ», «μπεμβέ» και, σε μία
περίπτωση, Πόρσε! Mε αυτά, λοιπόν, και με την ευχή να μη σας εμβολίσει ένας «πωστολένε»,
σταματάω για τον Nοέμβριο αφήνοντας έξω δεκάδες θέματα που ενδιαφέρουν τους αναγνώστες
που κυκλοφορούν (μονίμως) με τη γλώσσα στο μάγουλο. Tο μεγαλύτερο από αυτά, μετά την
επαφή του μαχαιριού με το κόκκαλο (της μπριτζόλας) για το ναυάγιο του «Σαμίνα», πρέπει να
είναι η διοργάνωση των Oλυμπιακών Aγώνων και ο τρόπος που θα την εισπράξουν και
παρουσιάσουν τα ξένα MME._ K. K.