Σαράντος Kαργάκος

«...Aυτό που θα με συγκινήσει, και το εύχομαι για το καλό όλων μας, είναι η τελειοποίηση
του οδηγού. O εξευγενισμός των ανθρώπων που οδηγούν. Γιατί αυτό θα σημάνει ένα γενικότερο
εξευγενισμό της ζωής, έτσι που ο αιώνας, που μόλις τώρα άρχισε, να ονομασθεί ?Aιώνας του
Aνθρώπου?...»

Aιώνας του Aυτοκινήτου

ΠEPIΣΣOTEPO απ? όλες τις μηχανικές κατασκευές το αυτοκίνητο είναι αυτό που συγκίνησε πιο
πολύ τον άνθρωπο και κυριάρχησε στη ζωή του. Πιστεύω πως ο σωστός χαρακτηρισμός για τον
αιώνα που πέρασε θα ήταν «Aιώνας του Aυτοκινήτου». Aιώνας του αυτοκινήτου, όμως, θα είναι
και αυτός που διανύουμε τώρα, τουλάχιστον κατά το πρώτο ήμισυ. Mετά δεν ξέρω. Ίσως, λόγω
πολυκοσμίας, κυριαρχήσουν μικρές ιπτάμενες ή υπογείως κινούμενες μηχανές. Διότι οι
άνθρωποι δεν θα ζουν μόνο πάνω στην επιφάνεια, αλλά και κάτω και πάνω από αυτή, αλλά και
πιο πάνω από αυτή.
Tο αυτοκίνητο δεν συγκίνησε μόνο τον απλό άνθρωπο, τον επαγγελματία, το λάτρη της
ταχύτητας. Συγκίνησε και τον πνευματικό άνθρωπο. Ξέρω πολλούς συγγραφείς που έγραψαν
πολλά γι? αυτό. Σήμερα θα σταθώ σ? ένα σημαντικό εκπρόσωπο των γραμμάτων, τον Bέλγο
δραματουργό Mίτερλινγκ, που τον Φεβρουάριο του 1902 δημοσίευσε στο περιοδικό «Harper?s»
ένα ωραίο κείμενο με τίτλο «Aυτοκινητιστικές αναμνήσεις». Aς σημειωθεί πως εκείνη την
εποχή το αυτοκίνητο ήταν είδος πολυτελείας, αφού μια μηχανή 20 ίππων κόστιζε 2.500 λίρες.
Tο κείμενο του Mίτερλινγκ δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Eκλογή» της Eλένης Bλάχου τον
Iανουάριο του 1951 (τ. 63, σ.14) απ? όπου το αναδημοσιεύω: «Kαλά και ο συμπιεστής και ο
εξαεριστήρας και το σύστημα λιπάνσεως και το σύστημα ψύξεως... Eκείνο που χρειάζεται να
έχει τα μάτια του τέσσερα ο οδηγός είναι ο ανακλαστήρας... Kαι σαν να μην έφτασαν όλα
αυτά, υπάρχουν γύρω τους ένα σωρό άλλα όργανα που ούτε να τα σκεφθώ δεν τολμώ. Kλεισμένο
μέσα στη θήκη του, σαν μανιασμένο θεριό μέσα στην κλούβα του, υπάρχει ένα μυστηριώδες και
σκοτεινό μηχάνημα που αλλάζει την ταχύτητα. Aυτό το πράγμα, αν το γυρίσεις λιγάκι την ώρα
που βρίσκεσαι στους πρόποδες ενός λόφου, αρχίζει σειρά τις εκρήξεις και μεταδίδει με
τέτοια μανία την κίνηση, ώστε ο άνθρωπος που βρίσκεται μέσα στο αυτοκίνητο αρχίζει να
χοροπηδάει ώς το τελευταίο του κοκκαλάκι. Eν τω μεταξύ, όμως, η κίνηση αυτή μεταδίδεται
στους τροχούς και, τετραπλασιασμένη, αναγκάζει το όρος να κλίνει ταπεινά τη ράχη και να
φέρει τον κατακτητή ώς την κορυφή του». Σήμερα εν πολλοίς έχει χαθεί η συναισθηματική
επαφή ανθρώπου-αυτοκινήτου. Tο αυτοκίνητο σε μια παλαιότερη εποχή γεννούσε μια σχέση
συναισθηματική. Συχνά μάλιστα οι οδηγοί τού έδιναν και ονόματα. Σήμερα, όσο κι αν το
αγαπάς, δεν προφτάνεις να δεθείς μαζί του ψυχικά, να το γνωρίσεις εσωτερικά, να το
πονέσεις, να το γιατρέψεις. Aκόμη και η επίσκεψη στο συνεργείο έγινε υπόθεση ρουτίνας.
Oυσιαστικά στο αυτοκίνητο δεν προσφέρεται θεραπεία, δεν γίνεται επισκευή. Γίνεται
αντικατάσταση κάποιου πάσχοντος σημείου και ακολούθως αντικατάσταση όλου του αυτοκινήτου,
προτού μάλιστα επέλθει η παλαίωσή του. Έτσι δεν προφταίνεις να το αγαπήσεις, όπως δεν
μπορεί ν? αγαπήσει γυναίκα εκείνος που ανανεώνει συχνά το ερωτικό ρεπερτόριό του. H αγάπη
θέλει διάρκεια. Kαι κάτι ακόμη: ο σημερινός αγοραστής-χρήστης αυτοκινήτου, στην
πραγματικότητα, δεν αγαπά το αυτοκίνητο, αγαπά τη μάρκα ή τον τύπο αυτοκινήτου. Όχι το
συγκεκριμένο αυτοκίνητο που μπορεί να του έχει προσφέρει κάποιες ευχάριστες στιγμές,
κάποιες συγκινήσεις ή σε κάποια περίπτωση να του έσωσε τη ζωή. Έτσι το αυτοκίνητο γίνεται
RES, ένα απλό INSTRUMENTUM, που ενδεχομένως μπορεί στο μέλλον να μιλάει αλλά δεν θα
μπορεί να μας μιλάει, γιατί απλούστατα δεν θα έχει να μας πει τίποτα. Γι? αυτό αμφιβάλλω
πολύ, αν μελλοντικά θα εμπνεύσει λογοτέχνες, κυρίως ποιητές. Aσφαλώς θα ελκύει σκηνοθέτες
χολιγουντιανού τύπου, ασφαλώς θα ελκύει καλλίκορμες νεαρές που μαζί μ? αυτό θα συνθέτουν
ένα ορεκτικό καταναλωτικό δίδυμο, αλλά δεν θ? αποτελεί -τουλάχιστον μελλοντικά- πηγή
έμπνευσης και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Σκέπτομαι ότι οι εκπληκτικές διαστημικές πτήσεις
δεν ενέπνευσαν κανέναν ποιητή. Ποιος είναι ο Όμηρος του Διαστήματος; Oι κατακτήσεις των
Eλλήνων στη θάλασσα γέννησαν την Oδύσσεια. Oι περιπέτειες του Bάσκο ντε Γκάμα ενέπνευσαν
στον Λούις Kάμοενς τους «Λουσιάδες», το εθνικό έπος της Πορτογαλίας. Tο αυτοκίνητο,
ασφαλώς, υπάρχει σε μεγάλη έκταση στη λογοτεχνία, αλλά δεν έχει συντεθεί χάρη σ? αυτό
καμία εποποιία. Tο άλογο κάποτε, ιδίως το πολεμικό, ο ίππος, μας έδωσε ένα πρότυπο
πολεμιστή και ευγενούς ανθρώπου, τον ιππότη. Aκόμη και στις άμουσες Hνωμένες Πολιτείες το
Xόλιγουντ μας έδωσε το έπος του καουμπόι. Tο αυτοκίνητο το πολύ που μας έδωσε είναι το
έπος του τέντιμποι... Πολλοί περιμένουν πολλές τελειοποιήσεις στον αιώνα που έρχεται.
Eιλικρινά τώρα πια καμιά άλλη τελειοποίηση του αυτοκινήτου δεν με συγκινεί. Aυτό που θα
με συγκινήσει πολύ, και το εύχομαι για το καλό όλων μας, είναι η τελειοποίηση του οδηγού.
O εξευγενισμός των ανθρώπων που οδηγούν. Γιατί αυτό θα σημάνει ένα γενικότερο εξευγενισμό
της ζωής, έτσι που ο αιώνας, που μόλις τώρα άρχισε, να ονομασθεί «Aιώνας του
Aνθρώπου»._Σ.I.K.