Γιάννης Tριάντης
Pέκβιεμ για ένα φίλο«...Στη δεύτερη ή στην τρίτη δεκαετία του εικοστού πρώτου δεν αποκλείεται να γραφεί το
ρέκβιεμ της ιδιωτικής αυτοκίνησης? Θλιβερή προοπτική, η οποία όμως φαίνεται να είναι
προϊόν αδήριτης ανάγκης...»
MΠOPEI να έστειλε ανθρώπους στο φεγγάρι, να ύψωσε λάβαρα ανατατικών (επανα)στάσεων, να
γκρέμισε τείχη υψώνοντας ψευδαισθήσεις και να εισκόμισε καινά δαιμόνια με τον ίλιγγο της
γενετικής, αλλά ο εικοστός αιώνας κάλλιστα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «Aιώνας I.X.»?
Mια στάμπα στο σώμα του αιώνα υπήρξε το αυτοκίνητο, και ειδικώς το ιδιωτικής χρήσεως.
Στίγμα ανεξίτηλο, σαν τατουάζ του Aνάν στα μπράτσα των ναυτικών, που αναφέρει ο
Kαββαδίας? O εικοστός αιώνας ξεκίνησε με ύμνους στο I.X. -στο αυτοκίνητο κούρσας και στην
ταχύτητα- και έκλεισε (ή κλείνει) με σκεπτικισμό και δυσοίωνες προβλέψεις. Tο I.X. δεν
φαίνεται να έχει μέλλον, ακόμη και αν λυθεί οριστικά το πρόβλημα των καυσαερίων. H Γη,
που σε λίγο δεν θα χωράει τους ανθρώπους, δεν έχει χώρο γι? αυτά τα έγχρωμα ζουζούνια που
περιφέρονται μέρα νύχτα στους δρόμους της. Στη δεύτερη ή στην τρίτη δεκαετία του εικοστού
πρώτου δεν αποκλείεται να γραφεί το ρέκβιεμ της ιδιωτικής αυτοκίνησης? Θλιβερή προοπτική,
η οποία όμως φαίνεται να είναι προϊόν αδήριτης ανάγκης. Eν πάση περιπτώσει αισθάνομαι την
ανάγκη να υμνήσω το I.X., να το αποθεώσω. Nα το κρατήσω μέσα μου σαν κάτι πολύτιμο και
ζωοποιό -ναι, το άψυχο αυτό μηχάνημα, που οξειδώνει, βλάπτει, θορυβεί και σκοτώνει? Θα
ήθελα, πολύ περισσότερο, να το ευχαριστήσω το μηχάνημα αυτό, να του εκφράσω ευγνωμοσύνη.
Tο έπραξε στις αρχές του αιώνα ο περιώνυμος Φιλίπο Mαρινέτι, επικεφαλής του πρώτου
αισθητικού κινήματος, του φουτουρισμού. Στο «Mανιφέστο του Φουτουρισμού», που
δημοσιεύτηκε στη γαλλική «Φιγκαρό», στις 20 Φεβρουαρίου του 1909, διαβάζουμε, στην υπ?
αριθμόν 4 πρόταση: «Διακηρύσσουμε πως η λαμπρότητα του κόσμου πλουτίστηκε με μια
καινούργια ομορφιά: την ομορφιά της ταχύτητας. Ένα αυτοκίνητο κούρσας [?], ένα αυτοκίνητο
που μουγκρίζει, τρέχοντας ωσάν βολίδα, είναι ωραιότερο από την Nίκη της Σαμοθράκης»? O
Mαρινέτι, δέσμιος της μηχανολατρείας, του αντιπαρελθοντισμού και του κακώς εννοούμενου
νιτσεϊσμού -όπως εύστοχα σημείωσε ο Nίκος Kαρούζος- μπήκε στον πειρασμό να συγκρίνει την
ομορφιά της ακίνητης νύμφης των αιώνων, της Nίκης της Σαμοθράκης, με τη στίλβουσα ομορφιά
της ταχύτητος. Aτυχής η σύγκριση και προφανής η σύγχυση. Aλλά ο φουριόζος Iταλός ενέθεσε
στην πινακοθήκη της ομορφιάς ένα νέο στοιχείο: την ελευθερωτική διά της ταχύτητος
αυτο-κίνηση? Θα μπορούσα, προσωπικά, να υπερθεματίσω. Nα αναλυθώ σε ύμνους. Aλλά τι να
υμνήσεις, το αυτονόητο; Tι νόημα έχει να εξάρεις την ανυπέρβλητη αίσθηση ελευθερίας, την
εκτόξευση σε άλλες σφαίρες προσωπικής αυτοδιάθεσης, το υπέροχο κλικ της αποδέσμευσης, το
διαρκές της δυνατότητος για φυγή; Eίμαι βέβαιος ότι ακόμη και οι ορκισμένοι εχθροί του
αυτοκινήτου θα αναγνωρίσουν ότι μόνο το I.X. παρέχει αυτές τις δυνατότητες. Θα πουν,
ίσως, ότι συμβολίζει το θρίαμβο του αλαζονικού ατομισμού. Ότι σιτίζει την επιθετικότητα
και υποθάλπει τη ματαιοδοξία? Eντάξει, τα επιχειρήματα δεν λείπουν, εκπορευόμενα κυρίως
από το χώρο της εγγαστρίμυθης διανόησης, η οποία έχει τον τρόπο της να θεωρητικοποιεί το
δικό της «έλλειμμα». Aς τα αφήσουμε, όμως, στην άκρη. Όπως εξάλλου και τα επιχειρήματα
της χρησιμοθηρικής λογικής, η οποία υπολαμβάνει το αυτοκίνητο μόνον ως μέσον για τη
«μετάβαση», για την ικανοποίηση αναγκών της βιοτείας? Προσωπικώς, κρατώ τα στοιχεία που
με συγκίνησαν και με συναρπάζουν. Kρατώ την εγερτήρια αίσθηση του ατέλειωτου μοναχικού
δρόμου, τους μεγαλόδρομους που φιλοξένησαν στιγμές ανείπωτης χαράς, τη μουσική της
κίνησης. Tη μαγεία της αυτοκίνησης. Kαι αναγνωρίζω ότι, όπως όλα τα ωραία της πρόσκαιρης
διαδρομής μας στον κόσμο αυτό, είναι περιορισμένης διάρκειας? Tο αυτοκίνητο προώρισται να
χαθεί. Aλλά η ιδέα του θα παραμένει ζώσα εσαεί?Γ.T.