Γιάννης Eυσταθιάδης
ΑΝΑΛΥΣΗ ΓΙΑ ΤΑ «ΟΥΡΡΡΑ»!«... ?λλη μια εκλογική αναμέτρηση στημένη στα μέτρα τής καθόλου σιωπηρής πλειοψηφίας... »
ΣTO νέο βιβλίο του «Σας μισώ όλους τρυφερά», που κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες στο
Παρίσι, ο Francois Lιotard κάνει (εύστοχα) λόγο για την «ηρεμία του δικαίου και την
απαραίτητη διαύγεια του γλωσσικού του ιδιώματος». Στην Ελλάδα, η δαιμονοποίηση του
«επικοινωνιακού δικαίου» των πολιτικών αφαιρεί και τα δύο αυτά ουσιώδη χαρακτηριστικά και
διαταράσσει τη διαλεκτική σχέση κραυγής και ψιθύρων, προς όφελος της πρώτης. Συχνά
δίδεται (ορθώς) η εντύπωση πως η ηχηρή αντιπαράθεση των πολιτικών ή οι υιοθετούμενοι
υψηλοί τόνοι είναι πράξεις που γίνονται με απευθείας εξουσιοδότηση του εκλογικού σώματος,
λες και η ίδια διά της ψήφου επιλογή, που στέλνει τον εκλεκτό στη Βουλή, τον οδηγεί και
στην αρένα για να εκπροσωπήσει εξίσου τους ψηφοφόρους. Μ? άλλα λόγια, η ύβρις πηγάζει από
τη βούληση των ομάδων του λαού και εκφέρεται φιλάρεσκα διά του στόματος των εκπροσώπων
του. Ο πολιτικός, ως διεκπεραιωτής της εκτονωτικής λειτουργίας του οπαδού, κραυγάζει για
λογαριασμό του, ενίοτε υβρίζει εξ ονόματός του, αλλά παράλληλα ανακυκλώνει, με την
εντέλει αφύσικη συμπεριφορά του, την εμπάθεια του απλού ανθρώπου, μια και στο πρόσωπό του
συνυπάρχουν δύο ιδιότητες: του εκπροσώπου, αλλά και του προτύπου. Έτσι, στην καλύτερη
περίπτωση, έχουμε να κάνουμε με την οικειότητα μιας θεατρικής παράστασης, όπου η επί
σκηνής αντιπαράθεση του καλού και του κακού αποσπά, ανάλογα με την ένταση, και το σχετικό
χειροκρότημα. Οι ουρανομήκεις κραυγές του πλήθους προϋποθέτουν, βεβαίως, ανοιχτούς
ουρανούς, εξ ου και συντηρείται μετά σπουδής το έθιμο των εν υπαίθρω μαζικών
συγκεντρώσεων, σε μια εποχή όπου η συναίνεση ή η αντίρρηση θα μπορούσαν να εκφραστούν
ακόμα και διά του Διαδικτύου. Αντίθετα με ό,τι συνήθως υπονοείται, ο πολιτικός λόγος δεν
βρίσκεται σε κρίση (τουλάχιστον από τα πολλά σοβαρά πρόσωπα των περισσοτέρων κομμάτων).
Βρίσκεται σε κρίση το αίτημα της εξισορρόπησης του ορθού λόγου, με την ορθή αποδοχή και
το διαφυγόν κέρδος της εκάστοτε ασυμμετρίας ―ονομάζεται και πολιτικό κόστος―, το οποίο,
μάλιστα, καταβάλλεται τοις μετρητοίς στην καταμέτρηση των ψήφων.
Δεν είναι τυχαίο πως, τα τελευταία χρόνια, οι ηγεσίες και τα κορυφαία στελέχη των δύο
μεγάλων κομμάτων (το θέμα αφορά ελάχιστα στον Συνασπισμό και καθόλου στο ΚΚΕ) είναι από
φύση και θέση ―ευτυχώς― πρόσωπα χαμηλών τόνων, του δωματίου μάλλον παρά της ανοιχτής
πλατείας. Παρ? όλα αυτά, αναγκάζονται να υιοθετούν συχνά ένα «θορυβώδες» προσωπείο και,
παράλληλα, να αποκτούν μια επίπλαστη μαζικότητα για να μη θεωρηθούν «άνευροι» και
ελάχιστα «ηγετικοί». Υπάρχει ―φευ!― μια οδυνηρή πραγματικότητα: οι πολιτικές ηγεσίες
είναι πιο ώριμες από την πλειονότητα των οπαδών τους, αλλά και τόσο άτολμες, ώστε συχνά
να εγκλωβίζονται στη συνωμοσία της κραυγής.
Παραμονές της δικτατορίας, ο τότε πρωθυπουργός Παναγιώτης Κανελλόπουλος είχε αποτολμήσει
κάτι αυτοχρήμα θαρραλέο, όσο και αυτονόητο· να δηλώσει με παρρησία: «Αν η ΕΔΑ πει κάτι
σωστό, εμείς πρέπει να διαφωνήσουμε;» Την επόμενη μέρα, η κατεξοχήν φιλική προς την ΕΡΕ
εφημερίδα κυκλοφορούσε με πρωτοσέλιδη τη δήλωση και πομπώδη επίτιτλο: «ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΥΤΟ, Ο
ΘΕΟΣ ΝΑ ΒΑΛΕΙ ΤΟ ΧΕΡΙ ΤΟΥ». Τριάντα πέντε χρόνια μετά, ο Γιώργος Σουφλιάς και ο Στέφανος
Μάνος δεν έκαναν τίποτ? άλλο παρά να εκφράσουν παραλλαγμένη αυτήν τη θέση, με αποτέλεσμα
να βρεθούν εκτός κομματικής θαλπωρής, κάτι που αποδεικνύει πως ελάχιστο κενό καλύψαμε στα
33 χρόνια που μεσολάβησαν. Από την άλλη μεριά, τα Μαζικά Μέσα δεν αντέχουν μιαν άλλη
εκδοχή του κόστους (όχι πολιτικού, ακριβώς ειπείν) και συντηρητικότατα συντάσσονται με
τις επιθυμίες ψυχαγωγικής ενημέρωσης του μέσου καταναλωτή, σύμφωνα με τα γούστα του
οποίου η στοχαστική σιωπή δεν είναι δημοφιλής, ενώ η μεγεθυσμένη αντιπαράθεση παράγει
θεαματικά αποτελέσματα. Παραμονές των εκλογών του ?93, ο Θεόδωρος Πάγκαλος απαντούσε
στους υπαινιγμούς για την υγεία του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, με το επιχείρημα: «Εκλέγουμε
Πρωθυπουργό και όχι δρομέα!» Γιατί η ίδια λογική δεν ισχύει για την κραυγαλέα πλευρά
κομμάτων ή προσώπων, αφού εκλέγουμε εκπροσώπους και όχι πυγμάχους, και αφού είναι γνωστό
ότι το περίστροφο παράγει κρότο, αλλά το μυαλό δουλεύει αθόρυβα; Εντέλει, βρισκόμαστε
μπροστά σε άλλη μια εκλογική αναμέτρηση στημένη στα μέτρα τής καθόλου σιωπηρής
πλειοψηφίας.
Οι ταυρομάχοι στην αρένα, μπροστά στους παραληρούντες θεατές, καλούνται, εκόντες άκοντες,
να σκοτώσουν τον αθώο ταύρο, για τα όμορφα μάτια της Ντολόρες. Αν, εν προκειμένω,
Ντολόρες είναι η εξουσία, ταύρος δεν μπορεί παρά να είναι «η ηρεμία του δικαίου και η
διαύγεια του γλωσσικού του ιδιώματος»._Γ. E.