Γιάννης Eυσταθιάδης
ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΟΥΞΕ 1950-2000«... Συμβατικές μελωδίες, εύκολα στιχουργήματα,
κραυγαλέα συνθήματα δημαγωγικών αποχρώσεων
και αποχαυνωτικών καταβολών αφήνουν μια γεύση τρικυμίας στα χείλη που τα εκστομίζουν, και
έντονο άρωμα πλαστικού,
ωσάν οι λέξεις (?νεκρές, γιατί τις σκοτώσατε;?)
να είναι μιας χρήσεως...»
TI τραγούδησε η Ελλάδα στις εκλογικές πίστες και τα πεδία των αναίμακτων μαχών;
Ακάθιστους ύμνους των ορθίων οπαδών στις πλατείες, βαριά ζεϊμπέκικα των μερακλωμένων του
φανατισμού, χασαποσέρβικα των εθνικιστών, ανώδυνα βαλσάκια των ανακτόρων, ταγκό των
ταγκισμένων λαϊκιστών, «αντικριστούς» χορούς των δύο μεγάλων κομμάτων μετά τη
μεταπολίτευση. Πενήντα χρόνια εκλογικών αναμετρήσεων συνθέτουν μια παλλόμενη νωπογραφία,
όπου ανταλλάσσονται ύμνοι, νεκρολογίες, συνθήματα, αφορισμοί, ξόρκια, κατάρες και
μονότονα τροπάρια.
Όλη η Ελλάδα μισού αιώνα, σαν το αριστουργηματικό μονοπλάνο από τον Θίασο, όπου ο
Αγγελόπουλος μεγαλοφυώς τοποθετεί «αριστερούς» και «δεξιούς» σε μια εμφύλια τραγουδιστική
αντιπαράθεση: «Των ?γγλων τα κανόνια», «Δεν μας τρομάζουν των ?γγλων τα κανόνια»,
«Γιούπι, γιά-για», «Έτσι το θέλουμε και θα τον φέρουμε τον βασιλιά». Σε απόηχο από
εμπόλεμες νότες, κάπου ανάμεσα «Στ? άρματα, στ? άρματα» και το «Αντηχούν του Γράμμου τα
κανόνια», η Αριστερά αρθρώνει στις αρχές της δεκαετίας του ?50 το «Τί Παπάγος, τί
Πλαστήρας» (ένα από τα πολλά σφάλματά της). Όμως, η νεοσύστατη ΕΡΕ του Καραμανλή απαντά
το ?56 με «Έργα και όχι λόγια» και, λίγα χρόνια αργότερα, ο Γέρος της Δημοκρατίας
λανσάρει το «Η Δημοκρατία θα νικήσει» (πλατινένιος δίσκος), που τραγουδήθηκε από μπαλκόνι
σε μπαλκόνι και μεταλλάχθηκε εκ των υστέρων στο «Η Δημοκρατία νίκησε!» (νίκησε;)
Ποτ-πουρί απεγνωσμένων κραυγών, αλλά και ευτράπελων κορωνίδων: «15 τοις εκατό», «Αυτή η
δραχμή είναι δική σου?», «1-1-4», «Ε-ε-έρχεται!», «Γαργάλατα», «Ανένδοτος αγώνας», πριν
οδηγηθούμε στο αντιστόρητα ιστορικό σουξέ (μαύρος δίσκος) «Ελλάς, Ελλήνων, Χριστιανών»
(«Τρεις λέξεις νεκρές, γιατί τις σκοτώσατε;» όπως λέει κι ο ποιητής), που καταλήγει στην
οπερέτα του παπαδοπουλικού δημοψηφίσματος «Θα γεμίσεις μ? ένα ναι, γαλανέ μας ουρανέ!»
Και μετά τα νοεμβριανά του ?73 (ανάμνησή τους το μελαγχολικό «Το Πολυτεχνείο ζει»») και
την εισβολή των τανκς, τα τελευταία ξαναβγαίνουν στους δρόμους του εγκεφάλου με διλήμματα
(«Καραμανλής ή τανκς;») «Όλοι μαζί να φτιάξουμε την πιο σύγχρονη Δημοκρατία στην Ευρώπη»
διαλαλεί η νεοσύστατη Ν.Δ. το ?74, συμπληρώνοντας: «Για πάντα Δημοκρατία», μέσα στον
απόηχό του «Δώστε την Χούντα στο λαό» στο δημοψήφισμα, ενώ φτερουγά «Του αητού ο γιός» με
την κορόνα «Όλοι ενωμένοι, ψηφίζουμε βασιλευομένη». «Η μεγάλη εγγύηση» δηλώνει η Ν.Δ. το
?77, ενώ η ΕΔΗΚ τραγουδά με φάλτσα φωνή «Αλλαγή με σιγουριά» και οι Μητσοτακικοί
φιλελεύθεροι προβάλλονται ως «Η μόνη διέξοδος στα αδιέξοδα της χώρας».
Μια από τις πιο πολυτραγουδισμένες επιτυχίες («Η Ελλάδα στους Έλληνες») αναμιγνύεται με
ποικίλα μετεωρολογικά τραγούδια («Καλημέρα ήλιε, καλημέρα», «Ο ήλιος ο πράσινος, ο ήλιος
π? ανατέλλει?», «Εμπρός, συντρόφοι, να γυρίσουμε τον ήλιο?»), κι ενώ, το ?81, το σαρωτικό
«Αλλαγή εδώ και τώρα» μένει για πολλά χρόνια στο Νο1 των charts, κάποιοι ψελλίζουν «Μήπως
είστε ΚΟΔΗΣΟ και δεν το ξέρετε;», καθώς η ΝΔ κυκλοφορεί το single «Η μόνη λύση», που
φτάνει μόνο ώς το Νο 2. «Γι? ακόμα καλύτερες μέρες» και «Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ» κλείνουν
χωρίς σημαντικές πωλήσεις τη δεκαετία του ?80, και, στα πρόθυρα του ?90, η Αλλαγή
ενορχηστρώνεται ξανά ως «Μεταρρύθμιση» και «Ήρεμη δύναμη». Η δεκαετία του ?90 σημαδεύεται
―όπως και η παραλιακή― από την υστερία των «ελληνάδικων»: «Αξίζουμε μια καλύτερη Ελλάδα»
(ΝΔ ?89), «Νέες ιδέες για μια νέα Ελλάδα» (ΝΔ ?90), «Η Ελλάδα είναι αδιαπραγμάτευτη»
(ΠΑΣΟΚ ?93), «Η Ελλάδα χρειάζεται σταθερά χέρια» και «Η Ελλάδα δεν γυρίζει πίσω» (ΝΔ
?93), «Πρώτα η Ελλάδα» και «Ισχυρή και σύγχρονη Ελλάδα» (ΠΑΣΟΚ ?96), «Δημιουργούμε τη Νέα
Ελλάδα» (ΠΑΣΟΚ 2000), «Υπάρχει καλύτερη Ελλάδα και τη θέλουμε» (ΝΔ 2000).
Ντόπιοι ρυθμοί που εξαφανίζουν τα ξένα hits («Aristera») και τις ήρεμες ερωτικές μελωδίες
[«Εμείς σας κοιτάζουμε στα μάτια» (Συνασπισμός ?96)], ενώ άλλοι χορεύουν το μακρύ
ζεϊμπέκικο με τα παρηγορητικά (προς εαυτούς) λόγια «Ψηλά το κεφάλι» (ΔΗΚΚΙ 2000) ή «Το
αύριο δεν περιμένει» ―πράγματι δεν περίμενε― (ΠΟΛ.ΑΝ. ?93). Εντέλει, συμβατικές μελωδίες,
εύκολα στιχουργήματα, κραυγαλέα συνθήματα δημαγωγικών αποχρώσεων και αποχαυνωτικών
καταβολών αφήνουν μια γεύση τρικυμίας στα χείλη που τα εκστομίζουν, και έντονο άρωμα
πλαστικού, ωσάν οι λέξεις («νεκρές, γιατί τις σκοτώσατε;») να είναι μιας χρήσεως. Ηχηρά
ιδιοκατασκευάσματα αφορισμών εν είδει προϊοντικών περιτυλιγμάτων εκτίθενται σαν
πολύχρωμες συσκευασίες στο σούπερ μάρκετ των ιδεών, για να θέλξουν τους περιπλανώμενους
κομματικούς πελάτες. Όμως, μέσα στην ηχηρή αυθυποβολή του κοινότοπου προβάλλει ―μόνη
παραμυθία― η αθάνατη μελωδία των κλασικών. Σύνθεση του Χαριλάου Τρικούπη, αλλά και
παραλλαγμένη εκδοχή (β΄ εκτέλεση) από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, οι δύο μεγάλες φωνές της
νεότερης Ελλάδας τραγουδούν νομοτελειακά σε unisono: «Η Ελλάς προώρισται να ζήση και θα
ζήση!»._Γ. E.