Xριστόφορος Kάσδαγλης

«... Τι καλύτερο θα μπορούσες να προσφέρεις σε ένα παιδί από την ευκαιρία να ανοίξει, να
σκαλίσει, να πασπατέψει έναν υπολογιστή ?ίδιον με του μπαμπά?, τον οποίο εκείνος δεν
επιτρέπει να τον πολυπειράζει;...»

Απέραντο εργοτάξιο... πληροφορικής

ΔEN τον προσέξαμε αρκετά το Μιχάλη Δερτούζο, τον Έλληνα γκουρού της Πληροφορικής που
πέθανε στα τέλη Αυγούστου σε ηλικία 65 ετών.
«Νομίζω πως ο Έλληνας παρουσιάζει μια ιδιαίτερη κλίση προς τον προγραμματισμό που δεν την
έχουμε αξιοποιήσει. Δυστυχώς, μας αρκεί να είμαστε απλώς ξενοδόχοι. Θα μπορούσαμε να
είμαστε προγραμματιστές και να αναπτύσσουμε υψηλή τεχνολογία, που θα μας έφερνε έσοδα
μεγαλύτερα από ό,τι ο τουρισμός. Ανέκαθεν πίστευα πως εμείς οι Έλληνες δε θα ήμασταν
απλώς ικανοί με το λογισμικό, αλλά αληθινοί ηγέτες». Τα λόγια αυτά δεν προέρχονται από
κάποιον αμπελοφιλόσοφο εθνικιστή, αλλά από τα αρμόδια χείλη του διευθυντή του Εργαστηρίου
Υπολογιστών του ΜΙΤ, του Μιχάλη Δερτούζου. Τώρα που η σχολική σεζόν αρχίζει, που τα
πανεπιστήμια ανοίγουν και οι επιχειρήσεις ανακτούν τη χαμένη ορμή από τις καλοκαιρινές
διακοπές, αυτά τα λόγια μοιάζουν με συνταγή για μια αληθινή επανάσταση.
Δεν πρόκειται, φυσικά, για την προσθήκη μιας ή δύο ωρών στο αναλυτικό πρόγραμμα του
σχολείου, για ένα καινούργιο σύγγραμμα με καλύτερα διαγράμματα, για μερικούς υπολογιστές,
λίγα μέτρα σύρμα, ένα σεμινάριο παραπάνω ― ή, μάλλον, δεν πρόκειται μόνο γι' αυτά.
Ένα πρόγραμμα για τη... «βίαιη» υιοθέτηση και διάδοση της πληροφορικής στα σχολεία, στις
σχολές, στις επιχειρήσεις χρειάζεται ένα πρόγραμμα που θα είναι εις θέσιν να υπερβαίνει
τη δυσκαμψία των προϋπολογισμών, τη στενότητα των ωραρίων, τη γραφειοκρατική αγκύλωση των
προγραμμάτων. Κι αν ο όρος «βίαιη» σοκάρει, ας διευκρινίσουμε ότι δεν εννοούμε την
υιοθέτηση οποιουδήποτε διοικητικού μέτρου ή άλλης μορφής καταναγκασμού. Αν παρατηρήσει
κανείς τη χαρά, την ευρηματικότητα και τη μαεστρία, με τις οποίες ένας πιτσιρικάς
ανακαλύπτει τις κρυφές ιδιότητες του κινητού ή παίζει με τα μενού του Playstation,
αντιλαμβάνεται τι ήθελε να μας πει ο Δερτούζος και πόσο εύκολο είναι η σπίθα της
πληροφορικής επανάστασης να βάλει φωτιά στον κάμπο της καθημερινότητας. Φαντασία
χρειάζεται, έμπνευση, μερικά έξυπνα μέσα υποστήριξης και εκπαίδευσης ίσως, πολλά
μηχανήματα ― παντού. Μα πάνω απ? όλα μια υπεύθυνη και σταθερή απόφαση ότι καμιά ευκαιρία
δε θα πηγαίνει χαμένη, ότι η εισαγωγή της πληροφορικής στην τάξη, στο αμφιθέατρο, στο
εργαστήριο, στο γραφείο θα γίνει προτεραιότητα, θα γίνει παιχνίδι, θα γίνει εργαλείο
υποστήριξης όταν και όπου μπορεί να κολλήσει.
Έχετε ποτέ αναλογιστεί τι γίνονται όλοι αυτοί οι παλιοί υπολογιστές που απαξιώνονται και
αλλάζονται πολύ πιο γρήγορα από τα παλιά πουκάμισα; Αραχνιάζουν σε υγρές αποθήκες ή
πετιούνται στις χωματερές, επιβαρύνοντας το περιβάλλον. Κι όμως, τουλάχιστον οι μισοί απ?
αυτούς θα μπορούσαν να επισκευαστούν και να αναβαθμιστούν με πολύ χαμηλό κόστος, ώστε να
μοιραστούν σε σχολεία, σχολές, ακόμα και σε μεμονωμένους νέους που θα ήθελαν ένα μηχάνημα
για το σπίτι τους.
Μια τέτοια εθνική εκστρατεία απόσυρσης και ανακύκλωσης, φαινομενικά ίσως και να μη
συνέφερε τους κατασκευαστές και τους εισαγωγείς ηλεκτρονικών υπολογιστών (πράγμα που
προσωπικά λίγο με ενδιαφέρει, ούτως ή άλλως). Στην πραγματικότητα, όμως, θα έθετε σε
τροχιά αναβάθμισης όλη την αγορά, θα δημιουργούσε μια στρατιά εκπαιδευμένων και
απαιτητικών χρηστών και εντέλει ―μακροπρόθεσμα― θα αύξανε θεαματικά τη ζήτηση. Όσο για τα
άλλα μισά μηχανήματα που δε σηκώνουν επισκευή και αναβάθμιση, αυτά κι αν θα ήταν χρήσιμα!
Τι καλύτερο θα μπορούσες να προσφέρεις σε ένα παιδί, ακόμη και του δημοτικού, από την
ευκαιρία να ανοίξει, να σκαλίσει, να πασπατέψει έναν υπολογιστή «ίδιον με του μπαμπά»,
τον οποίο εκείνος δεν επιτρέπει να τον πολυπειράζει; Να ψάξει να δει τι έχει μέσα, να
καταλάβει όλη τη συνδεσμολογία, να προσπαθήσει να φτιάξει πατέντες για να τον
επισκευάσει, να του αφαιρέσει ανταλλακτικά, σε τελευταία ανάλυση να του βγάλει τα μάτια.
Ένα άλλο μέτρο θα ήταν η... κατάργηση του μαθήματος της πληροφορικής. Παραδοξολογία; Όχι!
Το ζήτημα δεν είναι να συλλαβίζουν οι μαθητές βασικές αρχές του προγραμματισμού, πολύ
συχνά χωρίς να έχουν καν ένα κομπιούτερ μπροστά τους. Το θέμα είναι να ενσωματώσουν στην
καθημερινή εκπαιδευτική εργασία τους τα εργαλεία της πληροφορικής, να κάνουν μαθηματικά
και γραμματική με τον υπολογιστή, ιστορία με τη βοήθεια multimedia υλικού, πειράματα μέσα
στο περιβάλλον ενός virtual εργαστηρίου, επαναλήψεις με τη βοήθεια κατάλληλου λογισμικού
που συγκρατεί στη μνήμη του τις λάθος απαντήσεις και τις επαναφέρει σε συστηματική βάση
μέχρι να τις απαντήσεις σωστά. Όσο για τις επιχειρήσεις, μπορεί να μην ξέρω πού ξόδεψαν
τα κεφάλαια που αποκόμισαν από το χρηματιστήριο ή από τις διάφορες παχυλές επιδοτήσεις,
γνωρίζω όμως πολύ καλά που ΔΕΝ τα ξόδεψαν. Δεν τα ξόδεψαν για σεμινάρια πληροφορικής, δεν
επένδυσαν στη δημιουργία δικτύων εσωτερικής επικοινωνίας, δεν τα διέθεσαν σε υποδομές
τηλεκπαίδευσης, ούτε σε χορηγίες για την υποστήριξη του ερευνητικού έργου ενός
πανεπιστημιακού τμήματος, από τα πορίσματα του οποίου θα είχαν να αντλήσουν πολλαπλά
έσοδα και, τελικά, κέρδη.
Κι αν πεις για τους μεγάλους μάνατζερ που παπαγαλίζουν τσιτάτα περί μοντέρνας διαχείρισης
των πόρων και πάσης φύσεως κακομασημένες θεωρίες περί ηγετικού πνεύματος (leadership επί
το ελληνικότερον), γνωρίζετε μήπως έναν (1) που θα θυσίαζε τον καλύτερο συνεργάτη του ―το
δεξί του χέρι, το δυνατό του χαρτί― προκειμένου να τον στείλει δυο χρόνια στο εξωτερικό
για μετεκπαίδευση;_ Χ. Κ.