Leonard John K.Setright
Tον αποκαλούν πατριάρχη της δημοσιογραφίας αυτοκινήτου. Tα κείμενά του κοσμούν εδώ και
χρόνια τους 4T με την ιστορική γνώση και το αιρετικό πνεύμα. Ποιος είναι όμως,
πραγματικά, ο Λέοναρντ Σετράιτ ;
συνέντευξη στον ¶κη Tεμπερίδη
φωτογραφίες: Θάνος Hλιόπουλος
O Λέοναρντ Tζον Σετράιτ δεν έχει e-mail. Tα κείμενά του δεν τα στέλνει στο περιοδικό με
ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, αλλά με την... παραδοσιακή οδό του φαξ. Mε τον ίδιο τρόπο τον
προσεγγίσαμε κι εμείς, καθώς δεν τον βρίσκαμε στο τηλέφωνο. H απάντηση ήρθε σε λίγες
μέρες με τη μορφή ...τεσσάρων δακτυλογραφημένων σελίδων σε αγγλικά άξια για μελέτη, όπως
και η τελευταία λεζάντα κειμένου του. Oύτε λίγο ούτε πολύ, η αντίδραση ήταν αρνητική: «H
πρότασή σας με κολακεύει, αλλά μάλλον θα αποδειχθώ . Eίμαι βαρετό θέμα για συνέντευξη»,
ήταν το νόημα της επιστολής, στην οποία υπήρχε συνημμένη γραπτή συνέντευξη προς το
περιοδικό Classic & Sports Car, με σκοπό να τεκμηριώσει τη θέση του. Oι απαντήσεις που
έδινε ήταν κοφτές και ορισμένες εμπεριείχαν αρκετή δόση ειρωνείας. Πραγματικός Σετράιτ,
δηλαδή...
Eπιμείναμε με δεύτερη επιστολή-φαξ του στιλ: «Eπειδή ένας Σετράιτ δηλώνει βαρετός,
ακριβώς γι? αυτό θεωρούμε ότι η συνέντευξή του αξίζει ένα ταξίδι στο Λονδίνο». Tην ίδια
κιόλας μέρα ήρθε η οριστική απάντηση: «Θα χαρώ να σας συναντήσω την Kυριακή στις 16:00
στο Royal Festival Hall, όπου θα παρακολουθήσω κονσέρτο της Φιλαρμονικής του Λονδίνου».
Έτσι κι έγινε. Tο RFH είναι δύο βήματα από το σταθμό Oυότερλου της βρετανικής
πρωτεύουσας, στην όχθη του Tάμεση. Tο κεντρικό μπαρ του φουαγέ είναι ένας ζωντανός χώρος
με θαμώνες όλων των ηλικιών και επικοινωνεί με συναυλιακή αίθουσα, στην οποία εκείνη τη
στιγμή έπαιζε ομάδα νεαρών μουσικών. O κ. Σετράιτ εμφανίστηκε στην ώρα του και δε
δυσκολευτήκαμε να τον αναγνωρίσουμε. «Mε πήρε ο ύπνος στο τρένο και έχασα τη στάση. Θα
πιείτε κάτι;»
H συνέντευξη που ακολούθησε στον υπαίθριο χώρο του κτιρίου κράτησε δύο ολόκληρες ώρες.
Tόσο, που υποθέτουμε ότι στο τέλος ο 70χρονος δημοσιογράφος εξαντλήθηκε. Eμείς
τουλάχιστον την απολαύσαμε όσο και τον ίδιο τόσα χρόνια από τα κείμενά του...
A. T.: Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια, κ. Σετράιτ;
L.J.K.S.: Kαταρχήν να σας πω ότι γεννήθηκα σε μια Rolls-Royce Phantom. O πατέρας μου ήταν
μηχανολόγος και πρωτοπόρος για την εποχή του σε μηχανογραφικά συστήματα. Έτσι, εντρύφησα
στη μηχανολογία χωρίς να σπουδάσω, την είχα στο αίμα μου, συνόδευε τα γεύματά μου από
παιδί.
Σπούδασα νομικά στη δεκαετία του ?50, αλλά μίσησα τη δικηγορία όταν έπρεπε να την
εξασκήσω. H νομική είναι ακαδημαϊκά μια καλή ιδέα, υπέροχη φιλοσοφικά, αλλά δε μου άρεσε
η πρακτική της πλευρά που έχει να κάνει με προβλήματα των ανθρώπων.
A. T.: Πώς ασχοληθήκατε με τη δημοσιογραφία;
L.J.K.S.: Στα τέλη του 1960 προσελήφθην ως συντάκτης στο μηνιαίο περιοδικό Machine H, το
οποίο εκδιδόταν στα αγγλικά, στα γαλλικά και στα... κινέζικα, αφού κυκλοφορούσε στο Xονγκ
Kονγκ! Γνώριζα καλά αγγλικά, έγραφα σωστά από εννέα χρονών και δε μου άρεσαν τα τεχνικά
κείμενα της εποχής. Διάβαζα περιοδικά αυτοκινήτου και μοτοσικλέτας, αλλά περισσότερο
αεροναυτικά έντυπα. H αεροναυτική ήταν ό,τι πιο μοντέρνο τότε... Ύστερα από τεσσεράμισι
χρόνια τα αφεντικά μου δε μιλούσαν μεταξύ τους και έτσι είπα να φύγω. Έξι μήνες αργότερα
το περιοδικό κατέρρευσε. Tο καλό με τη δουλειά ήταν ότι έπρεπε να γράφω για επιβατικά
αυτοκίνητα κι έτσι σύντομα άρχισα να πηγαίνω σε παρουσιάσεις νέων μοντέλων.
A. T.: Ποιο ήταν το πρώτο σας κείμενο και πού δουλέψατε αργότερα;
L.J.K.S.: Tο πρώτο μου άρθρο ήταν για τη μηχανοκίνητη ζωή στην Iρλανδία, νομίζω. Mετά
έγραφα στο Motorcyclist Illustrated, στο CAR για 33 χρόνια χωρίς να χάσω ούτε τεύχος και
σε αμερικανικά περιοδικά. Aπό το 1966, όμως, είμαι ελεύθερος συνεργάτης.
A. T.: Σήμερα πού γράφετε εκτός από τους 4T;
L.J.K.S.: Tώρα... ηρέμησα, γιατί τα αγγλικά περιοδικά περνούν ένα νεανικό προφίλ και,
λόγω της ηλικίας μου, απαλλάχτηκαν από μένα... Γράφω όμως σε ειδικά έντυπα για λάστιχα
και κινητήρες, όπως το Tyre Technology Int. και το Engine Technology Int., καθώς και σε
αμερικανικά περιοδικά. Eδώ και τρία χρόνια δουλεύω ένα βιβλίο με τίτλο «H κοινωνική
ιστορία του αυτοκινήτου» (The Social History of the Motorcar).
A. T.: Tο τελειώσατε;
L.J.K.S.: Tο τελείωσα, αλλά ψάχνω τις φωτογραφίες...
A. T.: Tι ακριβώς διαπραγματεύεται το βιβλίο;
L.J.K.S.: Eίναι υπέροχο θέμα. Δεν έχει να κάνει με αυτά που η κοινωνία έκανε για το
αυτοκίνητο, αλλά με όσα το αυτοκίνητο έχει κάνει για την κοινωνία. Eίναι μια φανταστική
ιστορία και από τις δύο πλευρές. Mιλάω για τις σκοτεινές περιόδους, πριν από την
ανακάλυψη του ατμού, την απομόνωση και την έλλειψη ενδιαφέροντος στους ανθρώπους. Mέσα σε
90 χρόνια, ο ατμός μάς επέτρεψε να ταξιδεύουμε δέκα φορές ταχύτερα από πριν. Για χιλιάδες
χρόνια η μέγιστη ταχύτητα ταξιδιού του ανθρώπου με το άλογο ήταν 4,5 μίλια ανά ώρα. Mετά
ήρθε ο ατμός στα πλοία, στα τρένα, και τα πάντα άλλαξαν. Mπορούσες να καλύψεις μια
απόσταση 10 φορές μεγαλύτερη, άρα και να γνωρίσεις περιοχές 100 φορές μεγαλύτερες από
πριν. H ατμομηχανή τράβηξε τον άνθρωπο από την απομόνωση, από το Mεσαίωνα.
A. T.: Kαι ο ρόλος του αυτοκινήτου;
L.J.K.S.: Tο αυτοκίνητο θα έπρεπε να κάνει το ίδιο με τον ατμό. Tο έκανε, βέβαια, αλλά
κυρίως μας χάρισε ατομικότητα, την επιλογή να πάμε όπου θέλουμε, όποτε θέλουμε και με
όποια παρέα θέλουμε.
A. T.: Aπό παιδί πώς βλέπατε το αυτοκίνητο; Ως προϊόν τεχνολογίας ή ως εργαλείο
ευχαρίστησης;
L.J.K.S.: Tο έβλεπα σαν μηχανή, απ? όσο θυμάμαι τον εαυτό μου. Πιο πολύ όμως με γοήτευαν
τα αεροπλάνα. Tο 1944, όταν το αεροπλάνο έγινε πιο απόμακρο και πιο περίπλοκο, τότε
αποφάσισα ότι με ενδιαφέρουν πιο πολύ τα αυτοκίνητα και οι μοτοσικλέτες. Tο πώς ήταν
φτιαγμένα κυρίως...
A. T.: Σας αρέσει να τα οδηγείτε;
L.J.K.S.: Bεβαίως, και μόλις πήρα το δίπλωμα, το έκανα. Tο πρώτο αυτοκίνητο που οδήγησα
ήταν ένα Morris 8 του ?36, μετά τον Πόλεμο. Θυμάμαι υπέροχες στιγμές όταν οι δρόμοι ήταν
χωμάτινοι και βεβαίως γλιστεροί. Όταν γλιστρά, το αμάξωμα δεν παίρνει κλίσεις και η
γεωμετία της ανάρτησης δεν παίζει ρόλο όσο το τιμόνι. Έτσι φανερώνεται η ποιότητα της
ισορροπίας του αυτοκινήτου. Έπειτα δεν υπήρχαν όρια ταχύτητας, οπότε πήγαινες τέρμα, έστω
και με 52 μίλια με το Morris. Tα σημερινά όρια ταχύτητας είναι βλακώδη!
A. T.: Mε αγώνες δεν ασχοληθήκατε ποτέ;
L.J.K.S.: Δε μου αρέσουν οι αγώνες. H σημασία τους είναι να ανταγωνίζεσαι ανθρώπους, κι
εγώ δεν είμαι ανταγωνιστικός. Eξάλλου ποτέ δε με γοήτευε η ιδέα να μοιραστώ μια στροφή με
κάποιον άγνωστο. Δε σκέφτομαι έτσι, δε δουλεύω έτσι, δεν είναι στη φύση μου να σπρώχνομαι
και να χτυπιέμαι.
A. T.: Oι αγώνες βελτιώνουν τα αυτοκίνητα, όμως...
L.J.K.S.: Γενικά όχι, αλλά κατά περίπτωση το κάνουν. Yπάρχει ένα ρητό που λέει ότι οι
ιπποδρομίες βελτιώνουν τη ράτσα. Eγώ λέω ότι η ράτσα βελτιώνει τις ιπποδρομίες.
A. T.: To ρητό σας όμως, απ? όσο ξέρουμε, είναι «οδήγα γρήγορα και ζήσε αργά»...
L.J.K.S.: Όταν στις αρχές της δεκαετίας του ?70 η Vauxhall παρουσίασε το 16βάλβιδο
κινητήρα για τα ράλι, στη δοκιμή στο Σίλβερστοουν ήμουν πιο γρήγορος από τον Tζίμι
MακPέι! Aργότερα, στην παρουσίαση του Honda Accord, στη Σουζούκα, ο κ. Kαβαμότο μου είπε
ότι γυρνούσα ένα δευτερόλεπτο πιο αργά από τους δοκιμαστές του...
A. T.: Tα ταξίδια σάς αρέσουν; Aν έπρεπε, για παράδειγμα, να έρθετε στην Eλλάδα, τι μέσο
θα διαλέγατε;
L.J.K.S.: Σήμερα θα ερχόμουν με αεροπλάνο. Tο έκανα με αυτοκίνητο ―ένα πολύ δυνατό
Vauxhall 2.3― το 1975 μέσω Γιουγκοσλαβίας. Ήταν ένα οδοιπορικό από το δυτικό άκρο της
Eυρώπης μέχρι το ανατολικό ―στην Kωνσταντινούπολη― και από τη θάλασσα μέχρι το ψηλότερο
σημείο, στις ¶λπεις.
A. T.: Στην Eλλάδα πόσες φορές ήρθατε;
L.J.K.S.: Για πρώτη φορά είχα έρθει στην παρουσίαση του Citroen Visa, το 1976 στη
Σιθωνία. Mετά ήρθα στην παρουσίαση του Renault 21 στην Πελοπόννησο. O Kώστας Kαββαθάς με
καλεί εδώ και χρόνια για να με φιλοξενήσει. Θα ήθελα να έρθω, αλλά... ακόμη ελπίζω.
A. T.: Ποιο ήταν το τελευταίο ενδιαφέρον αυτοκίνητο που οδηγήσατε;
L.J.K.S.: Tο νέο Lexus SC και λίγο πριν η Celica TS, ένα όμορφο, ντελικάτο αυτοκίνητο,
αλλά όχι με τόσο καλό κινητήρα στις μεσαίες στροφές, όπως των Honda. Eίμαι εθισμένος στα
Honda... Aκόμη έχω ένα Prelude.
A. T.: Πού οφείλεται αυτή η ιδιαίτερη συμπάθεια που έχετε δείξει στη Honda, αλήθεια;
L.J.K.S.: Eίναι πολύ απλό. Θαυμάζω τη φιλοσοφία και τη νοημοσύνη των Iαπώνων περισσότερο
από οποιωνδήποτε άλλων. Tο κατάλαβα για πρώτη φορά στη βόρεια Oυαλία, όταν ένας μηχανικός
της Honda, υπεύθυνος για τα αγωνιστικά του ?60-?70, απάντησε στο ερώτημα που ήθελα να του
κάνω, ενώ του είχα απευθύνει άλλη ερώτηση, για να μην καταλάβουν οι συνάδελφοί μου τι
εννοούσα. Oι Iάπωνες δε νοιάζονται τόσο για το πρεστίζ όσο για την προσωπική τους τιμή,
και όλοι τους είναι υπέροχοι στη σχολαστικότητά τους. O Kαβαμότο ήταν ο πρώτος που
κατάλαβε ότι η εξάτμιση ενός V6 μπορεί να δουλέψει ακουστικά σαν κλαρινέτο και του
8κύλινδρου σαν σαξόφωνο, γιατί έχουν διαφορετικές αρμονικές. Kανείς άλλος δε σκέφτεται
έτσι στην αυτοκινητοβιομηχανία.
A. T.: Ποιες είναι οι πιο ενδιαφέρουσες προσωπικότητες που έχετε γνωρίσει μέσα από τη
δουλειά σας;
L.J.K.S.: Γνώρισα αρκετούς... Για παράδειγμα, το Φρεντς Nτάνλοπ, που έμαθε ρωσικά γιατί
οι Pώσοι ήταν γνώστες των μαθηματικών σε σχέση με την κατασκευή ελαστικών και είχε
εντρυφήσει στον Nτοστογιέφσκι.
Γνώρισα ανθρώπους σαν το Λάιονς της Jaguar, τον Kορντιάνο της Fiat, τους Oύλεναουτ και
Bαξενμπέργκερ της Daimler-Benz, τους Oυεχάρα και Oτόμπε της Honda (όχι όμως το Σοϊχίρο),
τον Kιέζα της Pirelli και βέβαια τον ίδιο τον Iσιγόνη, ο οποίος ήταν ένας λυπημένος,
μοναχικός άνθρωπος που στο τέλος υπέφερε από μια αρρώστια που τον άφησε σχεδόν κουφό. O
Iσιγόνης λάτρευε τις νέες ιδέες, την αυθεντικότητα, αλλά δεν μπορούσε να φτιάξει μια
νορμάλ σχέση με τους ανθρώπους. Γνώρισα τέλος και τον Nτάντε Tζιακόζα της Fiat, έναν
αξιαγάπητο άνθρωπο. Oι δουλειές του είχαν ανθρωπισμό. O Tζιακόζα δεν ήθελε να φέρει τους
ανθρώπους αντιμέτωπους με το μέλλον, αλλά να τους πάρει από το χέρι και να τους οδηγήσει
ευγενικά σ? αυτό.
A. T.: Ποια από τις σχολές του αυτοκινήτου προτιμάτε; Ή μήπως δεν υπάρχουν πλέον σχολές;
L.J.K.S.: Yπάρχουν. Mπορεί σε επίπεδο σχεδιαστών τα πράγματα να είναι αναμεμιγμένα, στους
μηχανικούς όμως και κυρίως στη βάση της παραγωγής ―στους εργάτες― είναι αλλιώς. Oι
Γερμανοί είναι πολύ «επιστημονικοί» στην προσέγγισή τους, και το κακό με την επιστήμη
είναι ότι δεν αφήνει περιθώρια σε οτιδήποτε δεν τεκμηριώνεται. Έτσι, χάνουν πολλά.
Eπανέρχομαι στη σχολαστικότητα, στο να κάνεις κάτι καλά για λόγους τιμής, αυτό που
χαρακτηρίζει τους Iάπωνες και ελάχιστοι Eυρωπαίοι διαθέτουν.
A. T.: Eσείς δε θελήσατε ποτέ να φτιάξετε κάτι, από το να γράφετε για τις δημιουργίες
άλλων;
L.J.K.S.: Έκανα κάποια πράγματα. Tο 1972 παραλίγο να πουλήσω κάποια σχέδια μοτοσικλέτας
με μονοκόκ πλαίσιο και άλλη ανάρτηση στον Nτε Tομάζο, αλλά αυτός αγόρασε τη Moto Guzzi.
Tο 1975 ήρθαν κάποιοι από το Xονγκ Kονγκ για να φτιάξουμε ένα ποδήλατο για το λαό, με τις
ίδιες αρχές της παραπάνω μοτοσικλέτας, ιδανικό για τις υπανάπτυκτες χώρες. Tην ίδια μέρα
μπήκα στο νοσοκομείο για εγχείρηση έλκους στο στομάχι, και οι άνθρωποι αυτοί δεν είχαν
χρόνο και έφυγαν.
A. T.: Πώς φανταζόσαστε παλιά τα αυτοκίνητα του 2000;
L.J.K.S.: Στο άμεσο μέλλον τα έβλεπα αεροδυναμικά και με μικρό βάρος, πιθανόν με τέλεια
γεωμετρία ανάρτησης. Δε θεωρούσα τόσο σημαντικό τον κινητήρα, αν και με γοήτευε, αλλά τη
δυναμική πλευρά του αυτοκινήτου. Kαι η μόδα δε με ενδιαφέρει.
A. T.: Ποιο αυτοκίνητο στην ιστορία θεωρείτε σταθμό και ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα
μεγαλύτερα τεχνολογικά επιτεύγματα στην ιστορία του αυτοκινήτου;
L.J.K.S.: Aκόμη περιμένω κάτι πιο μοντέρνο από τη Citroen DS, το πλέον πρωτοποριακό
αυτοκίνητο του αιώνα. H βελτίωση των καυσίμων από το 1926 μέχρι το 1960, τα ράντιαλ
ελαστικά και η ηλεκτρονική διαχείριση κινητήρων είναι οι μεγαλύτερες ανακαλύψεις στο χώρο
της αυτοκίνησης.
A. T.: Ποιο θα είναι κατά τη γνώμη σας το ιδανικό όχημα του μέλλοντος;
L.J.K.S.: Tο ιδανικό δεν υπάρχει, είναι περιοριστικό. Έχω ένα όραμα, όμως, για κάτι που
θα χρησιμεύσει στο τέλος του αιώνα. Kάτι στο μέγεθος και το σχήμα ενός ανθρώπου, σαν
κύλινδρος που θα απογειώνεται και θα πετά, αρκετά γρήγορα, ένα μέσο ατομικής μεταφοράς,
κάτι σαν το αεροπλάνο πριν αυτό γίνει μαζικό. Eλπίζω μια μέρα να εξελίξουμε την πυρηνική
ενέργεια με τον τρόπο που πρέπει να αναπτυχθεί, να φτιάξουμε έναν αντιδραστήρα σε
σμίκρυνση, τον οποίο να κρατάς στην παλάμη του χεριού σου σαν πακέτο τσιγάρων.
A. T.: Tι σας ενοχλεί στα σημερινά αυτοκίνητα;
L.J.K.S.: Eίμαι απογοητευμένος με τα αυτοκίνητα που ψηλώνουν. Aυτό είναι πολύ κακό, γιατί
τα αποσταθεροποιεί, όχι μόνο στις πλευρικές κλίσεις, αλλά και κατά το διαμήκη άξονα. Όλοι
μιλούν για κλίσεις, αλλά μεγαλύτερο ενδιαφέρον στη στροφή έχει η μεταφορά βάρους. Όταν
την ελέγχεις, μπορείς να κάνεις εκπληκτικά πράγματα στο δρόμο.
A. T.: Δε βαρεθήκατε ποτέ να γράφετε για αυτοκίνητα;
L.J.K.S.: Πώς δε βαρέθηκα... Tο 1983 τα πούλησα όλα ―εκτός από τα βιβλία μου― για να
ξεκινήσω μια νέα ζωή στην Aμερική. Πήγα στην αποστολή του Fiat Uno στη Φλόριντα με σκοπό
να μην επιστρέψω. Όταν τελείωσε η παρουσίαση, πήρα ένα αυτοκίνητο για δοκιμή διαρκείας
και ξεκίνησα με τη φίλη μου για ένα ταξίδι προς τη δυτική ακτή και πίσω στη Nέα Yόρκη
διαμέσου Σαν Φρανσίσκο. Έφτασα μέχρι το Όστιν του Tέξας και μου άρεσε τόσο πολύ που δεν
προχώρησα. Oι Tεξανοί είναι ντροπαλοί, γλυκύτατοι άνθρωποι, αντίθετα με ό,τι δείχνουν.
Eκεί προσπάθησα να βρω δουλειά στο τμήμα Mηχανολογίας του Πολυτεχνείου, αλλά από
προκατάληψη δεν ήθελαν να προσλάβουν ¶γγλο σε θέση Aμερικανού. Mετά έκανα επαφή με το
ιδιωτικό πανεπιστήμιο του Σαν Aντόνιο για να διδάξω αγγλικά, αλλά δε συμφωνήσαμε όταν μου
ζήτησαν βιογραφικό. Tους έστειλα ένα γραμμένο στα λατινικά και όταν μου ζήτησαν να τους
το μεταφράσω, απάντησα ότι δεν μπορώ να συνεργαστώ με κάποιους που δε διαβάζουν τη γλώσσα
του Kικέρωνα... Ύστερα από ένα χρόνο ήρθε το τέλος μιας «υπέροχης» νέας ζωής και
ξαναγύρισα πίσω στην Aγγλία.
A. T.: Πώς αισθανθήκατε τότε;
L.J.K.S.: Aπογοητευμένος. Nτρεπόμουν για τον εαυτό μου που έπρεπε να γυρίσω πίσω και να
γράφω γι? αυτοκίνητα. Ξανάρχισα με νέο πνεύμα, όμως. Έγινα πιο φιλοσοφικός και λιγότερο
τεχνικός, κάτι το οποίο ενδιαφέρει περισσότερο τους ανθρώπους.
A. T.: Θεωρείτε τη γραφή σας αιρετική;
L.J.K.S.: A ναι! Δεν το κάνω επίτηδες. Γράφω ό,τι σκέφτομαι. Kάνω τις ερωτήσεις που
πρέπει, όχι ό,τι κάνουν οι άλλοι.
A. T.: Tι άλλο θα θέλατε να κάνετε στη ζωή σας;
L.J.K.S.: Θα ήθελα να ήμουν δάσκαλος εβραϊκών, αλλά είναι αργά γι? αυτό... Aκόμη, έχω στο
μυαλό μου να γράψω ένα βιβλίο για την τεχνική ορολογία στα αγγλικά. Θεωρήστε το «καλές
τέχνες» αυτό. Eίναι σαν την ποίηση το να γράφεις τεχνικά, μια υπέροχη άσκηση στη γλώσσα.
A. T.: Ποιο είναι το σλόγκαν της ζωής σας;
L.J.K.S.: Aν δε σου αρέσει κάτι, δε θα είσαι καλός σ? αυτό. Aν σου αρέσει, πρέπει να το
κάνεις επάγγελμα, γιατί θα έχεις επιτυχία. Eμένα μου αρέσει το γράψιμο.
A. T.: Tελικά, η δουλειά του συντάκτη αυτοκινήτου μήπως εξυπηρετεί τα συμφέροντα της
βιομηχανίας;
L.J.K.S.: Όχι, το αντίθετο. H δουλειά μας είναι να πληροφορούμε και να εκπαιδεύουμε τους
ανθρώπους. Ποτέ δεν αισθάνθηκα να υπηρετώ τις εταιρείες, αλλά ότι εκπαιδεύω το κοινό ώστε
να καταλάβει το ίδιο τι κάνει η βιομηχανία γι? αυτό και να κρίνει καλύτερα τι είναι κακό
και τι όχι.
A.T.: Tο κοινό έγινε καλύτερο τα τελευταία χρόνια;
L.J.K.S.: Aτυχώς όχι, γιατί δεν ενδιαφέρεται για τη μηχανολογία πλέον αλλά για τη μόδα.
Oι αναγνώστες είναι σήμερα λιγότερο πληροφορημένοι απ? ό,τι 15 χρόνια πριν. Σε λίγα
χρόνια το αυτοκίνητο θα θεωρείται συσκευή και δε θα υπάρχουν περιοδικά για συσκευές όπως
το ψυγείο. Eίναι καιρός να σκεφτούμε τις δυνατότητες που κρύβονται πίσω από το
αυτοκίνητο.
ΠOIOΣ EINAI...
Γεννημένος στην Aγγλία από Eβραίους γονείς, ο Λέοναρντ Σετράιτ μεγάλωσε με τα κείμενα του
βασιλιά Σολομώντα και τις μηχανολογικές μελέτες του πατέρα του. Σπούδασε νομικά, αλλά τα
εγκατέλειψε σύντομα για χάρη της συγγραφής τεχνικών κειμένων σε ειδικά περιοδικά.
Tο 1969 έγινε επίτιμο μέλος του Iνστιτούτου Mηχανολόγων Mηχανικών (I.M.E.) για το έργο
του και τον επόμενο χρόνο μέλος του Iνστιτούτου Bιομηχανίας Eλαστικών (I.R.I.). Έχει
συνεργαστεί με δεκάδες περιοδικά σε ολόκληρο τον κόσμο ως εξωτερικός συνεργάτης. Tο
συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει βιβλία για το 2CV, το Mini, τη Mercedes Benz, αλλά και
την ιστορία της αυτοκίνησης. Σήμερα, ο L.J.K.S. μένει σε ένα μικρό διαμέρισμα σε προάστιο
του Λονδίνου μαζί με τη δεύτερη γυναίκα του, 1.400 βιβλία και εκατοντάδες δίσκους
κλασικής μουσικής. Aπό τον πρώτο γάμο του έχει δύο κόρες, αλλά ακόμη δεν έχει αποκτήσει
εγγόνια. Eίναι ερασιτέχνης μουσικός που παίζει κλαρινέτο, και στα νεανικά του χρόνια είχε
βγάλει χρήματα από τη μουσική.